Riojasaurus

Autor:	Korekta:
Marcin Szermański	Mateusz Tałanda

---

Riojasaurus (riojazaur)
Długość:	ok. 10 m
Masa:	? t
Miejsce występowania:	Argentyna - La Rioja (górne pokłady formacji Los Colorados)
Czas występowania	217-213 Ma późny trias (późny noryk)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Riojasauridae
Rekonstrukcja ciała riojazaura.
Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003ELa Esquina w formacji Los Colorados, gdzie znaleziono riojazaura\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"La Esquina w formacji Los Colorados, gdzie znaleziono riojazaura\n","link":"","lat":-29.800000000000000710542735760100185871124267578125,"lon":-67.900000000000005684341886080801486968994140625,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Ociężałe riojazaury wzbijają za sobą tumany kurzu. Autor: Gabriel Lio.

Riojasaurus to jeden z największych zauropodomorfów żyjących w triasie, a którego długość wynosi około 10 metrów. Rozmiarami ustępuje Melanorosaurus, który przez niektórych naukowców jest uważany za jego bliskiego krewnego. Do rodzaju Riojasaurus należy tylko jeden gatunek, R. incertus, opisany przez Bonapartego. Jego odkrycie i nazwę przedstawił ów badacz na międzynarodowym sympozjum w Buenos Aires, które było poświęcone geologii południowych kontynentów. Odbyło się ono w październiku 1967 roku, ale nazwa tego dinozaura stała się ważna dwa lata później, gdy ukazała się oficjalna publikacja materiałów z tego sympozjum. Podobna sytuacja była z nazwą Strenusaurus - rzekomym drugim prozauropodem opisanym wraz z riojazaurem. Później jednak, w 1971 roku, sam odkrywca doszedł do wniosku, że oba reprezentują ten sam gatunek.

Materiał kopalny

Rekonstrukcja szkieletu riojazaura. Autor: Scott Hartman [1].

Riojazaur jest najobficiej znajdowanym dinozaurem z triasu Ameryki Południowej. Początkowo był znany tylko z jednego okazu (holotypu) o numerze PVL 3808. Składał się z dużej części szkieletu, ale bez czaszki, żuchwy, pewnej liczby kręgów, obu łopatek, kości kulszowych i niektórych kości dłoni. Później znaleziono o wiele więcej, między innymi prawie kompletną czaszkę z dolną szczęką. Łącznie znaleziono więcej niż 20 mniej lub bardziej kompletnych szkieletów.

W 1978 roku Bonaparte opisał niekompletną stopę i fragment ogona prozauropoda z innej argentyńskiej formacji. Uznał je za kości riojazaura. Późniejsi badacze zaprzeczyli temu. Ich zdaniem te kości są niediagnostyczne, a jedynym znanym dinozaurem stamtąd jest lejezaur.

Budowa i biologia

Porównanie rozmiarów riojazaura i człowieka.

Odlew czaszki riojazaura z widocznym pierścieniem twardówkowym w oczodole.

Był to duży triasowy roślinożerca z wydłużoną szyją. Miał silne wszystkie cztery kończyny i masywne ciało, które na nich dźwigał. Kręgi szyjne są masywniejsze niż u koloradizaura i plateozaura. Riojazaur miał długi niski pysk jak u konia. Cała głowa mierzyła 25 centymetrów. Górna szczęka miała 29 zębów, z czego 5 z przodu pyska. Nie były one spłaszczone i liściokształtne jak u wielu innych prozauropodów. Miały raczej cylindryczny kształt z lekkim zakrzywieniem i słabo wyrażonym ząbkowaniem na krawędziach. Riojazaur skubał rośliny dziobem, który wieńczył jego szczęki. Następnie żuł pokarm przy pomocy mięsistych policzków.

Przednie i tylne kończyny riojazaura nie różniły się aż tak długością jak u plateozaura. Prawdopodobnie poruszał się na wszystkich czterech kończynach. Nie można wykluczyć, że potrafił też chodzić tylko na dwóch nogach, lecz było to raczej bardzo ograniczone z racji jego anatomii i wielkości. Budowa jego pierścienia twardówkowego wskazuje na aktywność riojazaura zarówno w dzień, jak i w nocy.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Riojasaurus znaczy "jaszczur z La Rioja", miejsca, gdzie został znaleziony jego holotyp.

Krewni riojazaura

Bonaparte zaklasyfikował riojazaura do rodziny Melanosauridae. Są też hipotezy, że riojazaur był bliskim krewniakiem plateozaura. Jednak większość badaczy obecnie uważa euknemezaura za najbliższego riojazaurowi. Oba rodzaje łączy się w rodzinę o nazwie Riojasauridae.

Spis gatunków

Riojasaurus	Bonaparte, 1969
= "Riojasaurus"	Bonaparte, 1967	(nomen nudum)
= Strenusaurus = "Strenusaurus"	Bonaparte, 1969 Bonaparte, 1967	(nomen nudum)
Riojasaurus incertus	Bonaparte, 1969
= "Riojasaurus incertus"	Bonaparte, 1967	(nomen nudum)
= Strenusaurus procerus = "Strenusaurus procerus"	Bonaparte, 1969 Bonaparte, 1967	(nomen nudum)

Bibliografia

Apaldetti, C., Martinez, R.N., Alcober, O.A., Pol, D. 2011. A New Basal Sauropodomorph (Dinosauria: Saurischia) from Quebrada del Barro Formation (Marayes-El Carrizal Basin), Northwestern Argentina. PLoS ONE, t. 6, nr 11, nr art. e26964. doi:10.1371/journal.pone.0026964

Bonaparte, J.F. 1969. Dos nuevas "faunas" de reptiles triásicos de Argentina. W: Gondwana Stratigraphy. IUGS Symposium, Buenos Aires, str. 283-306.

Bonaparte, J.F. 1971. Los tetrapodos del sector superior de la formacion Los Colorados, La Rioja, Argentina (Triásico Superior): I Parte. Universidad Nacional de Tucumán, Fundación e Instituto Miguel Lillo.

Novas F. 2009. The Age of Dinosaurs in South America. Indiana University Press, str. 1-452.

Schmitz, L., Motani, R. 2011. Nocturnality in dinosaurs inferred from scleral ring and orbit morphology. Science, t. 332, nr 6030, str. 705-708. DOI: 10.1126/science.1200043