Adeopapposaurus: Różnice pomiędzy wersjami
(to zostało źle wpisane podczas edycji opisu na forum - tam zabrakło hanysa; wątpię, żeby Tomasz korzystał z abstraktu Martíneza) |
m |
||
| (Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | {{DISPLAYTITLE:''Adeopapposaurus''}} | ||
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Linia 8: | Linia 9: | ||
[[Adrian Tkocz]] | [[Adrian Tkocz]] | ||
| + | |||
| + | [[Mateusz Tałanda]] | ||
|} | |} | ||
</small> | </small> | ||
| Linia 25: | Linia 28: | ||
|- | |- | ||
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ||
| − | | [[Argentyna]] | + | | [[Argentyna]] - prowincja San Juan |
| − | [[formacja Cañón del Colorado]] | + | <small>([[formacja]] [[Cañón del Colorado]] - ogniwo Upper Pelitic)</small> |
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | wczesna [[jura]] | + | | <small> wczesna [[jura]]</small> |
|- | |- | ||
! '''Systematyka''' | ! '''Systematyka''' | ||
| Linia 43: | Linia 46: | ||
[[Massospondylidae]] | [[Massospondylidae]] | ||
|- | |- | ||
| − | | colspan=2 |[[Plik: | + | | colspan=2 |[[Plik:Adeopapposaurus_BW.jpg|400px|]] |
| + | <small>Autor: Nobu Tamura [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Adeopapposaurus_BW.jpg].</small> | ||
| + | |- | ||
| + | ! colspan=2 | Mapa znalezisk: | ||
| + | |- | ||
| + | | colspan=2 | | ||
| + | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| + | 30.5° S, 68.5° W~Sierra de Mogna | ||
| + | </display_points> | ||
|} | |} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Adeopapposaurus'' to rodzaj zauropodomorfa, który żył we wczesnej jurze na terenach obecnej środkowo-zachodniej Argentyny. Rodzaj ten został opisany w [[2009]] roku przez Ricardo Martineza na podstawie | + | ''Adeopapposaurus'' to rodzaj zauropodomorfa, który żył we wczesnej jurze na terenach obecnej środkowo-zachodniej Argentyny. Rodzaj ten został opisany w [[2009]] roku przez Ricardo Martineza na podstawie szczątków odkrytych w osadach formacji Cañón del Colorado, z początku przypisanych do rodzaju ''[[Massospondylus]]''. [[Martínez]], opierając się na analizie Upchurcha i Barretta z [[2007]] roku (uznając ją za wszechstronne i kompletne badanie, zawierające wszystkie znane argentyńskie zauropodomorfy), doszedł do wniosku, że ''Adeopapposaurus'' jest taksonem siostrzanym dla ''[[Massospondylus]]'' z którym tworzą [[klad]] nazywany [[Massospondylidae]]. Wskazuje na to głównie stosunek długości żuchwy do kości szczęki górnej, jednak sama ich budowa jest zróżnicowana u obu tych gatunków. Także obecność dodatkowego kręgu szyjnego u adeopappozaura różni te rodzaje. Wg badań [[Diego Pol]]a i jego współpracowników bliskim krewnym adeopappozaura jest też [[Leyesaurus|lejezaur]]. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Jego nazwa pochodzi od łacińskiego wyrazu ''adeo'', | + | Jego nazwa pochodzi od łacińskiego wyrazu ''adeo'', oznaczającego "oddalony", ''pappo'' - "jedzący" (te dwa pierwsze człony nazwy dotyczą stosunkowo długiej szyi, charakteryzującej nowo opisany takson) i ''saurus'' - "jaszczur". Epitet gatunkowy odnosi się do rejonu Mogna w prowincji San Juan w Argentynie. |
==Roślinożerność ''Adeopapposaurus'' i budowa== | ==Roślinożerność ''Adeopapposaurus'' i budowa== | ||
| − | Zwyczaje żywieniowe "prozauropodów" i ich adaptacje do roślinożerności były wielokrotnie omawiane w | + | Zwyczaje żywieniowe "prozauropodów" i ich adaptacje do roślinożerności były wielokrotnie omawiane w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat ([[Lull]], [[1953]]; [[Bond]], [[1955]]; [[Swinton]], [[1970]]; [[Raath]], [[1974]]; [[Cooper]], [[1981]]; [[Galton]], [[1985]], [[1986]], [[1990]]; [[Crompton]] i [[Attridge]], [[1986]]; [[Norman]] i [[Weishampel]], [[1991]]; [[Paul Barrett|Barrett]], [[2000]]; [[Galton]] i [[Paul Upchurch|Upchurch]], [[2004]]; [[Paul Barrett|Barrett]] i [[Paul Upchurch|Upchurch]], [[2005]], [[2007]]). Gady te były prawdopodobnie pierwszymi ziemskimi kręgowcami przystosowanymi do odżywiania się roślinnością rosnącą na wysokości powyżej metra ([[Galton]], [[1985]]), choć niektóre tapinocefale mogły osiągnąć to już wcześniej. Prawdopodobnie była to jedna z przyczyn tak znacznego rozprzestrzenienia się "prozauropodów" w późnym triasie. Głównymi cechami odróżniającymi je od innych podstawowych grup żyjących w tamtych czasach były: znaczna długość ciała, redukcja wielkości czaszki, piłkowane zęby, gastrolity i zdolność do stawania na tylnych łapach i podpierania się ogonem, która znacznie poszerzyła ich pionowy zasięg dostępności roślin. W dodatku ''Adeopopposaurus'' posiadał unikalne cechy takie jak: (1) żuchwa o 10 mm krótsza od górnej szczęki podobnie jak u ''[[Massospondylus]]'' ([[Attridge]] et al., [[1985]]; [[Crompton]] i [[Attridge]], [[1986]]). U adeopappozaura długość żuchwy (czyli odległość między rostralną częścią kości zębowej, a dalszym grzbietem stawu skroniowo-żuchwowego) jest o 10% większa niż łączna długość kości przedszczękowej, szczękowej, jarzmowej, kwadrato-jarzmowej i kwadratowej. Ten zgryz różni się od tych obecnych u innych bazalnych zauropodomorfów; (2) boczna powierzchnia kości przedszczękowej ma wypukłość lub kostne zgrubienie podobne do tych u ''[[Riojasaurus]]'' i ''[[Plateosaurus]]''; (3) obecność dużych otworów nerwowo-naczyniowych w pionowym rzędzie na bocznej powierzchni kości przedszczękowej; (4 i 5) szereg dużych otworów graniczących przez zgrubienie z szeregami otworów w subwertykalnym rzędzie, na powierzchni bocznej wewnętrznego końca kości zębowej; (6) jedenaście wydłużonych kręgów szyjnych. |
| − | Cechy kości szczękowej i zębowej | + | Cechy kości szczękowej i zębowej wskazują na obecność rogowego dzioba. Choć jego obecność była wykazywana u innych zauropodomorfów ([[Attridge]], [[1985]]; [[Crompton]] i [[Attridge]], [[1986]]; [[Paul Sereno|Sereno]], [[1997]], [[2007]]) to w ostatnich pracach była zaledwie rozważana ([[Paul Barrett|Barrett]] i [[Paul Upchurch|Upchurch]], [[2007]]), być może z powodu małej ilości dowodów popierających obecność żuchwowych i przedszczękowych dziobów u wszystkich znanych [[bazalny]]ch zauropodomorfów, z wyjątkiem zakończonej platformą kości przedszczękowej u ''[[Riojasaurus]]''. Kości adeopappozaura dowodzą istnienia zarówno dzioba w górnej jak i dolnej szczęce. Choć proponowano, że wskazuje to na obecność mobilnych warg, takich jak np. u obecnie żyjących hippopotamów, wydaje się mało prawdopodobne by dinozaury posiadały podobne. Posiadając rogowy dziób wchodzący w skład narządu przeżuwania (''masticatory apparatus''), wraz z stosunkowo długą szyją (dzięki obecności dodatkowego kręgu szyjnego), ''Adeopapposaurus'' mógł znacznie łatwiej pożywiać się roślinnością (możliwość cięcia roślin i dalszego zasięgu). |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
[[Holotyp]]: | [[Holotyp]]: | ||
| − | PVSJ610, niekompletny szkielet | + | PVSJ610, niekompletny szkielet zawierający kompletną czaszkę z żuchwą w okluzji, kompletną serię kręgów szyjnych, grzbietowych i krzyżowych, dziewięć artykułowanych kręgów ogonowych z szewronami, obręcz piersiowa, kości kończyn przednich, niekompletny pas miedniczny oraz kości kończyn tylnych. |
Pozostały materiał: | Pozostały materiał: | ||
| − | PVSJ568, niekompletny szkielet | + | PVSJ568, niekompletny szkielet składający się z częściowo artykułowanej czaszki, [[atlas|dźwigacz]], obrotnik, cztery artykułowane kręgi ogonowe (X-XIII) oraz inne fragmenty nieokreślonych kręgów, dalszy koniec kości udowej, kość piszczelowa i strzałkowa, kość skokowa i piętowa, dwie dalsze kości stępu (II i IV) i inne kości prawej stopy. |
| − | PVSJ569, niekompletny szkielet, mniejszy od holotypu, | + | PVSJ569, niekompletny szkielet, mniejszy od holotypu, zawierający drugi i trzeci kręg krzyżowy bez kolców neuralnych, sześć krzyżowych "żeber", czterdziesty szósty kręg ogonowy, niekompletną miednicę (bez kości biodrowej i łonowej), kończynę tylną bez strzałki oraz wszystkich paliczków. |
PVSJ570, drugi kręg krzyżowy oraz centralny fragment kości ramiennej. | PVSJ570, drugi kręg krzyżowy oraz centralny fragment kości ramiennej. | ||
| Linia 73: | Linia 84: | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
! ''Adeopapposaurus'' | ! ''Adeopapposaurus'' | ||
| − | | [[Martínez]], [[2009]] | + | | {{Kpt|[[Ricardo Martínez|Martínez]]}}, [[2009]] |
|- | |- | ||
! ''A. mognai'' | ! ''A. mognai'' | ||
| − | | [[Martínez]], [[2009]] | + | | {{Kpt|[[Ricardo Martínez|Martínez]]}}, [[2009]] |
|- | |- | ||
|} | |} | ||
| Linia 82: | Linia 93: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| − | + | Martínez, R.N. 2009. ''Adeopapposaurus mognai'', gen. et sp. nov (Dinosauria: Sauropodomorpha), with comments on adaptations of basal Sauropodomorpha. Journal of Vertebrate Paleontology, t. 29, nr 1, str. 142–164. [[doi:10.1671/039.029.0102]] | |
| + | |||
| + | Otero, A i D. Pol. 2013. Postcranial anatomy and phylogenetic relationships of ''Mussaurus patagonicus'' (Dinosauria, Sauropodomorpha). Journal of Vertebrate Paleontology, t. 33, nr 5, str. 1138-1168. </small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
[[Kategoria:Saurischia]] | [[Kategoria:Saurischia]] | ||
[[Kategoria:Sauropodomorpha]] | [[Kategoria:Sauropodomorpha]] | ||
| + | [[Kategoria:Sauropodomorpha bazalne]] | ||
[[Kategoria:Ameryka Południowa]] | [[Kategoria:Ameryka Południowa]] | ||
[[Kategoria:Argentyna]] | [[Kategoria:Argentyna]] | ||
[[Kategoria:Mezozoik]] | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
[[Kategoria:Jura]] | [[Kategoria:Jura]] | ||
Wersja z 20:39, 20 paź 2023
| Autor: | Korekta: |
| Tomasz Sokołowski | Maciej Ziegler |
| Adeopapposaurus (adeopappozaur) | |
|---|---|
| Długość: | 3 m |
| Masa: | 150 kg |
| Miejsce występowania: | Argentyna - prowincja San Juan
(formacja Cañón del Colorado - ogniwo Upper Pelitic) |
| Czas występowania | wczesna jura |
| Systematyka | Dinosauria |
Autor: Nobu Tamura [1]. | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Adeopapposaurus to rodzaj zauropodomorfa, który żył we wczesnej jurze na terenach obecnej środkowo-zachodniej Argentyny. Rodzaj ten został opisany w 2009 roku przez Ricardo Martineza na podstawie szczątków odkrytych w osadach formacji Cañón del Colorado, z początku przypisanych do rodzaju Massospondylus. Martínez, opierając się na analizie Upchurcha i Barretta z 2007 roku (uznając ją za wszechstronne i kompletne badanie, zawierające wszystkie znane argentyńskie zauropodomorfy), doszedł do wniosku, że Adeopapposaurus jest taksonem siostrzanym dla Massospondylus z którym tworzą klad nazywany Massospondylidae. Wskazuje na to głównie stosunek długości żuchwy do kości szczęki górnej, jednak sama ich budowa jest zróżnicowana u obu tych gatunków. Także obecność dodatkowego kręgu szyjnego u adeopappozaura różni te rodzaje. Wg badań Diego Pola i jego współpracowników bliskim krewnym adeopappozaura jest też lejezaur.
Etymologia
Jego nazwa pochodzi od łacińskiego wyrazu adeo, oznaczającego "oddalony", pappo - "jedzący" (te dwa pierwsze człony nazwy dotyczą stosunkowo długiej szyi, charakteryzującej nowo opisany takson) i saurus - "jaszczur". Epitet gatunkowy odnosi się do rejonu Mogna w prowincji San Juan w Argentynie.
Roślinożerność Adeopapposaurus i budowa
Zwyczaje żywieniowe "prozauropodów" i ich adaptacje do roślinożerności były wielokrotnie omawiane w ciągu ostatnich kilkudziesięciu lat (Lull, 1953; Bond, 1955; Swinton, 1970; Raath, 1974; Cooper, 1981; Galton, 1985, 1986, 1990; Crompton i Attridge, 1986; Norman i Weishampel, 1991; Barrett, 2000; Galton i Upchurch, 2004; Barrett i Upchurch, 2005, 2007). Gady te były prawdopodobnie pierwszymi ziemskimi kręgowcami przystosowanymi do odżywiania się roślinnością rosnącą na wysokości powyżej metra (Galton, 1985), choć niektóre tapinocefale mogły osiągnąć to już wcześniej. Prawdopodobnie była to jedna z przyczyn tak znacznego rozprzestrzenienia się "prozauropodów" w późnym triasie. Głównymi cechami odróżniającymi je od innych podstawowych grup żyjących w tamtych czasach były: znaczna długość ciała, redukcja wielkości czaszki, piłkowane zęby, gastrolity i zdolność do stawania na tylnych łapach i podpierania się ogonem, która znacznie poszerzyła ich pionowy zasięg dostępności roślin. W dodatku Adeopopposaurus posiadał unikalne cechy takie jak: (1) żuchwa o 10 mm krótsza od górnej szczęki podobnie jak u Massospondylus (Attridge et al., 1985; Crompton i Attridge, 1986). U adeopappozaura długość żuchwy (czyli odległość między rostralną częścią kości zębowej, a dalszym grzbietem stawu skroniowo-żuchwowego) jest o 10% większa niż łączna długość kości przedszczękowej, szczękowej, jarzmowej, kwadrato-jarzmowej i kwadratowej. Ten zgryz różni się od tych obecnych u innych bazalnych zauropodomorfów; (2) boczna powierzchnia kości przedszczękowej ma wypukłość lub kostne zgrubienie podobne do tych u Riojasaurus i Plateosaurus; (3) obecność dużych otworów nerwowo-naczyniowych w pionowym rzędzie na bocznej powierzchni kości przedszczękowej; (4 i 5) szereg dużych otworów graniczących przez zgrubienie z szeregami otworów w subwertykalnym rzędzie, na powierzchni bocznej wewnętrznego końca kości zębowej; (6) jedenaście wydłużonych kręgów szyjnych.
Cechy kości szczękowej i zębowej wskazują na obecność rogowego dzioba. Choć jego obecność była wykazywana u innych zauropodomorfów (Attridge, 1985; Crompton i Attridge, 1986; Sereno, 1997, 2007) to w ostatnich pracach była zaledwie rozważana (Barrett i Upchurch, 2007), być może z powodu małej ilości dowodów popierających obecność żuchwowych i przedszczękowych dziobów u wszystkich znanych bazalnych zauropodomorfów, z wyjątkiem zakończonej platformą kości przedszczękowej u Riojasaurus. Kości adeopappozaura dowodzą istnienia zarówno dzioba w górnej jak i dolnej szczęce. Choć proponowano, że wskazuje to na obecność mobilnych warg, takich jak np. u obecnie żyjących hippopotamów, wydaje się mało prawdopodobne by dinozaury posiadały podobne. Posiadając rogowy dziób wchodzący w skład narządu przeżuwania (masticatory apparatus), wraz z stosunkowo długą szyją (dzięki obecności dodatkowego kręgu szyjnego), Adeopapposaurus mógł znacznie łatwiej pożywiać się roślinnością (możliwość cięcia roślin i dalszego zasięgu).
Materiał kopalny
PVSJ610, niekompletny szkielet zawierający kompletną czaszkę z żuchwą w okluzji, kompletną serię kręgów szyjnych, grzbietowych i krzyżowych, dziewięć artykułowanych kręgów ogonowych z szewronami, obręcz piersiowa, kości kończyn przednich, niekompletny pas miedniczny oraz kości kończyn tylnych.
Pozostały materiał:
PVSJ568, niekompletny szkielet składający się z częściowo artykułowanej czaszki, dźwigacz, obrotnik, cztery artykułowane kręgi ogonowe (X-XIII) oraz inne fragmenty nieokreślonych kręgów, dalszy koniec kości udowej, kość piszczelowa i strzałkowa, kość skokowa i piętowa, dwie dalsze kości stępu (II i IV) i inne kości prawej stopy.
PVSJ569, niekompletny szkielet, mniejszy od holotypu, zawierający drugi i trzeci kręg krzyżowy bez kolców neuralnych, sześć krzyżowych "żeber", czterdziesty szósty kręg ogonowy, niekompletną miednicę (bez kości biodrowej i łonowej), kończynę tylną bez strzałki oraz wszystkich paliczków.
PVSJ570, drugi kręg krzyżowy oraz centralny fragment kości ramiennej.
Spis gatunków
| Adeopapposaurus | Martínez, 2009 |
|---|---|
| A. mognai | Martínez, 2009 |
Bibliografia
Martínez, R.N. 2009. Adeopapposaurus mognai, gen. et sp. nov (Dinosauria: Sauropodomorpha), with comments on adaptations of basal Sauropodomorpha. Journal of Vertebrate Paleontology, t. 29, nr 1, str. 142–164. doi:10.1671/039.029.0102
Otero, A i D. Pol. 2013. Postcranial anatomy and phylogenetic relationships of Mussaurus patagonicus (Dinosauria, Sauropodomorpha). Journal of Vertebrate Paleontology, t. 33, nr 5, str. 1138-1168.
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Adeopapposaurus_BW.jpg){kind=link}