Scolosaurus: Różnice pomiędzy wersjami
| Linia 132: | Linia 132: | ||
[[Kategoria:Ameryka Północna]] | [[Kategoria:Ameryka Północna]] | ||
[[Kategoria:Kanada]] | [[Kategoria:Kanada]] | ||
| + | [[Kategoria:USA]] | ||
[[Kategoria:Mezozoik]] | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
[[Kategoria:Kampan]] | [[Kategoria:Kampan]] | ||
[[Kategoria:Do poprawy - zajęte]] | [[Kategoria:Do poprawy - zajęte]] | ||
Wersja z 18:51, 5 sie 2015
Opis do weryfikacji
| Autor: | Korekta: |
| Janusz Mermer |
| Scolosaurus (skolozaur) | |
|---|---|
| Długość: | 6 m (?) |
| Masa: | 2 t (?) |
| Miejsce występowania: | Kanada – Alberta
(wyższe pokłady formacji Oldman lub niższe pokłady formacji Dinosaur Park) ?USA - Montana (wyższe pokłady formacji Two Medicine) |
| Czas występowania | ok. 77-74 Ma
późna kreda (wczesny/późny kampan) |
| Systematyka | Dinosauria |
Czaszka osobnika przypisanego TMP 2001.42.19 (pierwotnie opisanego jako Oohkotokia horneri). Źródło: Arbour i Currie, 2013. | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Scolosaurus cutleri to północnoamerykański, póżnokredowy przedstawiciel Ankylosauridae, przez wiele lat uważany za młodszy synonim Euoplocephalus tutus. Może być starszym synonimem Oohkotokia horneri.
S. cutleri to duży ankylozauryd – wg Penkalskiego holotypowy okaz NHMUK R5161 osiągał większe rozmiary niż jakikolwiek kampański, północnoamerykański przedstawiciel Ankylosauridae, wliczając wszystkie pewne okazy Euoplocephalus. Tak jak jego krewni zapewne posiadał kostną maczugę na końcu ogona (nie zachowała się u holotypu). Ze względu na dobry stan zachowania, holotyp S. cutleri był głównym źródłem wiedzy przy rekonstruowaniu pancerza euoplocefala gdy oba gatunki uznawano za synonimy, co oznacza że większość jego rekonstrukcji w istocie przedstawia skolozaura.
Materiał kopalny
Holotyp o numerze NHMUK R5161 to prawie kompletny, artykułowany szkielet; brakuje czaszki, dystalnej części ogona i pewnych elementów kończyn. Jest to jeden z najbardziej kompletnych znanych ankylozaurów.
Materiał przypisany: MOR 433 - czaszka i fragmentaryczny szkielet pozaczaszkowy, zawierający m.in. niekompletne kręgi (1 szyjny, krzyżowe i 1 ogonowy), kość łopatkową, fragmentaryczne żebra i osteodermy (= holotyp Oohkotokia horneri, nie wszyscy się zgadzają z synonimizacją, choć wydaje się obecnie konsensusem).
FPDM V-31 - częściowa czaszka oraz częściowo zrekonstruowany i złożony szkielet.
NSM PV 20381 - czaszka, kręgi grzbietowe i ogonowe, żebra, obie łopatki, obie k. biodrowe, częściowe k. kulszowe oraz obie k. udowe, piszczelowe i strzałkowe.
TMP 2001.42.19 - czaszka, częściowy kostny półpierścień szyjny, kręgi grzbietowe, krzyżowe, ogonowe wliczając kompletną maczugę ogonową, lewa k. ramienna, lewa łopatka, prawa k. udowa, obie k. piszczelowe i osteodermy. Wg Penkalskiego należy do O. horneri.
Osobnik USNM 7943 to powiązane ze sobą osteodermy, tworzące "pierścień", znaleziony na północ od Milk River, niedaleko Landslide Butte w hrabstwie Glacier (Gilmore, 1917). Wg Penkalskiego należy do O. horneri.
Budowa
| Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Skolozaura wyróżniają między innymi: pierwszy kostny półpierścień chroniący szyję (jedyny element wspólny holotypów S. cutleri i Euoplocephalus tutus) jest szeroki, po bokach znajdują się dwie osteodermy niewystające poza obręb półpierścienia, a w górnej części dwie powierzchnie poprzecinane licznymi bruzdami – zapewne ślad po osteodermach, które odpadły (u E. tutus ten element jest wąski z czterema owalnymi osteodermani wystającymi poza tylną i przednią krawędź); rozwarcie kości biodrowych mniejsze niż u innych ankylozaurydów; sigmokształtna kość promieniowa; porowata powierzchnia osteoderm; osteodermy stożkowate lub półkuliste, pozbawione kila.
Odkrycie i historia
Holotyp Scolosaurus został znaleziony przez Williama Cutlera w 1914 roku, na terenie dzisiejszego Dinosaur Provincial Park. Istnieją wątpliwości co do dokładnego miejsca, dlatego nie jest pewne z której formacji pochodzą. Rok później okaz przewieziono do Londynu. W 1928 roku został opisany i nazwany przez Franza Nopcsę. Coombs (1971, 1978) uznał S. cutleri oraz Dyoplosaurus acutosquameus i Anodontosaurus lambei za młodsze synonimy Euoplocephalus tutus, co zostało powszechnie zaakceptowane, choć on sam wyrażał wątpliwości. Carpenter w 1982 roku zrekonstruował budowę pancerza euoplocefala bazując na holotypie skolozaura. Penkalski i Blows (2013) wykazali ważność gatunku S. cutleri. Ponadto Penkalski (2013) stwierdza, że Scolosaurus cutleri jest odrębny stratygraficznie od Anodontosaurus lambei, Euoplocephalus tutus i nowo opisanej przez siebie Oohkotokia horneri. W tym samym roku oraz 2 lata później Arbour i Currie potwierdzili odrębność skolozaura, uznając jednak Oohkotokia horneri za jego młodszy synonim.
Etymologia
Nazwa Scolosaurus oznacza "kolczastego jaszczura" (od greckiego σκῶλος/skolos). Epitet naukowy honoruje jego odkrywcę Williama Cutlera.
Spis gatunków
| Scolosaurus | Nopcsa, 1928 |
|---|---|
| ?= Oohkotokia | Penkalski, 2013 |
| S. cutleri | Nopcsa, 1928 |
| ?= Oohkotokia horneri | Penkalski, 2013 |
Bibliografia
Arbour, V.M. & Currie, P.J. (2013) Euoplocephalus tutus and the Diversity of Ankylosaurid Dinosaurs in the Late Cretaceous of Alberta, Canada, and Montana, USA. PLOS ONE 8(5): e62421. doi:10.1371/journal.pone.0062421
Arbour, V.M. & Currie, P.J. (2015) Systematics, phylogeny and palaeobiogeography of the ankylosaurid dinosaurs. Journal of Systematic Palaeontology. doi:10.1080/14772019.2015.1059985
Penkalski, P. (2013) A new ankylosaurid from the late Cretaceous Two Medicine Formation of Montana, USA. Acta Palaeontologica Polonica. doi:10.1371/journal.pone.0062421
Penkalski, P.; Blows, W.T. (2013) "Scolosaurus cutleri (Ornithischia: Ankylosauria) from the Upper Cretaceous Dinosaur Park Formation of Alberta, Canada". Canadian Journal of Earth Sciences: 130110052638009. doi:10.1139/cjes-2012-0098
