Rahonavis

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj

Autor: Korekta:
Maciej Ziegler Krzysztof Lichota

Rafał Skrzatek


Rahonavis (rahonawis)
Długość: ok. 60 cm
Masa: <1 kg
Miejsce występowania: Madagaskar (prowincja Mahajanga)

(formacja Maevarano)

Czas występowania 72-66 Ma

późna kreda ("środkowy" mastrycht)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Theropoda

Tetanurae

Coelurosauria

Paraves

Eumaniraptora

? Deinonychosauria / ? Avialae

? Dromaeosauridae / -

? Unenlagiinae

400px

Rekonstrukcja. Autor: Asher Elbein [2].

Wstęp

Rahonavis to niewielki, prawdopodobnie latający eumaniraptor znany z Madagaskaru. Miał zakrzywiony pazur na drugim palcu stopy.

Etymologia

Nazwa dinozaura znaczy "ptasia groźba z chmur" (od malgaskiego Rahona, do ktorego dodano określenia ptaka - avis). Pierwotna nazwa rodzaju została zmieniona, ponieważ była już zajęta przez ćmę z rodziny brudnicowatych. Epitet gatunkowy honoruje dr Johna H. Ostroma.

Materiał kopalny

Holotyp (UA 8656) - prawie kompletne kości kończyn dolnych (brakuje lewej stopy), kręgi grzbietowe, krzyżowe i ogonowe, kość ramienna i kość promieniowa (zob. rys. niżej).

Do tego gatunku należą być może też dwie kości udowe (O'Connor i Forster, 2010).

Pozycja filogenetyczna

Dokładne ustalenie systematyki Rahonavis jest, jak na razie, utrudnione. Być może rahonawis jest bliskim krewnym sławnego Archaeopteryx, jak uważali autorzy oryginalnego opisu i ostatnio potwierdziła analiza filogenetyczna Xu i in. (2009). Lecz według wielu nowszych analiz kladystycznych opartych na TWG, (np. Xu i in., 2011) - począwszy od tej Makovickyego i in. (2005) - rahonawis to członkek Unenlagiinae, przeważnie w ramach Dromaeosauridae (Agnolin i Novas, 2011 wskazują, że Unenlagiinae to jednak bazalne Avialae). W każdym razie, różnice między dromeozaurydami a prymitywnymi ptakami są bardzo niewielkie.

Rahonawis chimerą?

Autor: Jaime Headden [1].

Wiele rekonstrukcji przedstawia Rahonavis w locie, jednak nie ma pewności czy rzeczywiście był do niego zdolny. Kontrowersje dotyczą przynależności znalezionych kości przedramienia do reszty szkieletu. Zawierały one wzgórki lotkowe, których obecność wskazuje jednoznacznie na istnienie piór. W pobliżu rahonawisa znaleziono także ptaka - Vorona berivotrensis i możliwość zmieszania szczątków nie może być wykluczona. Jednak z drugiej strony znaleziono te kontrowersyjne kości bardzo blisko reszty szkieletu. Wszystkie je znaleziono na obszarze "mniejszym od strony listu", jak zauważa Luis M. Chiappe - współautor opisu. Dodatkowo Chiappe odpowiada na sugestie paleornitologa Larry'ego Martina o chimeryczności szczątków argumentem, że Martin uznał kości przedramienia za bardziej zaawansowane w budowie, niż rzeczywiście są. Utrzymuje on, że Rahonavis mógł latać - jego kość łokciowa była duża i mocna w porównaniu do Archaeopteryx, co świadczy o większych i mocniejszych skrzydłach w porównaniu do praptaka. Budowa kości barkowych wskazuje na to, że były do nich przyczepione więzadła, a co za tym idzie mięśnie, które umożliwiały trzepotanie skrzydłami. Także budowa miednicy, która jest podobna do tej u Archaeopteryx, wskazuje na możliwość aktywnego lotu. Chiappe podsumowuje: Rahonavis był zdolny do lotu, ale jego lot "był bardziej niezdarny w porównaniu do dzisiejszych ptaków".

Paleoekologia

Był niewielkim drapieżnikiem polującym na małe zwierzęta na terenach dzisiejszego Madagaskaru. Żył na równinie aluwialnej ukształtowanej w wyniku działalności rzecznej i zbudowanej z osadów naniesionych przez wiele rzek. Czołowym drapieżnikiem tych terenów był abelizauryd Majungasaurus, który polował zapewne na tytanozaury z rodzaju Rapetosaurus, poza tym występowały prymitywne ptaki – Vorona i gigantyczne żaby Beelzebufo. Fauna krokodyli była bardzo zróżnicowana i liczna.

Spis gatunków

Rahonavis Forster, Sampson, Chiappe i Krause, 1998
="Rahona" Forster, Sampson, Chiappe i Krause, 1998 (zajęta Griveaud, 1975)
R. ostromi (Forster, Sampson, Chiappe i Krause, 1998) Forster, Sampson, Chiappe i Krause, 1998
="Rahona" ostromi Forster, Sampson, Chiappe i Krause, 1998

Wybrana bibliografia

Agnolin, F.L. & Novas, F.E. (2011) "Unenlagiid theropods: are they members of the Dromaeosauridae (Theropoda, Maniraptora)?" Anais da Academia Brasileira de Ciencias, 83(1), 117-162.

Forster, CA., Sampson, S.D., Chiappe, L.M. & Krause, D.W. (1998) "The Theropod Ancestry of Birds: New Evidence from the Late Cretaceous of Madagascar" Science, 279 (5358), 1915–1919.

Makovicky, P. J., S. Apesteguia and F. L. Agnolin. 2005. The earliest dromaeosaurid theropod from South America. Nature 437(7061), 1007-1011.

O'connor, P.M. & Forster, C.A. (2010) "A Late Cretaceous (Maastrichtian) avifauna from the Maevarano Formation, Madagascar" Journal of Vertebrate Paleontology, 30(4), 1178-1201. DOI:10.1080/02724634.2010.483544

Xu, X., Zhao, Q., Norell, M., Sullivan, C., Hone, D., Erickson, G., Wang, X., Han, F. & Guo, Y. (2009) "A new feathered maniraptoran dinosaur fossil that fills a morphological gap in avian origin" Chinese Science Bulletin, 54, 430–435. doi: 10.1007/s11434-009-0009-6

Xu, X., You, H., Du, K. & Han, F. (2011) "An Archaeopteryx-like theropod from China and the origin of Avialae" Nature, 475, 465–470. doi:10.1038/nature10288