Limaysaurus: Różnice pomiędzy wersjami
(uzupełnienia) |
|||
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Limaysaurus''}} | {{DISPLAYTITLE:''Limaysaurus''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | { | + | |Autor = [[Dawid Mazurek]], [[Marcin Szermański]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = [[Maciej Ziegler]], [[Krzysztof Stuchlik]], [[Paweł Konarzewski]] |
| − | + | |nazwa = ''Limaysaurus'' (limajzaur) | |
| − | + | |długość = 15 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press. </ref> | |
| − | + | |masa = 7,5 t <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
| − | [[Marcin Szermański]] | + | |wysokość = 3,7 m (w biodrach) <ref name="Molina-Larramendi"></ref> |
| − | | [[Maciej Ziegler]] | + | |dieta = roślinożerny |
| − | + | |miejsce = [[Argentyna]] - Neuquén | |
| − | [[Krzysztof Stuchlik]] | + | <small>([[formacja|formacje]] [[Candeleros]] i [[Huincul]])</small> |
| − | | | + | |czas = {{Występowanie|100|93}} |
| − | + | ok. 100-93 [[Ma]]<br> | |
| − | + | <small>[[późna kreda]] ([[cenoman]]- [[turon]])</small> | |
| − | + | |systematyka = [[Dinosauria]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |- | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |- | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | [[Argentyna]] - | ||
| − | |||
| − | <small>(formacja [[ | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <small>[[ | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Saurischia]] | [[Saurischia]] | ||
| Linia 45: | Linia 21: | ||
[[Sauropoda]] | [[Sauropoda]] | ||
| − | [[ | + | [[Diplodocoidea]] |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Rebbachisauridae]] | [[Rebbachisauridae]] | ||
[[Limaysaurinae]] | [[Limaysaurinae]] | ||
| − | | | + | |grafika = Limaysaurus mount.jpg |
| − | + | |podpis = Zrekonstruowany szkielet ''Limaysaurus''. Fot. raffaele sergi [https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Limaysaurus_mount.jpg] | |
| − | + | |PorównanieGrupa = | |
| − | | | + | |PorównanieDługość = |
| − | + | |mapa = | |
| − | | | ||
| − | | | ||
<display_points type="terrain" zoom=4> | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| − | Neuquén, Argentina | + | Neuquén, Argentina~formacja [[Candeleros]] i [[Huincul]], Neuquén, [[Argentyna]]~<small>''Limaysaurus tessonei'' - MUCPv-205 ([[holotyp]]) i cały materiał przypisany.<br> |
</display_points> | </display_points> | ||
| − | | | + | }} |
| + | ==Wstęp== | ||
| + | Limajzaur (''Limaysaurus'') to diplokoid z grupy [[Rebbachisauridae|rebbachizaurydów]]. Jego skamieniałości znane są z osadów późnej kredy północno-zachodniej Patagonii. | ||
| + | |||
| + | ==Lokalizacja i stratygrafia== | ||
| + | [[Holotyp]] oraz materiał przypisany zostały odnalezione około 5 km na południowy zachód od stanowiska El Chocón. Okazy MUCPv-205 i MUCPv-206 pochodzą z [[formacja|formacji]] [[Candeleros]], zaś MUCPv-153 - z [[Huincul]] (Calvo i Salgado, 1995). | ||
| + | |||
| + | Wszystkie okazy określone przez Salgado i współautorów z (2004) jako ''Limaysaurus'' sp. pochodzą z północnego stoku Cerro Aguada del Leon w regionie La Picaza, południowo-centralna część prowincji Neuquén, [[Argentyna]]. Macierzyste osady to aleuryty środkowej i górnej części grupy Puesto Quiroga (najniższa część formacji [[Lohan Cura]]). Wiek tych skał datowany jest na [[apt]] - [[alb]]. | ||
| + | |||
| + | Do omawianego rodzaju mogą należeć również brazylijskiej formacji [[Alcantara]]. Jednakże Carballido i współautorzy w 2010 roku stwierdzili, iż reprezentują one limajzaura, chodź nie wykluczają ich przynależności do [[Amazonsaurus|amazonzaura]]. Lindoso i in. (2019) również sądzą, iż szczątki zauropodów z [[Alcantara]] można przypisać do ''Limaysaurus''. | ||
| − | == | + | ==Historia taksonomii== |
| − | + | Początkowo skamieniałości limajzaura - szczątki kilku osobników, w tym najlepiej zachowany [[holotyp]]owy okaz o kompletności 80% - opisano w [[1995]] roku ([[Jorge Calvo|Calvo]] i [[Leonardo Salgado|Salgado]]) jako nowy [[gatunek]] rebbachizaura - ''[[Rebbachisaurus]] tessonei''. | |
| − | ''Limaysaurus'' | + | Skamieniałości odkrył Lieto F. Tessone, a wydobyto je w latach [[1995]] - [[2002]]. W międzyczasie odkryto na świecie skamieniałości różnych rebbachizaurydów i okazało się, że wiele cech przypisywanych wyłącznie [[rodzaj]]owi ''[[Rebbachisaurus]]'' jest znacznie powszechniejsza. Z tego względu [[Leonardo Salgado]] ze współpracownikami postanowili utworzyć dla badanego materiału nowy [[rodzaj]] - ''Limaysaurus''. Nim jednak to zrobił, to ''[[Rebbachisaurus]] tessonei'' został uznany za drugi [[gatunek]] [[rodzaj]]u ''[[Rayososaurus]]'' przez [[Paul Upchurch|Upchurch]]a i in., [[2004]] (po wcześniejszych sugestiach [[Jeffrey Wilson|Wilson]]a i [[Paul Sereno|Sereno]] ([[1998]]). |
| − | + | Wg [[José Carballido|Carballido]] i in. ([[2012]]) jest to [[takson siostrzany]] względem ''[[Cathartesaura]] anaerobica''. | |
| − | |||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| Linia 83: | Linia 61: | ||
Osobnik MUCPv-153 to częściowy, [[artykułowany]] szkielet złożony z 2-óch kręgów krzyżowych, 6-ściu ogonowych, kości łonowej i kulszowej. | Osobnik MUCPv-153 to częściowy, [[artykułowany]] szkielet złożony z 2-óch kręgów krzyżowych, 6-ściu ogonowych, kości łonowej i kulszowej. | ||
| − | Osobnik bez numeru katalogowego to kręg grzbietowy, którego opisał [[Franz Nopcsa|Nopcsa]] ([[1902]]). | + | Osobnik bez numeru katalogowego to kręg grzbietowy, którego opisał [[Franz Nopcsa|Nopcsa]] ([[1902]]). W 2007 roku Apesteguía utworzył dla tego okazu nowy [[rodzaj]] - ''[[Nopcsaspondylus]]''. |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | == | + | ==Budowa== |
| − | + | '' Limaysaurus'' swoim ogólnym wyglądem przypominał pozostałe [[Rebbachisauridae|rebbachizaurydów]]. Był to średniej wielkości powolny roślinożernca mający dłuższy ogon od szyi. Salgado i współpracownicy (2004) zidentyfikowali wiele cech charakterystycznych dla limajzaura. Ich zdaniem do najważniejszych należą: znaczna redukcja bocznego otworu skroniowego; wysokość górnej części potylicy mniejsza od wysokości otworu znajdującego się w czaszce; charakterystyczna budowa kręgów; trzon kości łonowej owalny w przekroju; kość kulszowa o smukłym trzonku skręconym o 90 stopni i o końcu dystalnym praktycznie nierozszerzonym | |
| − | + | ==Paleobiologia== | |
| + | Paulina-Carabajal i [[Calvo]] w 2021 roku szczegółowo zbadali odlew wnętrza czaszki ''Limaysaurus'' za pomocą tomografu komputerowego. Jak zauważyli badacze, ucho wewnętrzne oraz wnętrze czaszki ogólną morfologią bardzo przypominały u ''[[Nigersaurus]]'' oraz nienazwanego okazu MMCh-PV 71. ''Limaysaurus'' miał również kłaczek w móżdżku odpowiedzialny za stabilizacją wzroku oraz powiększony obszar odpowiedzialny za węch. Co ciekawe, [[Rebbachisauridae|rebbachizaurydy]] miały prawie o 30% większy współczynnik węchowy niż tytanozaury. Objętość mózgu opisywanego dinozaura wynosiła 125 cm3. | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa [[rodzaj]]owa odnosi się do nazwy rzeki Lima, na obszarze zlewni której znaleziono skamieniałości, oraz greckiego ''sauros'' - jaszczur. Epitet gatunkowy honoruje odkrywcę skamieniałości. | + | Nazwa [[rodzaj]]owa odnosi się do nazwy rzeki Lima, na obszarze zlewni której znaleziono skamieniałości, oraz greckiego ''sauros'' - jaszczur. Epitet gatunkowy honoruje odkrywcę skamieniałości Lieta F. Tessone. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | |{{V|''Limaysaurus''}} | |
| {{Kpt|[[Leonardo Salgado|Salgado]]}}, {{Kpt|[[Alberto Garrido|Garrido]]}}, {{Kpt|Cocca}} i {{Kpt|Cocca}}, [[2004]] | | {{Kpt|[[Leonardo Salgado|Salgado]]}}, {{Kpt|[[Alberto Garrido|Garrido]]}}, {{Kpt|Cocca}} i {{Kpt|Cocca}}, [[2004]] | ||
|- | |- | ||
| − | + | |{{V| ''L. tessonei''}} | |
| ({{Kpt|[[Jorge Calvo|Calvo]]}} i {{Kpt|Salgado}}, [[1995]]) {{Kpt|Salgado, Garrido, Cocca}} i {{Kpt|Cocca}}, 2004 | | ({{Kpt|[[Jorge Calvo|Calvo]]}} i {{Kpt|Salgado}}, [[1995]]) {{Kpt|Salgado, Garrido, Cocca}} i {{Kpt|Cocca}}, 2004 | ||
|- | |- | ||
| Linia 113: | Linia 88: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small> | + | <small>Apesteguía, S. (2007). "The sauropod diversity of the La Amarga Formation (Barremian), Neuquén (Argentina)". Gondwana Research, 12(4), 533-546. [[doi:10.1016/j.gr.2007.04.007]] |
| + | |||
| + | Calvo, J. O., & Salgado, L. (1995). "''Rebbachisaurus tessonei'' sp. nov. a new Sauropoda from the Albian-Cenomanian of Argentina; new evidence on the origin of the Diplodocidae. Gaia, 11, 13-33. | ||
| + | |||
| + | Carballido, J. L., Garrido, A. C., Canudo, J. I., & Salgado, L. (2010). "Redescription of ''Rayososaurus agrioensis'' Bonaparte (Sauropoda, Diplodocoidea), a rebbachisaurid from the early Late Cretaceous of Neuquén". Geobios, 43(5), 493-502. [[doi:10.1016/j.geobios.2010.01.004]] | ||
| + | |||
Carballido, J.L., Salgado, L., Pol, D., Canudo, J.I. & Garrido, A. (2012) "A new basal rebbachisaurid (Sauropoda, Diplodocoidea) from the Early Cretaceous of the Neuquén Basin; evolution and biogeography of the group". Historical Biology: An International Journal of Paleobiology 24 (6): 631–654. [[doi:10.1080/08912963.2012.672416]] | Carballido, J.L., Salgado, L., Pol, D., Canudo, J.I. & Garrido, A. (2012) "A new basal rebbachisaurid (Sauropoda, Diplodocoidea) from the Early Cretaceous of the Neuquén Basin; evolution and biogeography of the group". Historical Biology: An International Journal of Paleobiology 24 (6): 631–654. [[doi:10.1080/08912963.2012.672416]] | ||
| − | + | Lindoso, R.M., Medeiros, M.A.A., Carvalho, I.S., Pereira, A.A., Mendes, I.D., Iori, F.V., Sousa, E.P., Arcanjo, S.H.S., & Silva, T.C.M. (2019). "A new rebbachisaurid (Sauropoda: Diplodocoidea) from the middle Cretaceous of northern Brazil." Cretaceous Research [[doi:10.1016/j.cretres.2019.104191.]] | |
| − | Whitlock, J.A. ( | + | Paulina-Carabajal, A., & Calvo, J. O. (2021). "Re-description of the braincase of the rebbachisaurid sauropod ''Limaysaurus tessonei'' and novel endocranial information based on CT scans". Anais da Academia Brasileira de Ciências, 93, e20200762. |
| + | |||
| + | Salgado, L., Garrido, A., Cocca, S. E., & Cocca, J. R. (2004) "Lower Cretaceous rebbachisaurid sauropods from Cerro Aguada Del León, Neuquén Province, northwestern Patagonia, Argentina." Journal of Vertebrate Paleontology, 24(4): 903-912 | ||
| + | |||
| + | Upchurch, P., Barrett, P.M. & Dodson, P. (2004) "Sauropoda" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. (ed) "The Dinosauria (2nd edition)" wyd. University of California Press, Berkeley | ||
| + | |||
| + | Whitlock, J.A. (2011a) "A phylogenetic analysis of Diplodocoidea (Saurischia: Sauropoda)" Zoological Journal of the Linnean Society, 161(4), 872–915. [[DOI: 10.1111/j.1096-3642.2010.00665.x]] | ||
http://www.palaeocritti.com/by-group/dinosauria/sauropoda/diplodocoidea/limaysaurus | http://www.palaeocritti.com/by-group/dinosauria/sauropoda/diplodocoidea/limaysaurus | ||
http://home.comcast.net/~eoraptor/Sauropodomorph%20cladogram.html | http://home.comcast.net/~eoraptor/Sauropodomorph%20cladogram.html | ||
| − | + | <references/></small> | |
| − | |||
| − | </small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 137: | Linia 121: | ||
[[Kategoria:Mezozoik]] | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Cenoman]] |
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Turon]] |
Aktualna wersja na dzień 07:57, 12 maj 2024
| Autor: | Dawid Mazurek, Marcin Szermański |
| Korekta: | Maciej Ziegler, Krzysztof Stuchlik, Paweł Konarzewski |
| Limaysaurus (limajzaur) | |
|---|---|
| Długość | 15 m [1] |
| Wysokość | 3,7 m (w biodrach) [1] |
| Masa | 7,5 t [1] |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Argentyna - Neuquén |
| Czas |
ok. 100-93 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Zrekonstruowany szkielet Limaysaurus. Fot. raffaele sergi [1] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Limajzaur (Limaysaurus) to diplokoid z grupy rebbachizaurydów. Jego skamieniałości znane są z osadów późnej kredy północno-zachodniej Patagonii.
Lokalizacja i stratygrafia
Holotyp oraz materiał przypisany zostały odnalezione około 5 km na południowy zachód od stanowiska El Chocón. Okazy MUCPv-205 i MUCPv-206 pochodzą z formacji Candeleros, zaś MUCPv-153 - z Huincul (Calvo i Salgado, 1995).
Wszystkie okazy określone przez Salgado i współautorów z (2004) jako Limaysaurus sp. pochodzą z północnego stoku Cerro Aguada del Leon w regionie La Picaza, południowo-centralna część prowincji Neuquén, Argentyna. Macierzyste osady to aleuryty środkowej i górnej części grupy Puesto Quiroga (najniższa część formacji Lohan Cura). Wiek tych skał datowany jest na apt - alb.
Do omawianego rodzaju mogą należeć również brazylijskiej formacji Alcantara. Jednakże Carballido i współautorzy w 2010 roku stwierdzili, iż reprezentują one limajzaura, chodź nie wykluczają ich przynależności do amazonzaura. Lindoso i in. (2019) również sądzą, iż szczątki zauropodów z Alcantara można przypisać do Limaysaurus.
Historia taksonomii
Początkowo skamieniałości limajzaura - szczątki kilku osobników, w tym najlepiej zachowany holotypowy okaz o kompletności 80% - opisano w 1995 roku (Calvo i Salgado) jako nowy gatunek rebbachizaura - Rebbachisaurus tessonei.
Skamieniałości odkrył Lieto F. Tessone, a wydobyto je w latach 1995 - 2002. W międzyczasie odkryto na świecie skamieniałości różnych rebbachizaurydów i okazało się, że wiele cech przypisywanych wyłącznie rodzajowi Rebbachisaurus jest znacznie powszechniejsza. Z tego względu Leonardo Salgado ze współpracownikami postanowili utworzyć dla badanego materiału nowy rodzaj - Limaysaurus. Nim jednak to zrobił, to Rebbachisaurus tessonei został uznany za drugi gatunek rodzaju Rayososaurus przez Upchurcha i in., 2004 (po wcześniejszych sugestiach Wilsona i Sereno (1998).
Wg Carballido i in. (2012) jest to takson siostrzany względem Cathartesaura anaerobica.
Materiał kopalny
Holotyp MUCPv-205 to artykułowany, bardzo dobrze zachowany szkielet, zawierający: podstawę czaszki, dysartykułowane kręgi szyjne, artykułowaną kolumnę tylnych kręgów grzbietowych i wszystkich ogonowych. Kompletna miednica i obręcz barkowa, prawie kompletne kończyny z wyjątkiem stopy. Obecność "gastrolitów".
Przypisany materiał:
Osobnik MUCPv-206 to dysartykułowany szkielet złożony z 2-óch tylnych i 2-óch przednich kręgów szyjnych i jednego tylnego kręgu grzbietowego; ponadto płytka mostkowa, 4 kości śródstopia, żebra i "gastrolity".
Osobnik MUCPv-153 to częściowy, artykułowany szkielet złożony z 2-óch kręgów krzyżowych, 6-ściu ogonowych, kości łonowej i kulszowej.
Osobnik bez numeru katalogowego to kręg grzbietowy, którego opisał Nopcsa (1902). W 2007 roku Apesteguía utworzył dla tego okazu nowy rodzaj - Nopcsaspondylus.
Budowa
Limaysaurus swoim ogólnym wyglądem przypominał pozostałe rebbachizaurydów. Był to średniej wielkości powolny roślinożernca mający dłuższy ogon od szyi. Salgado i współpracownicy (2004) zidentyfikowali wiele cech charakterystycznych dla limajzaura. Ich zdaniem do najważniejszych należą: znaczna redukcja bocznego otworu skroniowego; wysokość górnej części potylicy mniejsza od wysokości otworu znajdującego się w czaszce; charakterystyczna budowa kręgów; trzon kości łonowej owalny w przekroju; kość kulszowa o smukłym trzonku skręconym o 90 stopni i o końcu dystalnym praktycznie nierozszerzonym
Paleobiologia
Paulina-Carabajal i Calvo w 2021 roku szczegółowo zbadali odlew wnętrza czaszki Limaysaurus za pomocą tomografu komputerowego. Jak zauważyli badacze, ucho wewnętrzne oraz wnętrze czaszki ogólną morfologią bardzo przypominały u Nigersaurus oraz nienazwanego okazu MMCh-PV 71. Limaysaurus miał również kłaczek w móżdżku odpowiedzialny za stabilizacją wzroku oraz powiększony obszar odpowiedzialny za węch. Co ciekawe, rebbachizaurydy miały prawie o 30% większy współczynnik węchowy niż tytanozaury. Objętość mózgu opisywanego dinozaura wynosiła 125 cm3.
Etymologia
Nazwa rodzajowa odnosi się do nazwy rzeki Lima, na obszarze zlewni której znaleziono skamieniałości, oraz greckiego sauros - jaszczur. Epitet gatunkowy honoruje odkrywcę skamieniałości Lieta F. Tessone.
Spis gatunków
| Limaysaurus | Salgado, Garrido, Cocca i Cocca, 2004 |
| L. tessonei | (Calvo i Salgado, 1995) Salgado, Garrido, Cocca i Cocca, 2004 |
| = Rebbachisaurus tessonei | Calvo i Salgado, 1995 |
| = Rayososaurus tessonei | (Calvo i Salgado, 1995) Upchurch, Barrett i Dodson, 2004 |
Bibliografia
Apesteguía, S. (2007). "The sauropod diversity of the La Amarga Formation (Barremian), Neuquén (Argentina)". Gondwana Research, 12(4), 533-546. doi:10.1016/j.gr.2007.04.007
Calvo, J. O., & Salgado, L. (1995). "Rebbachisaurus tessonei sp. nov. a new Sauropoda from the Albian-Cenomanian of Argentina; new evidence on the origin of the Diplodocidae. Gaia, 11, 13-33.
Carballido, J. L., Garrido, A. C., Canudo, J. I., & Salgado, L. (2010). "Redescription of Rayososaurus agrioensis Bonaparte (Sauropoda, Diplodocoidea), a rebbachisaurid from the early Late Cretaceous of Neuquén". Geobios, 43(5), 493-502. doi:10.1016/j.geobios.2010.01.004
Carballido, J.L., Salgado, L., Pol, D., Canudo, J.I. & Garrido, A. (2012) "A new basal rebbachisaurid (Sauropoda, Diplodocoidea) from the Early Cretaceous of the Neuquén Basin; evolution and biogeography of the group". Historical Biology: An International Journal of Paleobiology 24 (6): 631–654. doi:10.1080/08912963.2012.672416
Lindoso, R.M., Medeiros, M.A.A., Carvalho, I.S., Pereira, A.A., Mendes, I.D., Iori, F.V., Sousa, E.P., Arcanjo, S.H.S., & Silva, T.C.M. (2019). "A new rebbachisaurid (Sauropoda: Diplodocoidea) from the middle Cretaceous of northern Brazil." Cretaceous Research doi:10.1016/j.cretres.2019.104191.
Paulina-Carabajal, A., & Calvo, J. O. (2021). "Re-description of the braincase of the rebbachisaurid sauropod Limaysaurus tessonei and novel endocranial information based on CT scans". Anais da Academia Brasileira de Ciências, 93, e20200762.
Salgado, L., Garrido, A., Cocca, S. E., & Cocca, J. R. (2004) "Lower Cretaceous rebbachisaurid sauropods from Cerro Aguada Del León, Neuquén Province, northwestern Patagonia, Argentina." Journal of Vertebrate Paleontology, 24(4): 903-912
Upchurch, P., Barrett, P.M. & Dodson, P. (2004) "Sauropoda" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. (ed) "The Dinosauria (2nd edition)" wyd. University of California Press, Berkeley
Whitlock, J.A. (2011a) "A phylogenetic analysis of Diplodocoidea (Saurischia: Sauropoda)" Zoological Journal of the Linnean Society, 161(4), 872–915. DOI: 10.1111/j.1096-3642.2010.00665.x
http://www.palaeocritti.com/by-group/dinosauria/sauropoda/diplodocoidea/limaysaurus
http://home.comcast.net/~eoraptor/Sauropodomorph%20cladogram.html
![[1]](https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Limaysaurus_mount.jpg){kind=link}