Ekrixinatosaurus: Różnice pomiędzy wersjami
(drobne) |
(aktualizacja) |
||
| Linia 18: | Linia 18: | ||
|- | |- | ||
! '''Długość''': | ! '''Długość''': | ||
| − | | | + | | 6,5-11 m |
|- | |- | ||
! '''Masa''': | ! '''Masa''': | ||
| − | | | + | | ? t |
|- | |- | ||
| Linia 28: | Linia 28: | ||
| [[Argentyna]] - prowincja Neuquén | | [[Argentyna]] - prowincja Neuquén | ||
| − | <small>([[formacja Candeleros]] | + | <small>([[formacja]] [[Candeleros]]/??[[Portezuelo]])</small> |
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | | + | | <small>późna [[kreda]] (wczesny [[cenoman]]<ref>Wiek jest niepewny, lecz na pewno nieznacznie starszy niż szacowany wiek formacji Huincul - zob. [[Carnosauria#Kiedy]]. Wczesny cenoman wg m.in.:<br>- Novas, F.E., Agnolín, F.L., Ezcurra, M.D., Porfiri, J. & Canale, J.I. (2013) "Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia" Cretaceous Research [[doi:10.1016/j.cretres.2013.04.001]]<br>- Leanza, H.A., Apesteguia, S., Novas, F.E. & de la Fuente, M.S. (2004) "Cretaceous terrestrial beds from the Neuquen Basin (Argentina) and their tetrapod assemblages" Cretaceous Research, 25, 61-87. [[doi:10.1016/j.cretres.2003.10.005]]</ref>) |
| − | + | ok. 101-97 Ma </small> | |
|- | |- | ||
! '''Systematyka''' | ! '''Systematyka''' | ||
| Linia 50: | Linia 50: | ||
? [[Brachyrostra]] | ? [[Brachyrostra]] | ||
|- | |- | ||
| − | | colspan=2 |[[Plik: | + | | colspan=2 |[[Plik:Ekrixinatosaurus_the_monster_abelisaurid_by_teratophoneus.jpg|400px|]] |
| − | <small> [http:// | + | <small>[http://teratophoneus.deviantart.com/art/The-Monster-Abelisaurid-212115711 Autor: Robinson Kunz]</small> |
|} | |} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Ekrixinatosaurus'' to [[rodzaj]] abelizauryda żyjącego w "środkowej" kredzie ([[cenoman]]) na terenach dzisiejszej Argentyny (prowincja Neuquén, Patagonia). Skamieliny tego dinozaura odkryto w [[1999]] roku, ale opisano dopiero w [[2004]]. ''Ekrixinatosaurus'' był bardzo dużym i masywnym abelizaurydem. | + | ''Ekrixinatosaurus'' to [[rodzaj]] abelizauryda żyjącego w "środkowej" kredzie ([[cenoman]]) na terenach dzisiejszej Argentyny (prowincja Neuquén, Patagonia). Skamieliny tego dinozaura odkryto w [[1999]] roku, ale opisano dopiero w [[2004]]. |
| + | |||
| + | ==Budowa i wymiary== | ||
| + | ''Ekrixinatosaurus'' był bardzo dużym i masywnym abelizaurydem. Czaszka została oszacowana na podstawie ''[[Carnotaurus]]'' i ''[[Majungasaurus]]'' na 83 cm długości (Calvo i in., 2004) i nieznaną metodą na 85 cm (Juárez-Valieri i in., 2011), lecz najbardziej podobny i blisko spokrewniony jest ''[[Skorpiovenator]]'', na podstawie którego można oszacować długość czaszki na 75-80 cm (wg Canale i in., 2009, ryc. 2b). Długość ''Ekrixinatosaurus'' została oszacowana na 7-8 m (Calvo i in., 2004), 6,5 m (Paul, 2010) i 10-11 m (Juárez-Valieri i in., 2011); wg tych ostatnich jest to największy (nazwany) abelizauryd - zob. więcej w [[Abelisauridae#Wymiary]]. | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 64: | Linia 67: | ||
==Paleoekologia== | ==Paleoekologia== | ||
| − | Ekryksinatozaur był zapewne drapieżnikiem. Jego szczątki odnaleziono w osadach formacji [[Candeleros]] (ale pojawiła się też sugestia, że w [[Portezuelo]]). Żył na podmokłych terenach Gondwany wraz z rybami, żabami, wężami, żółwiami, ssakami i sfenodontami (z których dziś żyje jedynie hatteria). Większa fauna obejmowała dinozaury: zauropody takie jak [[rebbachizauryd]] ''[[Limaysaurus]]'' i | + | Ekryksinatozaur był zapewne drapieżnikiem. Jego szczątki odnaleziono w osadach formacji [[Candeleros]] (ale pojawiła się też sugestia, że w [[Portezuelo]]). Żył na podmokłych terenach Gondwany wraz z rybami, żabami, wężami, żółwiami, ssakami i sfenodontami (z których dziś żyje jedynie hatteria). Większa fauna obejmowała dinozaury: zauropody takie jak [[rebbachizauryd]] ''[[Limaysaurus]]'' i [[tytanozaur]] ''[[Andesaurus]]'', ogromne [[karcharodontozauryd]]y - ''[[Giganotosaurus]]'' i [[eumaniraptor]]y - ''[[Buitreraptor]]''. |
==Pozycja filogenetyczna== | ==Pozycja filogenetyczna== | ||
| − | Pokrewieństwo ''Ekrixinatosaurus'' z innymi abelizaurydami jest kwestią kontrowersyjną. Wg | + | Pokrewieństwo ''Ekrixinatosaurus'' z innymi abelizaurydami jest kwestią kontrowersyjną. Wg większości - w tym nowszych i obszerniejszych - analiz kladystycznych (np. [[Ceratosauria#Canale_i_in..2C_2009|Canale i in. (2009]]) ekryksinatozaur znajduje się w [[Brachyrostra]], w pobliżu ''[[Skorpiovenator]]''. Wg analizy [[Ceratosauria#Carrano_i_Sampson.2C_2008|Carrano i Sampsona (2008]]) jest bardziej [[bazalny]] i nie należy do [[klad]]u zawierającego większość pozostałych abelizaurydów (poza wczesnym, afrykańskim ''[[Rugops]]'')., zob. więcej w [[Ceratosauria#Kladogramy]]. |
| − | |||
| − | |||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 93: | Linia 94: | ||
Carrano, M.T. & Sampson, S.D. (2008) "The phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 6, 182-236. | Carrano, M.T. & Sampson, S.D. (2008) "The phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 6, 182-236. | ||
| − | D | + | Juárez-Valieri, R.D., Porfiri, J.D. & Calvo, J.O. (2011) "New Information on Ekrixinatosaurus novasi Calvo et al 2004, a giant and massively-constructed Abelisauroid from the “Middle Cretaceous” of Patagonia" Calvo, J.O., Porfiri, J.D., González Riga & Dos Santos [ed.] "Paleontologia y dinosaurios desde América Latina" Editorial de la Universidad Nacional de Cuyo, 161-169. |
| − | + | Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University | |
| − | http:// | + | http://archosaur.us/theropoddatabase/Ceratosauria.htm#Ekrixinatosaurusnovasi |
| − | http:// | + | http://www.dinodata.org/index.php?option=com_content&task=view&id=6516&Itemid=67 |
| − | + | <references/></small> | |
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Wersja z 12:50, 22 gru 2013
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Adrian Tkocz |
| Ekrixinatosaurus (ekryksinatozaur) | |
|---|---|
| Długość: | 6,5-11 m |
| Masa: | ? t |
| Miejsce występowania: | Argentyna - prowincja Neuquén |
| Czas występowania | późna kreda (wczesny cenoman[1])
ok. 101-97 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
| |
Wstęp
Ekrixinatosaurus to rodzaj abelizauryda żyjącego w "środkowej" kredzie (cenoman) na terenach dzisiejszej Argentyny (prowincja Neuquén, Patagonia). Skamieliny tego dinozaura odkryto w 1999 roku, ale opisano dopiero w 2004.
Budowa i wymiary
Ekrixinatosaurus był bardzo dużym i masywnym abelizaurydem. Czaszka została oszacowana na podstawie Carnotaurus i Majungasaurus na 83 cm długości (Calvo i in., 2004) i nieznaną metodą na 85 cm (Juárez-Valieri i in., 2011), lecz najbardziej podobny i blisko spokrewniony jest Skorpiovenator, na podstawie którego można oszacować długość czaszki na 75-80 cm (wg Canale i in., 2009, ryc. 2b). Długość Ekrixinatosaurus została oszacowana na 7-8 m (Calvo i in., 2004), 6,5 m (Paul, 2010) i 10-11 m (Juárez-Valieri i in., 2011); wg tych ostatnich jest to największy (nazwany) abelizauryd - zob. więcej w Abelisauridae#Wymiary.
Etymologia
Ekrixinatosaurus został odkryty dzięki zastosowaniu materiałów wybuchowych - stąd nazwa oznaczająca "jaszczura zrodzonego z eksplozji" (Ekrixi to po grecku "eksplozja", nato - łac. "narodziny" i saurus - gr. "jaszczur"). Epitet gatunkowy nadano na cześć Fernando Novasa, paleontologa zajmującego się między innymi abelizaurydami.
Materiał kopalny
Znaleziono jedynie jednego, dość kompletnego osobnika oznaczonego MUCPv-294 (holotyp znajduje się w Museo de la Universidad Nacional del Comahue, Buenos Aires, Neuquén). Na szkielet czaszkowy składają się: niecałe kości szczękowe, kości zaoczodołowe, kość łuskowa, kości czołowe, ciemieniowe, kość potyliczna, kolec nozdrzowy tylny, niekompletne kości zębowe oraz zęby. Poza tym znaleziono: kręgi szyjne, piersiowe, żebra, kręgi ogonowe i szewrony, kości miednicy: biodrową, kulszową, łonową oraz kości kończyn tylnych: kości udowe, strzałkowe, kość skokowa, kość piętową, kości śródstopia, palce i pazury.
Paleoekologia
Ekryksinatozaur był zapewne drapieżnikiem. Jego szczątki odnaleziono w osadach formacji Candeleros (ale pojawiła się też sugestia, że w Portezuelo). Żył na podmokłych terenach Gondwany wraz z rybami, żabami, wężami, żółwiami, ssakami i sfenodontami (z których dziś żyje jedynie hatteria). Większa fauna obejmowała dinozaury: zauropody takie jak rebbachizauryd Limaysaurus i tytanozaur Andesaurus, ogromne karcharodontozaurydy - Giganotosaurus i eumaniraptory - Buitreraptor.
Pozycja filogenetyczna
Pokrewieństwo Ekrixinatosaurus z innymi abelizaurydami jest kwestią kontrowersyjną. Wg większości - w tym nowszych i obszerniejszych - analiz kladystycznych (np. Canale i in. (2009) ekryksinatozaur znajduje się w Brachyrostra, w pobliżu Skorpiovenator. Wg analizy Carrano i Sampsona (2008) jest bardziej bazalny i nie należy do kladu zawierającego większość pozostałych abelizaurydów (poza wczesnym, afrykańskim Rugops)., zob. więcej w Ceratosauria#Kladogramy.
Spis gatunków
| Ekrixinatosaurus | Calvo, Rubilar-Roger i Moreno, 2004 |
|---|---|
| = "Ekrixinatosaurus" | Juarez Valieri, Fiorelli i Cruz, 2004 |
| E. novasi | Calvo, Rubilar-Roger i Moreno, 2004 |
| = "Ekrixinatosaurus novasi" | Juarez Valieri, Fiorelli i Cruz, 2004 |
Bibliografia
Calvo, J.O., Rubilar, D., & Moreno, K. (2004) "A new Abelisauridae (Dinosauria: Theropoda) from northwest Patagonia" Ameghiniana 41: 555-563.
Canale, J.I., Scanferla, C.A., Agnolin, F.L. & Novas, F.E. (2009) "New carnivorous dinosaur from the Late Cretaceous of NW Patagonia and the evolution of abelisaurid theropods" Naturwissenschaften, 96, 409-414. doi 10.1007/s00114-008-0487-4.
Carrano, M.T. & Sampson, S.D. (2008) "The phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 6, 182-236.
Juárez-Valieri, R.D., Porfiri, J.D. & Calvo, J.O. (2011) "New Information on Ekrixinatosaurus novasi Calvo et al 2004, a giant and massively-constructed Abelisauroid from the “Middle Cretaceous” of Patagonia" Calvo, J.O., Porfiri, J.D., González Riga & Dos Santos [ed.] "Paleontologia y dinosaurios desde América Latina" Editorial de la Universidad Nacional de Cuyo, 161-169.
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University
http://archosaur.us/theropoddatabase/Ceratosauria.htm#Ekrixinatosaurusnovasi
http://www.dinodata.org/index.php?option=com_content&task=view&id=6516&Itemid=67
- ↑ Wiek jest niepewny, lecz na pewno nieznacznie starszy niż szacowany wiek formacji Huincul - zob. Carnosauria#Kiedy. Wczesny cenoman wg m.in.:
- Novas, F.E., Agnolín, F.L., Ezcurra, M.D., Porfiri, J. & Canale, J.I. (2013) "Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia" Cretaceous Research doi:10.1016/j.cretres.2013.04.001
- Leanza, H.A., Apesteguia, S., Novas, F.E. & de la Fuente, M.S. (2004) "Cretaceous terrestrial beds from the Neuquen Basin (Argentina) and their tetrapod assemblages" Cretaceous Research, 25, 61-87. doi:10.1016/j.cretres.2003.10.005
