Pentaceratops: Różnice pomiędzy wersjami
(poprawki, mapka niepewna) |
|||
| Linia 16: | Linia 16: | ||
|- | |- | ||
! '''Długość''': | ! '''Długość''': | ||
| − | | ok. 6 m | + | | ok. 6 m |
|- | |- | ||
! '''Masa''': | ! '''Masa''': | ||
| − | | ok. 2,5 t | + | | ok. 2,5 t |
|- | |- | ||
| Linia 39: | Linia 39: | ||
[[Ceratopsia]] | [[Ceratopsia]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Ceratopsoidea]] | [[Ceratopsoidea]] | ||
| Linia 49: | Linia 45: | ||
[[Chasmosaurinae]] | [[Chasmosaurinae]] | ||
| + | |||
| + | ? [[Chasmosaurini]] | ||
|- | |- | ||
| − | | colspan=2 |[[Plik: | + | | colspan=2 |[[Plik:Pentaceratops_sternbergii_holotype_AMNH6325.jpg|400px]] |
| − | <small> | + | <small>[[Holotyp]]. Źródło: Osborn, 1923.</small> |
|- | |- | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|} | |} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Pentaceratops'' to duży [[ceratops]] znaleziony (podobnie jak zdecydowana większość członków rodziny [[Ceratopsidae]]) w późnokredowych osadach z Ameryki Północnej | + | ''Pentaceratops'' to duży [[ceratops]] znaleziony (podobnie jak zdecydowana większość członków rodziny [[Ceratopsidae]]) w późnokredowych osadach z Ameryki Północnej. Budową przypomina swoich krewnych - miał dwa długie rogi nad oczami i jeden krótki nad nosem. Jego kryza miała dwa duże otwory (okna) zmniejszające ciężar tej olbrzymiej ozdoby. |
| − | |||
[[Holotyp]] (AMNH 6325) to czaszka. Przypisany materiał to kilkanaście osobników, w tym materiał pozaczaszkowy. | [[Holotyp]] (AMNH 6325) to czaszka. Przypisany materiał to kilkanaście osobników, w tym materiał pozaczaszkowy. | ||
Wielki i znany okaz zaliczony do ''Pentaceratops'' (OMNH 10165) został w [[2011]] roku [[holotyp]]em nowego ceratopsyda - ''[[Titanoceratops]]''. | Wielki i znany okaz zaliczony do ''Pentaceratops'' (OMNH 10165) został w [[2011]] roku [[holotyp]]em nowego ceratopsyda - ''[[Titanoceratops]]''. | ||
| − | W [[1930]] roku Wiman opisał drugi gatunek - ''Pentaceratops fenestratus'', który obecnie uznawany jest za młodszy [[synonim]] gatunku [[typowy|typowego]] - ''Pentaceratops sternbergi''. Trzeci gatunek, opisany w [[2014]] roku ''Pentaceratops aquilonius'', obecnie jest uznawany za ''[[nomen dubium]]'' | + | W [[1930]] roku Wiman opisał drugi gatunek - ''Pentaceratops fenestratus'', który obecnie uznawany jest za młodszy [[synonim]] gatunku [[typowy|typowego]] - ''Pentaceratops sternbergi''. |
| + | |||
| + | Trzeci gatunek, opisany w [[2014]] roku ''Pentaceratops aquilonius'', obecnie jest uznawany za ''[[nomen dubium]]'' (Mallon i in., 2016). | ||
==Środowisko życia== | ==Środowisko życia== | ||
| − | Możliwe, że pentaceratops bronił się rogami przed takimi drapieżnikami, jak ''[[Daspletosaurus]]''. Inne dinozaury żyjące w środowisku pentaceratopsa to | + | Możliwe, że pentaceratops bronił się rogami przed takimi drapieżnikami, jak ''[[Daspletosaurus]]''. Inne dinozaury żyjące w środowisku pentaceratopsa to kaczodzioby lambeozauryn ''[[Parasaurolophus]]'', grubogłowy ''[[Sphaerotholus]]'' i pancerny ''[[Nodocephalosaurus]]''. Jak wszystkie ceratopsy, także pentaceratops był roślinożerny. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 88: | Linia 75: | ||
| {{Kpt|[[Henry Osborn|Osborn]]}}, [[1923]] | | {{Kpt|[[Henry Osborn|Osborn]]}}, [[1923]] | ||
|- | |- | ||
| − | |?= ''[[Titanoceratops]]'' | + | |??= ''[[Titanoceratops]]'' |
| {{Kpt|[[Nicholas Longrich|Longrich]]}}, [[2011]] | | {{Kpt|[[Nicholas Longrich|Longrich]]}}, [[2011]] | ||
|- | |- | ||
| − | | {{V|'' | + | | {{V|''P. sternbergi''}} |
| {{Kpt|Osborn}}, 1923 | | {{Kpt|Osborn}}, 1923 | ||
|- | |- | ||
| − | | = '' | + | | = ''P. fenestratus'' |
| {{Kpt|Wiman}}, [[1930]] | | {{Kpt|Wiman}}, [[1930]] | ||
|- | |- | ||
| − | |?= ''[[Titanoceratops]] ouranos'' | + | |??= ''[[Titanoceratops]] ouranos'' |
| {{Kpt|Longrich}}, 2011 | | {{Kpt|Longrich}}, 2011 | ||
|- | |- | ||
| − | | '' | + | | ''P. aquilonius'' |
| {{Kpt|Longrich}}, [[2014]] | | {{Kpt|Longrich}}, [[2014]] | ||
| − | | | + | | ?''[[nomen dubium]]'' |
|} | |} | ||
| − | == | + | ==Wybrana bibliografia== |
| − | <small> | + | <small>Lehman (1998) "A gigantic skull and skeleton of the horned dinosaur Pentaceratops sternbergi from New Mexico" Journal of Paleontology, 72(5), 894-906 |
| + | |||
| + | Longrich (2011) "Titanoceratops ouranos, a giant horned dinosaur from the Late Campanian of New Mexico" Cretaceous Research, 32 (3), 264-276. | ||
| + | |||
| + | Mallon, Ott, Larson, Iuliano & Evans, (2016) "''Spiclypeus shipporum'' gen. et sp. nov., a Boldly Audacious New Chasmosaurine Ceratopsid (Dinosauria: Ornithischia) from the Judith River Formation (Upper Cretaceous: Campanian) of Montana, USA" PLoS ONE, 11(5), e0154218 | ||
| + | </small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Wersja z 14:07, 11 wrz 2016
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Krzysztof Lichota, Marcin Szermański, Tomasz Sokołowski, Łukasz Czepiński |
| Pentaceratops (pentaceratops) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 6 m |
| Masa: | ok. 2,5 t |
| Miejsce występowania: | USA - Nowy Meksyk |
| Czas występowania | 75-72,5 Ma
późna kreda (późny kampan) |
| Systematyka | Dinosauria |
Holotyp. Źródło: Osborn, 1923. | |
Wstęp
Pentaceratops to duży ceratops znaleziony (podobnie jak zdecydowana większość członków rodziny Ceratopsidae) w późnokredowych osadach z Ameryki Północnej. Budową przypomina swoich krewnych - miał dwa długie rogi nad oczami i jeden krótki nad nosem. Jego kryza miała dwa duże otwory (okna) zmniejszające ciężar tej olbrzymiej ozdoby.
Holotyp (AMNH 6325) to czaszka. Przypisany materiał to kilkanaście osobników, w tym materiał pozaczaszkowy.
Wielki i znany okaz zaliczony do Pentaceratops (OMNH 10165) został w 2011 roku holotypem nowego ceratopsyda - Titanoceratops.
W 1930 roku Wiman opisał drugi gatunek - Pentaceratops fenestratus, który obecnie uznawany jest za młodszy synonim gatunku typowego - Pentaceratops sternbergi.
Trzeci gatunek, opisany w 2014 roku Pentaceratops aquilonius, obecnie jest uznawany za nomen dubium (Mallon i in., 2016).
Środowisko życia
Możliwe, że pentaceratops bronił się rogami przed takimi drapieżnikami, jak Daspletosaurus. Inne dinozaury żyjące w środowisku pentaceratopsa to kaczodzioby lambeozauryn Parasaurolophus, grubogłowy Sphaerotholus i pancerny Nodocephalosaurus. Jak wszystkie ceratopsy, także pentaceratops był roślinożerny.
Etymologia
Pentaceratops znaczy "pięcioroga twarz". Epitet gatunkowy nadano na cześć Charlesa Hazeliusa Sternberga, amerykańskiego paleontologa, który odnalazł szczątki pentaceratopsa rok przed opisaniem ich przez Henry'ego Fairfielda Osborna. Epitet gatunkowy drugiego gatunku (który jest młodszym synonimem typowego P. sternbergi) - fenestratus - prawdopodobnie odnosi się do dużych okien (fenestrae) w kryzie.
Spis gatunków
| Pentaceratops | Osborn, 1923 | |
| ??= Titanoceratops | Longrich, 2011 | |
| P. sternbergi | Osborn, 1923 | |
| = P. fenestratus | Wiman, 1930 | |
| ??= Titanoceratops ouranos | Longrich, 2011 | |
| P. aquilonius | Longrich, 2014 | ?nomen dubium |
Wybrana bibliografia
Lehman (1998) "A gigantic skull and skeleton of the horned dinosaur Pentaceratops sternbergi from New Mexico" Journal of Paleontology, 72(5), 894-906
Longrich (2011) "Titanoceratops ouranos, a giant horned dinosaur from the Late Campanian of New Mexico" Cretaceous Research, 32 (3), 264-276.
Mallon, Ott, Larson, Iuliano & Evans, (2016) "Spiclypeus shipporum gen. et sp. nov., a Boldly Audacious New Chasmosaurine Ceratopsid (Dinosauria: Ornithischia) from the Judith River Formation (Upper Cretaceous: Campanian) of Montana, USA" PLoS ONE, 11(5), e0154218
