Kategoria:Polska: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
Linia 126: Linia 126:
 
===Późna kreda===
 
===Późna kreda===
 
W [[późna kreda|późnej kredzie]] większość obszaru Polski zalewało płytkie morze, w północnej części nieco głębsze. Od strony dzisiejszej Ukrainy leżała wyspa,  której na teren platformy węglanowej przybyło życie lądowe w tym dinozaury.  Porastała tu różnorodna roślinność: paprocie drzewiaste, drzewa okrytonasienne i wiele innych. Na ten teren wkroczyły dinozaury roślinożerne: 2 gatunki [[Ornithopoda|ornitopodów]], [[Ceratopsia|ceratops]] zbliżony do [[Ajkaceratops|Ajkaceratopsa]], [[teropody]] [[Therizinosauria|terizinozaury]] oraz prawdopodobnie wszystkożerne [[Oviraptorosauria|owiraptorozaury]].  Kompletne szlaki pozostawiły tu [[Velociraptorinae|welociraptorynów]] lub innych [[Dromaeosauridae|dromeozaurów]]. Obecne były tu również [[Tyrannosauroidea|tyranozaurydy]], dominujący drapieżcy tego okresu.
 
W [[późna kreda|późnej kredzie]] większość obszaru Polski zalewało płytkie morze, w północnej części nieco głębsze. Od strony dzisiejszej Ukrainy leżała wyspa,  której na teren platformy węglanowej przybyło życie lądowe w tym dinozaury.  Porastała tu różnorodna roślinność: paprocie drzewiaste, drzewa okrytonasienne i wiele innych. Na ten teren wkroczyły dinozaury roślinożerne: 2 gatunki [[Ornithopoda|ornitopodów]], [[Ceratopsia|ceratops]] zbliżony do [[Ajkaceratops|Ajkaceratopsa]], [[teropody]] [[Therizinosauria|terizinozaury]] oraz prawdopodobnie wszystkożerne [[Oviraptorosauria|owiraptorozaury]].  Kompletne szlaki pozostawiły tu [[Velociraptorinae|welociraptorynów]] lub innych [[Dromaeosauridae|dromeozaurów]]. Obecne były tu również [[Tyrannosauroidea|tyranozaurydy]], dominujący drapieżcy tego okresu.
 +
[[Plik:v.png|200px|thumb|right|Tropy ''Velociraptorichnus'' z Roztocza. Autor fot.: Gerard Gierliński, Źródło: PIG-PIB]
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"

Wersja z 22:59, 16 wrz 2022


Dinozaury i ich krewni żyjący na terenie obecnej Polski.

Odkrycia kopalnych krewniaków dinozaurów obejmują głównie triasowe osady Górnego Śląska oraz tropy (ichnoskamieniałości) z Gór Świętokrzyskich.

Nazwa Klasyfikacja Miejsce Wiek Uwagi
Silesaurus opolensis Dinosauromorpha: Silesauridae Krasiejów, Woźniki późny trias (karnik)
Smok wawelski Theropoda? Lisowice, Zawiercie późny trias (noryk) - (retyk) incertae sedis, teropod lub rauizuch
Velocipes guerichi Theropoda Kocury późny trias (noryk) nomen dubium
Silesauridae indet. Dinosauromorpha: Silesauridae Zawiercie późny trias bliższa część kości udowej
Silesauridae indet. Dinosauromorpha: Silesauridae Poręba późny trias (noryk)
Herrerasauridae indet. Theropoda: Herrerasauridae Poręba późny trias (noryk)
Succinodon putzeri ślady małży Kuphus sp. opisane jako szczęka tytanozaura
Coelophysidae indet. Theropoda:Coelophysidae Lisowice Późny trias, noryk-retyk
Ceratosauria indet. Theropoda:Ceratosauria Sołtyków Wczesna jura,hettang kręg ogonowy i kość długa (?ramieniowa)


Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy…

Wczesny i Środkowy trias

Osady wczesnotriasowe Gór Świętokrzyskich kryją ślady najstarszych dinozauromorfów- prawdopodobnie lagerpetonów: Rotodactylus, Prorotodactylus oraz późniejsze, środkowotriasowe Sphingopus i Atreipus. Dziwny sposób poruszania się autorów tych tropów to początki dwunożności dinozaurów. Są najstarszymi znaleziskami tego typu na świecie. Te zwierzęta współżyły z dicynodontami, temnospondylami oraz pseudozuchami, które pozostawiły tropy Chirotherium, Synaptichium, Rhynchosauroides, Capitosauroides.

Późny trias

W późnym triasie Polska prawie w całości była pokryta lądem. Mamy bogaty zapis kręgowców z tego okresu znanych głównie z Śląska. Poza paroma nienazwanymi formami znane są trzy rodzaje: Silesaurus znany przede wszystkim z Krasiejowa, raczej dinozauromorfa, owadożerny lub roślinożerny, Smok z Lisowic, olbrzymi 6 m drapieżnik, prawdopodobnie raizuch, aczkolwiek nie można wykluczyć jego pokrewieństwa z dinozaurami oraz Velocipes, pewny dinozaur, aczkolwiek jego materiał jest bardzo niekompletny. Z Gór Świętokrzyskich znamy: tropy plateozaurów (Pseudotetrasauropus) ze Skarszyn oraz nienazwany silezauryd również z tego miejsca. Tajemnicze stanowisko w Tatrach, Czerwone Żlebki, mimo iż jest usiane śladami jurajskich dinozaurów np. Kayentapus, jest datowane na późny trias! W tych środowiskach żyły również ryby, aetozaury, prassaki, dicynodonty, małże, rosły paprocie nasienne, drzewa iglaste i ramienice.

Wczesna jura

Początek okresu jurajskiego jest bogato reprezentowany w Górach Świętokrzyskich. Od północnego zachodu na teren Polski weszło morze, a na jego brzegach i w okolicznych środowiskach ślady pozostawiły po sobie dinozaury. Najstarsze tropy z tego okresu to formacja zagajska dolna, która charakteryzowała się równinami z meandrującymi rzekami. Na brzegach wód rosły paprocie nasienne, drzewa iglaste np. Hirmeriella, oraz paprocie jako niskopienna roślinność. W Sołtykowie zachowały się ślady polowania dilofozaurów na pierwsze zauropody. Przebywały one prawdopodobnie w grupie rodzinnej, 2 dorosłych i 4 młodych. Nagle szlaki 4 młodych odsunęły się gwałtownie w jedną stronę. Z drugiej strony nastąpił atak 2 dilofozaurów w kształcie litery „v”. Niestety nie wiadomo co stało się dalej. Miejsce to przyniosło wiele więcej znalezisk: koprolity heterodontozaurów i ich ślady, kości ceratozaurów, olbrzymie pół metrowe tropy drapieżnika ((Megalosauripus)), którego szczątków kostnych nie znamy, ślady pływających dilofozaurów (Characichnos tridactylus), a nawet tropy ssacze. Następnie morze dotarło jeszcze dalej. W środowiskach lagunowo-deltowych tworzyły się osady formacji: zagajskiej górnej, skłobskiej i przysuskiej, w których pospolite są miłorzęby, sagowce i glejcheniowce (paprocie). Zanikają tropy dużych drapieżników, natomiast pojawiają się scelidozaury(Moyenisauropus), które wędrowały wzdłuż brzegu jurajskiego morza. Największą osobliwością znaną z tego okresu są ślady Plesiornis z Glinianego Lasu- pozostawił je praptak, starszy od np. Anchiornis o 40 Ma. Później doszło do powstania rozległych wydm nadbrzeżnych- na ich terenie żyły celofyzoidy, zauropody i scelidozaury. Najciekawszym tropem ze środowiska plażowego w Szydłówku jest siedzący celofyzoid oraz ponowne pojawienie się śladów Megalosauripus i tajemniczych Stenonyx (Znanych również z Sołtykowa).

Szlak tropów dinozaurów z Sołtykowa. Źródło:PIG-PIB

Środkowa jura

Środkowa jura jest słabo poznana, zarówno w Polsce, jak i na świecie. W Polsce znany jest tylko jeden trop dinozaura z tego okresu- W środowisku bagiennym na terenie dzisiejszej Częstochowy swój trop Carmelopodus pozostawił alwarezaur.

Późna jura

W późnej jurze nastąpiła transgresja morska, przez co Polska była pokryta wodą. Jednak w tym czasie pojawiła się również Wyspa Liszkowskiego- Niewielki teren na którym żyły dinozaury, rosły drzewa nagonasienne i rośliny zielne np. paprocie, które pozostawiły po sobie korzenie. Wyspa graniczył z rafą- z okolic znane są koralowce, jeżowce, ślimaki i inne. Na lądzie żyły kamptozaury, dryozaury-Dinehichnus, stegozaury-Deltapodus, których ślady dostarczają informacje o ich dwunożności oraz duże zauropody. W miejscu zwanym Czarcia Stopka w Bałtowie swój trop według dawnych przekazów pozostawił diabeł. W rzeczywistości okazał się być tropem allozaura. W tym samym miejscu swój trop Wildeichnus odcisnął prymitywny celurozaur. Niedaleko, W Żydowskim Jarze zachowała się niezwykła pogoń ceratozaura za dryozaurami. Natomiast w Wierzbicy swój ślad pozostawił wczesny tyranozauroid. Te znaleziska są dobrym przykładem karłowatości wyspowej- Dinozaury na wyspie były o 30% mniejsze od kontynentalnych odpowiedników!

Wczesna kreda

Mimo iż wczesno- kredowa Polska była pokryta lądem, nie są znane z tego okresu dinozaury ani ich ślady.

Późna kreda

W późnej kredzie większość obszaru Polski zalewało płytkie morze, w północnej części nieco głębsze. Od strony dzisiejszej Ukrainy leżała wyspa, której na teren platformy węglanowej przybyło życie lądowe w tym dinozaury. Porastała tu różnorodna roślinność: paprocie drzewiaste, drzewa okrytonasienne i wiele innych. Na ten teren wkroczyły dinozaury roślinożerne: 2 gatunki ornitopodów, ceratops zbliżony do Ajkaceratopsa, teropody terizinozaury oraz prawdopodobnie wszystkożerne owiraptorozaury. Kompletne szlaki pozostawiły tu welociraptorynów lub innych dromeozaurów. Obecne były tu również tyranozaurydy, dominujący drapieżcy tego okresu. [[Plik:v.png|200px|thumb|right|Tropy Velociraptorichnus z Roztocza. Autor fot.: Gerard Gierliński, Źródło: PIG-PIB]

Trop Prawdopodobny sprawca
Wakiyantanka tyranozauryd
Saurexallopus owiraptorozaur
Velociraptorichnus welociraptor
Ornithopodichnus mniejszy ornitopod
Hadrosauripus większy ornitopod
Macropodosaurus terizinozaur
Ceratopsia indet. -

Kenozoik

Potomkowie dinozaurów, ptaki są licznie reprezentowane w fliszu karpackim. Znane są stąd mn. Kolibry- Eurotrochilus noniewiczi

Strony w kategorii „Polska”

Poniżej wyświetlono 6 spośród wszystkich 6 stron tej kategorii.