Panphagia
| Autor: | Korekta: |
| Marcin Szermański | Maciej Ziegler |
| Panphagia (panfagia) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 1,3 m |
| Masa: | ? kg |
| Miejsce występowania: | formacja Ischigualasto |
| Czas występowania | 232-230 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
| |
Materiał kopalny
Holotyp o numerze PVSJ 874 to następujące skamieniałości: częściowa czaszka na którą składają się prawa kość nosowa i przedczołowa, lewa czołowa, obie kości ciemieniowe i kwadratowe, prawy prootic, kość potyliczna, przednia połowa lewej dolnej szczęki i prawa część dolnej szczęki bez przedniej części kości zębowej; elementy kręgosłupa: 3 kręgi szyjne (1 przedni i 2 tylne), 4 łuki neuralne tylnych kręgów grzbietowych, 1 trzon kręgu grzbietowego, 19 kręgów ogonowych (pierwszy, 2 proksymalne, 1 środkowo-proksymalny i 15 dystalnych); elementy obręczy barkowej: lewa łopatka; elementy obręczy miednicznej: lewa kość biodrowa, lewa kość łonowa, lewa kość kulszowa; szczątki kończyn: prawa kość piszczelowa i skokowa, prawa kość III śródstopia, proksymalna połowa prawdopodobnie lewej kości IV śródstopia i 4 paliczki (w tym 1 kończyny tylnej).
Diagnoza
Wg Martíneza i Alcobera (2009) jest to dinozaur o charakterystycznych przedniotylnych wydłużonych dołkach na podstawie przedniobrzusznego wyrostka kości nosowej; szeroki, boczny kołnierz na kości kwadratowej z szerokim otworem umiejscowionym daleko od trzonu kości; głęboki rowek na powierzchni bocznej dolnej szczęki w otoczeniu wystających grzebieni brzusznych i grzbietowych, ciągnących się od dziewiątego zęba do otworu kości kątowej górnej; wyrostki tylnobrzuszne kości zębowej rozdwojone w dwie smukłe gałęzie, które pokrywają boczną powierzchnię kości kątowej; długi retroarticular wyrostek powierzchni stawowej szerszy niż obszar stawów kości kwadratowej; owalne bruzdy na bocznej powierzchni tylnej granicy trzonów kręgów szyjnych; różne wzniesienia zlokalizowane tylnogrzbietowo do diafofyzów łuków neuralnych przednich kręgów szyjnych; dystalny koniec ostrza łopatki prawie trzykrotnie szerszy od jej szyjki; ostrze łopatki z poszerzonym tylnodystalnym rogiem ograniczonym przez zaklinowaną tylną granicę; blaszka przyśrodkowa dołów brevis dwukrotnie szersza niż wyrostki kości biodrowych. Powyższe cechy odróżniają Panphagia protos od innych bazalnych zauropodomorfów, a także od pozostałych bazalnych gadziomiednicznych, jak Eoraptor.
Pozycja systematyczna i anatomia
Panphagia protos to wczesny przedstawiciel zauropodomorfów. Jej szczątki zostały odkryte w prowincji San Juan w Argentynie pod koniec 2006 roku. Datuje się je na ladyn lub karnik (środkowy lub późny trias). Analiza kladystyczna przeprowadzona przez autorów jego opisu, Martíneza i Alcobera, dowiodła że jest najbardziej bazalnym przedstawicielem Sauropodomorpha. Jednak późniejsze badania Martina Ezcurry wykazały że jest to przedstawiciel Guaibasauridae. Dzieli niektóre cechy z Saturnalia, a także z Eoraptor, prawdopodobnie bazalnym teropodem (przynależność do Dinosauria nie jest absolutnie pewna), takie jak puste kości, budowa zębów, ogólne proporcje.
Panphagia była małych rozmiarów – jej holotyp określa się na około 1,3 m długości. Wyglądem zewnętrznym na pierwszy rzut oka przypominała bazalne gadziomiedniczne, gdyż posiadała jeszcze ich proporcje w budowie poszczególnych kości. Budowa jego zębów wskazuje na wszystkożerność. Szczątki Panphagia protos, pierwotnie uważanego za prekursora wszystkich zauropodomorfów, zostały formalnie opisane w 2009 roku przez Martíneza i Alcobera.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Panphagia pochodzi o greckich słów: pan (wszystko), phagein (jeść), ia (odnoszący się do). W wolnym tłumaczeniu nazwę tę można przetłumaczyć jako "wszystkożerca". Epitet gatunkowy protos wskazuje z kolei na jego bazalność.
Spis gatunków
| Panphagia | Martínez i Alcober, 2009 |
| Panphagia protos | Martínez i Alcober, 2009 |
Bibliografia
Ezcurra M. D. (2010) "A new early dinosaur (Saurischia: Sauropodomorpha) from the Late Triassic of Argentina: a reassessment of dinosaur origin and phylogeny". "Journal of Systematic Palaeontology". 8 (3): 371–425
Martínez R. N. & Alcober, O. A. (2009) "A basal sauropodomorph (Dinosauria: Saurischia) from the Ischigualasto Formation (Triassic, Carnian) and the early evolution of Sauropodomorpha" (pdf). PLoS ONE 4 (2): 1–12
