Saltasaurus: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m
Linia 1: Linia 1:
 
  Hasło do weryfikacji, <small>
 
  Hasło do weryfikacji, <small>
 +
 +
{{DISPLAYTITLE:''Saltasaurus''}}
 
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
 
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
 
| Autor:
 
| Autor:
Linia 33: Linia 35:
 
| [[Argentyna]] - Salta
 
| [[Argentyna]] - Salta
  
−
<small>([[formacja Lecho]])</small>
+
<small>(formacja [[Lecho]])</small>
 
|-
 
|-
 
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
 
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
−
| 70,6-65,5 Ma
+
| 70,6-65,5 [[Ma]]
  
 
<small>późna [[kreda]] ([[mastrycht]])</small>
 
<small>późna [[kreda]] ([[mastrycht]])</small>
Linia 75: Linia 77:
  
 
==Wstęp==
 
==Wstęp==
−
''Saltasaurus'' to [[rodzaj]] małego, późnokredowego tytanozaura z dzisiejszej północno-zachodniej Argentyny. Znane są także okazy z Urugwaju ([[formacja Asencio]]), jednak obecnie są traktowane jako synonimy dość niepewnego zauropoda o nazwie ''[[Neuquensaurus]] australis'' - ich szacunkowa wielkość to nie więcej niż 8 metrów, podczas gdy [[gatunek]] typowy ''S. loricatus'' mierzył do 12 metrów długości.
+
''Saltasaurus'' to [[rodzaj]] małego, późnokredowego tytanozaura z dzisiejszej północno-zachodniej Argentyny. Znane są także okazy z [[Urugwaj]]u (formacja [[Asencio]]), jednak obecnie są traktowane jako synonimy dość niepewnego zauropoda o nazwie ''[[Neuquensaurus]] australis'' - ich szacunkowa wielkość to nie więcej niż 8 metrów, podczas gdy [[gatunek typowy]] ''S. loricatus'' mierzył do 12 metrów długości.
  
 
''Saltasaurus'' stał się sławny z dwóch powodów: jest pierwszym odkrytym zauropodem z tarczkami kostnymi pełniącymi rolę pancerza, jak i również z powodu znalezionych jego niewielkich, skamieniałych jaj o średnicy 11-12 cm. Stwierdzono, że samice wykopywały za pomocą kończyn dołki w które składały później jaja. Obecność wielu dołków koło siebie może świadczyć o zachowaniu stadnym tych tytanozaurów, co w połączeniu z pancerzem było zapewne jedyną formą obrony przed takimi drapieżnikami, jak ''[[Abelisaurus]]''.  
 
''Saltasaurus'' stał się sławny z dwóch powodów: jest pierwszym odkrytym zauropodem z tarczkami kostnymi pełniącymi rolę pancerza, jak i również z powodu znalezionych jego niewielkich, skamieniałych jaj o średnicy 11-12 cm. Stwierdzono, że samice wykopywały za pomocą kończyn dołki w które składały później jaja. Obecność wielu dołków koło siebie może świadczyć o zachowaniu stadnym tych tytanozaurów, co w połączeniu z pancerzem było zapewne jedyną formą obrony przed takimi drapieżnikami, jak ''[[Abelisaurus]]''.  
  
−
Obecnie wyróżnia się jeden [[gatunek]] saltazaura - typowy ''S. loricatus''. Z kolei ''S. australis'' i ''S. robustus'' łączy się z ''[[Neuquensaurus]]''. [[Rodzaj]] ''Saltasaurus'' z gatunkiem typowym ''S. loricatus'' został opisany przez José'a [[Bonaparte]] i Jaima Powella w [[1980]] roku.
+
Obecnie wyróżnia się jeden [[gatunek]] saltazaura - typowy ''S. loricatus''. Z kolei ''S. australis'' i ''S. robustus'' łączy się z ''[[Neuquensaurus]]''. [[Rodzaj]] ''Saltasaurus'' z gatunkiem typowym ''S. loricatus'' został opisany przez [[José Bonaparte|José'a Bonaparte]] i [[Jaime Powell|Jaime'a Powella]] w [[1980]] roku.
  
 
==Materiał kopalny==
 
==Materiał kopalny==
−
''S. loricatus'' ([[gatunek]] typowy):
+
''S. loricatus'' ([[gatunek typowy]]):
  
 
[[Holotyp]] PVL 4017-92 to kompletna kość krzyżowa zrośnięta z obiema kośćmi biodrowymi.
 
[[Holotyp]] PVL 4017-92 to kompletna kość krzyżowa zrośnięta z obiema kośćmi biodrowymi.
Linia 91: Linia 93:
  
 
==Budowa==
 
==Budowa==
−
Jak każdy zauropod poruszał się na czterech kończynach, miał długą szyję i ogon. Mimo że był przedstawicielem tytanozaurów, a nie diplodocydem (które ''de facto'' nie dożyły do końca kredy, a wymarły znacznie wcześniej, wraz z nastaniem okresu kredowego), to jego głowa przypomina głowę ''[[Diplodocus]]'' – obie posiadają tępe zęby w głębi pyska. Cechą charakterystyczną saltazaura jest jednak jego pancerz zbudowany z wielu osteoderm (płytek kostnych), które pokrywały jego grzbiet. Wcześniej tego rodzaju twory znane były jedynie u ankylozaurów – zapewne tak, jak i u nich pełniło rolę defensywną. Być może ich powstanie ma związek z małymi jak na zauropoda rozmiarami zwierzęcia, które nie mogło tak jak więksi kuzyni opierać się na swej wielkości w razie ataku drapieżników. Osteodermy mogły służyć też jako rezerwuar składników mineralnych, jak u pokrewnego ''[[Rapetosaurus]'' (Curry Rogers i in., 2011).
+
Jak każdy zauropod poruszał się na czterech kończynach, miał długą szyję i ogon. Mimo że był przedstawicielem tytanozaurów, a nie diplodocydem (które ''de facto'' nie dożyły do końca kredy, a wymarły znacznie wcześniej, wraz z nastaniem okresu kredowego), to jego głowa przypomina głowę ''[[Diplodocus]]'' – obie posiadają tępe zęby w głębi pyska. Cechą charakterystyczną saltazaura jest jednak jego pancerz zbudowany z wielu osteoderm (płytek kostnych), które pokrywały jego grzbiet. Wcześniej tego rodzaju twory znane były jedynie u ankylozaurów – zapewne tak, jak i u nich pełniło rolę defensywną. Być może ich powstanie ma związek z małymi jak na zauropoda rozmiarami zwierzęcia, które nie mogło tak jak więksi kuzyni opierać się na swej wielkości w razie ataku drapieżników. Osteodermy mogły służyć też jako rezerwuar składników mineralnych, jak u pokrewnego ''[[Rapetosaurus]'' (Curry Rogers i in., [[2011]]).
  
 
==Paleoekologia==
 
==Paleoekologia==
Linia 99: Linia 101:
  
 
==Etymologia==
 
==Etymologia==
−
Nazwa [[rodzaj]]owa ''Saltasaurus'' wzięła się z miejsca znalezienia gatunku typowego ''S. loricatus''. Można ją dosłownie tłumaczyć jako "jaszczur z Salta".
+
Nazwa [[rodzaj]]owa ''Saltasaurus'' wzięła się z miejsca znalezienia [[gatunek typowy|gatunku typowego]] ''S. loricatus''. Można ją dosłownie tłumaczyć jako "jaszczur z Salta".
  
 
==Spis gatunków==
 
==Spis gatunków==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
! ''Saltasaurus''
 
! ''Saltasaurus''
−
| [[Bonaparte]] i [[Powell]], [[1980]]
+
| {{Kpt|[[José Bonaparte|Bonaparte]]}} i {{Kpt|[[Jaime Powell|Powell]]}}, [[1980]]
 
|-
 
|-
 
! ''S. loricatus''
 
! ''S. loricatus''
−
| [[Bonaparte]] i [[Powell]], [[1980]]
+
| {{Kpt|Bonaparte}} i {{Kpt|Powell}}, 1980
 
|-
 
|-
 
| ''S. australis''
 
| ''S. australis''
−
| ([[Lydekker]], [[1893]])
+
| ({{Kpt|[[Richard Lydekker|Lydekker]]}}, [[1893]])
 
| = ''[[Neuquensaurus]] australis''
 
| = ''[[Neuquensaurus]] australis''
 
|-
 
|-
 
| = ''[[Microcoelus]] australis''
 
| = ''[[Microcoelus]] australis''
−
| [[Lydekker]], [[1893]]
+
| {{Kpt|Lydekker}}, 1893
 
|-
 
|-
 
| = ''[[Titanosaurus]] australis''
 
| = ''[[Titanosaurus]] australis''
−
| ([[Lydekker]], [[1893]])
+
| ({{Kpt|Lydekker}}, 1893)
 
|-
 
|-
 
| ''S. robustus''
 
| ''S. robustus''
−
| ([[von Huene]], [[1929]])
+
| ({{Kpt|[[Friedrich von Huene|von Huene]]}}, [[1929]])
 
| = ''[[Neuquensaurus]] robustus''
 
| = ''[[Neuquensaurus]] robustus''
 
|-
 
|-
 
| = ''[[Loricosaurus]] robustus''
 
| = ''[[Loricosaurus]] robustus''
−
| [[von Huene]], [[1929]]
+
| {{Kpt|von Huene}}, 1929
 
|-
 
|-
 
| = ''[[Titanosaurus]] robustus''
 
| = ''[[Titanosaurus]] robustus''
−
| ([[von Huene]], [[1929]])
+
| ({{Kpt|von Huene}}, 1929)
 
|}
 
|}
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
−
<small>Curry Rogers, K., D’Emic, M., Rogers, R., Vickaryous, M., & Cagan, A. (2011). Sauropod dinosaur osteoderms from the Late Cretaceous of Madagascar Nature Communications, DOI: 10.1038/ncomms1578
+
<small>Curry Rogers, K., D’Emic, M., Rogers, R., Vickaryous, M., & Cagan, A. (2011). Sauropod dinosaur osteoderms from the Late Cretaceous of Madagascar Nature Communications, [[DOI: 10.1038/ncomms1578]]
  
 
Upchurch P., Barrett P. M., Dodson P. (2004) Sauropoda. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press
 
Upchurch P., Barrett P. M., Dodson P. (2004) Sauropoda. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press
  
−
Wilson J.A., Upchurch P. (2003) A revision of Titanosaurus Lydekker (Dinosauria – Sauropoda), the first dinosaur genus with a 'Gondwanan' distribution. „Journal of Systematic Palaeontology”. 1 (3), s. 125–160. doi:10.1017/S1477201903001044 [http://www-personal.umich.edu/~wilsonja/JAW/Publications_files/Wilson%26Upchurch2003.pdf]
+
Wilson J.A., Upchurch P. (2003) A revision of Titanosaurus Lydekker (Dinosauria – Sauropoda), the first dinosaur genus with a 'Gondwanan' distribution. „Journal of Systematic Palaeontology”. 1 (3), s. 125–160. [[doi:10.1017/S1477201903001044]]
 +
 
 +
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
  
 
http://www.paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?action=checkTaxonInfo&taxon_no=64320&is_real_user=1
 
http://www.paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?action=checkTaxonInfo&taxon_no=64320&is_real_user=1
Linia 146: Linia 150:
  
 
http://en.wikipedia.org/wiki/Lecho_Formation#Vertebrate_paleofauna
 
http://en.wikipedia.org/wiki/Lecho_Formation#Vertebrate_paleofauna
−
 
−
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
 
 
</small>
 
</small>
  

Wersja z 10:11, 17 sie 2013

Hasło do weryfikacji,


Autor: Korekta:
Marcin Szermański

Witek Napierała

Karol Sabath

Daniel Madzia

Sebastian Oziemski

Krzysztof Lichota

Maciej Ziegler

Saltasaurus (saltazaur)
Długość: 8-12 m
Masa: 2-8 t
Miejsce występowania: Argentyna - Salta

(formacja Lecho)

Czas występowania 70,6-65,5 Ma

późna kreda (mastrycht)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Sauropodomorpha

Sauropoda

Eusauropoda

Neosauropoda

Macronaria

Titanosauriformes

Somphospondyli

Titanosauria

Saltasauridae

Saltasaurinae

Saltasaurus.jpg

Rekonstrukcja Saltasaurus. Autor: Brian Franczak [1].

Wczytywanie mapy…

Wstęp

Saltasaurus to rodzaj małego, późnokredowego tytanozaura z dzisiejszej północno-zachodniej Argentyny. Znane są także okazy z Urugwaju (formacja Asencio), jednak obecnie są traktowane jako synonimy dość niepewnego zauropoda o nazwie Neuquensaurus australis - ich szacunkowa wielkość to nie więcej niż 8 metrów, podczas gdy gatunek typowy S. loricatus mierzył do 12 metrów długości.

Saltasaurus stał się sławny z dwóch powodów: jest pierwszym odkrytym zauropodem z tarczkami kostnymi pełniącymi rolę pancerza, jak i również z powodu znalezionych jego niewielkich, skamieniałych jaj o średnicy 11-12 cm. Stwierdzono, że samice wykopywały za pomocą kończyn dołki w które składały później jaja. Obecność wielu dołków koło siebie może świadczyć o zachowaniu stadnym tych tytanozaurów, co w połączeniu z pancerzem było zapewne jedyną formą obrony przed takimi drapieżnikami, jak Abelisaurus.

Obecnie wyróżnia się jeden gatunek saltazaura - typowy S. loricatus. Z kolei S. australis i S. robustus łączy się z Neuquensaurus. Rodzaj Saltasaurus z gatunkiem typowym S. loricatus został opisany przez José'a Bonaparte i Jaime'a Powella w 1980 roku.

Materiał kopalny

S. loricatus (gatunek typowy):

Holotyp PVL 4017-92 to kompletna kość krzyżowa zrośnięta z obiema kośćmi biodrowymi.

Materiał przypisany to szczątki przynajmniej 5 osobników dorosłych i młodocianych, zawierające: 3 różne fragmenty czaszki; kręgi: 14 szyjnych (w tym kręg obrotowy), 12 grzbietowych, 3 krzyżowe, 26 ogonowych; 3 korakoidy, 4 płyty mostkowe; kości kończyn przednich: 4 łopatki, 10 ramieniowych, 5 łokciowych, 4 promieniowe, 5 śródręcza; kości miednicy: 5 biodrowych, 4 łonowe, 2 kulszowe; kości kończyn tylnych: 5 udowych, 5 piszczelowych, 4 strzałkowe, 7 śródstopia, sześć płyt skórnych, i cztery fragmenty skostniałej skóry.

Odkryto także około 25 jaj saltazaura.

Budowa

Jak każdy zauropod poruszał się na czterech kończynach, miał długą szyję i ogon. Mimo że był przedstawicielem tytanozaurów, a nie diplodocydem (które de facto nie dożyły do końca kredy, a wymarły znacznie wcześniej, wraz z nastaniem okresu kredowego), to jego głowa przypomina głowę Diplodocus – obie posiadają tępe zęby w głębi pyska. Cechą charakterystyczną saltazaura jest jednak jego pancerz zbudowany z wielu osteoderm (płytek kostnych), które pokrywały jego grzbiet. Wcześniej tego rodzaju twory znane były jedynie u ankylozaurów – zapewne tak, jak i u nich pełniło rolę defensywną. Być może ich powstanie ma związek z małymi jak na zauropoda rozmiarami zwierzęcia, które nie mogło tak jak więksi kuzyni opierać się na swej wielkości w razie ataku drapieżników. Osteodermy mogły służyć też jako rezerwuar składników mineralnych, jak u pokrewnego [[Rapetosaurus] (Curry Rogers i in., 2011).

Paleoekologia

Saltazaur żył na terenie Ameryki Południowej, której dominującymi roślinożercami w kredzie pozostały zauropody – w przeciwieństwie do Ameryki Północnej, gdzie straciły swą wiodącą rolę na rzecz ornitopodów (zwłaszcza hadrozaurów w późnej kredzie) i ceratopsów, które poprzez izolację nie zasiedliły tego kontynentu. Analogicznie, choć na mniejszą skalę sytuacja ta ma miejsce i dziś: wiele taksonów jest charakterystycznych tylko dla Ameryki Północnej, bądź to Południowej. Dopiero powstanie Przesmyku Panamskiego w pliocenie pozwoliło na migrację zwierząt, zwaną "Wielką Wymianą Południowoamerykańską".

Saltasaurus koegzystował na terenie współczesnej Argentyny m.in. z teropodem Noasaurus, a także z licznymi ptakami: Avisaurus, Enantiornis, Lectavis, Soroavisaurus i Yungavolucris.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Saltasaurus wzięła się z miejsca znalezienia gatunku typowego S. loricatus. Można ją dosłownie tłumaczyć jako "jaszczur z Salta".

Spis gatunków

Saltasaurus Bonaparte i Powell, 1980
S. loricatus Bonaparte i Powell, 1980
S. australis (Lydekker, 1893) = Neuquensaurus australis
= Microcoelus australis Lydekker, 1893
= Titanosaurus australis (Lydekker, 1893)
S. robustus (von Huene, 1929) = Neuquensaurus robustus
= Loricosaurus robustus von Huene, 1929
= Titanosaurus robustus (von Huene, 1929)

Bibliografia

Curry Rogers, K., D’Emic, M., Rogers, R., Vickaryous, M., & Cagan, A. (2011). Sauropod dinosaur osteoderms from the Late Cretaceous of Madagascar Nature Communications, DOI: 10.1038/ncomms1578

Upchurch P., Barrett P. M., Dodson P. (2004) Sauropoda. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press

Wilson J.A., Upchurch P. (2003) A revision of Titanosaurus Lydekker (Dinosauria – Sauropoda), the first dinosaur genus with a 'Gondwanan' distribution. „Journal of Systematic Palaeontology”. 1 (3), s. 125–160. doi:10.1017/S1477201903001044

Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford

http://www.paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?action=checkTaxonInfo&taxon_no=64320&is_real_user=1

http://www.dinodata.info/index.php/topic,2595.0.html

http://en.wikipedia.org/wiki/Saltasaurus

http://www.thescelosaurus.com/saltasauridae.htm

http://en.wikipedia.org/wiki/Lecho_Formation#Vertebrate_paleofauna

Źródło: „https://www.encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Saltasaurus&oldid=10251”