Aralosaurus: Różnice pomiędzy wersjami
(→Bibliografia) |
|||
(Nie pokazano 6 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Aralosaurus''}} | {{DISPLAYTITLE:''Aralosaurus''}} | ||
− | + | {{Opis | |
− | { | + | |Autor = [[Marcin Szermański]] |
− | | Autor | + | |Korekta = [[Maciej Ziegler]], [[Michał Siedlecki]] |
− | + | |nazwa = ''Aralosaurus'' (aralozaur) | |
− | + | |długość = >?6,5 m (?osobnik młodociany) <ref name = "Paul">Paul, G. "The Princeton Field Guide to Dinosaurs". (2 ed.). Princeton Univerity Press.</ref> | |
− | + | |wysokość = | |
− | | [[Maciej Ziegler]] | + | |masa = |
− | | | + | |dieta = roślinożerny |
− | + | |miejsce = [[Kazachstan]] - Kyzyłorda | |
− | + | <small>( [[formacja]] [[Bostobe]])</small> | |
− | + | |czas = {{Występowanie|83.6|83.5}} | |
− | + | ok. 83,6-83,5 [[Ma]] <br> | |
− | + | <small> [[późna kreda]] (najpóźniejszy [[santon]] - najwcześniejszy [[kampan]])</small> | |
− | + | |systematyka = | |
− | | | + | [[Dinosauria]] |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | | | ||
− | |||
− | | [[Kazachstan]] - | ||
− | |||
− | |||
− | | | ||
− | |||
− | <small> | ||
− | | | ||
− | |||
− | |||
[[Ornithischia]] | [[Ornithischia]] | ||
Linia 47: | Linia 29: | ||
[[Aralosaurini]] | [[Aralosaurini]] | ||
− | | | + | |grafika = Life reconstruction of Aralosaurus tuberiferus.png |
− | + | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa aralozaura. Autor: Connor Ashbridge. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Life_reconstruction_of_Aralosaurus_tuberiferus.png] | |
− | + | |PorównanieGrupa = | |
− | |} | + | |PorównanieDługość = |
+ | |mapa = | ||
+ | |||
+ | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
− | ''Aralosaurus'' to [[rodzaj]] słabo poznanego hadrozauryda. Żył na terenie dzisiejszego [[Kazachstan]]u w późnej | + | ''Aralosaurus'' to [[rodzaj]] słabo poznanego hadrozauryda z grupy [[Lambeosaurinae|lambeozaurynów]]. Żył na terenie dzisiejszego [[Kazachstan]]u w drugiej połowie późnej kredy. |
+ | |||
+ | ==Materiał kopalny i historia odkryć== | ||
+ | [[Holotyp]] (PIN 2229) to [[atykułowany|artykułowana]] niekompletna czaszka. Znane jej elementy to większość dachu czaszki, puszka mózgowa oraz lewa strona trzewioczaszki. [[Anatoly Rozhdestvensky|Rożdestwienski]] w swym opisie wspominał również o innych elementach szkieletu (całą kość udową i k. śródstopia,fragmentaryczne kości kończyn przednich i tylnych oraz kompletną żuchwę, środkową część łuku nosowego i zęby) lecz obecnie uznawane są za zaginione (Godefroit, Alifanov i Bolotsky, 2004). Wg [[Gregory Paul|Paula]] osobnik ten w chwili śmierci był dużym osobnikiem młodocianym (Paul, 2016). | ||
− | + | Okaz typowy został znaleziony w pokładach [[santon|santońsko]]-[[kampan|kampańskiej]] [[[formacja|formacji]] [[Bostobe]] (znanej również pod nazwą formacji Beleuta) w lokalizacji Sakh-Sakh podczas wypraw paleontologicznych radzieckich badaczy w głąb południowo-wschodnich części ZSRR. Został opisany w 1968 roku przez słynnego radzieckiego paleontologa Anatolija Rożdestwienskiego, który zaliczył go do Hadrosaurinae (dzisiejsze Saurolophinae). Jakiś czas później większość szczątków przypisywanych temu gatunkowi zaginęła. W 2004 roku zespół [[Pascal Godefroit|Pascala Godefroita]] na nowo opisał pozostałe szczątki tego dinozaura kaczodziobego. | |
− | |||
==Budowa== | ==Budowa== | ||
===Anatomia=== | ===Anatomia=== | ||
− | Cechą charakterystyczną aralozaura była wysoka narośl na jego nosie. Przypominała ona twór występujący u ''[[Kritosaurus]]'', a przede wszystkim ''[[Gryposaurus]]'' (o ile nie jest on młodszym [[synonim]]em kritozaura). W czaszce tkwiły tzw. baterie zębowe, składające się z ok. 1000 małych ząbków ułożonych w 30 rzędach. Takie uzębienie było wysoce efektywne w spożywaniu pokarmu roślinnego. | + | [[Plik:Aralosaurus LM.png|thumb| Hipotetyczna rekonstrukcja czaszki aralozaura. Autor: Levi bernardo [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Aralosaurus_LM.png].]] |
+ | Cechą charakterystyczną aralozaura była wysoka narośl na jego nosie. Przypominała ona twór występujący u ''[[Kritosaurus]]'', a przede wszystkim ''[[Gryposaurus]]'' (o ile nie jest on młodszym [[synonim]]em kritozaura). Kości nosowe mocno wznosiły się ku górze zasłaniając orbity, tworząc podstawę dla pustego w środku tworu, zapewne przypominającego grzebień. Obecnie wiemy też, że kości nosowe są złamane, przez co trudno zrekonstruować kształt oraz wielkość tej struktury. Zachowała się jednak wielka szczelina z tylnej części kości nosowych prowadząca do dróg oddechowych pod grzebieniem (cecha charakterystyczna lambeozaurynów).Kość łzowa zaś z boku miała budowę trapezoidalną. Od innych lambeozaurynów różnił się pierwotną, niezmodyfikowaną budową kości ciemieniowych i brakiem udziału k. przednosowych skierowanych poziomo w budowę grzebienia. z W czaszce tkwiły tzw. baterie zębowe, składające się z ok. 1000 małych ząbków ułożonych w 30 rzędach. Takie uzębienie było wysoce efektywne w spożywaniu pokarmu roślinnego. | ||
===Rozmiary=== | ===Rozmiary=== | ||
Linia 66: | Linia 54: | ||
==Pozycja systematyczna== | ==Pozycja systematyczna== | ||
− | + | Hadrozaur ten został początkowo zaliczony do [[klad|kladu]] [[Saurolophinae]] z powodu złudnego podobieństwa kości nosowych do kości nosowych przedstawiecieli [[Kritosaurini]]. Obecnie, po redeskry [[klad]]u [[Lambeosaurinae]] (np. [[Godefroit]] i in., [[2008]] i [[2010]]; [[Albert Prieto-Márquez|Prieto-Márquez]], [[2010]]. Zob. kladogramy w [[Hadrosauridae]] i [[Iguanodontia#Hadrosauroidea]]. | |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
− | Nazwa | + | Nazwa rodzajowa ''Aralosaurus'' znaczy "aralski jaszczur", gdyż został odnaleziony nieopodal Jeziora (Morza) Aralskiego. Epitet gatunkowy oznacza z łaciny "niosącego bulwę", co odnosi się do budowy kości nosowych tworzących budowę przypominającą nieco bulwę (zobacz opis czaszki). |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
− | + | | {{V|''Aralosaurus''}} | |
| {{Kpt|[[Anatoly Rozhdestvensky|Rozhdestvensky]]}}, [[1968]] | | {{Kpt|[[Anatoly Rozhdestvensky|Rozhdestvensky]]}}, [[1968]] | ||
|- | |- | ||
− | + | | {{V|''A. tuberiferus''}} | |
− | | {{Kpt | + | | {{Kpt|Rozhdestvensky}}, 1968 |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
+ | |||
+ | Godefroit, P., Alifanov, V. & Bolotsky, Y. (2004). "A re-appraisal of Aralosaurus tuberiferus (Dinosauria, Hadrosauridae) from the Late Cretaceous of Kazakhstan". Bulletin de l'Institut royal des Sciences | ||
+ | naturelles de Belgique, Sciences de la Terre, 74 supplement: 139-154. [https://www.researchgate.net/profile/Vladimir-Alifanov/publication/287740256_A_re-appraisal_of_Aralosaurus_tuberiferus_Dinosauria_Hadrosauridae_from_the_Late_Cretaceous_of_Kazakhstan/links/5718f50c08aed8a339e6f9d1/A-re-appraisal-of-Aralosaurus-tuberiferus-Dinosauria-Hadrosauridae-from-the-Late-Cretaceous-of-Kazakhstan.pdf] | ||
+ | |||
Godefroit, P., Hai, S., Yu, T. & Lauters, P. (2008) "New hadrosaurid dinosaurs from the uppermost Cretaceous of north-eastern China" Acta Palaeontologica Polonica, 53(1), 47–74 | Godefroit, P., Hai, S., Yu, T. & Lauters, P. (2008) "New hadrosaurid dinosaurs from the uppermost Cretaceous of north-eastern China" Acta Palaeontologica Polonica, 53(1), 47–74 | ||
Linia 89: | Linia 81: | ||
Prieto-Márquez, A. (2010) Global phylogeny of hadrosauridae (Dinosauria: Ornithopoda) using parsimony and Bayesian methods. Zoological Journal of the Linnean Society 159: 135-502 | Prieto-Márquez, A. (2010) Global phylogeny of hadrosauridae (Dinosauria: Ornithopoda) using parsimony and Bayesian methods. Zoological Journal of the Linnean Society 159: 135-502 | ||
+ | |||
+ | ROZHDESTVENSKY, A. K. (1968). "{Hadrosaurs of Kazakhstan}". [W] Tatarinov, L. P. i in.. (red.). "Upper Paleozoic and Mesozoic Amphibians and Reptiles". Akademia Nauk S.S.S.R., Moscow, pp. 97-141. (tłumaczone z rosyjskiego). | ||
http://en.wikipedia.org/wiki/Aralosaurus | http://en.wikipedia.org/wiki/Aralosaurus | ||
− | </small> | + | <references/></small> |
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] |
Wersja z 00:01, 4 mar 2024
Autor: | Marcin Szermański |
Korekta: | Maciej Ziegler, Michał Siedlecki |
Aralosaurus (aralozaur) | |
---|---|
Długość | >?6,5 m (?osobnik młodociany) [1] |
Dieta | roślinożerny |
Miejsce | Kazachstan - Kyzyłorda |
Czas |
ok. 83,6-83,5 Ma |
Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja przyżyciowa aralozaura. Autor: Connor Ashbridge. [2] |
Wstęp
Aralosaurus to rodzaj słabo poznanego hadrozauryda z grupy lambeozaurynów. Żył na terenie dzisiejszego Kazachstanu w drugiej połowie późnej kredy.
Materiał kopalny i historia odkryć
Holotyp (PIN 2229) to artykułowana niekompletna czaszka. Znane jej elementy to większość dachu czaszki, puszka mózgowa oraz lewa strona trzewioczaszki. Rożdestwienski w swym opisie wspominał również o innych elementach szkieletu (całą kość udową i k. śródstopia,fragmentaryczne kości kończyn przednich i tylnych oraz kompletną żuchwę, środkową część łuku nosowego i zęby) lecz obecnie uznawane są za zaginione (Godefroit, Alifanov i Bolotsky, 2004). Wg Paula osobnik ten w chwili śmierci był dużym osobnikiem młodocianym (Paul, 2016).
Okaz typowy został znaleziony w pokładach santońsko-kampańskiej [[[formacja|formacji]] Bostobe (znanej również pod nazwą formacji Beleuta) w lokalizacji Sakh-Sakh podczas wypraw paleontologicznych radzieckich badaczy w głąb południowo-wschodnich części ZSRR. Został opisany w 1968 roku przez słynnego radzieckiego paleontologa Anatolija Rożdestwienskiego, który zaliczył go do Hadrosaurinae (dzisiejsze Saurolophinae). Jakiś czas później większość szczątków przypisywanych temu gatunkowi zaginęła. W 2004 roku zespół Pascala Godefroita na nowo opisał pozostałe szczątki tego dinozaura kaczodziobego.
Budowa
Anatomia
Cechą charakterystyczną aralozaura była wysoka narośl na jego nosie. Przypominała ona twór występujący u Kritosaurus, a przede wszystkim Gryposaurus (o ile nie jest on młodszym synonimem kritozaura). Kości nosowe mocno wznosiły się ku górze zasłaniając orbity, tworząc podstawę dla pustego w środku tworu, zapewne przypominającego grzebień. Obecnie wiemy też, że kości nosowe są złamane, przez co trudno zrekonstruować kształt oraz wielkość tej struktury. Zachowała się jednak wielka szczelina z tylnej części kości nosowych prowadząca do dróg oddechowych pod grzebieniem (cecha charakterystyczna lambeozaurynów).Kość łzowa zaś z boku miała budowę trapezoidalną. Od innych lambeozaurynów różnił się pierwotną, niezmodyfikowaną budową kości ciemieniowych i brakiem udziału k. przednosowych skierowanych poziomo w budowę grzebienia. z W czaszce tkwiły tzw. baterie zębowe, składające się z ok. 1000 małych ząbków ułożonych w 30 rzędach. Takie uzębienie było wysoce efektywne w spożywaniu pokarmu roślinnego.
Rozmiary
Nie znamy całego szkieletu tego zwierzęcia, lecz jedynie jego czaszkę. Prawdopodobnie za życia jej właściciel miał 6-9 metrów długości i odpowiednio ok. 0,5-4 ton, ale są to szacunki niepewne i nieoficjalne.
Pozycja systematyczna
Hadrozaur ten został początkowo zaliczony do kladu Saurolophinae z powodu złudnego podobieństwa kości nosowych do kości nosowych przedstawiecieli Kritosaurini. Obecnie, po redeskry kladu Lambeosaurinae (np. Godefroit i in., 2008 i 2010; Prieto-Márquez, 2010. Zob. kladogramy w Hadrosauridae i Iguanodontia#Hadrosauroidea.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Aralosaurus znaczy "aralski jaszczur", gdyż został odnaleziony nieopodal Jeziora (Morza) Aralskiego. Epitet gatunkowy oznacza z łaciny "niosącego bulwę", co odnosi się do budowy kości nosowych tworzących budowę przypominającą nieco bulwę (zobacz opis czaszki).
Spis gatunków
Aralosaurus | Rozhdestvensky, 1968 |
A. tuberiferus | Rozhdestvensky, 1968 |
Bibliografia
Godefroit, P., Alifanov, V. & Bolotsky, Y. (2004). "A re-appraisal of Aralosaurus tuberiferus (Dinosauria, Hadrosauridae) from the Late Cretaceous of Kazakhstan". Bulletin de l'Institut royal des Sciences naturelles de Belgique, Sciences de la Terre, 74 supplement: 139-154. [3]
Godefroit, P., Hai, S., Yu, T. & Lauters, P. (2008) "New hadrosaurid dinosaurs from the uppermost Cretaceous of north-eastern China" Acta Palaeontologica Polonica, 53(1), 47–74
Godefroit, P., Bolotsky, Y.L. & Bolotsky, I.Y. (2012) "Osteology and relationships of Olorotitan arharensis, a hollow-crested hadrosaurid dinosaur from the latest Cretaceous of Far Eastern Russia" Acta Palaeontologica Polonica, doi:10.4202/app.2011.0051
Horner, J.R., Weishampel, D.B. & Forster, C.A. (2004) "Hadrosauridae" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press
Prieto-Márquez, A. (2010) Global phylogeny of hadrosauridae (Dinosauria: Ornithopoda) using parsimony and Bayesian methods. Zoological Journal of the Linnean Society 159: 135-502
ROZHDESTVENSKY, A. K. (1968). "{Hadrosaurs of Kazakhstan}". [W] Tatarinov, L. P. i in.. (red.). "Upper Paleozoic and Mesozoic Amphibians and Reptiles". Akademia Nauk S.S.S.R., Moscow, pp. 97-141. (tłumaczone z rosyjskiego).
http://en.wikipedia.org/wiki/Aralosaurus
- ↑ Paul, G. "The Princeton Field Guide to Dinosaurs". (2 ed.). Princeton Univerity Press.