Albertaceratops: Różnice pomiędzy wersjami
m (Zastępowanie tekstu - "
" na "") |
m |
||
| (Nie pokazano 24 wersji utworzonych przez 4 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Albertaceratops''}} | {{DISPLAYTITLE:''Albertaceratops''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | { | + | |Autor = [[Sebastian Oziemski]], [[Daniel Madzia]], [[Marcin Szermański]], [[Maciej Ziegler]], [[Paweł Konarzewski]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = |
| − | + | |nazwa = ''Albertaceratops'' (albertaceratops) | |
| − | + | |długość = 5,8 m <ref name=Paul2016>Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs: 2nd Edition" wyd. Princeton University.</ref> | |
| − | [[Daniel Madzia]] | + | |wysokość = |
| − | + | |masa = 3,5 t <ref name=Paul2016>Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs: 2nd Edition" wyd. Princeton University.</ref> | |
| − | [[Marcin Szermański]] | + | |dieta = roślinożerny |
| − | + | |miejsce = [[Kanada]] - Alberta | |
| − | [[Maciej Ziegler]] | + | <small>([[formacja]] [[Oldman]])</small> |
| − | | | + | |czas = {{Występowanie|79.5|79.2}} |
| − | + | 79,5-79,2 [[Ma]] <ref>Fowler, 2017</ref> <br> | |
| − | + | <small>[[późna kreda]] ([[kampan]])</small> | |
| − | + | |systematyka = | |
| − | + | [[Dinosauria]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | [[Kanada]] - | ||
| − | |||
| − | <small>(formacja [[Oldman]])</small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | <small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Ornithischia]] | [[Ornithischia]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Ceratopsia]] | [[Ceratopsia]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Ceratopsoidea]] | [[Ceratopsoidea]] | ||
| Linia 57: | Linia 25: | ||
[[Centrosaurinae]] | [[Centrosaurinae]] | ||
| − | | | + | |grafika = Albertaceratops (cropped).jpg |
| − | + | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa ''Albertaceratops''. Auotr: ABelov2014 [https://www.deviantart.com/abelov2014/art/Coronosaurus-Albertaceratops-666115479] | |
| − | + | |PorównanieGrupa = Albertaceratops silhouette | |
| − | + | |PorównanieDługość = 5.8 | |
| + | |mapa = | ||
| + | <display_points type="terrain" zoom=3> | ||
| + | 49.1209,-110.863~ Lokalizacja holotypu ''Albertaceratops nesmoi'' | ||
| + | </display_points> | ||
| + | }} | ||
| + | ==Wstęp== | ||
| + | ''Albertaceratops'' to [[rodzaj]] ceratopsyda z podrodziny [[Centrosaurinae]], którego skamieniałości odnaleziono w skałach pochodzenia górnokredowego w dolnych osadach formacji [[Oldman]] w Albercie ([[Kanada]]). Datuje je się na [[kampan]], około 79,5-79,2 milionów lat (Fowler, 2017). Jest jednym z najstarszych znanych i najbardziej [[bazalny]]ch centrozaurynów. | ||
| − | == | + | ==Odkrycie i historia taksonu== |
| − | ''Albertaceratops'' | + | [[Plik:Albertaceratops nesmoi skull by Nick Longrich.jpg|thumb|300px|Czaszka [[holotyp]]owa ''Albertaceratops''. Autor zdjęcia: Nick Longrich [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Albertaceratops_nesmoi_skull_by_Nick_Longrich.jpg].]] |
| + | Skamieniałości, które uznano za nowy [[gatunek]], zostały odkryte w sierpniu [[2001]] roku. W [[2003]] roku nowego dinozaura rogatego ochrzczono nieformalną (niepublikowaną) nazwą [[rodzaj]]ową "Medusaceratops" ("rogate oblicze meduzy") (Ryan, 2003), którą ostatecznie zmieniono na obecną. Analizy filogenetyczne (Ryan, 2007; Ryan i in., 2012; Chiba i in., 2018) wykazały, że albertaceratops to dość [[bazalny]] centrozauryn. | ||
| + | Szczątki odnalezione w warstwach formacji [[Judith River]] w Montanie ([[USA]]) pierwotnie uważano za jego skamieniałości. Jednak po dokładniejszej analizie okazało się, że są to kości innego ceratopsyda, z bardzo podobną do ''Albertaceratops'' kryzą, którego nazwano wcześniejszą nieformalną nazwą albertaceratopsa, mianowicie ''[[Medusaceratops]]'' (Ryan i in., [[2010]]). | ||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | + | [[Holotyp]] o numerze katalogowym TMP.2001.26.1 to dość kompletna czaszka. | |
| + | |||
| + | ==Budowa== | ||
| + | [[Plik:Albertaceratops by Scott Hartman.jpg|thumb|Rekonstrukcja szkieletu ''Albertaceratops''. Autor: Scott Hartman [https://www.skeletaldrawing.com/ornithiscians/albertaceratops] ]] | ||
| + | Albertaceratops swoim wyglądem przypominał innego centrozauryna – ''[[Medusaceratops]]''. Z góry kryzy wyrastała para dużych i wygiętych różków ciemieniowych (''[[epiparietale]]''), mniejsze rosły po jej bokach. Nad oczami znajdowały się dwa rogi skierowane ku górze, które prawdopodobnie służyły do walk między osobnikami. Jak u innych [[bazalny|bazalnych]] przedstawicieli [[Centrosaurinae]] na nosie nie wykształcił się typowy róg, lecz płaski kostny guz (Ryan, 2007). | ||
| + | |||
| + | ==Paleopatologia?== | ||
| + | Na lewej kości łuskowej albertaceratopsa znajduje duży, owalny otwór, który jest niedaleko kości jarzmowej. Ryan (2007) nie podał potencjalnej przyczyny jego powstania, ale stwierdził, że jest niepodobny do występujących u innych przedstawicieli Ceratopsidae. Tanke i Rothschild (2010) zauważyli, że bezpośrednio na grzbiecie zmiany znajduje się płytkie trójstronne wgłębienie, które przypomina wżery resorpcyjne obserwowane w innych czaszkach ceratopsów. Odsłonięta jest również proksymalna krawędź kości kwadratowej, ale ten element nie jest dotknięty tą samą zmianą, która znajduje się na kości łuskowej. Bliskość tej zmiany do tej odnotowanej przez Ryana (2007) sugeruje, że ta ostatnia jest wgłębieniem resorpcyjnym, które w pełni penetrowało kość. | ||
| − | == | + | ==Paleośrodowisko== |
| − | + | [[Plik:Medusaceratops by abelov2014 dcvtjqh-pre.jpg|300px|thumb|right|''Albertaceratops'' (po lewej stronie) w środowisku naturalnym. Autor: ABelov2014 [https://www.deviantart.com/abelov2014/art/Medusaceratops-779040809]]] | |
| + | Zobacz: [[Wendiceratops#Paleośrodowisko]] | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa [[rodzaj]]owa | + | Nazwa [[rodzaj]]owa ''Albertaceratops'' oznacza "rogate oblicze z Alberty". Epitet gatunkowy (''nesmoi'') został natomiast nadany na cześć miejscowego farmera Cecila Nesmo, mieszkającego w Manyberries w Albercie, który wspierał prace paleontologów i ludzi z nimi współpracujących. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | | {{V| ''Albertaceratops''}} | |
| {{Kpt|[[Michael Ryan|Ryan]]}}, [[2007]] | | {{Kpt|[[Michael Ryan|Ryan]]}}, [[2007]] | ||
|- | |- | ||
| − | + | | {{V|''A. nesmoi''}} | |
| {{Kpt|Ryan}}, 2007 | | {{Kpt|Ryan}}, 2007 | ||
|} | |} | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| − | + | Chiba, K., Ryan, M.J., Fanti, F., Loewen, M.A & Evans, D.C. (2018). "New material and systematic re-evaluation of ''Medusaceratops lokii'' (Dinosauria, Ceratopsidae) from the Judith River Formation" (Campanian, Montana). Journal of Paleontology. 92 (2), s. 272–288, [[doi:10.1017/jpa.2017.62]] | |
| + | |||
| + | Fowler, D.W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America" PLoS ONE, 12(11), e0188426. [[doi:10.1371/journal.pone.0188426]] | ||
| + | |||
| + | Ryan, M.J. (2003) "Taxonomy, systematics and evolution of Centrosaurine Ceratopsids of the Campanian western interior basin of North America" dysertacja doktorska, University of Calgary, Calgary, Alta, 1-578. | ||
| − | Ryan, M.J. (2007). A new basal centrosaurine ceratopsid from the Oldman Formation, southeastern Alberta. Journal of Paleontology 81(2):376-396 | + | Ryan, M.J. (2007). "A new basal centrosaurine ceratopsid from the Oldman Formation, southeastern Alberta". Journal of Paleontology 81(2):376-396 |
| − | Ryan, M.J., | + | Ryan, M. J., Evans, D. C., & Shepherd, K. M. (2012). "A new ceratopsid from the Foremost Formation (middle Campanian) of Alberta". Canadian Journal of Earth Sciences, 49(11), 1251-1262. [[doi:10.1139/e2012-056]] |
| − | Ryan, M. J. | + | Ryan, M.J., Russell, A.P. & Hartman, S. (2010). "A New Chasmosaurine Ceratopsid from the Judith River Formation, Montana". W: Michael J. Ryan, Brenda J. Chinnery-Allgeier, David A. Eberth (red.): New Perspectives on Horned Dinosaurs. The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium. |
| − | + | Tanke, D.H & Rothschild, B.M. (2010). "Paleopathologies in Albertan Ceratopsids and Their Behavioral Significance" [w:] Ryan, M. J., Chinnery-Allgeier, B. J. & Eberth, D. A. (red) "New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium" Indiana University Press, 355-384. | |
| − | |||
| + | <references/></small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
[[Kategoria:Ornithischia]] | [[Kategoria:Ornithischia]] | ||
Aktualna wersja na dzień 14:43, 7 lis 2023
| Autor: | Sebastian Oziemski, Daniel Madzia, Marcin Szermański, Maciej Ziegler, Paweł Konarzewski |
| Albertaceratops (albertaceratops) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Długość | 5,8 m [1] | ||||
| Masa | 3,5 t [1] | ||||
| Dieta | roślinożerny | ||||
| Miejsce | Kanada - Alberta | ||||
| Czas |
79,5-79,2 Ma [2] | ||||
| Systematyka | Dinosauria | ||||
.jpg) Rekonstrukcja przyżyciowa Albertaceratops. Auotr: ABelov2014 [4]
Porównanie wielkości Albertaceratops i człowieka. | |||||
| Mapa znalezisk | |||||
Wczytywanie mapy…
| |||||
Wstęp
Albertaceratops to rodzaj ceratopsyda z podrodziny Centrosaurinae, którego skamieniałości odnaleziono w skałach pochodzenia górnokredowego w dolnych osadach formacji Oldman w Albercie (Kanada). Datuje je się na kampan, około 79,5-79,2 milionów lat (Fowler, 2017). Jest jednym z najstarszych znanych i najbardziej bazalnych centrozaurynów.
Odkrycie i historia taksonu
Skamieniałości, które uznano za nowy gatunek, zostały odkryte w sierpniu 2001 roku. W 2003 roku nowego dinozaura rogatego ochrzczono nieformalną (niepublikowaną) nazwą rodzajową "Medusaceratops" ("rogate oblicze meduzy") (Ryan, 2003), którą ostatecznie zmieniono na obecną. Analizy filogenetyczne (Ryan, 2007; Ryan i in., 2012; Chiba i in., 2018) wykazały, że albertaceratops to dość bazalny centrozauryn. Szczątki odnalezione w warstwach formacji Judith River w Montanie (USA) pierwotnie uważano za jego skamieniałości. Jednak po dokładniejszej analizie okazało się, że są to kości innego ceratopsyda, z bardzo podobną do Albertaceratops kryzą, którego nazwano wcześniejszą nieformalną nazwą albertaceratopsa, mianowicie Medusaceratops (Ryan i in., 2010).
Materiał kopalny
Holotyp o numerze katalogowym TMP.2001.26.1 to dość kompletna czaszka.
Budowa
Albertaceratops swoim wyglądem przypominał innego centrozauryna – Medusaceratops. Z góry kryzy wyrastała para dużych i wygiętych różków ciemieniowych (epiparietale), mniejsze rosły po jej bokach. Nad oczami znajdowały się dwa rogi skierowane ku górze, które prawdopodobnie służyły do walk między osobnikami. Jak u innych bazalnych przedstawicieli Centrosaurinae na nosie nie wykształcił się typowy róg, lecz płaski kostny guz (Ryan, 2007).
Paleopatologia?
Na lewej kości łuskowej albertaceratopsa znajduje duży, owalny otwór, który jest niedaleko kości jarzmowej. Ryan (2007) nie podał potencjalnej przyczyny jego powstania, ale stwierdził, że jest niepodobny do występujących u innych przedstawicieli Ceratopsidae. Tanke i Rothschild (2010) zauważyli, że bezpośrednio na grzbiecie zmiany znajduje się płytkie trójstronne wgłębienie, które przypomina wżery resorpcyjne obserwowane w innych czaszkach ceratopsów. Odsłonięta jest również proksymalna krawędź kości kwadratowej, ale ten element nie jest dotknięty tą samą zmianą, która znajduje się na kości łuskowej. Bliskość tej zmiany do tej odnotowanej przez Ryana (2007) sugeruje, że ta ostatnia jest wgłębieniem resorpcyjnym, które w pełni penetrowało kość.
Paleośrodowisko
Zobacz: Wendiceratops#Paleośrodowisko
Etymologia
Nazwa rodzajowa Albertaceratops oznacza "rogate oblicze z Alberty". Epitet gatunkowy (nesmoi) został natomiast nadany na cześć miejscowego farmera Cecila Nesmo, mieszkającego w Manyberries w Albercie, który wspierał prace paleontologów i ludzi z nimi współpracujących.
Spis gatunków
| Albertaceratops | Ryan, 2007 |
| A. nesmoi | Ryan, 2007 |
Bibliografia
Chiba, K., Ryan, M.J., Fanti, F., Loewen, M.A & Evans, D.C. (2018). "New material and systematic re-evaluation of Medusaceratops lokii (Dinosauria, Ceratopsidae) from the Judith River Formation" (Campanian, Montana). Journal of Paleontology. 92 (2), s. 272–288, doi:10.1017/jpa.2017.62
Fowler, D.W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America" PLoS ONE, 12(11), e0188426. doi:10.1371/journal.pone.0188426
Ryan, M.J. (2003) "Taxonomy, systematics and evolution of Centrosaurine Ceratopsids of the Campanian western interior basin of North America" dysertacja doktorska, University of Calgary, Calgary, Alta, 1-578.
Ryan, M.J. (2007). "A new basal centrosaurine ceratopsid from the Oldman Formation, southeastern Alberta". Journal of Paleontology 81(2):376-396
Ryan, M. J., Evans, D. C., & Shepherd, K. M. (2012). "A new ceratopsid from the Foremost Formation (middle Campanian) of Alberta". Canadian Journal of Earth Sciences, 49(11), 1251-1262. doi:10.1139/e2012-056
Ryan, M.J., Russell, A.P. & Hartman, S. (2010). "A New Chasmosaurine Ceratopsid from the Judith River Formation, Montana". W: Michael J. Ryan, Brenda J. Chinnery-Allgeier, David A. Eberth (red.): New Perspectives on Horned Dinosaurs. The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium.
Tanke, D.H & Rothschild, B.M. (2010). "Paleopathologies in Albertan Ceratopsids and Their Behavioral Significance" [w:] Ryan, M. J., Chinnery-Allgeier, B. J. & Eberth, D. A. (red) "New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium" Indiana University Press, 355-384.
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Albertaceratops_nesmoi_skull_by_Nick_Longrich.jpg){kind=link}