Pentaceratops: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
(Fowler i Freeman Fowler, 2020)
m
Linia 63: Linia 63:
  
 
Trzeci gatunek, opisany w [[2014]] roku ''Pentaceratops aquilonius'', obecnie jest uznawany za ''[[nomen dubium]]'' (Mallon i in., 2016; Fowler i Freedman Fowler, 2020).
 
Trzeci gatunek, opisany w [[2014]] roku ''Pentaceratops aquilonius'', obecnie jest uznawany za ''[[nomen dubium]]'' (Mallon i in., 2016; Fowler i Freedman Fowler, 2020).
[[Plik: Pentaceratops_BW.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja ''[[Pentaceratops]] sternbergii''. Autor: Nobu Tamura [http://spinops.blogspot.com/].]]
+
[[Plik: Pentaceratops_BW.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja ''Pentaceratops sternbergii''. Autor: Nobu Tamura [http://spinops.blogspot.com/].]]
  
 
Fowler i Freedman Fowler (2020) uważają, że do ''Pentaceratops sternbergi'', oprócz holotypu można przypisać jedynie dwie inne czaszki: AMNH 1624 i AMNH 1625. Co więcej, holotyp, mimo że obejmuje większość czaszki, nie wykazuje cech diagnostycznych. Dlatego, aby utrzymać ważność rodzaju ''Pentaceratops'' i gatunku typowego, autorzy ci proponują przeniesienie holotypu na AMNH 1625. Bez tego ''Pentaceratops sternbergi'' powinien być uznany za ''[[nomen dubium]]'', a dla okazów AMNH 1624 i AMNH 1625 powinno się utworzyć nowy takson. Fowler i Freedman Fowler uznali również, że okazy MNA Pl.1747, KUVP 16100 i NMMNH P-37880 reprezentują nowy, nienazwany gatunek.   
 
Fowler i Freedman Fowler (2020) uważają, że do ''Pentaceratops sternbergi'', oprócz holotypu można przypisać jedynie dwie inne czaszki: AMNH 1624 i AMNH 1625. Co więcej, holotyp, mimo że obejmuje większość czaszki, nie wykazuje cech diagnostycznych. Dlatego, aby utrzymać ważność rodzaju ''Pentaceratops'' i gatunku typowego, autorzy ci proponują przeniesienie holotypu na AMNH 1625. Bez tego ''Pentaceratops sternbergi'' powinien być uznany za ''[[nomen dubium]]'', a dla okazów AMNH 1624 i AMNH 1625 powinno się utworzyć nowy takson. Fowler i Freedman Fowler uznali również, że okazy MNA Pl.1747, KUVP 16100 i NMMNH P-37880 reprezentują nowy, nienazwany gatunek.   
Linia 84: Linia 84:
 
| {{Kpt|Osborn}}, 1923
 
| {{Kpt|Osborn}}, 1923
 
|-
 
|-
| = ''P. fenestratus''
+
| = ???''P. fenestratus''
 
| {{Kpt|Wiman}}, [[1930]]
 
| {{Kpt|Wiman}}, [[1930]]
 
|-
 
|-

Wersja z 18:41, 12 cze 2020

Autor: Korekta:
Maciej Ziegler Krzysztof Lichota, Marcin Szermański, Tomasz Sokołowski, Łukasz Czepiński, Kamil Kamiński


Pentaceratops (pentaceratops)
Długość: ok. 6 m
Masa: ok. 2,5 t
Miejsce występowania: USA - Nowy Meksyk

(formacja Fruitland)

Czas występowania 76-75,1 Ma[1]

późna kreda (kampan)

Systematyka Dinosauria

Ornithischia

Ceratopsia

Ceratopsoidea

Ceratopsidae

Chasmosaurinae

Pentaceratops sternbergii holotype AMNH6325.jpg

Holotyp. Źródło: Osborn, 1923.

Wstęp

Pentaceratops to duży ceratops znaleziony (podobnie jak zdecydowana większość członków rodziny Ceratopsidae) w późnokredowych osadach z Ameryki Północnej. Budową przypomina swoich krewnych - miał dwa długie rogi nad oczami i jeden krótki nad nosem. Jego kryza miała dwa duże otwory (okna) zmniejszające ciężar tej olbrzymiej ozdoby.

Materiał kopalny i taksonomia

Holotyp (AMNH 6325) to czaszka bez żuchwy i tylnej części kryzy. Przypisany materiał to kilkanaście osobników, w tym materiał pozaczaszkowy (ale zob. dalej).

Wielki i znany okaz zaliczony do Pentaceratops (OMNH 10165) został w 2011 roku holotypem nowego ceratopsyda - Titanoceratops.

W 1930 roku Wiman opisał drugi gatunek - Pentaceratops fenestratus, który obecnie uznawany jest za młodszy synonim gatunku typowego - Pentaceratops sternbergi. Jednak Fowler i Freedman Fowler (2020) uznali go za takson odrębny od Pentaceratops sternbergi. Może on być tożsamy z Navajoceratops lub Terminocavus, jednak stan zachowania szczątków uniemożliwia precyzyjne ustalenie systematyki ich właściciela.

Trzeci gatunek, opisany w 2014 roku Pentaceratops aquilonius, obecnie jest uznawany za nomen dubium (Mallon i in., 2016; Fowler i Freedman Fowler, 2020).

Rekonstrukcja Pentaceratops sternbergii. Autor: Nobu Tamura [1].

Fowler i Freedman Fowler (2020) uważają, że do Pentaceratops sternbergi, oprócz holotypu można przypisać jedynie dwie inne czaszki: AMNH 1624 i AMNH 1625. Co więcej, holotyp, mimo że obejmuje większość czaszki, nie wykazuje cech diagnostycznych. Dlatego, aby utrzymać ważność rodzaju Pentaceratops i gatunku typowego, autorzy ci proponują przeniesienie holotypu na AMNH 1625. Bez tego Pentaceratops sternbergi powinien być uznany za nomen dubium, a dla okazów AMNH 1624 i AMNH 1625 powinno się utworzyć nowy takson. Fowler i Freedman Fowler uznali również, że okazy MNA Pl.1747, KUVP 16100 i NMMNH P-37880 reprezentują nowy, nienazwany gatunek.

Środowisko życia

Możliwe, że pentaceratops bronił się rogami przed takimi drapieżnikami, jak Bistahieversor. Inne dinozaury żyjące w środowisku pentaceratopsa to kaczodzioby lambeozauryn Parasaurolophus, grubogłowy Sphaerotholus i pancerny Nodocephalosaurus. Jak wszystkie ceratopsy, także pentaceratops był roślinożerny.

Etymologia

Pentaceratops znaczy "pięcioroga twarz". Epitet gatunkowy nadano na cześć Charlesa Hazeliusa Sternberga, amerykańskiego paleontologa, który odnalazł szczątki pentaceratopsa rok przed opisaniem ich przez Henry'ego Fairfielda Osborna. Epitet gatunkowy drugiego gatunku (który jest młodszym synonimem typowego P. sternbergi) - fenestratus - prawdopodobnie odnosi się do dużych okien (fenestrae) w kryzie.

Spis gatunków

Pentaceratops Osborn, 1923
??= Titanoceratops Longrich, 2011
P. sternbergi Osborn, 1923
= ???P. fenestratus Wiman, 1930
??= Titanoceratops ouranos Longrich, 2011
P. aquilonius Longrich, 2014 ?nomen dubium

Wybrana bibliografia

Fowler, D.W.; Freedman Fowler, E.A. (2020). "Transitional evolutionary forms in chasmosaurine ceratopsid dinosaurs: evidence from the Campanian of New Mexico". PeerJ. 8: e9251. doi:10.7717/peerj.9251.

Lehman (1998) "A gigantic skull and skeleton of the horned dinosaur Pentaceratops sternbergi from New Mexico" Journal of Paleontology, 72(5), 894-906

Longrich (2011) "Titanoceratops ouranos, a giant horned dinosaur from the Late Campanian of New Mexico" Cretaceous Research, 32 (3), 264-276.

Longrich (2014) "The horned dinosaurs Pentaceratops and Kosmoceratops from the upper Campanian of Alberta and implications for dinosaur biogeography" Cretaceous Research, 51, 292-308

Mallon, Ott, Larson, Iuliano & Evans, (2016) "Spiclypeus shipporum gen. et sp. nov., a Boldly Audacious New Chasmosaurine Ceratopsid (Dinosauria: Ornithischia) from the Judith River Formation (Upper Cretaceous: Campanian) of Montana, USA" PLoS ONE, 11(5), e0154218

Sampson & Loewen (2010) "Unraveling a Radiation: A Review of the Diversity, Stratigraphic Distribution, Biogeography, and Evolution of Horned Dinosaurs (Ornithischia: Ceratopsidae)" [w:] Ryan, M.J., Chinnery-Allgeier, B.J. & Eberth, D.A. (red.) "New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium" Indiana University Press, Bloomington, 405-427

  1. Fowler i Freeman Fowler, 2020