Avaceratops: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m (→Bibliografia) |
||
| (Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Avaceratops''}} | {{DISPLAYTITLE:''Avaceratops''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | + | |Autor = [[Marcin Szermański]], [[Maciej Ziegler]] | |
| − | + | |Korekta = [[Paweł Konarzewski]] | |
| − | + | |nazwa = ''Avaceratops'' (awaceratops) | |
| − | + | |długość = 2,3-2,8 m <ref>Długość oszacowana dla osobnika '''ANSP 15800'''</ref> | |
| − | | | + | |wysokość = |
| − | + | |masa = | |
| − | + | |dieta = roślinożerny | |
| − | + | |miejsce = [[USA]] - Montana | |
| − | + | <small>([[formacja]] [[Judith River]])</small> | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|78|77}} | |
| − | + | ok. 78 [[Ma]] <ref>Rogers, R. R., Kidwell, S. M., Deino, A. L., Mitchell, J. P., Nelson, K., & Thole, J. T. (2016). "Age, correlation, and lithostratigraphic revision of the Upper Cretaceous (Campanian) Judith River Formation in its type area (north-central Montana), with a comparison of low-and high-accommodation alluvial records". The Journal of Geology, 124(1), 99-135. [[doi:10.1086/684289]]</ref><br> | |
| − | |- | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | [[USA]] - Montana | ||
| − | |||
| − | <small>(formacja [[Judith River]])</small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<small>[[późna kreda]] ([[kampan]])</small> | <small>[[późna kreda]] ([[kampan]])</small> | ||
| − | | | + | |systematyka = |
| − | + | [[Dinosauria]] | |
| − | |||
[[Ornithischia]] | [[Ornithischia]] | ||
[[Ceratopsia]] | [[Ceratopsia]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Ceratopsoidea]] | [[Ceratopsoidea]] | ||
| Linia 49: | Linia 27: | ||
[[Nasutoceratopsini]] | [[Nasutoceratopsini]] | ||
| − | | | + | |grafika = Avaceratops dinosaur.png |
| − | + | |podpis = Para biegających awaceratopsów. Autor: Mariana Ruiz Villarreal. Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Avaceratops_dinosaur.png] | |
| − | + | |PorównanieGrupa = | |
| − | + | |PorównanieDługość = | |
| − | Źródło: [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Avaceratops_dinosaur.png] | + | |mapa = |
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | | | ||
<display_points type="terrain" zoom=4> | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| − | 46.2° N, 109.9° W | + | 46.2° N, 109.9° W~stanowisko Careless Creek Quarry |
</display_points> | </display_points> | ||
| − | + | }} | |
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
''Avaceratops'' to przedstawiciel dinozaurów rogatych (ceratopsów) z późnej kredy Ameryki Północnej. Jego skamieniałości znaleziono w centralno-południowej Montanie w skałach datowanych na [[kampan]]. | ''Avaceratops'' to przedstawiciel dinozaurów rogatych (ceratopsów) z późnej kredy Ameryki Północnej. Jego skamieniałości znaleziono w centralno-południowej Montanie w skałach datowanych na [[kampan]]. | ||
| Linia 69: | Linia 42: | ||
Na pierwsze skamieniałości awaceratopsa natknięto się we wrześniu [[1981]] roku. Odkrywcą był Eddie Cole, kolekcjoner skamieniałości z Wall w Południowej Dakocie, który odnalazł wtedy główne złoże kościonośne niedaleko Shawmut (Careless Creek Ranch, Montana) w pokładach formacji [[Judith River]]. Cole systematycznie wydobywał i zabezpieczył około 700 skamieniałości, których położenie zaznaczał na mapie. | Na pierwsze skamieniałości awaceratopsa natknięto się we wrześniu [[1981]] roku. Odkrywcą był Eddie Cole, kolekcjoner skamieniałości z Wall w Południowej Dakocie, który odnalazł wtedy główne złoże kościonośne niedaleko Shawmut (Careless Creek Ranch, Montana) w pokładach formacji [[Judith River]]. Cole systematycznie wydobywał i zabezpieczył około 700 skamieniałości, których położenie zaznaczał na mapie. | ||
| − | [[Peter Dodson]] przybył na miejsce znaleziska miesiąc później, w październiku tego samego roku. Wśród szczątków był interesujący szkielet małego | + | [[Peter Dodson]] przybył na miejsce znaleziska miesiąc później, w październiku tego samego roku. Wśród szczątków był interesujący szkielet małego centrozauryna, który został przejęty przez Akademię Nauk Przyrodniczych w Filadelfii (Academy of Natural Science of Philadelphia). Rok później, w lipcu [[1982]] roku mała wyprawa przeprowadzona przez ten instytut zaowocowała znalezieniem kolejnych kości tego małego ceratopsyda, które zostały przekazane akademii 19 kwietnia [[1983]] roku. |
| − | Rok później, w lipcu [[1982]] roku mała wyprawa przeprowadzona przez ten instytut zaowocowała znalezieniem kolejnych kości tego małego ceratopsyda, które zostały przekazane akademii 19 kwietnia [[1983]] roku. | ||
Przez 2 lata szkielet tego ceratopsa był badany przez Petera Dodsona – amerykańskiego paleontologa, specjalisty od dinozaurów rogatych. W [[1986]] roku ukazał się drukiem artykuł naukowy jego autorstwa, w którym opisuje ten nowy [[takson]] ceratopsa, nazywając go ''Avaceratops lammersi''. | Przez 2 lata szkielet tego ceratopsa był badany przez Petera Dodsona – amerykańskiego paleontologa, specjalisty od dinozaurów rogatych. W [[1986]] roku ukazał się drukiem artykuł naukowy jego autorstwa, w którym opisuje ten nowy [[takson]] ceratopsa, nazywając go ''Avaceratops lammersi''. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Plik:Avaceratops_Laelaps_nipponensis.JPG|300px|thumb|right| | + | [[Plik:Avaceratops_Laelaps_nipponensis.JPG|300px|thumb|right|[[Holotyp]] ''Avaceratops'' oraz czaszka MOR 692. [http://blogs.yahoo.co.jp/rboz_05/33759612.html Autor: "Laelaps nipponensis"].]] |
| − | |||
| − | |||
| + | [[Holotyp]] (osobnik młodociany; ANSP 15800) to niekompletna czaszka (m.in. k. ciemieniowa, lewa k. łuskowa, k. policzkowa, k. przedszczękowa, k. płatowa, obie k. kwadratowe, k. kwadratowo-jarzmowe, wyrostki skrzydłowate (ang. ''pterygoid''), k. szczękowe, prawa k. zębowa, częściowa puszka mózgowa) i elementy szkieletu pozaczaszkowego (wiele kręgów i żeber, obie k. ramienne, lewa k. promieniowa i łokciowa, obie k. udowe, piszczelowe i strzałkowe, kilka(naście) (ang. ''several'') k. śródręcza i śródstopia i wiele paliczków). Badanie histologiczne przeprowadzone przez Hedricka i in. (2020) potwierdziło młodociany wiek [[holotyp|okazu typowego]]. | ||
| + | |||
Materiał przypisany: | Materiał przypisany: | ||
| Linia 88: | Linia 57: | ||
USNM 2415 to lewa k. łuskowa. | USNM 2415 to lewa k. łuskowa. | ||
| − | MOR 692 to niekompletna czaszka (m.in. k. czołowa, k. przedczołowa, dorsalna połowa k. policzkowej, częściowa k. nosowa, bardzo uszkodzona kryza). Nie jest do końca wiadome, czy MOR 692 jest osobnikiem dorosłym ([[Peter Dodson|Dodson]], [[2004]]), ani także czy na pewno należy do ''A. lammersi'' - [[Michael Ryan|Ryan]] i [[Anthony Russell|Russell]] ([[2005]]) poddają w wątpliwość przypisanie MOR 692, gdyż wg nich cechy za tym stojące mogą się zmieniać w czasie ontogenezy. Co więcej, sami [[Paul Penkalski|Penkalski]] i Dodson nie byli pewni czy to ten sam [[takson]] i przypisali go tymczasowo. | + | MOR 692 to niekompletna czaszka (m.in. k. czołowa, k. przedczołowa, dorsalna połowa k. policzkowej, częściowa k. nosowa, bardzo uszkodzona kryza). Nie jest do końca wiadome, czy MOR 692 jest osobnikiem dorosłym ([[Peter Dodson|Dodson]], [[2004]]), ani także czy na pewno należy do ''A. lammersi'' - [[Michael Ryan|Ryan]] i [[Anthony Russell|Russell]] ([[2005]]) poddają w wątpliwość przypisanie MOR 692, gdyż wg nich cechy za tym stojące mogą się zmieniać w czasie ontogenezy. Co więcej, sami [[Paul Penkalski|Penkalski]] i Dodson nie byli pewni czy to ten sam [[takson]] i przypisali go tymczasowo. Zdaniem Ryana i in. (2017) okaz MOR 692 nie należy do ''Avaceratops'' ze względu na różnice w budowie czaszki, braku form pośrednich oraz różnym czasem występowania (czas występowania okazu MOR 692 ok. 75,2 [[Ma]], [Rogers i in., 2016]). |
==Budowa i wymiary== | ==Budowa i wymiary== | ||
| − | ''Avaceratops'' charakteryzuje się krótką kością łuskową, budującą jego kryzę. Różni się znacząco od innych krótkokryzowych ceratopsydów | + | [[Plik:Avaceratops BW.jpg|thumb|Rekonstrukcja ''Avaceratops''. Autor: Nobu Tamura [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Avaceratops_BW.jpg]]] |
| + | ''Avaceratops'' charakteryzuje się krótką kością łuskową o wachlarzowatym kształcie, budującą jego kryzę. Różni się znacząco od innych krótkokryzowych ceratopsydów (''[[Centrosaurus]]'', ''[[Monoclonius]]'' i ''[[Styracosaurus]]'') morfologią jego kości ciemieniowej i łuskowej (Dodson, [[1986]]). Jego kryza nie ma okien w kościach ciemieniowych, która jest solidnej budowy, z kolei budowa kości łuskowej jest prymitywna, a nad oczami rosły rogi średniej wielkości (Penkalski i Dodson, [[1999]]; Ryan i in., [[2010]]). ''Avaceratops'' ze względu na swój młody wiek nie miał wykształconych różków ciemieniowych, łuskowych oraz jarzmowych (Dodson, 1986). Osobnik (ANSP 15800) wg wyliczeń Dodsona miał mieć za życia 2,3 metra długości lub 2,8 m (Penkalski i Dodson, 1999). | ||
| + | |||
| + | W 1999 roku Penkalski wspólnie z Dodsonem opisali MOR 692 – niekompletną czaszkę. Mimo niepewnej dojrzałości tego okazu, nie przekraczał on 4,2 metrów, przez co jest jednym z najmniejszych znanych nauce zaawansowanych ceratopsów (ceratopsoidów). Inne szacunki ([[Gregory Paul|Paul]], 2010) oscylują wokół 4 metrów długości i 1 tony. | ||
| + | |||
| + | ==Klasyfikacja== | ||
| + | Awaceratops początkowo był zaliczany jako członek grupy [[Ceratopsidae]] ([[Peter Dodson|Dodson]], [[1986]]). Następnie przypisywano go do [[Centrosaurinae]] (Dodson, [[1990]]; [[1996]]). W [[1999]] roku [[Paul Penkalski|Penkalski]] i Dodson opisali drugą, większą czaszkę tego dinozaura rogatego, która ma cechy zarówno centrozaurynów, chasmozaurynów, jak i cechy plezjomorficzne. Jest wg nich [[takson siostrzany|taksonem siostrzanym]] [[Ceratopsidae]]. Wg późniejszych analiz filogenetycznych<ref>Loewen, M.A., Sampson, S.D., Lund, E.K., Farke, A.A., Aguillón-Martínez, M.C., de Leon, C.A., Rodríguez-de la Rosa, R.A., Getty, M.A. & Eberth, D.A. (2010) "Horned Dinosaurs (Ornithischia: Ceratopsidae) from the Upper Cretaceous (Campanian) Cerro del Pueblo Formation, Coahuila, Mexico" [w:] Ryan, M. J., Chinnery-Allgeier, B. J. & Eberth, D. A. (red) "New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium" Indiana University Press, 99-116.</ref><ref>McDonald, A.T. (2011) "A Subadult Specimen of Rubeosaurus ovatus (Dinosauria: Ceratopsidae), with Observations on Other Ceratopsids from the Two Medicine Formation". PLoS ONE 6(8): e22710. [[doi:10.1371/journal.pone.0022710]]</ref><ref>Ryan, M.J., Evans, D.C. & Shepherd, K.M. (2012) "A new ceratopsid from the Foremost Formation (middle Campanian) of Alberta" Canadian Journal of Earth Sciences 49 (11): 1251–1262. [[doi:10.1139/e2012-056]]</ref><ref>Longrich, N.R. (2013) "''Judiceratops tigris'', a New Horned Dinosaur from the Middle Campanian Judith River Formation of Montana" Bulletin of the Peabody Museum of Natural History 54(1): 51–65. [[doi:10.3374/014.054.0103]]</ref> ''Avaceratops'' jest [[bazalny]]m centrozaurynem, a wg [[Scott Samspon|Sampsona]] i in. (2013) ma należeć do osobnej linii ewolucyjnej w obrębie [[Centrosaurinae]], będąc jednocześnie [[takson siostrzany|taksonem siostrzanym]] dla osobliwego ''[[Nasutoceratops]]''. Obecnie uważa się, że ''Avaceratops'' należy do [[klad]]u [[Nasutoceratopsini]], nowsze analizy potwierdzają jego pokrewieństwo z ''[[Nasutoceratops]]''<ref>Lund, E., K., O’Connor, P., M., Loewen, M., A., Jinnah, Z., A. (2016). "A New Centrosaurine Ceratopsid, ''Machairoceratops cronusi'' gen et sp. nov., from the Upper Sand Member of the Wahweap Formation (Middle Campanian), Southern Utah". PLoS ONE. 11 (5): e0154403. [[doi:10.1371/journal.pone.0154403]]</ref><ref>Dalman, S.G., Hodnett, J.-P.M., Lichtig, A.J., Lucas, S,G. (2018). "A new ceratopsid dinosaur (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) from the Fort Crittenden Formation, Upper Cretaceous (Campanian) of Arizona". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin. 79: 141–164</ref><ref>Wilson, J.P., Ryan, M.J. & Evans, D.C. (2020). "A new, transitional centrosaurine ceratopsid from the Upper Cretaceous Two Medicine Formation of Montana and the evolution of the 'Styracosaurus-line' dinosaurs". Royal Society Open Publishing. 7 (4). [[doi:10.1098/rsos.200284]]</ref><ref>Ishikawa, H., Tsuihiji, T & Manabe, M. (2023). "''Furcatoceratops elucidan''s, a new centrosaurine (Ornithischia: Ceratopsidae) from the upper Campanian Judith River Formation, Montana, USA". Cretaceous Research. 105660. [[doi:10.1016/j.cretres.2023.105660]]</ref>. | ||
| + | |||
| + | Ryan i in. (2017) sądzą, że trudno jest wyróżnić cechy wyjątkowe u ''Avaceratops'', ponieważ okaz typowy był młodym osobnikiem. Ich zdaniem [[diagnoza]] tego [[takson]]u jest problematyczna, jednak nie uznali go za synonim żadnego innego znanego [[centrozauryn]]a ani za ''[[nomen dubium]]''. W związku przez niewyróżnienie konkretnych [[apomorfia|apomorfii]], Ishikawa i in. (2023) uważają, że należy uznać ''Avaceratops'' za [[nomen dubium|takson wątpliwy]]. | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 98: | Linia 75: | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | |''Avaceratops'' | |
| {{Kpt|[[Peter Dodson|Dodson]]}}, [[1986]] | | {{Kpt|[[Peter Dodson|Dodson]]}}, [[1986]] | ||
| + | | ''[[nomen dubium]]'' | ||
|- | |- | ||
| − | + | | ''A. lammersi'' | |
| {{Kpt|[[Dodson]], [[1986]]}} | | {{Kpt|[[Dodson]], [[1986]]}} | ||
| + | | ''[[nomen dubium]]'' | ||
|- | |- | ||
| = ''Monoclonius lammersi'' <br> = ''Avaceratops lammersorum'' <br> = ''Centrosaurus lammersi'' | | = ''Monoclonius lammersi'' <br> = ''Avaceratops lammersorum'' <br> = ''Centrosaurus lammersi'' | ||
| Linia 109: | Linia 88: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small>Dodson, P. (1986) "Avaceratops lammersi: a new ceratopsid from the Judith River Formation of Montana.". Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia 138 (2): 305–317 [http://books.google.pl/books?id=tqCycESs6McC&lpg=PA305&dq=Avaceratops+lammersi&lr=&as_brr=1&client=firefox-a&pg=PA305&redir_esc=y#v=onepage&q=Avaceratops%20lammersi&f=false] | + | <small> |
| + | Dodson, P. (1986) "Avaceratops lammersi: a new ceratopsid from the Judith River Formation of Montana.". Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia 138 (2): 305–317 [http://books.google.pl/books?id=tqCycESs6McC&lpg=PA305&dq=Avaceratops+lammersi&lr=&as_brr=1&client=firefox-a&pg=PA305&redir_esc=y#v=onepage&q=Avaceratops%20lammersi&f=false] | ||
Dodson, P. (1990) "Ceratopsia" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press | Dodson, P. (1990) "Ceratopsia" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press | ||
| Linia 116: | Linia 96: | ||
Dodson, P., Forster, C.A. & Sampson, S.D. (2004) "Ceratopsidae" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Wyd. drugie. Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 494-513 | Dodson, P., Forster, C.A. & Sampson, S.D. (2004) "Ceratopsidae" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Wyd. drugie. Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 494-513 | ||
| + | |||
| + | Hedrick, B. P., Goldsmith, E., Rivera‐Sylva, H., Fiorillo, A. R., Tumarkin‐Deratzian, A. R., & Dodson, P. (2020). "Filling in gaps in the ceratopsid histologic database: histology of two basal centrosaurines and an assessment of the utility of rib histology in the Ceratopsidae". The Anatomical Record, 303(4), 935-948 [[doi:10.1002/ar.24099]] | ||
Lehman, T.M. (1990) "The ceratopsian subfamily chasmosaurinae: sexual dimorphism and systematics" [w:] Carpenter, K. & Currie, P.J. (red.) "Dinosaur Systematics: Approaches and Perspectives" wyd. Cambridge University, New York, 211–229 | Lehman, T.M. (1990) "The ceratopsian subfamily chasmosaurinae: sexual dimorphism and systematics" [w:] Carpenter, K. & Currie, P.J. (red.) "Dinosaur Systematics: Approaches and Perspectives" wyd. Cambridge University, New York, 211–229 | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Paul G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford | Paul G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford | ||
| Linia 131: | Linia 107: | ||
Ryan, M.J. & Russell, A.P. (2005) "A new centrosaurine ceratopsid from the Oldman Formation of Alberta and its implications for centrosaurine taxonomy and systematics" Canadian Journal of Earth Sciences 42(7): 1369-1387. | Ryan, M.J. & Russell, A.P. (2005) "A new centrosaurine ceratopsid from the Oldman Formation of Alberta and its implications for centrosaurine taxonomy and systematics" Canadian Journal of Earth Sciences 42(7): 1369-1387. | ||
| − | Ryan, M.J., Russell, A.P. & Hartman, S. (2010) A New Chasmosaurine Ceratopsid from the Judith River Formation, Montana. W: Michael J. Ryan, Brenda J. Chinnery-Allgeier, David A. Eberth (red.): New Perspectives on Horned Dinosaurs. The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium. Bloomington: Indiana University Press, ss. 181-188 | + | Ryan, M.J., Russell, A.P. & Hartman, S. (2010) "A New Chasmosaurine Ceratopsid from the Judith River Formation, Montana". W: Michael J. Ryan, Brenda J. Chinnery-Allgeier, David A. Eberth (red.): New Perspectives on Horned Dinosaurs. The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium. Bloomington: Indiana University Press, ss. 181-188 |
| − | Ryan, M.J., | + | Ryan, M. J., Holmes, R., Mallon, J., Loewen, M., & Evans, D. C. (2017). "A basal ceratopsid (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) from the Oldman Formation (Campanian) of Alberta, Canada". Canadian Journal of Earth Sciences, 54(1), 1-14. [[doi:10.1139/cjes-2016-0110]] |
Sampson, S.D., Lund, E.K., Loewen, M.A., Farke, A.A. & Clayton, K.E. (2013) "A remarkable short-snouted horned dinosaur from the Late Cretaceous (late Campanian) of southern Laramidia" Proceedings of the Royal Society B, 280(1766), 20131186. [[doi:10.1098/rspb.2013.1186]] | Sampson, S.D., Lund, E.K., Loewen, M.A., Farke, A.A. & Clayton, K.E. (2013) "A remarkable short-snouted horned dinosaur from the Late Cretaceous (late Campanian) of southern Laramidia" Proceedings of the Royal Society B, 280(1766), 20131186. [[doi:10.1098/rspb.2013.1186]] | ||
| Linia 139: | Linia 115: | ||
<References/></small> | <References/></small> | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Nomen dubium]] |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Aktualna wersja na dzień 09:03, 9 paź 2023
| Autor: | Marcin Szermański, Maciej Ziegler |
| Korekta: | Paweł Konarzewski |
| Avaceratops (awaceratops) | |
|---|---|
| Długość | 2,3-2,8 m [1] |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | USA - Montana |
| Czas |
ok. 78 Ma [2] |
| Systematyka | Dinosauria |
 Para biegających awaceratopsów. Autor: Mariana Ruiz Villarreal. Źródło: [2] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Avaceratops to przedstawiciel dinozaurów rogatych (ceratopsów) z późnej kredy Ameryki Północnej. Jego skamieniałości znaleziono w centralno-południowej Montanie w skałach datowanych na kampan.
Historia taksonu
Na pierwsze skamieniałości awaceratopsa natknięto się we wrześniu 1981 roku. Odkrywcą był Eddie Cole, kolekcjoner skamieniałości z Wall w Południowej Dakocie, który odnalazł wtedy główne złoże kościonośne niedaleko Shawmut (Careless Creek Ranch, Montana) w pokładach formacji Judith River. Cole systematycznie wydobywał i zabezpieczył około 700 skamieniałości, których położenie zaznaczał na mapie.
Peter Dodson przybył na miejsce znaleziska miesiąc później, w październiku tego samego roku. Wśród szczątków był interesujący szkielet małego centrozauryna, który został przejęty przez Akademię Nauk Przyrodniczych w Filadelfii (Academy of Natural Science of Philadelphia). Rok później, w lipcu 1982 roku mała wyprawa przeprowadzona przez ten instytut zaowocowała znalezieniem kolejnych kości tego małego ceratopsyda, które zostały przekazane akademii 19 kwietnia 1983 roku.
Przez 2 lata szkielet tego ceratopsa był badany przez Petera Dodsona – amerykańskiego paleontologa, specjalisty od dinozaurów rogatych. W 1986 roku ukazał się drukiem artykuł naukowy jego autorstwa, w którym opisuje ten nowy takson ceratopsa, nazywając go Avaceratops lammersi.
Materiał kopalny
Holotyp (osobnik młodociany; ANSP 15800) to niekompletna czaszka (m.in. k. ciemieniowa, lewa k. łuskowa, k. policzkowa, k. przedszczękowa, k. płatowa, obie k. kwadratowe, k. kwadratowo-jarzmowe, wyrostki skrzydłowate (ang. pterygoid), k. szczękowe, prawa k. zębowa, częściowa puszka mózgowa) i elementy szkieletu pozaczaszkowego (wiele kręgów i żeber, obie k. ramienne, lewa k. promieniowa i łokciowa, obie k. udowe, piszczelowe i strzałkowe, kilka(naście) (ang. several) k. śródręcza i śródstopia i wiele paliczków). Badanie histologiczne przeprowadzone przez Hedricka i in. (2020) potwierdziło młodociany wiek okazu typowego.
Materiał przypisany:
USNM 4802 to izolowana k. łuskowa.
USNM 2415 to lewa k. łuskowa.
MOR 692 to niekompletna czaszka (m.in. k. czołowa, k. przedczołowa, dorsalna połowa k. policzkowej, częściowa k. nosowa, bardzo uszkodzona kryza). Nie jest do końca wiadome, czy MOR 692 jest osobnikiem dorosłym (Dodson, 2004), ani także czy na pewno należy do A. lammersi - Ryan i Russell (2005) poddają w wątpliwość przypisanie MOR 692, gdyż wg nich cechy za tym stojące mogą się zmieniać w czasie ontogenezy. Co więcej, sami Penkalski i Dodson nie byli pewni czy to ten sam takson i przypisali go tymczasowo. Zdaniem Ryana i in. (2017) okaz MOR 692 nie należy do Avaceratops ze względu na różnice w budowie czaszki, braku form pośrednich oraz różnym czasem występowania (czas występowania okazu MOR 692 ok. 75,2 Ma, [Rogers i in., 2016]).
Budowa i wymiary
Avaceratops charakteryzuje się krótką kością łuskową o wachlarzowatym kształcie, budującą jego kryzę. Różni się znacząco od innych krótkokryzowych ceratopsydów (Centrosaurus, Monoclonius i Styracosaurus) morfologią jego kości ciemieniowej i łuskowej (Dodson, 1986). Jego kryza nie ma okien w kościach ciemieniowych, która jest solidnej budowy, z kolei budowa kości łuskowej jest prymitywna, a nad oczami rosły rogi średniej wielkości (Penkalski i Dodson, 1999; Ryan i in., 2010). Avaceratops ze względu na swój młody wiek nie miał wykształconych różków ciemieniowych, łuskowych oraz jarzmowych (Dodson, 1986). Osobnik (ANSP 15800) wg wyliczeń Dodsona miał mieć za życia 2,3 metra długości lub 2,8 m (Penkalski i Dodson, 1999).
W 1999 roku Penkalski wspólnie z Dodsonem opisali MOR 692 – niekompletną czaszkę. Mimo niepewnej dojrzałości tego okazu, nie przekraczał on 4,2 metrów, przez co jest jednym z najmniejszych znanych nauce zaawansowanych ceratopsów (ceratopsoidów). Inne szacunki (Paul, 2010) oscylują wokół 4 metrów długości i 1 tony.
Klasyfikacja
Awaceratops początkowo był zaliczany jako członek grupy Ceratopsidae (Dodson, 1986). Następnie przypisywano go do Centrosaurinae (Dodson, 1990; 1996). W 1999 roku Penkalski i Dodson opisali drugą, większą czaszkę tego dinozaura rogatego, która ma cechy zarówno centrozaurynów, chasmozaurynów, jak i cechy plezjomorficzne. Jest wg nich taksonem siostrzanym Ceratopsidae. Wg późniejszych analiz filogenetycznych[3][4][5][6] Avaceratops jest bazalnym centrozaurynem, a wg Sampsona i in. (2013) ma należeć do osobnej linii ewolucyjnej w obrębie Centrosaurinae, będąc jednocześnie taksonem siostrzanym dla osobliwego Nasutoceratops. Obecnie uważa się, że Avaceratops należy do kladu Nasutoceratopsini, nowsze analizy potwierdzają jego pokrewieństwo z Nasutoceratops[7][8][9][10].
Ryan i in. (2017) sądzą, że trudno jest wyróżnić cechy wyjątkowe u Avaceratops, ponieważ okaz typowy był młodym osobnikiem. Ich zdaniem diagnoza tego taksonu jest problematyczna, jednak nie uznali go za synonim żadnego innego znanego centrozauryna ani za nomen dubium. W związku przez niewyróżnienie konkretnych apomorfii, Ishikawa i in. (2023) uważają, że należy uznać Avaceratops za takson wątpliwy.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Avaceratops znaczy dosłownie "rogata twarz Avy" i honoruje Avę Cole, kolekcjonerkę skamieniałości i żonę Eddiego Cole’a. Epitet gatunkowy lammersi upamiętnia z kolei rodzinę Lammersów – właścicieli Careless Creek Ranching Company, którzy pomagali w miejscowych wykopaliskach.
Spis gatunków
| Avaceratops | Dodson, 1986 | nomen dubium |
| A. lammersi | Dodson, 1986 | nomen dubium |
| = Monoclonius lammersi = Avaceratops lammersorum = Centrosaurus lammersi |
(Dodson, 1986) Lehman, 1990 Dodson, 1986 emend. Olshevsky, 1991 (Dodson, 1986) Paul, 2010 |
Bibliografia
Dodson, P. (1986) "Avaceratops lammersi: a new ceratopsid from the Judith River Formation of Montana.". Proceedings of the Academy of Natural Sciences of Philadelphia 138 (2): 305–317 [3]
Dodson, P. (1990) "Ceratopsia" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press
Dodson, P. (1996) "The Horned Dinosaurs: A Natural History". Princeton University Press: Princeton, New Jersey, pp. 197–199. ISBN 0-691-02882-6
Dodson, P., Forster, C.A. & Sampson, S.D. (2004) "Ceratopsidae" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Wyd. drugie. Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 494-513
Hedrick, B. P., Goldsmith, E., Rivera‐Sylva, H., Fiorillo, A. R., Tumarkin‐Deratzian, A. R., & Dodson, P. (2020). "Filling in gaps in the ceratopsid histologic database: histology of two basal centrosaurines and an assessment of the utility of rib histology in the Ceratopsidae". The Anatomical Record, 303(4), 935-948 doi:10.1002/ar.24099
Lehman, T.M. (1990) "The ceratopsian subfamily chasmosaurinae: sexual dimorphism and systematics" [w:] Carpenter, K. & Currie, P.J. (red.) "Dinosaur Systematics: Approaches and Perspectives" wyd. Cambridge University, New York, 211–229
Paul G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
Penkalski, P. & Dodson, P. (1999) "The morphology and systematics of Avaceratops, a primitive horned dinosaur from the Judith River Formation (Late Campanian) of Montana, with the description of a second skull.". Journal of Vertebrate Paleontology 19 (4): 692–711. doi:10.1080/02724634.1999.10011182
Ryan, M.J. & Russell, A.P. (2005) "A new centrosaurine ceratopsid from the Oldman Formation of Alberta and its implications for centrosaurine taxonomy and systematics" Canadian Journal of Earth Sciences 42(7): 1369-1387.
Ryan, M.J., Russell, A.P. & Hartman, S. (2010) "A New Chasmosaurine Ceratopsid from the Judith River Formation, Montana". W: Michael J. Ryan, Brenda J. Chinnery-Allgeier, David A. Eberth (red.): New Perspectives on Horned Dinosaurs. The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium. Bloomington: Indiana University Press, ss. 181-188
Ryan, M. J., Holmes, R., Mallon, J., Loewen, M., & Evans, D. C. (2017). "A basal ceratopsid (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) from the Oldman Formation (Campanian) of Alberta, Canada". Canadian Journal of Earth Sciences, 54(1), 1-14. doi:10.1139/cjes-2016-0110
Sampson, S.D., Lund, E.K., Loewen, M.A., Farke, A.A. & Clayton, K.E. (2013) "A remarkable short-snouted horned dinosaur from the Late Cretaceous (late Campanian) of southern Laramidia" Proceedings of the Royal Society B, 280(1766), 20131186. doi:10.1098/rspb.2013.1186
- ↑ Długość oszacowana dla osobnika ANSP 15800
- ↑ Rogers, R. R., Kidwell, S. M., Deino, A. L., Mitchell, J. P., Nelson, K., & Thole, J. T. (2016). "Age, correlation, and lithostratigraphic revision of the Upper Cretaceous (Campanian) Judith River Formation in its type area (north-central Montana), with a comparison of low-and high-accommodation alluvial records". The Journal of Geology, 124(1), 99-135. doi:10.1086/684289
- ↑ Loewen, M.A., Sampson, S.D., Lund, E.K., Farke, A.A., Aguillón-Martínez, M.C., de Leon, C.A., Rodríguez-de la Rosa, R.A., Getty, M.A. & Eberth, D.A. (2010) "Horned Dinosaurs (Ornithischia: Ceratopsidae) from the Upper Cretaceous (Campanian) Cerro del Pueblo Formation, Coahuila, Mexico" [w:] Ryan, M. J., Chinnery-Allgeier, B. J. & Eberth, D. A. (red) "New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium" Indiana University Press, 99-116.
- ↑ McDonald, A.T. (2011) "A Subadult Specimen of Rubeosaurus ovatus (Dinosauria: Ceratopsidae), with Observations on Other Ceratopsids from the Two Medicine Formation". PLoS ONE 6(8): e22710. doi:10.1371/journal.pone.0022710
- ↑ Ryan, M.J., Evans, D.C. & Shepherd, K.M. (2012) "A new ceratopsid from the Foremost Formation (middle Campanian) of Alberta" Canadian Journal of Earth Sciences 49 (11): 1251–1262. doi:10.1139/e2012-056
- ↑ Longrich, N.R. (2013) "Judiceratops tigris, a New Horned Dinosaur from the Middle Campanian Judith River Formation of Montana" Bulletin of the Peabody Museum of Natural History 54(1): 51–65. doi:10.3374/014.054.0103
- ↑ Lund, E., K., O’Connor, P., M., Loewen, M., A., Jinnah, Z., A. (2016). "A New Centrosaurine Ceratopsid, Machairoceratops cronusi gen et sp. nov., from the Upper Sand Member of the Wahweap Formation (Middle Campanian), Southern Utah". PLoS ONE. 11 (5): e0154403. doi:10.1371/journal.pone.0154403
- ↑ Dalman, S.G., Hodnett, J.-P.M., Lichtig, A.J., Lucas, S,G. (2018). "A new ceratopsid dinosaur (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) from the Fort Crittenden Formation, Upper Cretaceous (Campanian) of Arizona". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin. 79: 141–164
- ↑ Wilson, J.P., Ryan, M.J. & Evans, D.C. (2020). "A new, transitional centrosaurine ceratopsid from the Upper Cretaceous Two Medicine Formation of Montana and the evolution of the 'Styracosaurus-line' dinosaurs". Royal Society Open Publishing. 7 (4). doi:10.1098/rsos.200284
- ↑ Ishikawa, H., Tsuihiji, T & Manabe, M. (2023). "Furcatoceratops elucidans, a new centrosaurine (Ornithischia: Ceratopsidae) from the upper Campanian Judith River Formation, Montana, USA". Cretaceous Research. 105660. doi:10.1016/j.cretres.2023.105660
![[2]](http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Avaceratops_dinosaur.png){kind=link}
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Avaceratops_BW.jpg){kind=link}