Pitekunsaurus: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m (dr.)
m
 
(Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
<small>
+
{{DISPLAYTITLE:''Pitekunsaurus''}}
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
+
{{Opis
| Autor:
+
|Autor           = [[Marcin Szermański]]
| Korekta:
+
|Korekta          = [[Michał Siedlecki]]
|-
+
|nazwa            = ''Pitekunsaurus'' (pitekunzaur)
| [[Marcin Szermański]]
+
|długość          = 11,8 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press. </ref>
|  
+
|wysokość        = 2,55 m (w ramionach) <ref name="Molina-Larramendi"></ref>
|}
+
|masa            = 2,2 t <ref name="Molina-Larramendi"></ref>
</small>
+
|dieta            = roślinożerny
 
+
|miejsce          = [[Argentyna]] - Neuquén
----
+
<small>([[formacja]] [[Anacleto]])</small>
 
+
|czas            = {{Występowanie|83|74.5}}
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
+
ok. 83-74,5 [[Ma]]<br>
! colspan=2 | ''Pitekunsaurus'' (pitekunzaur)
+
<small>[[późna kreda]] ([[kampan]])</small>
|-
+
|systematyka      =
! '''Długość''':
+
[[Dinosauria]]
| ? m
 
 
 
|-
 
! '''Masa''':
 
| ok. 8-14 t (??)
 
 
 
|-
 
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
| [[Argentyna]] - prowincja Neuquén
 
 
 
<small>(formacja [[Anacleto]] - górne warstwy Grupy Neuquén)</small>
 
|-
 
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
 
| 83,5–73 Ma
 
 
 
<small>późna [[kreda]] (wczesny – środkowy [[kampan]])</small>
 
|-
 
! '''Systematyka'''
 
| [[Dinosauria]]
 
  
 
[[Saurischia]]
 
[[Saurischia]]
Linia 40: Linia 21:
  
 
[[Sauropoda]]
 
[[Sauropoda]]
 
[[Eusauropoda]]
 
  
 
[[Neosauropoda]]
 
[[Neosauropoda]]
Linia 52: Linia 31:
  
 
[[Titanosauria]]
 
[[Titanosauria]]
|-
+
 
| colspan=2 |[[Plik:Pitekunsaurus.jpg|400px|]]
+
?[[Lithostrotia]]
<small>Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Ezequiel Vera. [http://paleosur.blogspot.com/2009_10_01_archive.html]</small>
+
 
|-
+
??[[Rinconsauria]]
! colspan=2 | Mapa znalezisk:
+
 
|-
+
??[[Aeolosaurini]]
| colspan=2 |
+
 
 +
|grafika  = Pitekunsaurus.jpg
 +
|podpis  = Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Ezequiel Vera. [http://paleosur.blogspot.com/2009_10_01_archive.html]
 +
|PorównanieGrupa  =
 +
|PorównanieDługość =
 +
|mapa =
 
<display_points type="terrain" zoom=4>
 
<display_points type="terrain" zoom=4>
Cañadón de Aguada Grande, Rincón de los Sauces, Neuquén, Argentina|formacja [[Anacleto]], Cañadón de Aguada Grande, region Rincón de los Sauces, prowincja Neuquén, [[Argentyna]]|<small>''P. macayai'' - '''[[holotyp]]'''.<br>
+
-37.4522, -68.9433~formacja [[Anacleto]], Cañadón de Aguada Grande, region Rincón de los Sauces, prowincja Neuquén, [[Argentyna]]|<small>''P. macayai'' - '''[[holotyp]]'''.<br>
 
</display_points>
 
</display_points>
|}
+
}}
  
 
==Wstęp==
 
==Wstęp==
''Pitekunsaurus'' to [[rodzaj]] późnokredowego tytanozaura żyjącego na terenie współczesnej Argentyny. Na jego szczątki natknął się w pierwszej połowie [[2004]] roku Luis Macaya w pokładach mułowca formacji [[Anacleto]]. Formalnie opisany został 4 lata później, w [[2008]] roku, a dokonali tego naukowcy Filippi i Garrido. Jak każdy zauropod, również pitekunzaur był czworonożnym roślinożercą o długiej szyi i ogonie.
+
''Pitekunsaurus'' to [[rodzaj]] małego późnokredowego tytanozaura żyjącego na terenie współczesnej Argentyny w drugiej połowie epoki późnej kredy.
 
 
==Lokalizacja==
 
Cañadón de Aguada Grande (37°27'08" S; 68°56'36" W), region Rincón de los Sauces, prowincja Neuquén, [[Argentyna]]. Mułowce formacji [[Anacleto]], która należy do górnych warstw Grupy Neuquén.
 
  
 
==Materiał kopalny==
 
==Materiał kopalny==
[[Holotyp]] to: puszka mózgowa, lewa część kości czołowej, 1 ząb, 4 kręgi szyjne, 3 kręgi grzbietowe, 4 kręgi ogonowe, prawa kość łokciowa, prawa łopatka, proksymalny koniec lewej kości udowej, fragmenty żeber i inne, niepewne pozostałości.
+
[[Holotyp]] (MAU-Pv-AG-446) to: puszka mózgowa, lewa kość czołowa, ząb, [[axis|obrotnik]] i trzy kręgi szyjne (z czego dwa przednie i jeden tylny), trzy kręgi grzbietowe (z czego dwa przednie i jeden tylny), cztery kręgi ogonowe ( w tym jeden przedni i trzy tylne), prawa łopatka, prawa kość łokciowa oraz proksymalny koniec lewej kości udowej. Został znaleziony w stanowisku Cañadón de Aguada Grande, w regionie Rincón de los Sauces argentyńskiej prowincji Neuquén. Stanowisko to zbudowane jest z mułowców należących do formacji [[Anacleto]], która należy do [[podgrupa|podgrupy]] [[Río Colorado]] [[grupa geologiczna|grupy]] [[Neuquén]].
  
==Diagnoza==
+
==Budowa i systematyka==
{{Szablon: diagnoza}}
+
Pitekunzaur był niewielkim długoszyim [[Sauropoda|zauropodem]] prawdopodobnie przypominającym [[Rinconsarus|rinkonzaura]], zwłaszcza pod względem budowy trzonów kręgów ogonowych. Od innych tytanozaurów różnił się budową kręgów oraz tylnej mózgoczaszki. Co ciekawe, miał prawdopodobnie jedną z najmniejszych głów w stosunku do całkowitych rozmiarów ciała wśród wszystkich znanych zauropodów (a na pewno mniejszą od tych znanych u niektórych [[Diplodocoidea|diplodokoidów]]).
Dinozaur ten charakteryzuje się następującymi autapomorfiami: wyrostki skrzydłowate podstawowe w dużej mierze rozdzielone i sobie równoległe; przednie kręgi szyjne z małymi zagłębieniami lub podłużnymi rowkami w części blaszek ''spinopostzygapophyseal'' (?tylnokolczystych wyrostków stawowych); blaszki ''centropostzygapophyseal'' (?tylniocentralne wyrostków stawowych) rozwidlone proksymalnie w przednich kręgach grzbietowych, tylne blaszki ''centrodiapophyseal'' z dodatkowymi blaszkami w przednich kręgach grzbietowych; istnienie dwu artykulacji w tylnych kręgach ogonowych wskazuje na bliski związek z ''[[Rinconsaurus]] caudamirus'' – innym późnokredowym tytanozaurem odkrytym również na terenie prowincji Neuquén.
 
 
 
==Etymologia==
 
Nazwa [[rodzaj]]owa ''Pitekunsaurus'' to połączenie dwu słów: ''pitëkun'' (odkrywać) z języka mapudungun oraz greckiego ''sauros'' (jaszczur). Epitet gatunkowy ''macayai'' honoruje Luisa Macayę, który odkrył jego szczątki w kwietniu [[2004]] roku.
 
  
 +
Pozycja systematyczna pitekunzaura jest dość problematyczna. Autorzy jego opisu sądzili, że jest blisko spokrewniony z rinkonzaurem. Obecnie analizy filogenetyczne umieszczają go jako bliskiego krewniaka [[Aelosaurus|eolozaura]] i [[Gondwanatitan|gondwanatytana]] w obrębie [[Aelosaurini]] ([[Coria]] i in., 2013), jako takson siostrzany [[klad|kladu]] obejmującego [[Epachtosaurus|epachtozaura]] oraz grupy [[Rinconsauria]] i [[Colossosauria]] (González Riga i in., 2018) lub  za bliskiego krewniaka kolossozaurów (Mannion i in., 2019). Santucci i Filippi (2022) sugerują, iż najbezpieczniej na ten moment uznać pitekunzaura za tytanozaura ''[[incertae sedis]]''
  
 +
[[Paul]] (2024) sądzi, że pitekunzaur i inne niewielkie tytanozaury z formacji Anacleto i [[Allen]] mogą być młodocianymi osobnikami jednego z większych tytanozaurów tej formacji, np: eolozaura.
  
 +
==Etymologia==
 +
Nazwa rodzajowa ''Pitekunsaurus'' to połączenie dwu słów: ''pitëkun'' ("odkrywać") z języka mapudungun oraz greckiego ''sauros'' ("jaszczur"). Epitet gatunkowy ''macayai'' honoruje Luisa Macayę, który odkrył jego szczątki w kwietniu [[2004]] roku.
  
 
==Spis gatunków==
 
==Spis gatunków==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
! ''Pitekunsaurus''
+
|{{V|''Pitekunsaurus''}}
| Filippi i Garrido, [[2008]]
+
| {{Kpt|[[Leonardo Filippi|Filippi]]}} i {{Kpt|[[Alberto Garrido|Garrido]]}}, [[2008]]
 
|-
 
|-
! ''P. macayai''  
+
|{{V|''P. macayai''}}
| Filippi i Garrido, 2008
+
| {{Kpt|Filippi}} i {{Kpt|Garrido}}, 2008
 
|}
 
|}
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
 
<small>
 
<small>
Filippi, L.S.; and Garrido, A.C. (2008). "Pitekunsaurus macayai gen. et sp. nov., new titanosaur (Saurischia, Sauropoda) from Upper Cretaceous Neuquén Basin, Argentina". Ameghiniana 45 (3): 575–590 [http://www.scielo.org.ar/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0002-70142008000300005]
+
Coria, R. A.; Filippi, L. S.; Chiappe, L. M.; García, R.; Arcucci, A. B. (2013). "Overosaurus paradasorum gen. et sp. nov., a new sauropod dinosaur (Titanosauria: Lithostrotia) from the Late Cretaceous of Neuquén, Patagonia, Argentina". Zootaxa. 3683 (4): 357–376. [https://doi.org/10.11646%2Fzootaxa.3683.4.2]
 +
 
 +
Filippi, L.S.; Garrido, A.C. (2008). "Pitekunsaurus macayai gen. et sp. nov., new titanosaur (Saurischia, Sauropoda) from Upper Cretaceous Neuquén Basin, Argentina". Ameghiniana 45 (3): 575–590 [http://www.scielo.org.ar/scielo.php?script=sci_arttext&pid=S0002-70142008000300005]
 +
 
 +
Gonzalez Riga, B.J.; Mannion, P.D.; Poropat, S.F.; Ortiz David, L.; Coria, J.P. (2018). "Osteology of the Late Cretaceous Argentinean sauropod dinosaur Mendozasaurus neguyelap: implications for basal titanosaur relationships". Journal of the Linnean Society. 184 (1): 136–181. [https://doi.org/10.1093%2Fzoolinnean%2Fzlx103]
 +
 
 +
Mannion, P.D.; Upchurch, P.; Jin, X.; Zheng, W. (2019). "New information on the Cretaceous sauropod dinosaurs of Zhejiang Province, China: impact on Laurasian titanosauriform phylogeny and biogeography". Royal Society Open Science. 6 (8): Article ID 191057. [https://doi.org/10.1098%2Frsos.191057]
 +
 
 +
Paul, G.S. (2024). "Princeton Field Guide to Dinosaurs" (3. ed.).  Princeton Univerity Press.
  
Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information" [http://www.geol.umd.edu/~tholtz/dinoappendix/HoltzappendixWinter2011.pdf]
+
Santucci, R. M.; Filippi, L. S. (2022). "Last Titans: Titanosaurs from the Campanian–Maastrichtian Age". In A. Otero; J. L. Carballido; D. Pol (eds.). South American Sauropodomorph Dinosaurs. Springer Earth System Sciences. Springer. pp. 341–391. [https://doi.org/10.1007%2F978-3-030-95959-3_10]
</small>
+
<references/></small>
  
 
[[Kategoria:Dinosauria]]
 
[[Kategoria:Dinosauria]]

Aktualna wersja na dzień 21:52, 31 maj 2024

Autor: Marcin Szermański
Korekta: Michał Siedlecki


Pitekunsaurus (pitekunzaur)
Długość 11,8 m [1]
Wysokość 2,55 m (w ramionach) [1]
Masa 2,2 t [1]
Dieta roślinożerny
Miejsce Argentyna - Neuquén

(formacja Anacleto)

Czas
252 201 145
66

ok. 83-74,5 Ma
późna kreda (kampan)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Sauropodomorpha

Sauropoda

Neosauropoda

Macronaria

Titanosauriformes

Somphospondyli

Titanosauria

?Lithostrotia

??Rinconsauria

??Aeolosaurini

Pitekunsaurus.jpg
Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Ezequiel Vera. [1]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy…


Wstęp

Pitekunsaurus to rodzaj małego późnokredowego tytanozaura żyjącego na terenie współczesnej Argentyny w drugiej połowie epoki późnej kredy.

Materiał kopalny

Holotyp (MAU-Pv-AG-446) to: puszka mózgowa, lewa kość czołowa, ząb, obrotnik i trzy kręgi szyjne (z czego dwa przednie i jeden tylny), trzy kręgi grzbietowe (z czego dwa przednie i jeden tylny), cztery kręgi ogonowe ( w tym jeden przedni i trzy tylne), prawa łopatka, prawa kość łokciowa oraz proksymalny koniec lewej kości udowej. Został znaleziony w stanowisku Cañadón de Aguada Grande, w regionie Rincón de los Sauces argentyńskiej prowincji Neuquén. Stanowisko to zbudowane jest z mułowców należących do formacji Anacleto, która należy do podgrupy Río Colorado grupy Neuquén.

Budowa i systematyka

Pitekunzaur był niewielkim długoszyim zauropodem prawdopodobnie przypominającym rinkonzaura, zwłaszcza pod względem budowy trzonów kręgów ogonowych. Od innych tytanozaurów różnił się budową kręgów oraz tylnej mózgoczaszki. Co ciekawe, miał prawdopodobnie jedną z najmniejszych głów w stosunku do całkowitych rozmiarów ciała wśród wszystkich znanych zauropodów (a na pewno mniejszą od tych znanych u niektórych diplodokoidów).

Pozycja systematyczna pitekunzaura jest dość problematyczna. Autorzy jego opisu sądzili, że jest blisko spokrewniony z rinkonzaurem. Obecnie analizy filogenetyczne umieszczają go jako bliskiego krewniaka eolozaura i gondwanatytana w obrębie Aelosaurini (Coria i in., 2013), jako takson siostrzany kladu obejmującego epachtozaura oraz grupy Rinconsauria i Colossosauria (González Riga i in., 2018) lub za bliskiego krewniaka kolossozaurów (Mannion i in., 2019). Santucci i Filippi (2022) sugerują, iż najbezpieczniej na ten moment uznać pitekunzaura za tytanozaura incertae sedis

Paul (2024) sądzi, że pitekunzaur i inne niewielkie tytanozaury z formacji Anacleto i Allen mogą być młodocianymi osobnikami jednego z większych tytanozaurów tej formacji, np: eolozaura.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Pitekunsaurus to połączenie dwu słów: pitëkun ("odkrywać") z języka mapudungun oraz greckiego sauros ("jaszczur"). Epitet gatunkowy macayai honoruje Luisa Macayę, który odkrył jego szczątki w kwietniu 2004 roku.

Spis gatunków

Pitekunsaurus Filippi i Garrido, 2008
P. macayai Filippi i Garrido, 2008

Bibliografia

Coria, R. A.; Filippi, L. S.; Chiappe, L. M.; García, R.; Arcucci, A. B. (2013). "Overosaurus paradasorum gen. et sp. nov., a new sauropod dinosaur (Titanosauria: Lithostrotia) from the Late Cretaceous of Neuquén, Patagonia, Argentina". Zootaxa. 3683 (4): 357–376. [2]

Filippi, L.S.; Garrido, A.C. (2008). "Pitekunsaurus macayai gen. et sp. nov., new titanosaur (Saurischia, Sauropoda) from Upper Cretaceous Neuquén Basin, Argentina". Ameghiniana 45 (3): 575–590 [3]

Gonzalez Riga, B.J.; Mannion, P.D.; Poropat, S.F.; Ortiz David, L.; Coria, J.P. (2018). "Osteology of the Late Cretaceous Argentinean sauropod dinosaur Mendozasaurus neguyelap: implications for basal titanosaur relationships". Journal of the Linnean Society. 184 (1): 136–181. [4]

Mannion, P.D.; Upchurch, P.; Jin, X.; Zheng, W. (2019). "New information on the Cretaceous sauropod dinosaurs of Zhejiang Province, China: impact on Laurasian titanosauriform phylogeny and biogeography". Royal Society Open Science. 6 (8): Article ID 191057. [5]

Paul, G.S. (2024). "Princeton Field Guide to Dinosaurs" (3. ed.). Princeton Univerity Press.

Santucci, R. M.; Filippi, L. S. (2022). "Last Titans: Titanosaurs from the Campanian–Maastrichtian Age". In A. Otero; J. L. Carballido; D. Pol (eds.). South American Sauropodomorph Dinosaurs. Springer Earth System Sciences. Springer. pp. 341–391. [6]

  1. 1,0 1,1 1,2 Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press.