Haplocanthosaurus: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
(Utworzył nową stronę „<small> {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | Autor: | Korekta: |- | Maciej Ziegler | Krzysztof Lichota |} </small> ---- {| class="wikitabl...”)
 
m
 
(Nie pokazano 7 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 +
{{DISPLAYTITLE:''Haplocanthosaurus''}}
 
<small>
 
<small>
 
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
 
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
Linia 5: Linia 6:
 
|-
 
|-
 
| [[Maciej Ziegler]]
 
| [[Maciej Ziegler]]
−
| [[Krzysztof Lichota]]
+
| [[Krzysztof Lichota]], [[Kamil Kamiński]]
 
|}
 
|}
 
</small>
 
</small>
Linia 19: Linia 20:
 
|-
 
|-
 
! '''Masa''':
 
! '''Masa''':
−
| 5-25 t
+
| ok. 5 (??25) t
  
 
|-
 
|-
 
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
−
| [[USA]] - Kolorado i Wyoming
+
| [[USA]] – Kolorado, ?Wyoming
  
−
<small>([[formacja Morrison]])</small>
+
<small>([[formacja]] [[Morrison]])</small>
 
|-
 
|-
 
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
 
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
−
| 156-150 Ma  
+
| 156-150 [[Ma]]
  
 
<small>późna [[jura]] ([[kimeryd]])</small>
 
<small>późna [[jura]] ([[kimeryd]])</small>
Linia 43: Linia 44:
 
[[Eusauropoda]]
 
[[Eusauropoda]]
  
−
? [[Neosauropoda]]
+
[[Neosauropoda]]
  
−
? [[Diplodocoidea]] / [[Macronaria]]
+
[[Diplodocoidea]]
 
|-
 
|-
−
| colspan=2 |[[Plik:Haplocanthosaurus.jpg|400px|]]
+
| colspan=2 |[[File:Haplocanthosaurus_utterbacki_skeletal.png|400px|]]
−
<small> [http://us.i1.yimg.com/us.yimg.com/i/ligans/dinosaurs/dc_card_haplo_big.jpg]</small>
+
<small>Rekonstrukcja ''Haplocanthosaurus priscus''.</small>
 
|}
 
|}
  
Linia 54: Linia 55:
 
''Haplocanthosaurus'' to [[rodzaj]] zauropoda żyjącego w późnej jurze na terenach Stanów Zjednoczonych. Jest jednym z wielu zauropodów z formacji Morrison, lecz jest dość wyjątkowy - raczej rzadki, prymitywny, o niejasnej klasyfikacji, a także mniejszy od większości tamtejszych zauropodów. Żył też wcześniej od pozostałych - jego szczątki odnaleziono w dolnych osadach tej znanej formacji geologicznej, wraz z takimi dinozaurami jak ''[[Hesperosaurus]]'', ''[[Eobrontosaurus]]'' i ''[[Allosaurus]]'' "jimmadensi".
 
''Haplocanthosaurus'' to [[rodzaj]] zauropoda żyjącego w późnej jurze na terenach Stanów Zjednoczonych. Jest jednym z wielu zauropodów z formacji Morrison, lecz jest dość wyjątkowy - raczej rzadki, prymitywny, o niejasnej klasyfikacji, a także mniejszy od większości tamtejszych zauropodów. Żył też wcześniej od pozostałych - jego szczątki odnaleziono w dolnych osadach tej znanej formacji geologicznej, wraz z takimi dinozaurami jak ''[[Hesperosaurus]]'', ''[[Eobrontosaurus]]'' i ''[[Allosaurus]]'' "jimmadensi".
  
−
''Haplocanthosaurus'' przypominał nieco budową ''[[Brachiosaurus]]'' - miał wysokie barki, dość długą szyję i grzbiet oraz krótki ogon. Miał dużo (14) kręgów grzbietowych.
+
''Haplocanthosaurus'' przypominał nieco budową ''[[Brachiosaurus]]'' - miał wysokie barki, dość długą szyję i grzbiet oraz krótki ogon. Miał stosunkowo dużo (14) kręgów grzbietowych. Wyróżniał się również budową wyrostków kolczystych kręgów grzbietowych, kości piętowej i żebrami szyjnymi krótszymi od trzonu kręgu.  
  
 
==Materiał kopalny==
 
==Materiał kopalny==
−
Łącznie odnaleziono ponad 10 osobników. Niestety do tego rodzaju nie można przypisać żadnej czaszki ani kości kończyn z wyjątkiem kości udowej.
+
''Haplocanthosaurus'' znany jest z dość fragmentarycznego materiału. Niestety do tego rodzaju nie można przypisać żadnej czaszki.  
  
−
[[Gatunek]] nieco młodszy i typowy - ''H. priscus'' - znany jest z holotypu (CM 572; większość kręgów - brak jedynie tylnych ogonowych) oraz dwóch kolejnych osobników. Żadne z odnalezionych szczątków nie należały do dorosłego osobnika; mierzyły one około 12-14 metrów długości.
+
[[Holotyp]] (CM 5720) obejmuje 2 kręgi szyjne, 10 grzbietowych, 19 ogonowych, kość krzyżową, miednicę, kość udową, a także prawdopodobnie kość łopatkowo-kruczą oraz dalsze kości tylnych kończyn.  oraz co najmniej dwóch trzech kolejnych osobników. Łącznie do rodzaju ''Haplocanthosaurus'' przypisano co najmniej 10 okazów, lecz wg Fostera i Wedela (2014) tylko 4 z nich można uznać za w miarę pewne ( w tej liczbie również CMNH 10380 – holotyp ''H. delfsi'', ale zob. dalej). Pozostałe osobniki, podobnie jak holotyp, obejmują głównie kręgi i pojedyncze kości kończyn. Żadne z odnalezionych szczątków nie należały do dorosłego zwierzęcia; mierzyły one około 12-14 metrów długości.
−
 
 
−
Odnaleziono jednego osobnika należącego do ''H. delfsi''. Jest to dość kompletny szkielet (ok. 50%) osobnika dorosłego, mierzącego od 16 do ponad 20 metrów. Nie jest jednak pewne, czy ''H. delfsi'' rzeczywiście należy do rodzaju ''Haplocanthosaurus''.
 
  
 
==Etymologia==
 
==Etymologia==
Linia 67: Linia 66:
  
 
==Taksonomia==
 
==Taksonomia==
−
''Haplocanthosaurus priscus'' został początkowo nazwany ''[[Haplocanthus]] priscus'' przez Johna Bella Hatchera w [[1903]] roku. Wkrótce po nadaniu nazwy, [[Hatcher]] stwierdził, że nazwa ''Haplocanthus'' jest zajęta przez rybę (''Haplacanthus'' [[Agassiz]], [[1845]]) i zmienił ją na ''Haplocanthosaurus''. Jak się jednak okazało, pierwotna nazwa dinozaura nie była preokupowana, różniła się bowiem jedną literą - [[rodzaj]] ryby to ''Haplacanthus'', a nie ''Haplocanthus''. Błąd Hatchera wykryto jednak dopiero po wielu latach. Za opinią ICZN nr 1633 pozostawiono nazwę ''Haplocanthosaurus''.
+
''Haplocanthosaurus priscus'' został początkowo nazwany ''[[Haplocanthus]] priscus'' przez Johna Bella Hatchera w [[1903]] roku. Wkrótce po nadaniu nazwy, [[John Hatcher]] stwierdził, że nazwa ''Haplocanthus'' jest zajęta przez rybę (''Haplacanthus'' nazwaną przez Agassiza już 1845 roku) i zmienił ją na ''Haplocanthosaurus''. Jak się jednak okazało, pierwotna nazwa dinozaura nie była preokupowana, różniła się bowiem jedną literą - [[rodzaj]] ryby to ''Haplacanthus'', a nie ''Haplocanthus''. Błąd Hatchera wykryto jednak dopiero po wielu latach. Za opinią ICZN nr 1633 pozostawiono nazwę ''Haplocanthosaurus''.
 +
[[Plik: Haplocanthosaurus_in_situ.jpg|300px|thumb|right|Mapka pokazująca ułożenie kości holotypu ''Haplocanthosaurus priscus''. Źródło: Hatcher (1903) [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Haplocanthosaurus_in_situ.jpg].]]
  
 
==Pozycja systematyczna==
 
==Pozycja systematyczna==
−
Pozycja systematyczna tego zauropoda jest niepewna, jednak prawie zawsze lokuje się go blisko początków [[Neosauropoda]]. Niektóre badania wskazują, że jest bazalnym diplodokoidem, inne, że bazalnym makronarem, a jeszcze inne wskazują na nie-neozauropodową naturę zwierzęcia. ''Haplocanthosaurus'' może być rodzajem polifiletycznym - ''H. priscus'' miałby być bliższy ''[[Camarasaurus]]'' niż ''H. delfsi'' ([[Gallina]] i [[Apesteguía]], [[2005]]). Mógł być blisko spokrewniony z ''[[Liubangosaurus]]'' z wczesnej kredy Chin.  
+
Pozycja systematyczna tego zauropoda jest niepewna, jednak prawie zawsze lokuje się go blisko początków [[Neosauropoda]]. Niektóre badania wskazują, że jest bazalnym diplodokoidem, inne, że bazalnym makronarem, a jeszcze inne wskazują na nie-neozauropodową naturę zwierzęcia. Jednak ostatnie analizy (Whitlock, 2011; Tschopp i in., 2015) wydają się potwierdzać, że był to [[takson bazalny|bazalny]] diplodokoid. Dokładne określenie jego pozycji utrudnia jednak brak jakiegokolwiek materiału czaszkowego, jako że znaczna część [[synapomorfia|synapomorfii]] diplodokoidów opiera się właśnie na cechach czaszki.
 +
 
 +
==?''H. delfsi''==
 +
Odnaleziono szczątki tylko jednego osobnika należącego do ''H. delfsi''. Jest to dość kompletny szkielet (ok. 50%) osobnika dorosłego, mierzącego od 16 do ponad 20 metrów, oznaczony nr katalogowym CMNH 10380. Nie jest jednak pewne, czy ''H. delfsi'' rzeczywiście należy do rodzaju ''Haplocanthosaurus''. Jest on o połowę większy od gatunku typowego. Gallina i Apesteguia (2005) uznali, że oba gatunki należały do dwóch oddzielnych linii ewolucyjnych. ''H. priscus'' miałby być bliższy ''[[Camarasaurus]]'' niż ''H. delfsi'' (Gallina i Apesteguía, 2005). Dlatego ''Haplocanthosaurus'' może nie być rodzajem [[klad|monofiletycznym]].
  
 
==Spis gatunków==
 
==Spis gatunków==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
! ''Haplocanthosaurus''
 
! ''Haplocanthosaurus''
−
| [[Hatcher]], [[1903]]
+
| {{Kpt|[[John Hatcher|Hatcher]]}}, [[1903]]
 
|-
 
|-
 
| = ''[[Haplocanthus]]''
 
| = ''[[Haplocanthus]]''
−
| [[Hatcher]], [[1903]]
+
| {{Kpt|[[John Hatcher|Hatcher]]}}, [[1903]]
 
|-
 
|-
 
! ''H. priscus''
 
! ''H. priscus''
−
| [[Hatcher]], [[1903]]
+
| {{Kpt|[[John Hatcher|Hatcher]]}}, [[1903]]
 
|-
 
|-
 
! ?''H. delfsi''
 
! ?''H. delfsi''
−
| [[McIntosh]] i [[Williams]], [[1988]]
+
| {{Kpt|[[McIntosh]]}} i {{Kpt|[[Williams]]}}, [[1988]]
 
|}
 
|}
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
−
<small>
+
<small>Forster, J.R., Wedel, M.J. (2014). "''Haplocanthosaurus'' (Saurischia: Sauropoda) from the lower Morrison Formation (Upper Jurassic) near Snowmass, Colorado". Volumina Jurassica. 12 (2): 197–210. [[doi:10.5604/17313708.1130144]].
−
Gallina PA, Apesteguía S. 2005. "Cathartesaura anaerobica gen. et sp. nov., a new rebbachisaurid (Dinosauria, Sauropoda) from the Huincul Formation (Upper Cretaceous), Río Negro, Argentina" Revista Museo Argentino De Ciencias Naturales n.s.7: 153–166.
+
 
 +
Gallina, P.A, Apesteguía, S. (2005). "''Cathartesaura anaerobica'' gen. et sp. nov., a new rebbachisaurid (Dinosauria, Sauropoda) from the Huincul Formation (Upper Cretaceous), Río Negro, Argentina" Revista Museo Argentino De Ciencias Naturales n.s.7: 153–166.
 +
 
 +
Paul, G. S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.
  
−
Whitlock, J.A. (2011). "A phylogenetic analysis of Diplodocoidea (Saurischia: Sauropoda)." Zoological Journal of the Linnean Society: ss.10-16
+
Whitlock, J.A. (2011). "A phylogenetic analysis of Diplodocoidea (Saurischia: Sauropoda)." Zoological Journal of the Linnean Society: ss.10-16.
  
−
http://en.wikipedia.org/wiki/Haplocanthosaurus
+
Tschopp, E., Mateus, O. & Benson, R.B.J. (2015) "A specimen-level phylogenetic analysis and taxonomic revision of Diplodocidae (Dinosauria, Sauropoda)" PeerJ, 3, e857. [[DOI:10.7717/peerj.857]]
  
 
http://www.users.qwest.net/~jstweet1/eusauropoda.htm
 
http://www.users.qwest.net/~jstweet1/eusauropoda.htm
Linia 100: Linia 106:
  
 
http://www.cmnh.org/site/AtTheMuseum/OnExhibit/PermanentExhibits.aspx
 
http://www.cmnh.org/site/AtTheMuseum/OnExhibit/PermanentExhibits.aspx
−
 
−
Paul, G. S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
 
 
</small>
 
</small>
  
Linia 110: Linia 114:
 
[[Kategoria:Diplodocoidea]]
 
[[Kategoria:Diplodocoidea]]
 
[[Kategoria:Diplodocoidea bazalne]]
 
[[Kategoria:Diplodocoidea bazalne]]
−
[[Kategoria:Macronaria]]
 
−
[[Kategoria:Macronaria bazalne]]
 
 
[[Kategoria:Ameryka Północna]]
 
[[Kategoria:Ameryka Północna]]
 
[[Kategoria:USA]]
 
[[Kategoria:USA]]

Aktualna wersja na dzień 08:45, 23 lip 2019

Autor: Korekta:
Maciej Ziegler Krzysztof Lichota, Kamil Kamiński

Haplocanthosaurus (haplokantozaur)
Długość: 12-16 (?22) m
Masa: ok. 5 (??25) t
Miejsce występowania: USA – Kolorado, ?Wyoming

(formacja Morrison)

Czas występowania 156-150 Ma

późna jura (kimeryd)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Sauropodomorpha

Sauropoda

Eusauropoda

Neosauropoda

Diplodocoidea

Haplocanthosaurus utterbacki skeletal.png

Rekonstrukcja Haplocanthosaurus priscus.

Wstęp

Haplocanthosaurus to rodzaj zauropoda żyjącego w późnej jurze na terenach Stanów Zjednoczonych. Jest jednym z wielu zauropodów z formacji Morrison, lecz jest dość wyjątkowy - raczej rzadki, prymitywny, o niejasnej klasyfikacji, a także mniejszy od większości tamtejszych zauropodów. Żył też wcześniej od pozostałych - jego szczątki odnaleziono w dolnych osadach tej znanej formacji geologicznej, wraz z takimi dinozaurami jak Hesperosaurus, Eobrontosaurus i Allosaurus "jimmadensi".

Haplocanthosaurus przypominał nieco budową Brachiosaurus - miał wysokie barki, dość długą szyję i grzbiet oraz krótki ogon. Miał stosunkowo dużo (14) kręgów grzbietowych. Wyróżniał się również budową wyrostków kolczystych kręgów grzbietowych, kości piętowej i żebrami szyjnymi krótszymi od trzonu kręgu.

Materiał kopalny

Haplocanthosaurus znany jest z dość fragmentarycznego materiału. Niestety do tego rodzaju nie można przypisać żadnej czaszki.

Holotyp (CM 5720) obejmuje 2 kręgi szyjne, 10 grzbietowych, 19 ogonowych, kość krzyżową, miednicę, kość udową, a także prawdopodobnie kość łopatkowo-kruczą oraz dalsze kości tylnych kończyn. oraz co najmniej dwóch trzech kolejnych osobników. Łącznie do rodzaju Haplocanthosaurus przypisano co najmniej 10 okazów, lecz wg Fostera i Wedela (2014) tylko 4 z nich można uznać za w miarę pewne ( w tej liczbie również CMNH 10380 – holotyp H. delfsi, ale zob. dalej). Pozostałe osobniki, podobnie jak holotyp, obejmują głównie kręgi i pojedyncze kości kończyn. Żadne z odnalezionych szczątków nie należały do dorosłego zwierzęcia; mierzyły one około 12-14 metrów długości.

Etymologia

Nazwa Haplocanthosaurus, znaczy tyle co "prostokolcy jaszczur" (gr. haplos "jeden, prosty" + gr. akantha "kolec" + gr. sauros "jaszczur"). Nazwę nadano z powodu budowy kolców neuralnych na tylnych kręgach szyjnych i przednich grzbietowych, które są bardzo prosto zbudowane w porównaniu do innych zauropodów.

Taksonomia

Haplocanthosaurus priscus został początkowo nazwany Haplocanthus priscus przez Johna Bella Hatchera w 1903 roku. Wkrótce po nadaniu nazwy, John Hatcher stwierdził, że nazwa Haplocanthus jest zajęta przez rybę (Haplacanthus nazwaną przez Agassiza już 1845 roku) i zmienił ją na Haplocanthosaurus. Jak się jednak okazało, pierwotna nazwa dinozaura nie była preokupowana, różniła się bowiem jedną literą - rodzaj ryby to Haplacanthus, a nie Haplocanthus. Błąd Hatchera wykryto jednak dopiero po wielu latach. Za opinią ICZN nr 1633 pozostawiono nazwę Haplocanthosaurus.

Mapka pokazująca ułożenie kości holotypu Haplocanthosaurus priscus. Źródło: Hatcher (1903) [1].

Pozycja systematyczna

Pozycja systematyczna tego zauropoda jest niepewna, jednak prawie zawsze lokuje się go blisko początków Neosauropoda. Niektóre badania wskazują, że jest bazalnym diplodokoidem, inne, że bazalnym makronarem, a jeszcze inne wskazują na nie-neozauropodową naturę zwierzęcia. Jednak ostatnie analizy (Whitlock, 2011; Tschopp i in., 2015) wydają się potwierdzać, że był to bazalny diplodokoid. Dokładne określenie jego pozycji utrudnia jednak brak jakiegokolwiek materiału czaszkowego, jako że znaczna część synapomorfii diplodokoidów opiera się właśnie na cechach czaszki.

?H. delfsi

Odnaleziono szczątki tylko jednego osobnika należącego do H. delfsi. Jest to dość kompletny szkielet (ok. 50%) osobnika dorosłego, mierzącego od 16 do ponad 20 metrów, oznaczony nr katalogowym CMNH 10380. Nie jest jednak pewne, czy H. delfsi rzeczywiście należy do rodzaju Haplocanthosaurus. Jest on o połowę większy od gatunku typowego. Gallina i Apesteguia (2005) uznali, że oba gatunki należały do dwóch oddzielnych linii ewolucyjnych. H. priscus miałby być bliższy Camarasaurus niż H. delfsi (Gallina i Apesteguía, 2005). Dlatego Haplocanthosaurus może nie być rodzajem monofiletycznym.

Spis gatunków

Haplocanthosaurus Hatcher, 1903
= Haplocanthus Hatcher, 1903
H. priscus Hatcher, 1903
?H. delfsi McIntosh i Williams, 1988

Bibliografia

Forster, J.R., Wedel, M.J. (2014). "Haplocanthosaurus (Saurischia: Sauropoda) from the lower Morrison Formation (Upper Jurassic) near Snowmass, Colorado". Volumina Jurassica. 12 (2): 197–210. doi:10.5604/17313708.1130144.

Gallina, P.A, Apesteguía, S. (2005). "Cathartesaura anaerobica gen. et sp. nov., a new rebbachisaurid (Dinosauria, Sauropoda) from the Huincul Formation (Upper Cretaceous), Río Negro, Argentina" Revista Museo Argentino De Ciencias Naturales n.s.7: 153–166.

Paul, G. S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.

Whitlock, J.A. (2011). "A phylogenetic analysis of Diplodocoidea (Saurischia: Sauropoda)." Zoological Journal of the Linnean Society: ss.10-16.

Tschopp, E., Mateus, O. & Benson, R.B.J. (2015) "A specimen-level phylogenetic analysis and taxonomic revision of Diplodocidae (Dinosauria, Sauropoda)" PeerJ, 3, e857. DOI:10.7717/peerj.857

http://www.users.qwest.net/~jstweet1/eusauropoda.htm

http://www.dinosauria.com/dml/names/dinoh.htm

http://www.cmnh.org/site/AtTheMuseum/OnExhibit/PermanentExhibits.aspx

Źródło: „https://www.encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Haplocanthosaurus&oldid=24295”