Kategoria:Polska: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
Linia 112: Linia 112:
 
===Wczesny i Środkowy trias===
 
===Wczesny i Środkowy trias===
 
Osady [[Wczesny trias|wczesnotriasowe]] Gór Świętokrzyskich kryją ślady najstarszych [[Dinosauromorpha|dinozauromorfów]]- prawdopodobnie [[Lagerpetidae|lagerpetonów]]: [[Rotodactylus]], [[Prorotodactylus]] oraz późniejsze, [[Środkowy trias|środkowotriasowe]] [[Sphingopus]] i [[Atreipus]]. Dziwny sposób poruszania się autorów tych tropów to początki dwunożności dinozaurów. Są najstarszymi znaleziskami tego typu na świecie. Te zwierzęta współżyły z dicynodontami, temnospondylami oraz pseudozuchami, które pozostawiły tropy Chirotherium, Synaptichium, Rhynchosauroides, Capitosauroides.
 
Osady [[Wczesny trias|wczesnotriasowe]] Gór Świętokrzyskich kryją ślady najstarszych [[Dinosauromorpha|dinozauromorfów]]- prawdopodobnie [[Lagerpetidae|lagerpetonów]]: [[Rotodactylus]], [[Prorotodactylus]] oraz późniejsze, [[Środkowy trias|środkowotriasowe]] [[Sphingopus]] i [[Atreipus]]. Dziwny sposób poruszania się autorów tych tropów to początki dwunożności dinozaurów. Są najstarszymi znaleziskami tego typu na świecie. Te zwierzęta współżyły z dicynodontami, temnospondylami oraz pseudozuchami, które pozostawiły tropy Chirotherium, Synaptichium, Rhynchosauroides, Capitosauroides.
 +
[[Plik:Prorotodactylus.png|200px|thumb|left|rekonstrukcja autora tropów''Prorotodactylus'' Autor:Caz41985]]
 
===Późny trias===
 
===Późny trias===
 
W  [[późny trias|późnym triasie]] Polska prawie w całości była pokryta lądem. Mamy bogaty zapis kręgowców z tego okresu znanych głównie z Śląska. Poza paroma nienazwanymi formami znane są trzy rodzaje: ''[[Silesaurus]]'' znany przede wszystkim z [[Krasiejów|Krasiejowa]], raczej [[Dinosauromorpha|dinozauromorfa]], owadożerny lub roślinożerny, ''[[Smok]]'' z Lisowic, olbrzymi 6 m drapieżnik, prawdopodobnie raizuch, aczkolwiek nie można wykluczyć jego pokrewieństwa z [[dinozaur]]ami oraz ''[[Velocipes]]'', pewny [[dinozaur]], aczkolwiek jego materiał jest bardzo niekompletny. Z Gór Świętokrzyskich znamy: tropy [[Plateosaurus|plateozaurów]] (''[[Pseudotetrasauropus]]'') ze [[Skarszyny|Skarszyn]]  oraz nienazwany [[Silesauridae|silezauryd]] również z tego miejsca. Tajemnicze stanowisko w Tatrach, [[Czerwone Żlebki]], mimo iż jest usiane śladami jurajskich dinozaurów np. [[Kayentapus]], jest datowane na [[późny trias]]! W tych środowiskach żyły również ryby, aetozaury, prassaki, dicynodonty, małże, rosły paprocie nasienne, drzewa iglaste i ramienice.
 
W  [[późny trias|późnym triasie]] Polska prawie w całości była pokryta lądem. Mamy bogaty zapis kręgowców z tego okresu znanych głównie z Śląska. Poza paroma nienazwanymi formami znane są trzy rodzaje: ''[[Silesaurus]]'' znany przede wszystkim z [[Krasiejów|Krasiejowa]], raczej [[Dinosauromorpha|dinozauromorfa]], owadożerny lub roślinożerny, ''[[Smok]]'' z Lisowic, olbrzymi 6 m drapieżnik, prawdopodobnie raizuch, aczkolwiek nie można wykluczyć jego pokrewieństwa z [[dinozaur]]ami oraz ''[[Velocipes]]'', pewny [[dinozaur]], aczkolwiek jego materiał jest bardzo niekompletny. Z Gór Świętokrzyskich znamy: tropy [[Plateosaurus|plateozaurów]] (''[[Pseudotetrasauropus]]'') ze [[Skarszyny|Skarszyn]]  oraz nienazwany [[Silesauridae|silezauryd]] również z tego miejsca. Tajemnicze stanowisko w Tatrach, [[Czerwone Żlebki]], mimo iż jest usiane śladami jurajskich dinozaurów np. [[Kayentapus]], jest datowane na [[późny trias]]! W tych środowiskach żyły również ryby, aetozaury, prassaki, dicynodonty, małże, rosły paprocie nasienne, drzewa iglaste i ramienice.
  
 +
[[Plik:Smok 1 by apsaravis.jpg|200px|thumb|right|''Smok''  Autor: [[Edyta Felcyn]]]]
 
===Wczesna jura===
 
===Wczesna jura===
 
Początek okresu [[jura|jurajskiego]] jest bogato reprezentowany w Górach Świętokrzyskich. Od północnego zachodu na teren Polski weszło morze, a na jego brzegach i w okolicznych środowiskach ślady pozostawiły po sobie [[dinozaury]]. Najstarsze [[trop]]y z tego okresu to [[formacja zagajska]] dolna, która charakteryzowała się równinami z meandrującymi rzekami. Na brzegach wód rosły paprocie nasienne, drzewa iglaste np. Hirmeriella, oraz paprocie jako niskopienna roślinność. W [[Sołtyków|Sołtykowie]] zachowały się ślady polowania [[Dilophosauridae|dilofozaurów]] na pierwsze [[zauropody]]. Przebywały one prawdopodobnie w grupie rodzinnej, 2 dorosłych i 4 młodych. Nagle szlaki 4 młodych odsunęły się gwałtownie w jedną stronę. Z drugiej strony nastąpił atak 2 [[Dilophosauridae|dilofozaurów]] w kształcie litery „v”. Niestety nie wiadomo co stało się dalej. Miejsce to przyniosło wiele więcej znalezisk: [[koprolity ]][[Heterodontosauridae|heterodontozaurów]] i ich ślady, kości [[Ceratosauria|ceratozaurów]], olbrzymie  pół metrowe tropy drapieżnika ((''[[Megalosauripus]]'')), którego szczątków kostnych nie znamy, ślady pływających [[Dilophosauridae|dilofozaurów]] (''[[Characichnos tridactylus]]''), a nawet tropy ssacze. Następnie morze  dotarło jeszcze dalej. W środowiskach lagunowo-deltowych tworzyły się osady formacji: zagajskiej górnej, [[formacja skłobska|skłobskiej]] i [[Formacja przysuska|przysuskiej]], w których pospolite są miłorzęby, sagowce i glejcheniowce (paprocie). Zanikają tropy dużych drapieżników, natomiast pojawiają się [[Scelidosaurus|scelidozaury]](''[[Moyenisauropus]]''), które wędrowały wzdłuż brzegu [[jura|jurajskiego]] morza. Największą osobliwością znaną z tego okresu są ślady ''[[Plesiornis]]'' z [[Gliniany Las|Glinianego Lasu]]- pozostawił je praptak, starszy od np. ''[[Anchiornis]]'' o 40 Ma. Później doszło do powstania rozległych wydm nadbrzeżnych- na ich terenie żyły [[Coelophysoidea|celofyzoidy]], [[zauropody]] i [[Scelidosaurus|scelidozaury]]. Najciekawszym tropem ze środowiska plażowego w [[Szydłówek|Szydłówku]] jest siedzący [[Coelophysoidea|celofyzoid]] oraz  ponowne pojawienie się śladów ''[[Megalosauripus]]'' i tajemniczych ''[[Stenonyx]]'' (Znanych również z [[Sołtyków|Sołtykowa]]).
 
Początek okresu [[jura|jurajskiego]] jest bogato reprezentowany w Górach Świętokrzyskich. Od północnego zachodu na teren Polski weszło morze, a na jego brzegach i w okolicznych środowiskach ślady pozostawiły po sobie [[dinozaury]]. Najstarsze [[trop]]y z tego okresu to [[formacja zagajska]] dolna, która charakteryzowała się równinami z meandrującymi rzekami. Na brzegach wód rosły paprocie nasienne, drzewa iglaste np. Hirmeriella, oraz paprocie jako niskopienna roślinność. W [[Sołtyków|Sołtykowie]] zachowały się ślady polowania [[Dilophosauridae|dilofozaurów]] na pierwsze [[zauropody]]. Przebywały one prawdopodobnie w grupie rodzinnej, 2 dorosłych i 4 młodych. Nagle szlaki 4 młodych odsunęły się gwałtownie w jedną stronę. Z drugiej strony nastąpił atak 2 [[Dilophosauridae|dilofozaurów]] w kształcie litery „v”. Niestety nie wiadomo co stało się dalej. Miejsce to przyniosło wiele więcej znalezisk: [[koprolity ]][[Heterodontosauridae|heterodontozaurów]] i ich ślady, kości [[Ceratosauria|ceratozaurów]], olbrzymie  pół metrowe tropy drapieżnika ((''[[Megalosauripus]]'')), którego szczątków kostnych nie znamy, ślady pływających [[Dilophosauridae|dilofozaurów]] (''[[Characichnos tridactylus]]''), a nawet tropy ssacze. Następnie morze  dotarło jeszcze dalej. W środowiskach lagunowo-deltowych tworzyły się osady formacji: zagajskiej górnej, [[formacja skłobska|skłobskiej]] i [[Formacja przysuska|przysuskiej]], w których pospolite są miłorzęby, sagowce i glejcheniowce (paprocie). Zanikają tropy dużych drapieżników, natomiast pojawiają się [[Scelidosaurus|scelidozaury]](''[[Moyenisauropus]]''), które wędrowały wzdłuż brzegu [[jura|jurajskiego]] morza. Największą osobliwością znaną z tego okresu są ślady ''[[Plesiornis]]'' z [[Gliniany Las|Glinianego Lasu]]- pozostawił je praptak, starszy od np. ''[[Anchiornis]]'' o 40 Ma. Później doszło do powstania rozległych wydm nadbrzeżnych- na ich terenie żyły [[Coelophysoidea|celofyzoidy]], [[zauropody]] i [[Scelidosaurus|scelidozaury]]. Najciekawszym tropem ze środowiska plażowego w [[Szydłówek|Szydłówku]] jest siedzący [[Coelophysoidea|celofyzoid]] oraz  ponowne pojawienie się śladów ''[[Megalosauripus]]'' i tajemniczych ''[[Stenonyx]]'' (Znanych również z [[Sołtyków|Sołtykowa]]).

Wersja z 23:40, 16 wrz 2022


Dinozaury i ich krewni żyjący na terenie obecnej Polski.

Odkrycia kopalnych krewniaków dinozaurów obejmują głównie triasowe osady Górnego Śląska oraz tropy (ichnoskamieniałości) z Gór Świętokrzyskich.

Nazwa Klasyfikacja Miejsce Wiek Uwagi
Silesaurus opolensis Dinosauromorpha: Silesauridae Krasiejów, Woźniki późny trias (karnik)
Smok wawelski Theropoda? Lisowice, Zawiercie późny trias (noryk) - (retyk) incertae sedis, teropod lub rauizuch
Velocipes guerichi Theropoda Kocury późny trias (noryk) nomen dubium
Silesauridae indet. Dinosauromorpha: Silesauridae Zawiercie późny trias bliższa część kości udowej
Silesauridae indet. Dinosauromorpha: Silesauridae Poręba późny trias (noryk)
Herrerasauridae indet. Theropoda: Herrerasauridae Poręba późny trias (noryk)
Succinodon putzeri ślady małży Kuphus sp. opisane jako szczęka tytanozaura
Coelophysidae indet. Theropoda:Coelophysidae Lisowice Późny trias, noryk-retyk
Ceratosauria indet. Theropoda:Ceratosauria Sołtyków Wczesna jura,hettang kręg ogonowy i kość długa (?ramieniowa)


Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy…

Wczesny i Środkowy trias

Osady wczesnotriasowe Gór Świętokrzyskich kryją ślady najstarszych dinozauromorfów- prawdopodobnie lagerpetonów: Rotodactylus, Prorotodactylus oraz późniejsze, środkowotriasowe Sphingopus i Atreipus. Dziwny sposób poruszania się autorów tych tropów to początki dwunożności dinozaurów. Są najstarszymi znaleziskami tego typu na świecie. Te zwierzęta współżyły z dicynodontami, temnospondylami oraz pseudozuchami, które pozostawiły tropy Chirotherium, Synaptichium, Rhynchosauroides, Capitosauroides.

rekonstrukcja autora tropówProrotodactylus Autor:Caz41985

Późny trias

W późnym triasie Polska prawie w całości była pokryta lądem. Mamy bogaty zapis kręgowców z tego okresu znanych głównie z Śląska. Poza paroma nienazwanymi formami znane są trzy rodzaje: Silesaurus znany przede wszystkim z Krasiejowa, raczej dinozauromorfa, owadożerny lub roślinożerny, Smok z Lisowic, olbrzymi 6 m drapieżnik, prawdopodobnie raizuch, aczkolwiek nie można wykluczyć jego pokrewieństwa z dinozaurami oraz Velocipes, pewny dinozaur, aczkolwiek jego materiał jest bardzo niekompletny. Z Gór Świętokrzyskich znamy: tropy plateozaurów (Pseudotetrasauropus) ze Skarszyn oraz nienazwany silezauryd również z tego miejsca. Tajemnicze stanowisko w Tatrach, Czerwone Żlebki, mimo iż jest usiane śladami jurajskich dinozaurów np. Kayentapus, jest datowane na późny trias! W tych środowiskach żyły również ryby, aetozaury, prassaki, dicynodonty, małże, rosły paprocie nasienne, drzewa iglaste i ramienice.

Smok Autor: Edyta Felcyn

Wczesna jura

Początek okresu jurajskiego jest bogato reprezentowany w Górach Świętokrzyskich. Od północnego zachodu na teren Polski weszło morze, a na jego brzegach i w okolicznych środowiskach ślady pozostawiły po sobie dinozaury. Najstarsze tropy z tego okresu to formacja zagajska dolna, która charakteryzowała się równinami z meandrującymi rzekami. Na brzegach wód rosły paprocie nasienne, drzewa iglaste np. Hirmeriella, oraz paprocie jako niskopienna roślinność. W Sołtykowie zachowały się ślady polowania dilofozaurów na pierwsze zauropody. Przebywały one prawdopodobnie w grupie rodzinnej, 2 dorosłych i 4 młodych. Nagle szlaki 4 młodych odsunęły się gwałtownie w jedną stronę. Z drugiej strony nastąpił atak 2 dilofozaurów w kształcie litery „v”. Niestety nie wiadomo co stało się dalej. Miejsce to przyniosło wiele więcej znalezisk: koprolity heterodontozaurów i ich ślady, kości ceratozaurów, olbrzymie pół metrowe tropy drapieżnika ((Megalosauripus)), którego szczątków kostnych nie znamy, ślady pływających dilofozaurów (Characichnos tridactylus), a nawet tropy ssacze. Następnie morze dotarło jeszcze dalej. W środowiskach lagunowo-deltowych tworzyły się osady formacji: zagajskiej górnej, skłobskiej i przysuskiej, w których pospolite są miłorzęby, sagowce i glejcheniowce (paprocie). Zanikają tropy dużych drapieżników, natomiast pojawiają się scelidozaury(Moyenisauropus), które wędrowały wzdłuż brzegu jurajskiego morza. Największą osobliwością znaną z tego okresu są ślady Plesiornis z Glinianego Lasu- pozostawił je praptak, starszy od np. Anchiornis o 40 Ma. Później doszło do powstania rozległych wydm nadbrzeżnych- na ich terenie żyły celofyzoidy, zauropody i scelidozaury. Najciekawszym tropem ze środowiska plażowego w Szydłówku jest siedzący celofyzoid oraz ponowne pojawienie się śladów Megalosauripus i tajemniczych Stenonyx (Znanych również z Sołtykowa).

Szlak tropów dinozaurów z Sołtykowa. Źródło:PIG-PIB

Środkowa jura

Środkowa jura jest słabo poznana, zarówno w Polsce, jak i na świecie. W Polsce znany jest tylko jeden trop dinozaura z tego okresu- W środowisku bagiennym na terenie dzisiejszej Częstochowy swój trop Carmelopodus pozostawił alwarezaur.

Późna jura

W późnej jurze nastąpiła transgresja morska, przez co Polska była pokryta wodą. Jednak w tym czasie pojawiła się również Wyspa Liszkowskiego- Niewielki teren na którym żyły dinozaury, rosły drzewa nagonasienne i rośliny zielne np. paprocie, które pozostawiły po sobie korzenie. Wyspa graniczył z rafą- z okolic znane są koralowce, jeżowce, ślimaki i inne. Na lądzie żyły kamptozaury, dryozaury-Dinehichnus, stegozaury-Deltapodus, których ślady dostarczają informacje o ich dwunożności oraz duże zauropody. W miejscu zwanym Czarcia Stopka w Bałtowie swój trop według dawnych przekazów pozostawił diabeł. W rzeczywistości okazał się być tropem allozaura. W tym samym miejscu swój trop Wildeichnus odcisnął prymitywny celurozaur. Niedaleko, W Żydowskim Jarze zachowała się niezwykła pogoń ceratozaura za dryozaurami. Natomiast w Wierzbicy swój ślad pozostawił wczesny tyranozauroid. Te znaleziska są dobrym przykładem karłowatości wyspowej- Dinozaury na wyspie były o 30% mniejsze od kontynentalnych odpowiedników!

Wczesna kreda

Mimo iż wczesno- kredowa Polska była pokryta lądem, nie są znane z tego okresu dinozaury ani ich ślady.

Późna kreda

W późnej kredzie większość obszaru Polski zalewało płytkie morze, w północnej części nieco głębsze. Od strony dzisiejszej Ukrainy leżała wyspa, której na teren platformy węglanowej przybyło życie lądowe w tym dinozaury. Porastała tu różnorodna roślinność: paprocie drzewiaste, drzewa okrytonasienne i wiele innych. Na ten teren wkroczyły dinozaury roślinożerne: 2 gatunki ornitopodów, ceratops zbliżony do Ajkaceratopsa, teropody terizinozaury oraz prawdopodobnie wszystkożerne owiraptorozaury. Kompletne szlaki pozostawiły tu welociraptorynów lub innych dromeozaurów. Obecne były tu również tyranozaurydy, dominujący drapieżcy tego okresu.

Tropy Velociraptorichnus z Roztocza. Autor fot.: Gerard Gierliński, Źródło: PIG-PIB
Trop Prawdopodobny sprawca
Wakiyantanka tyranozauryd
Saurexallopus owiraptorozaur
Velociraptorichnus welociraptor
Ornithopodichnus mniejszy ornitopod
Hadrosauripus większy ornitopod
Macropodosaurus terizinozaur
Ceratopsia indet. -

Kenozoik

Potomkowie dinozaurów, ptaki są licznie reprezentowane w fliszu karpackim. Znane są stąd mn. Kolibry- Eurotrochilus noniewiczi

Strony w kategorii „Polska”

Poniżej wyświetlono 6 spośród wszystkich 6 stron tej kategorii.

K

L

S

W

Źródło: „https://www.encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Kategoria:Polska&oldid=27438”