Mochlodon: Różnice pomiędzy wersjami
m (rys.) |
m |
||
| (Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Linia 9: | Linia 7: | ||
[[Tomasz Sokołowski]] | [[Tomasz Sokołowski]] | ||
| [[Maciej Ziegler]] | | [[Maciej Ziegler]] | ||
| + | [[Kamil Kamiński]] | ||
|} | |} | ||
</small> | </small> | ||
| Linia 61: | Linia 60: | ||
| colspan=2 | | | colspan=2 | | ||
<display_points type="terrain" zoom=4> | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| − | Niederösterreich, Muthmannsdorf, Austria | + | Niederösterreich, Muthmannsdorf, Austria~formacja [[Grünbach]], Muthmannsdorf, Niederösterreich, [[Austria]]~<small>''M. suessi'' - [[lektotyp]] i materiał przypisany(?). |
| − | Veszprém, Iharkút, Hungary | + | Veszprém, Iharkút, Hungary~[[Formacja Csehbánya]], Iharkút, hrabstwo Veszprém, [[Węgry]]~<small>''M. vorosi''<br> |
</display_points> | </display_points> | ||
|} | |} | ||
| Linia 85: | Linia 84: | ||
| − | Materiał przypisany to ząb kości zębowej (PIUW 2349/3), ząb kości szczękowej (PIUW 2349/4), fragmentaryczna k. ciemieniowa (PIUW 2349/54), fragmentaryczna lewa k. łopatkowa (PIUW 3518; 162 mm*) należąca do osobnika podrosłego (ang. ''late juvenile''), fragmentaryczna k. promieniowa(?) (PIUW 3517; 82* mm), pazur "dłoni"(?) (PIUW 2349/38), fragmentaryczna lewa k. udowa (PIUW 2349/III; 105 mm*) należące do osobnika młodego (ang. ''juvenile'') oraz fragmentaryczna prawa(?) piszczelowa (PIUW 2349/35; 181 mm*) należąca do osobnika dorosłego (ang. ''adult''). | + | Materiał przypisany to ząb kości zębowej (PIUW 2349/3), ząb kości szczękowej (PIUW 2349/4), fragmentaryczna k. ciemieniowa (PIUW 2349/54), fragmentaryczna lewa k. łopatkowa (PIUW 3518; 162 mm*) należąca do osobnika podrosłego (ang. ''late juvenile''), fragmentaryczna k. promieniowa(?) (PIUW 3517; 82* mm), pazur "dłoni"(?) (PIUW 2349/38), fragmentaryczna lewa k. udowa (PIUW 2349/III; 105 mm*) należące do osobnika młodego (ang. ''juvenile'') oraz fragmentaryczna prawa(?) piszczelowa (PIUW 2349/35; 181 mm*) należąca do osobnika dorosłego (ang. ''adult'') (Ősi i in., 2012). |
Reszta materiału należąca do ''M. suessi'' i drugiego gatunku - ''M. robustum'' - została przypisana innym [[takson]]om. | Reszta materiału należąca do ''M. suessi'' i drugiego gatunku - ''M. robustum'' - została przypisana innym [[takson]]om. | ||
| Linia 105: | Linia 104: | ||
[[Holotyp]] to lewa kompletna kość zębow z czteroma złamanymi zębami (MTM V 2010.105.1). | [[Holotyp]] to lewa kompletna kość zębow z czteroma złamanymi zębami (MTM V 2010.105.1). | ||
| − | Materiał przypisany to lewa k. zaoczodołowa (MTM 2012.14.1), 2 prawe k. kwadratowe (MTM V 2010.110.1, V 2010.111.1), 2 lewe (MTM V 2010.105.1., 2012.15.1) i 2 prawe (MTM V 2010.107.1., V 2010.109.1.) k. zębowe (wszystkie 4 prawie kompletne), 6 fragmentarycznych k. zębowych (MTM V 2010 106.1, V 2010 107.1, V 2010 108.1, V 2010 109.1, V 2010.112.1, 2012.16.1), 15 zębów k. szczękowej i 23 zębów k. zębowej (MTM V 2000.01., V 2000.32., V 2000.33., V 2003.10., V 01.161., V 2003.14,– V.2003.16, V 01.64., 2012.17.1, 2012.18.1), izolowane [[kręg]]i szyjne (MTM 2012.19.1), grzbietowe (MTM 2010.118.1.) i ogonowe (MTM 2012.20.1, 2012.21.1), k. krzyżowa (MTM V 2010.121.1.), 3 k. krucze (MTM V 01.53., V 2010.122.1., V 2010.123.1.), 1 fragmentaryczna k. łopatkowa, (MTM 2012.22.1), kompletna k. ramienna (MTM V 2010.128.1.), kompletna k. łokciowa (MTM 2012.24.1), 2 prawie kompletne k. udowe (MTM V 01.225., V 2010.126.1.), 1 fragmentaryczna k. udowa (MTM 2012.25.1), kompletna k. piszczelowa (MTM V 2010.127.1.), 2 fragmentaryczne k. piszczelowe (MTM V 01.101., 2012.26.1) i 2 paliczki (MTM 2012.27.1, 2012.28.1). | + | Materiał przypisany to lewa k. zaoczodołowa (MTM 2012.14.1), 2 prawe k. kwadratowe (MTM V 2010.110.1, V 2010.111.1), 2 lewe (MTM V 2010.105.1., 2012.15.1) i 2 prawe (MTM V 2010.107.1., V 2010.109.1.) k. zębowe (wszystkie 4 prawie kompletne), 6 fragmentarycznych k. zębowych (MTM V 2010 106.1, V 2010 107.1, V 2010 108.1, V 2010 109.1, V 2010.112.1, 2012.16.1), 15 zębów k. szczękowej i 23 zębów k. zębowej (MTM V 2000.01., V 2000.32., V 2000.33., V 2003.10., V 01.161., V 2003.14,– V.2003.16, V 01.64., 2012.17.1, 2012.18.1), izolowane [[kręg]]i szyjne (MTM 2012.19.1), grzbietowe (MTM 2010.118.1.) i ogonowe (MTM 2012.20.1, 2012.21.1), k. krzyżowa (MTM V 2010.121.1.), 3 k. krucze (MTM V 01.53., V 2010.122.1., V 2010.123.1.), 1 fragmentaryczna k. łopatkowa, (MTM 2012.22.1), kompletna k. ramienna (MTM V 2010.128.1.), kompletna k. łokciowa (MTM 2012.24.1), 2 prawie kompletne k. udowe (MTM V 01.225., V 2010.126.1.), 1 fragmentaryczna k. udowa (MTM 2012.25.1), kompletna k. piszczelowa (MTM V 2010.127.1.), 2 fragmentaryczne k. piszczelowe (MTM V 01.101., 2012.26.1) i 2 paliczki (MTM 2012.27.1, 2012.28.1) (Ősi i in., 2012). |
Gwiązdką* oznaczono dane szacunkowe. | Gwiązdką* oznaczono dane szacunkowe. | ||
| Linia 116: | Linia 115: | ||
W [[1899]] roku [[Franz Nopcsa]] nazwał nowe skamieniałości (z obszarów Rumunii, Transylwania, Basen Haţeg) "M. robustum", lecz po dokładniejszych badaniach uznał je za kolejne szczątki należące do gatunku typowego. Trzy lata później ten sam naukowiec opisał inne skamieniałości należące do [[Ornithopoda]], również z terenów obecnej Rumunii (Transylwania). Część z nich przypisał do ''M. suessi'', a dla kolejnej utworzył nowy [[gatunek]], dla którego wykorzystał wcześniej użyty przez siebie nieformalnie epitet gatunkowy - ''Mochlodon robustum''. Zasugerował jednocześnie, że mochlodont może być tak naprawdę tym samym dinozaurem, co ''[[Rhabdodon]]'', a różnice anatomiczne wynikają z dymorfizmu płciowego. ''M. robustum'' został (z poprawionym epitetem gatunkowym ''robustus'') przemianowany przez tego samego uczonego na ''[[Rhabdodon]] robustus''. W końcu, na początku XXI wieku, zdecydowano się utworzyć dla niego nowy [[rodzaj]] - ''[[Zalmoxes]]'' zawierający 2 gatunki (''R. robustus'' został na nie rozbity). | W [[1899]] roku [[Franz Nopcsa]] nazwał nowe skamieniałości (z obszarów Rumunii, Transylwania, Basen Haţeg) "M. robustum", lecz po dokładniejszych badaniach uznał je za kolejne szczątki należące do gatunku typowego. Trzy lata później ten sam naukowiec opisał inne skamieniałości należące do [[Ornithopoda]], również z terenów obecnej Rumunii (Transylwania). Część z nich przypisał do ''M. suessi'', a dla kolejnej utworzył nowy [[gatunek]], dla którego wykorzystał wcześniej użyty przez siebie nieformalnie epitet gatunkowy - ''Mochlodon robustum''. Zasugerował jednocześnie, że mochlodont może być tak naprawdę tym samym dinozaurem, co ''[[Rhabdodon]]'', a różnice anatomiczne wynikają z dymorfizmu płciowego. ''M. robustum'' został (z poprawionym epitetem gatunkowym ''robustus'') przemianowany przez tego samego uczonego na ''[[Rhabdodon]] robustus''. W końcu, na początku XXI wieku, zdecydowano się utworzyć dla niego nowy [[rodzaj]] - ''[[Zalmoxes]]'' zawierający 2 gatunki (''R. robustus'' został na nie rozbity). | ||
| − | + | ''Mochlodon'', z powodu braku [[diagnoza|cech diagnostycznych]] często uważany był za ''[[nomen dubium]]'' (np. Sachs i Hornung, [[2006]]). Jako nieważny również traktowany jest ''Rhadinosaurus alcimus'' (DML). Nierzadko (np. [[David Norman|Norman]], [[2004]]) uważa się mochlodonta za możliwy [[młodszy synonim]] ''[[Rhabdodon]]'' - tak samo, jak inne opisane przez Seeleya dinozaury z [[1881]] roku: ''Ornithomerus gracilis'' i ''Oligosaurus adelus''. | |
| − | W [[2012]] roku [[Attila Ősi]] i in. opisali kolejny [[gatunek]] mochlodonta. Pochodzi on z obszaru dzisiejszych Węgier i jest bardzo podobny do austriackiego gatunku ''Mochlodon suessi'', dla którego jest [[takson siostrzany|taksonem siostrzanym]]. ''M. vorosi'' żył na tych terenach w późnej kredzie – skały w których spoczywały jego skamieniałe szczątki datowane są na [[santon]]. | + | W [[2012]] roku [[Attila Ősi]] i in. wskazali kilka cech kości zębowej lektotypu, pozwalających na odróżnienie mocholodonta od ''[[Rhabdodon]]'' i ''[[Zalmoxes]]''. Tym samym uznali ważność ''Mochlodon'', ograniczając jego materiał kopalny dla szczątków pochodzących z Austrii i Wegier. Ponadto autorzy ci opisali kolejny [[gatunek]] mochlodonta. Pochodzi on z obszaru dzisiejszych Węgier i jest bardzo podobny do austriackiego gatunku ''Mochlodon suessi'', dla którego jest [[takson siostrzany|taksonem siostrzanym]]. ''M. vorosi'' żył na tych terenach w późnej kredzie – skały w których spoczywały jego skamieniałe szczątki datowane są na [[santon]]. |
Tak jak [[gatunek typowy]], ''M. suessi'', jest małym przedstawicielem [[Rhabdontidae]]. Jego kości zostały odnalezione podczas prac wykopaliskowych odbywanych w zachodnich Węgrzech w latach [[2001]]-[[2011]]. Spoczywają one obecnie w Węgierskim Muzeum Historii Naturalnej (MTM). | Tak jak [[gatunek typowy]], ''M. suessi'', jest małym przedstawicielem [[Rhabdontidae]]. Jego kości zostały odnalezione podczas prac wykopaliskowych odbywanych w zachodnich Węgrzech w latach [[2001]]-[[2011]]. Spoczywają one obecnie w Węgierskim Muzeum Historii Naturalnej (MTM). | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa [[rodzaj]]owa ''Mochlodon'' oznacza "prętowaty ząb", zaś epitet typowego gatunku został nadany na cześć austriackiego geologa - Eduarda Suessa. Epitet drugiego gatunku honoruje węgierskiego paleontologa Attilę Vörösa. | + | Nazwa [[rodzaj]]owa ''Mochlodon'' oznacza "prętowaty ząb" i odnosi się do wydatnego grzebienia środkowego koron zębów, zaś epitet typowego gatunku został nadany na cześć austriackiego geologa - Eduarda Suessa. Epitet drugiego gatunku honoruje węgierskiego paleontologa Attilę Vörösa. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 191: | Linia 190: | ||
[[Kategoria:Santon]] | [[Kategoria:Santon]] | ||
[[Kategoria:Kampan]] | [[Kategoria:Kampan]] | ||
| + | [[Kategoria:Rodzaj wielogatunkowy]] | ||
[[Kategoria:Nomen dubium]] | [[Kategoria:Nomen dubium]] | ||
| − | |||
Aktualna wersja na dzień 13:44, 22 paź 2023
| Autor: | Korekta: |
| Marcin Szermański | Maciej Ziegler |
| Mochlodon (mochlodont) | |
|---|---|
| Długość: | Patrz: Gatunki |
| Masa: | ? kg |
| Miejsce występowania: | Austria - Muthmannsdorf, Niederösterreich
(formacja Grünbach - grupa Gosau) Węgry – Iharkút, hrabstwo Veszprém |
| Czas występowania | Patrz: Gatunki |
| Systematyka | Dinosauria |
Kręgi M. vorosi. Źródło: Ősi i in., 2012. | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Mochlodon to wątpliwy rodzaj późnokredowego przedstawiciela Iguanodontia, który żył na terenach obecnej kontynentalnej Europy. Początkowo był zaliczany (wówczas zwany Iguanodon suessi) jako kolejny gatunek należący do słynnego iguanodonta.
Gatunki
M. suessi
Długość: >1,4-1,6 m
Masa: ? kg
Czas: późna kreda (wczesny kampan)
Miejsce: Austria - Muthmannsdorf, Niederösterreich
Materiał kopalny:
Lektotyp to kość zębowa. Wg Sachsa i Hornunga (2006) jest to nieokreślony gatunek zalmoksesa (Zalmoxes sp.).
Materiał przypisany to ząb kości zębowej (PIUW 2349/3), ząb kości szczękowej (PIUW 2349/4), fragmentaryczna k. ciemieniowa (PIUW 2349/54), fragmentaryczna lewa k. łopatkowa (PIUW 3518; 162 mm*) należąca do osobnika podrosłego (ang. late juvenile), fragmentaryczna k. promieniowa(?) (PIUW 3517; 82* mm), pazur "dłoni"(?) (PIUW 2349/38), fragmentaryczna lewa k. udowa (PIUW 2349/III; 105 mm*) należące do osobnika młodego (ang. juvenile) oraz fragmentaryczna prawa(?) piszczelowa (PIUW 2349/35; 181 mm*) należąca do osobnika dorosłego (ang. adult) (Ősi i in., 2012).
Reszta materiału należąca do M. suessi i drugiego gatunku - M. robustum - została przypisana innym taksonom.
Gwiązdką* oznaczono dane szacunkowe.
M. vorosi
Długość: 1,8 m
Masa: ? kg
Miejsce: Węgry - Iharkút, hrabstwo Veszprém
Materiał kopalny:
Holotyp to lewa kompletna kość zębow z czteroma złamanymi zębami (MTM V 2010.105.1).
Materiał przypisany to lewa k. zaoczodołowa (MTM 2012.14.1), 2 prawe k. kwadratowe (MTM V 2010.110.1, V 2010.111.1), 2 lewe (MTM V 2010.105.1., 2012.15.1) i 2 prawe (MTM V 2010.107.1., V 2010.109.1.) k. zębowe (wszystkie 4 prawie kompletne), 6 fragmentarycznych k. zębowych (MTM V 2010 106.1, V 2010 107.1, V 2010 108.1, V 2010 109.1, V 2010.112.1, 2012.16.1), 15 zębów k. szczękowej i 23 zębów k. zębowej (MTM V 2000.01., V 2000.32., V 2000.33., V 2003.10., V 01.161., V 2003.14,– V.2003.16, V 01.64., 2012.17.1, 2012.18.1), izolowane kręgi szyjne (MTM 2012.19.1), grzbietowe (MTM 2010.118.1.) i ogonowe (MTM 2012.20.1, 2012.21.1), k. krzyżowa (MTM V 2010.121.1.), 3 k. krucze (MTM V 01.53., V 2010.122.1., V 2010.123.1.), 1 fragmentaryczna k. łopatkowa, (MTM 2012.22.1), kompletna k. ramienna (MTM V 2010.128.1.), kompletna k. łokciowa (MTM 2012.24.1), 2 prawie kompletne k. udowe (MTM V 01.225., V 2010.126.1.), 1 fragmentaryczna k. udowa (MTM 2012.25.1), kompletna k. piszczelowa (MTM V 2010.127.1.), 2 fragmentaryczne k. piszczelowe (MTM V 01.101., 2012.26.1) i 2 paliczki (MTM 2012.27.1, 2012.28.1) (Ősi i in., 2012).
Gwiązdką* oznaczono dane szacunkowe.
Historia taksonu i jego ważność
Dinozaura tego opisał (nie ustanawiając formalnie holotypu) austriacki paleontolog Emanuel Bunzel w 1871 roku pod nazwą Iguanodon suessi. Opierał się na kości zębowej (lektotyp) i dwóch małych trzonach kręgów ogonowych(?). 10 lat później Harry Seeley uznał, że gatunek ten reprezentuje nowy, nieznany jeszcze nauce rodzaj ornitopoda, więc ukuł dla niego nazwę Mochlodon. Dodatkowo, przypisał do niego materiał kopalny składający się z fragmentów kości łopatkowej i ciemieniowej, zakładając, że "prawdopodobnie" do niego należą.
Resztę materiału H.G. Seeley rozdzielił na 3 nowe taksony: Rhadinosaurus alcimus, Ornithomerus gracilis i Oligosaurus adelus (u hypodigma tego ostatniego była to prawdopodobnie kość śródstopia krokodylomorfa i niezidentyfikowane inne fragmenty). Do Oligosaurus adelus przypisał również 2 niekompletne kręgi (obecnie zaginione), uznane pierwotnie za pozostałości Iguanodon (= Mochlodon) suessi.
W 1899 roku Franz Nopcsa nazwał nowe skamieniałości (z obszarów Rumunii, Transylwania, Basen Haţeg) "M. robustum", lecz po dokładniejszych badaniach uznał je za kolejne szczątki należące do gatunku typowego. Trzy lata później ten sam naukowiec opisał inne skamieniałości należące do Ornithopoda, również z terenów obecnej Rumunii (Transylwania). Część z nich przypisał do M. suessi, a dla kolejnej utworzył nowy gatunek, dla którego wykorzystał wcześniej użyty przez siebie nieformalnie epitet gatunkowy - Mochlodon robustum. Zasugerował jednocześnie, że mochlodont może być tak naprawdę tym samym dinozaurem, co Rhabdodon, a różnice anatomiczne wynikają z dymorfizmu płciowego. M. robustum został (z poprawionym epitetem gatunkowym robustus) przemianowany przez tego samego uczonego na Rhabdodon robustus. W końcu, na początku XXI wieku, zdecydowano się utworzyć dla niego nowy rodzaj - Zalmoxes zawierający 2 gatunki (R. robustus został na nie rozbity).
Mochlodon, z powodu braku cech diagnostycznych często uważany był za nomen dubium (np. Sachs i Hornung, 2006). Jako nieważny również traktowany jest Rhadinosaurus alcimus (DML). Nierzadko (np. Norman, 2004) uważa się mochlodonta za możliwy młodszy synonim Rhabdodon - tak samo, jak inne opisane przez Seeleya dinozaury z 1881 roku: Ornithomerus gracilis i Oligosaurus adelus.
W 2012 roku Attila Ősi i in. wskazali kilka cech kości zębowej lektotypu, pozwalających na odróżnienie mocholodonta od Rhabdodon i Zalmoxes. Tym samym uznali ważność Mochlodon, ograniczając jego materiał kopalny dla szczątków pochodzących z Austrii i Wegier. Ponadto autorzy ci opisali kolejny gatunek mochlodonta. Pochodzi on z obszaru dzisiejszych Węgier i jest bardzo podobny do austriackiego gatunku Mochlodon suessi, dla którego jest taksonem siostrzanym. M. vorosi żył na tych terenach w późnej kredzie – skały w których spoczywały jego skamieniałe szczątki datowane są na santon.
Tak jak gatunek typowy, M. suessi, jest małym przedstawicielem Rhabdontidae. Jego kości zostały odnalezione podczas prac wykopaliskowych odbywanych w zachodnich Węgrzech w latach 2001-2011. Spoczywają one obecnie w Węgierskim Muzeum Historii Naturalnej (MTM).
Etymologia
Nazwa rodzajowa Mochlodon oznacza "prętowaty ząb" i odnosi się do wydatnego grzebienia środkowego koron zębów, zaś epitet typowego gatunku został nadany na cześć austriackiego geologa - Eduarda Suessa. Epitet drugiego gatunku honoruje węgierskiego paleontologa Attilę Vörösa.
Spis gatunków
| Mochlodon | Seeley, 1881 | ?nomen dubium | ?= Rhabdodon | Matheron, 1869 |
|---|---|---|---|---|
| M. suessi | (Bunzel, 1871) Seeley, 1881 | ?nomen dubium | ?= Rhabdodon priscus | Matheron, 1869 |
| = Iguanodon suessi | Bunzel, 1871 | |||
| = "Mochlodon robustum" | Nopcsa, 1899 | nomen nudum | ||
| M. robustum | Nopcsa, 1902 | = Zalmoxes robustus i Zalmoxes shqiperorum | (Nopcsa, 1902) Weishampel, Jianu, Csiki i Norman, 2003 | |
| = Rhabdodon robustus | (Nopcsa, 1902) Nopcsa, 1915 | |||
| M. vorosi | Ősi, Prondvai, Butler i Weishampel, 2012 |
Bibliografia
Źródła naukowe:
Godefroit, P., Codrea, V. & Weishampel, D.B. (2009) Osteology of Zalmoxes shqiperorum (Dinosauria, Ornithopoda), based on new specimens from the Upper Cretaceous of Nalat-Vad (Romania). Geodiversitas 31 (3) : 525-553
Norman, D.B. (2004) Basal Iguanodontia. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press
Ősi, A., Prondvai, E., Butler, R. & Weishampel, D.B. (2012) Phylogeny, Histology and Inferred Body Size Evolution in a New Rhabdodontid Dinosaur from the Late Cretaceous of Hungary. PLoS ONE 7(9): e44318. doi:10.1371/journal.pone.0044318
Sachs, S. & Hornung, J. (2006) "Juvenile ornithopod (Dinosauria: Rhabdodontidae) remains from the Upper Cretaceous (Lower Campanian, Gosau Group) of Muthmannsdorf (Lower Austria)". Geobios 39 (3): 415–425. doi:10.1016/j.geobios.2005.01.003
Weishampel, D.B., Jianu C.-M. , Csiki Z. , & Norman D.B. (2003) "Osteology and phylogeny of Zalmoxes (n.g.), an unusual Euornithopod dinosaur from the latest Cretaceous of Romania". Journal of Systematic Palaeontology 1(2): 65–123
Inne:
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
Sachs, S. & Hornung, J.J. (online): http://dml.cmnh.org/2006Jun/msg00431.html
