Panphagia: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzył nową stronę „<small> {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | Autor: | Korekta: |- | Marcin Szermański | Maciej Ziegler |} </small> ---- {| class="wikitab...”) |
m |
||
| (Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | {{DISPLAYTITLE:''Panphagia''}} | ||
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Linia 5: | Linia 6: | ||
|- | |- | ||
| [[Marcin Szermański]] | | [[Marcin Szermański]] | ||
| + | [[Mateusz Tałanda]] | ||
| [[Maciej Ziegler]] | | [[Maciej Ziegler]] | ||
|} | |} | ||
| Linia 15: | Linia 17: | ||
|- | |- | ||
! '''Długość''': | ! '''Długość''': | ||
| − | | | + | | ponad 1,3 m |
|- | |- | ||
| Linia 23: | Linia 25: | ||
|- | |- | ||
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ||
| − | | [[ | + | | [[Argentyna]] - prowincja San Juan |
| − | [[ | + | <small>[[formacja]] [[Ischigualasto]] |
| + | |||
| + | (dolne osady ogniwa Cancha de Bochas)</small> | ||
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | | + | | 231-230,5 [[Ma]] |
| − | + | <small>[[późny trias]] ([[karnik]])</small> | |
|- | |- | ||
! '''Systematyka''' | ! '''Systematyka''' | ||
| Linia 39: | Linia 43: | ||
[[Sauropodomorpha]] | [[Sauropodomorpha]] | ||
| − | [[Guaibasauridae]] | + | ?? [[Guaibasauridae]] |
|- | |- | ||
| colspan=2 |[[Plik:Panphagia.jpg|400px|]] | | colspan=2 |[[Plik:Panphagia.jpg|400px|]] | ||
| + | <small>Szkielet - na biało odnalezione kości. | ||
| + | |||
| + | Autorzy: Ricardo N. Martinez i Oscar A. Alcober (2009).</small> | ||
| + | |- | ||
| + | ! colspan=2 | Mapa znalezisk: | ||
| + | |- | ||
| + | | colspan=2 | | ||
| + | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| + | 30.2° S, 67.9° W~Valle Pintado|<small> | ||
| + | </display_points> | ||
|} | |} | ||
| + | |||
| + | ==Wstęp== | ||
| + | ''Panphagia protos'' to jeden z najstarszych [[Sauropodomorpha|zauropodomorfów]]. Jej szczątki zostały odkryte w prowincji San Juan w Argentynie pod koniec 2006 roku. Datuje się je na [[karnik]] ([[późny trias]]). | ||
| + | |||
| + | ==Pozycja systematyczna i anatomia== | ||
| + | [[Plik:Panphagia zuchwa.png|300px|thumb|right|Prawa żuchwa panfagii w widoku z boku (A), od wewnątrz (B) i jej koniec od góry. C pokazuje lewą żuchwę z boku. Skala: 1 cm. Źródło: Martínez i Alcober (2009).]] | ||
| + | [[Plik:Panphagia zab.png|300px|thumb|right|Widok zęba od strony policzkowej i językowej. Skala: 1 mm. Źródło: Martínez i Alcober (2009).]] | ||
| + | ''Panphagia'' była małych rozmiarów – jej [[holotyp]] określa się na około 1,3 m długości. Nie były to jednak jej maksymalne rozmiary, gdyż był to osobnik nie w pełni dojrzały. Wyglądem zewnętrznym na pierwszy rzut oka przypominała inne prymitywne dinozaury [[Saurischia|gadziomiedniczne]], gdyż miała ich proporcje w budowie poszczególnych kości. Budowa jej zębów wskazuje na wszystkożerność. Szczątki ''Panphagia protos'', pierwotnie uważanej za prekursora wszystkich zauropodomorfów, zostały formalnie opisane w [[2009]] roku przez [[Ricardo Martínez|Martínez]]a i [[Oscar Alcober|Alcober]]a. | ||
| + | |||
| + | Budowa mózgoczaszki panfagii potwierdza, że jest ona bardzo prymitywna. Nie miała jeszcze cech typowych dla późniejszych prozauropodów, takich jak szersze kości czołowe i zredukowane wnęki - przednia bębenkowa i kłaczkowata. Jednak pewne aspekty kości nadpotylicznej (np. szerokość) bardziej nawiązują już do zauropodomorfów niż pozostałych [[dinozaur]]ów. Dziwi przyczep mięśnia protraktora kości skrzydłowej i kwadratowej, znajdujący się na ''prootic''. Ma wydłużony kształt, podobnie jak u [[Thecodontosaurus|tekodontozaura]], u prymitywnego [[Theropoda|teropoda]] [[Tawa|tawy]] jest on nieco dłuższy. Jednak jest znacznie krótszy u roślinożernych dinozaurów i [[Silesaurus|silezaura]] niż u panfagii. | ||
| + | |||
| + | ''Panphagia'' dzieli niektóre cechy z ''[[Saturnalia]]'', a także z ''[[Eoraptor]]'' - prawdopodobnie bazalnym zauropodomorfem lub teropodem (przynależność do którejś z tych grup nie jest absolutnie pewna). Są nimi np. puste kości, budowa zębów, ogólne proporcje. Analizy filogenetyczne pokazują, że jest to jeden z najprymitywniejszych prozauropodów. Jednak dokładne pokrewieństwa między panfagią a innymi prymitywnymi prozauropodami (np. [[Pampadromaeus|pampadromem]] i [[Saturnalia|saturnalią]]) nie są jasne. Analiza Martíneza i in. (2013) wskazała panfagię jako najprymitywniejszego z nich. Według tych badań nawet eoraptor jest bardziej zaawansowanym przedstawicielem tej grupy. | ||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Holotyp]] o numerze PVSJ 874 to następujące skamieniałości: częściowa czaszka na którą składają się prawa kość nosowa i przedczołowa, lewa czołowa, obie kości ciemieniowe i kwadratowe, prawy ''prootic'', kość potyliczna, przednia połowa lewej dolnej szczęki i prawa część dolnej szczęki bez przedniej części kości zębowej; elementy kręgosłupa: 3 | + | [[Holotyp]] o numerze PVSJ 874 to następujące skamieniałości: częściowa czaszka, na którą składają się prawa kość nosowa i przedczołowa, lewa czołowa, obie kości ciemieniowe i kwadratowe, prawy ''prootic'', kość potyliczna (''supraoccipital''), przednia połowa lewej dolnej szczęki i prawa część dolnej szczęki bez przedniej części kości zębowej; elementy kręgosłupa: 3 [[kręg]]i szyjne (1 przedni i 2 tylne), 4 [[łuk neuralny|łuki neuralne]] tylnych kręgów grzbietowych, 1 [[trzon]] kręgu grzbietowego, pierwszy pierwotny kręg krzyżowy, 19 kręgów ogonowych (2 proksymalne, 1 środkowo-proksymalny i 15 dystalnych); element obręczy barkowej: lewa łopatka; elementy obręczy miednicznej: lewa kość biodrowa, częściowa lewa kość łonowa, lewa kość kulszowa; szczątki kończyn tylnych: prawa kość piszczelowa i skokowa, prawa kość III śródstopia, proksymalna połowa prawdopodobnie lewej kości IV śródstopia i 4 paliczki (w tym 1 pazur kończyny tylnej). |
==Diagnoza== | ==Diagnoza== | ||
| − | Wg Martíneza i Alcobera ([[2009]]) jest to dinozaur o charakterystycznych | + | Wg Martíneza i Alcobera ([[2009]]) jest to [[dinozaur]] o charakterystycznych cechach: |
| − | Powyższe cechy odróżniają ''Panphagia protos'' od innych | + | * przedniotylnie wydłużony dół na podstawie przedniobrzusznego wyrostka kości nosowej; |
| − | + | * szerokim bocznym kołnierzem na kości kwadratowej z szerokim otworem umiejscowionym daleko od trzonu kości; | |
| − | + | * głębokim rowku na powierzchni bocznej dolnej szczęki w otoczeniu wystających grzebieni brzusznych i grzbietowych, ciągnących się od dziewiątego zęba do otworu kości kątowej górnej; | |
| − | + | * wyrostkach tylnobrzusznych kości zębowej rozdwojonych w dwie smukłe gałęzie, które pokrywają boczną powierzchnię kości kątowej; | |
| − | + | * długim wyrostku ''retroarticular'' kości stawowej, poprzecznie szerszym niż obszar styku z kością kwadratową; | |
| − | + | * owalnych bruzdach na bocznej powierzchni tylnej granicy [[trzon]]ów kręgów szyjnych; | |
| + | * wzniesieniach zlokalizowanych tylnogrzbietowo do diapofyzów łuków neuralnych przednich [[kręg]]ów szyjnych; | ||
| + | * dystalnym końcu ostrza łopatki prawie trzykrotnie szerszym od jej szyjki; | ||
| + | * ostrzu łopatki z poszerzonym tylnodystalnym rogiem ograniczonym przez zaklinowaną tylną granicę; | ||
| + | * blaszką przyśrodkową ''brevis fossa'' dwukrotnie szerszą niż wyrostek kości biodrowej (''iliac spine''). | ||
| + | Powyższe cechy odróżniają w opinii Martíneza i Alcobera ''Panphagia protos'' od innych prymitywnych zauropodomorfów, a także od pozostałych prymitywnych gadziomiednicznych, jak ''[[Eoraptor]]''. | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa rodzajowa ''Panphagia'' pochodzi o greckich słów: ''pan'' (wszystko), ''phagein'' (jeść), ''ia'' (odnoszący się do). W wolnym tłumaczeniu nazwę tę można przetłumaczyć jako "wszystkożerca". Epitet gatunkowy ''protos'' wskazuje z kolei na jego | + | Nazwa rodzajowa ''Panphagia'' pochodzi o greckich słów: ''pan'' (wszystko), ''phagein'' (jeść), ''ia'' (odnoszący się do). W wolnym tłumaczeniu nazwę tę można przetłumaczyć jako "wszystkożerca". Epitet gatunkowy ''protos'' wskazuje z kolei na jego prymitywność. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | ! ''Panphagia'' | |
| − | | [[Martínez]] i [[Alcober]], [[2009]] | + | | {{Kpt|[[Ricardo Martínez|Martínez]]}} i {{Kpt|[[Oscar Alcober|Alcober]]}}, [[2009]] |
|- | |- | ||
| − | + | ! ''P. protos'' | |
| − | | | + | | {{Kpt|Martínez}} i {{Kpt|Alcober}}, [[2009]] |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small> | + | <small>Cabreira, S.F., Schultz, C.L., Bittencourt, J.S., Soares, M.B., Fortier, D.C., Silva, L.R., Langer, M.C. 2011. New stem-sauropodomorph (Dinosauria, Saurischia) from the Triassic of Brazil. Naturwissenschaften, t. 938, str. 1035–1040. |
| − | Ezcurra M. D. | + | |
| + | Ezcurra, M.D. 2010. A new early dinosaur (Saurischia: Sauropodomorpha) from the Late Triassic of Argentina: a reassessment of dinosaur origin and phylogeny. Journal of Systematic Palaeontology, t. 8, nr 3, str. 371–425. | ||
| + | |||
| + | Martínez, R.N., Alcober, O.A. 2009. A basal sauropodomorph (Dinosauria: Saurischia) from the Ischigualasto Formation (Triassic, Carnian) and the early evolution of Sauropodomorpha. PLoS ONE, t. 4, nr 2, str. 1–12. [[DOI:10.1371/journal.pone.0004397]] | ||
| + | |||
| + | Martínez, R.N., Apaldetti, C., Abelin, D. 2013. Basal sauropodomorphs from the Ischigualasto Formation. Journal of Vertebrate Paleontology, t. 32:sup1, str. 51-69. [[DOI: 10.1080/02724634.2013.819361]] | ||
| − | Martínez R. N. | + | Martínez, R.N., Haro, J.A., Apaldetti, C. 2013. Braincase of ''Panphagia protos'' (Dinosauria, Sauropodomorpha). Journal of Vertebrate Paleontology, t. 32: sup1, str. 70-82. [[DOI:10.1080/02724634.2013.819009]]</small> |
| − | </small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
[[Kategoria:Saurischia]] | [[Kategoria:Saurischia]] | ||
[[Kategoria:Sauropodomorpha]] | [[Kategoria:Sauropodomorpha]] | ||
| + | [[Kategoria:Sauropodomorpha bazalne]] | ||
[[Kategoria:Ameryka Południowa]] | [[Kategoria:Ameryka Południowa]] | ||
[[Kategoria:Argentyna]] | [[Kategoria:Argentyna]] | ||
[[Kategoria:Mezozoik]] | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
[[Kategoria:Trias]] | [[Kategoria:Trias]] | ||
| − | |||
[[Kategoria:Karnik]] | [[Kategoria:Karnik]] | ||
Aktualna wersja na dzień 22:02, 19 paź 2023
| Autor: | Korekta: |
| Marcin Szermański | Maciej Ziegler |
| Panphagia (panfagia) | |
|---|---|
| Długość: | ponad 1,3 m |
| Masa: | ? kg |
| Miejsce występowania: | Argentyna - prowincja San Juan
(dolne osady ogniwa Cancha de Bochas) |
| Czas występowania | 231-230,5 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Szkielet - na biało odnalezione kości. Autorzy: Ricardo N. Martinez i Oscar A. Alcober (2009). | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Panphagia protos to jeden z najstarszych zauropodomorfów. Jej szczątki zostały odkryte w prowincji San Juan w Argentynie pod koniec 2006 roku. Datuje się je na karnik (późny trias).
Pozycja systematyczna i anatomia
Panphagia była małych rozmiarów – jej holotyp określa się na około 1,3 m długości. Nie były to jednak jej maksymalne rozmiary, gdyż był to osobnik nie w pełni dojrzały. Wyglądem zewnętrznym na pierwszy rzut oka przypominała inne prymitywne dinozaury gadziomiedniczne, gdyż miała ich proporcje w budowie poszczególnych kości. Budowa jej zębów wskazuje na wszystkożerność. Szczątki Panphagia protos, pierwotnie uważanej za prekursora wszystkich zauropodomorfów, zostały formalnie opisane w 2009 roku przez Martíneza i Alcobera.
Budowa mózgoczaszki panfagii potwierdza, że jest ona bardzo prymitywna. Nie miała jeszcze cech typowych dla późniejszych prozauropodów, takich jak szersze kości czołowe i zredukowane wnęki - przednia bębenkowa i kłaczkowata. Jednak pewne aspekty kości nadpotylicznej (np. szerokość) bardziej nawiązują już do zauropodomorfów niż pozostałych dinozaurów. Dziwi przyczep mięśnia protraktora kości skrzydłowej i kwadratowej, znajdujący się na prootic. Ma wydłużony kształt, podobnie jak u tekodontozaura, u prymitywnego teropoda tawy jest on nieco dłuższy. Jednak jest znacznie krótszy u roślinożernych dinozaurów i silezaura niż u panfagii.
Panphagia dzieli niektóre cechy z Saturnalia, a także z Eoraptor - prawdopodobnie bazalnym zauropodomorfem lub teropodem (przynależność do którejś z tych grup nie jest absolutnie pewna). Są nimi np. puste kości, budowa zębów, ogólne proporcje. Analizy filogenetyczne pokazują, że jest to jeden z najprymitywniejszych prozauropodów. Jednak dokładne pokrewieństwa między panfagią a innymi prymitywnymi prozauropodami (np. pampadromem i saturnalią) nie są jasne. Analiza Martíneza i in. (2013) wskazała panfagię jako najprymitywniejszego z nich. Według tych badań nawet eoraptor jest bardziej zaawansowanym przedstawicielem tej grupy.
Materiał kopalny
Holotyp o numerze PVSJ 874 to następujące skamieniałości: częściowa czaszka, na którą składają się prawa kość nosowa i przedczołowa, lewa czołowa, obie kości ciemieniowe i kwadratowe, prawy prootic, kość potyliczna (supraoccipital), przednia połowa lewej dolnej szczęki i prawa część dolnej szczęki bez przedniej części kości zębowej; elementy kręgosłupa: 3 kręgi szyjne (1 przedni i 2 tylne), 4 łuki neuralne tylnych kręgów grzbietowych, 1 trzon kręgu grzbietowego, pierwszy pierwotny kręg krzyżowy, 19 kręgów ogonowych (2 proksymalne, 1 środkowo-proksymalny i 15 dystalnych); element obręczy barkowej: lewa łopatka; elementy obręczy miednicznej: lewa kość biodrowa, częściowa lewa kość łonowa, lewa kość kulszowa; szczątki kończyn tylnych: prawa kość piszczelowa i skokowa, prawa kość III śródstopia, proksymalna połowa prawdopodobnie lewej kości IV śródstopia i 4 paliczki (w tym 1 pazur kończyny tylnej).
Diagnoza
Wg Martíneza i Alcobera (2009) jest to dinozaur o charakterystycznych cechach:
- przedniotylnie wydłużony dół na podstawie przedniobrzusznego wyrostka kości nosowej;
- szerokim bocznym kołnierzem na kości kwadratowej z szerokim otworem umiejscowionym daleko od trzonu kości;
- głębokim rowku na powierzchni bocznej dolnej szczęki w otoczeniu wystających grzebieni brzusznych i grzbietowych, ciągnących się od dziewiątego zęba do otworu kości kątowej górnej;
- wyrostkach tylnobrzusznych kości zębowej rozdwojonych w dwie smukłe gałęzie, które pokrywają boczną powierzchnię kości kątowej;
- długim wyrostku retroarticular kości stawowej, poprzecznie szerszym niż obszar styku z kością kwadratową;
- owalnych bruzdach na bocznej powierzchni tylnej granicy trzonów kręgów szyjnych;
- wzniesieniach zlokalizowanych tylnogrzbietowo do diapofyzów łuków neuralnych przednich kręgów szyjnych;
- dystalnym końcu ostrza łopatki prawie trzykrotnie szerszym od jej szyjki;
- ostrzu łopatki z poszerzonym tylnodystalnym rogiem ograniczonym przez zaklinowaną tylną granicę;
- blaszką przyśrodkową brevis fossa dwukrotnie szerszą niż wyrostek kości biodrowej (iliac spine).
Powyższe cechy odróżniają w opinii Martíneza i Alcobera Panphagia protos od innych prymitywnych zauropodomorfów, a także od pozostałych prymitywnych gadziomiednicznych, jak Eoraptor.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Panphagia pochodzi o greckich słów: pan (wszystko), phagein (jeść), ia (odnoszący się do). W wolnym tłumaczeniu nazwę tę można przetłumaczyć jako "wszystkożerca". Epitet gatunkowy protos wskazuje z kolei na jego prymitywność.
Spis gatunków
| Panphagia | Martínez i Alcober, 2009 |
|---|---|
| P. protos | Martínez i Alcober, 2009 |
Bibliografia
Cabreira, S.F., Schultz, C.L., Bittencourt, J.S., Soares, M.B., Fortier, D.C., Silva, L.R., Langer, M.C. 2011. New stem-sauropodomorph (Dinosauria, Saurischia) from the Triassic of Brazil. Naturwissenschaften, t. 938, str. 1035–1040.
Ezcurra, M.D. 2010. A new early dinosaur (Saurischia: Sauropodomorpha) from the Late Triassic of Argentina: a reassessment of dinosaur origin and phylogeny. Journal of Systematic Palaeontology, t. 8, nr 3, str. 371–425.
Martínez, R.N., Alcober, O.A. 2009. A basal sauropodomorph (Dinosauria: Saurischia) from the Ischigualasto Formation (Triassic, Carnian) and the early evolution of Sauropodomorpha. PLoS ONE, t. 4, nr 2, str. 1–12. DOI:10.1371/journal.pone.0004397
Martínez, R.N., Apaldetti, C., Abelin, D. 2013. Basal sauropodomorphs from the Ischigualasto Formation. Journal of Vertebrate Paleontology, t. 32:sup1, str. 51-69. DOI: 10.1080/02724634.2013.819361
Martínez, R.N., Haro, J.A., Apaldetti, C. 2013. Braincase of Panphagia protos (Dinosauria, Sauropodomorpha). Journal of Vertebrate Paleontology, t. 32: sup1, str. 70-82. DOI:10.1080/02724634.2013.819009
