Ajkaceratops: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m (Morschhauser i in., 2019) |
||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
{{Opis | {{Opis | ||
|Autor = [[Paweł Kryta]], [[Marcin Szermański]] | |Autor = [[Paweł Kryta]], [[Marcin Szermański]] | ||
| − | |Korekta = [[Maciej Ziegler]], [[Łukasz Czepiński]] | + | |Korekta = [[Maciej Ziegler]], [[Łukasz Czepiński]], [[Paweł Konarzewski]] |
|nazwa = ''Ajkaceratops'' (ajkaceratops) | |nazwa = ''Ajkaceratops'' (ajkaceratops) | ||
|długość = ok. 1 m | |długość = ok. 1 m | ||
| Linia 8: | Linia 8: | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
|dieta = | |dieta = | ||
| − | |miejsce = [[Węgry]] | + | |miejsce = [[Węgry]] - Iharkút |
| − | <small> | + | |
| − | |czas = {{Występowanie|86|83}} | + | <small>([[formacja]] [[Csehbánya]])</small> |
| − | + | |czas = {{Występowanie|86.3|83.6}} | |
| + | ok. 86,3–83,6 [[Ma]]<br> | ||
<small>późna [[kreda]] ([[santon]])</small> | <small>późna [[kreda]] ([[santon]])</small> | ||
|systematyka = [[Dinosauria]] | |systematyka = [[Dinosauria]] | ||
| Linia 19: | Linia 20: | ||
?[[Ceratopsia]] | ?[[Ceratopsia]] | ||
| − | ?[[Protoceratopsidae]] | + | ?[[Protoceratopsidae]] /??[[Ceratopsoidea]] |
| + | |||
|grafika = Ajkaceratops.jpg | |grafika = Ajkaceratops.jpg | ||
|podpis = Holotyp ''Ajkaceratops'' - przód pyska. | |podpis = Holotyp ''Ajkaceratops'' - przód pyska. | ||
| Linia 31: | Linia 33: | ||
''Ajkaceratops'' to [[rodzaj]] [[Ornithischia|dinozaura ptasiomiednicznego]], być może [[ceratops]]. Jego szczątki odkryte zostały nieopodal węgierskiego miasta Ajka w skałach datowanych na późną kredę ([[santon]]). Jako ceratops, byłby on jedynym, obok niepewnego ''[[Craspedodon]]'' i fragmentarycznych znalezisk ze Szwecji, przedstawicielem tej grupy z Europy. Nie osiągał on dużych rozmiarów, mierzył około 1 metra długości. ''Ajkaceratops'' został opisany przez [[Attila Ősi|Ősi]]ego, [[Richard Butler|Butler]]a i [[David Weishampel|Weishampel]]a w [[2010]] roku. | ''Ajkaceratops'' to [[rodzaj]] [[Ornithischia|dinozaura ptasiomiednicznego]], być może [[ceratops]]. Jego szczątki odkryte zostały nieopodal węgierskiego miasta Ajka w skałach datowanych na późną kredę ([[santon]]). Jako ceratops, byłby on jedynym, obok niepewnego ''[[Craspedodon]]'' i fragmentarycznych znalezisk ze Szwecji, przedstawicielem tej grupy z Europy. Nie osiągał on dużych rozmiarów, mierzył około 1 metra długości. ''Ajkaceratops'' został opisany przez [[Attila Ősi|Ősi]]ego, [[Richard Butler|Butler]]a i [[David Weishampel|Weishampel]]a w [[2010]] roku. | ||
| − | ==Materiał kopalny== | + | ==Materiał kopalny i systematyka== |
[[Holotyp]] o numerze katalogowym MTM V2009.192.1 to następujące kości: zrośnięte kości przedszczękowe i (prawdopodobnie) rostralna z elementami kości szczękowej. Przechowywany on jest w Węgierskim Muzeum Historii Naturalnej w Budapeszcie. | [[Holotyp]] o numerze katalogowym MTM V2009.192.1 to następujące kości: zrośnięte kości przedszczękowe i (prawdopodobnie) rostralna z elementami kości szczękowej. Przechowywany on jest w Węgierskim Muzeum Historii Naturalnej w Budapeszcie. | ||
Materiał przypisany: MTM V2009.193.1, V2009.194.1, V2009.195.1, V2009.196.1 to cztery kości przedzębowe. | Materiał przypisany: MTM V2009.193.1, V2009.194.1, V2009.195.1, V2009.196.1 to cztery kości przedzębowe. | ||
| − | Autorzy oryginalnego opisu uznali, że ''Ajkaceratops'' należał prawdopodobnie do [[Protoceratopsidae]], a obecność dodatkowego otworu przedoczodołowego na miejscu styku kości szczękowej i przedszczękowej, zasugerowało autorom jego bliskie pokrewieństwo z ''[[Bagaceratops]]'' z [[Mongolia|Mongolii]] (Ősi i in., 2010). Ze względu na szczątkowy materiał kopalny, przynależność ''Ajkaceratops'' do dinozaurów rogatych, oraz obecność kości rostralnej była kwestionowana (Makovicky, 2012; Czepiński, | + | Autorzy oryginalnego opisu uznali, że ''Ajkaceratops'' należał prawdopodobnie do [[Protoceratopsidae]], a obecność dodatkowego otworu przedoczodołowego na miejscu styku kości szczękowej i przedszczękowej, zasugerowało autorom jego bliskie pokrewieństwo z ''[[Bagaceratops]]'' z [[Mongolia|Mongolii]] (Ősi i in., 2010). Morschhauser i współpracownicy (2019) wskazują, że ''Ajkaceratops'' jest bazalnym przedstawicielem [[Ceratopsoidea]]. Ze względu na szczątkowy materiał kopalny, przynależność ''Ajkaceratops'' do dinozaurów rogatych, oraz obecność kości rostralnej była kwestionowana (Makovicky, 2012; Czepiński, 2020). Sam otwór na szwie przedszczekowo-szczękowym tylko pobieżnie przypomina ten u ''Bagaceratops'', i może być homologiczny z przednim obniżeniem na k. szczękowej u innych ptasiomiednicznych, np. ''[[Thescelosaurus]]'' (Czepiński, 2019). Niedawne badania zębów z Csehbánya zdają się jednak sugerować, że ceratopsy były obecne w tym miejscu (Virág & Ősi, 2017). |
==Lokalizacja odkryć== | ==Lokalizacja odkryć== | ||
| Linia 49: | Linia 51: | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | |{{V|''Ajkaceratops''}} | |
| {{Kpt|[[Attila Ősi|Ősi]], [[Richard Butler|Butler]] i [[David Weishampel|Weishampel]]}}, [[2010]] | | {{Kpt|[[Attila Ősi|Ősi]], [[Richard Butler|Butler]] i [[David Weishampel|Weishampel]]}}, [[2010]] | ||
|- | |- | ||
| − | + | |{{V| ''A. kozmai''}} | |
| {{Kpt|[[Attila Ősi|Ősi]], [[Richard Butler|Butler]] i [[David Weishampel|Weishampel]]}}, [[2010]] | | {{Kpt|[[Attila Ősi|Ősi]], [[Richard Butler|Butler]] i [[David Weishampel|Weishampel]]}}, [[2010]] | ||
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small> | + | <small> |
| + | Czepiński, Ł., (2020). "Ontogeny and variation of a protoceratopsid dinosaur ''Bagaceratops rozhdestvenskyi'' from the Late Cretaceous of the Gobi Desert". ''Historical biology'', w druku. [[doi:10.1080/08912963.2019.1593404]] | ||
| − | + | Makovicky, P.J., 2012. ''Marginocephalia''. W: Brett-Surman, M.K., Holtz, T.R., Farlow, J.O., editors. ''The complete dinosaur''. Bloomington: Indiana University Press; p. 527–549. | |
| − | + | Morschhauser, E. M., You, H., Li, D., & Dodson, P. (2019). "Phylogenetic history of ''Auroraceratops rugosus'' (Ceratopsia: Ornithischia) from the Lower Cretaceous of Gansu Province, China". Journal of Vertebrate Paleontology, 38(sup1), 117-147. [[doi:10.1080/02724634.2018.1509866]] | |
| + | |||
| + | Ősi, A. Butler, R.J., Weishampel, D.B., (2010). "A Late Cretaceous ceratopsian dinosaur from Europe with Asian affinities". ''Nature'' 465 (7297): 466–468. [[doi:10.1038/nature09019]] | ||
| − | Virág, A. & Ősi, A. | + | Virág, A. & Ősi, A. (2017). "Morphometry, microstructure, and wear pattern of neornithischian dinosaur teeth from the upper cretaceous Iharkút locality (Hungary)". ''Anatomical Record'' 300: 1439–1463. |
http://en.wikipedia.org/wiki/Ajkaceratops</small> | http://en.wikipedia.org/wiki/Ajkaceratops</small> | ||
Wersja z 16:52, 25 paź 2023
| Autor: | Paweł Kryta, Marcin Szermański |
| Korekta: | Maciej Ziegler, Łukasz Czepiński, Paweł Konarzewski |
| Ajkaceratops (ajkaceratops) | |
|---|---|
| Długość | ok. 1 m |
| Miejsce | Węgry - Iharkút |
| Czas | |
| Systematyka | Dinosauria |
 Holotyp Ajkaceratops - przód pyska. | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Ajkaceratops to rodzaj dinozaura ptasiomiednicznego, być może ceratops. Jego szczątki odkryte zostały nieopodal węgierskiego miasta Ajka w skałach datowanych na późną kredę (santon). Jako ceratops, byłby on jedynym, obok niepewnego Craspedodon i fragmentarycznych znalezisk ze Szwecji, przedstawicielem tej grupy z Europy. Nie osiągał on dużych rozmiarów, mierzył około 1 metra długości. Ajkaceratops został opisany przez Ősiego, Butlera i Weishampela w 2010 roku.
Materiał kopalny i systematyka
Holotyp o numerze katalogowym MTM V2009.192.1 to następujące kości: zrośnięte kości przedszczękowe i (prawdopodobnie) rostralna z elementami kości szczękowej. Przechowywany on jest w Węgierskim Muzeum Historii Naturalnej w Budapeszcie.
Materiał przypisany: MTM V2009.193.1, V2009.194.1, V2009.195.1, V2009.196.1 to cztery kości przedzębowe.
Autorzy oryginalnego opisu uznali, że Ajkaceratops należał prawdopodobnie do Protoceratopsidae, a obecność dodatkowego otworu przedoczodołowego na miejscu styku kości szczękowej i przedszczękowej, zasugerowało autorom jego bliskie pokrewieństwo z Bagaceratops z Mongolii (Ősi i in., 2010). Morschhauser i współpracownicy (2019) wskazują, że Ajkaceratops jest bazalnym przedstawicielem Ceratopsoidea. Ze względu na szczątkowy materiał kopalny, przynależność Ajkaceratops do dinozaurów rogatych, oraz obecność kości rostralnej była kwestionowana (Makovicky, 2012; Czepiński, 2020). Sam otwór na szwie przedszczekowo-szczękowym tylko pobieżnie przypomina ten u Bagaceratops, i może być homologiczny z przednim obniżeniem na k. szczękowej u innych ptasiomiednicznych, np. Thescelosaurus (Czepiński, 2019). Niedawne badania zębów z Csehbánya zdają się jednak sugerować, że ceratopsy były obecne w tym miejscu (Virág & Ősi, 2017).
Lokalizacja odkryć
Formacja Csehbánya (santon), Iharkút, hrabstwo Veszprém, zachodnie Węgry. W okolicach tych znaleziono wcześniej inne późnokredowe dinozaury, takie jak endemiczne ornitopody i bazalne nodozaurydy.
Paleoekologia
W santonie Europa była podzielona na wiele wysp. W tym czasie z dinozaurów oprócz ajkaceratopsa żył tam inny dinozaur ptasiomiedniczny Craspedodon. Na Węgrzech występował także nodozauryd Hungarosaurus i rabdodontid Mochlodon. Z innych gadów kopalnych przestworza opanował pterozaur Bakonydraco, a w morzach występował mozazauryd Eonatator. Natomiast wśród flory występowała także roślina drapieżna z rodzaju Palaeoaldrovanda.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Ajkaceratops (Ajka + gr. cera + tops) znaczy "rogate oblicze z Ajka" – miasta, nieopodal którego został odnaleziony holotyp. Epitet gatunkowy kozmai honoruje Károlya Kozmę.
Spis gatunków
| Ajkaceratops | Ősi, Butler i Weishampel, 2010 |
| A. kozmai | Ősi, Butler i Weishampel, 2010 |
Bibliografia
Czepiński, Ł., (2020). "Ontogeny and variation of a protoceratopsid dinosaur Bagaceratops rozhdestvenskyi from the Late Cretaceous of the Gobi Desert". Historical biology, w druku. doi:10.1080/08912963.2019.1593404
Makovicky, P.J., 2012. Marginocephalia. W: Brett-Surman, M.K., Holtz, T.R., Farlow, J.O., editors. The complete dinosaur. Bloomington: Indiana University Press; p. 527–549.
Morschhauser, E. M., You, H., Li, D., & Dodson, P. (2019). "Phylogenetic history of Auroraceratops rugosus (Ceratopsia: Ornithischia) from the Lower Cretaceous of Gansu Province, China". Journal of Vertebrate Paleontology, 38(sup1), 117-147. doi:10.1080/02724634.2018.1509866
Ősi, A. Butler, R.J., Weishampel, D.B., (2010). "A Late Cretaceous ceratopsian dinosaur from Europe with Asian affinities". Nature 465 (7297): 466–468. doi:10.1038/nature09019
Virág, A. & Ősi, A. (2017). "Morphometry, microstructure, and wear pattern of neornithischian dinosaur teeth from the upper cretaceous Iharkút locality (Hungary)". Anatomical Record 300: 1439–1463.
