Stegopelta: Różnice pomiędzy wersjami
(poprawa opisu) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
{{DISPLAYTITLE:''Stegopelta''}} | {{DISPLAYTITLE:''Stegopelta''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | { | + | |Autor = [[Tomasz Sokołowski]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = [[Paweł Konarzewski]] |
| − | + | |nazwa = ''Stegopelta'' (stegopelta) | |
| − | + | |długość = | |
| − | + | |wysokość = | |
| − | | | + | |masa = |
| − | | | + | |dieta = roślinożerny |
| − | + | |miejsce = [[USA]] - Wyoming | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | | [[USA]] - Wyoming | ||
| − | |||
<small>([[formacja]] [[Frontier]] - ogniwo Belle Fourche) </small> | <small>([[formacja]] [[Frontier]] - ogniwo Belle Fourche) </small> | ||
| − | | | + | |czas = {{Występowanie|98|97}} |
| − | + | ok. 97 [[Ma]] <br> | |
| − | + | <small>[[późna kreda]] ([[cenoman]])</small> | |
| − | + | |systematyka = | |
| − | <small> | + | [[Dinosauria]] |
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Ornithischia]] | [[Ornithischia]] | ||
| Linia 42: | Linia 22: | ||
[[Nodosauridae]] | [[Nodosauridae]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | + | [[Nodosaurinae]] | |
| − | | | + | |
| − | + | [[Struthiosaurini]] | |
| − | | | + | |grafika = Skeletal reconstruction of Europelta.png |
| − | | | + | |podpis = Rekonstrukcja szkieletu ''[[Europelta]]''. Stegopelta mogła wyglądać podobnie. |
| + | |PorównanieGrupa = | ||
| + | |PorównanieDługość = | ||
| + | |mapa = | ||
<display_points type="terrain" zoom=4> | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| − | Lander, Fremont County, Wyoming, USA | + | Lander, Fremont County, Wyoming, USA~ formacja [[Frontier]], okolice miasteczka Lander, hrabstwo Fremont, Wyoming, [[USA]]|<small>''S. landerensis'' - holotyp FMNH UR8.<br> |
</display_points> | </display_points> | ||
| − | + | }} | |
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Stegopelta'' to średniej wielkości [[rodzaj]] ankylozaura, który żył na przełomie wczesnej i późnej kredy na terenach obecnych środkowo-zachodnich [[USA|Stanów Zjednoczonych]] | + | ''Stegopelta'' to średniej wielkości [[rodzaj]] ankylozaura, który żył na przełomie wczesnej i późnej kredy na terenach obecnych środkowo-zachodnich [[USA|Stanów Zjednoczonych]]. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | Na [[ | + | Na [[holotyp]] oznaczony FMNH UR88 składają się: ?kość szczękowa z 3 częściowymi ''alveoli'', ?niezidentyfikowane fragmenty czaszki, 7 kręgów szyjnych, 2 kręgi grzbietowe, fragmenty ''synsacrum'', trzon proksymalnego i dystalnego kręgu ogonowego, części obu łopatek, główki obu kości ramiennych, proksymalny koniec lewej kości łokciowej, proksymalne końce obu kości promieniowych, części obu kości biodrowych, dystalny koniec piszczela, kość śródręcza i śródstopia, osteodermy. |
==Historia taksonu== | ==Historia taksonu== | ||
W [[1905]] roku amerykański paleontolog, [[Samuel Williston|Samuel Wendell Williston]] opisał nowy [[rodzaj]] pancernego dinozaura na podstawie niekompletnego szkieletu odkrytego w osadach formacji [[Frontier]]. Niestety był on źle zachowany, zniszczony przez kopyta pasącego się tam bydła. W dodatku na początku XX wieku, ankylozaury były słabo poznane, więc Williston nietrafnie porównywał kości stegopelty do ''[[Stegosaurus]]'' oraz ssaka ''Glyptodon''. Zauważył, że ma ona podobnie jak glyptodont połączone sekcje pancerza. Zaś [[1910]] roku [[Roy Moodie|Roy Lee Moodie]], rozważał jej pokrewieństwo, a nawet synonimizację z ''[[Ankylosaurus]]''. W kolejnych latach nikt nie zainteresował się stegopeltą, aż do [[1978]] roku, gdy [[Walter Coombs]], po niezbyt wnikliwych badaniach uznał [[gatunek]] ten za [[synonim]] bardziej znanego ''[[Nodosaurus]]''. Jednak w [[1998]] roku [[Kenneth Carpenter]] i [[James Kirkland]] przywrócili mu ważność na podstawie unikalnych cech kręgów oraz pancerza kostnego. | W [[1905]] roku amerykański paleontolog, [[Samuel Williston|Samuel Wendell Williston]] opisał nowy [[rodzaj]] pancernego dinozaura na podstawie niekompletnego szkieletu odkrytego w osadach formacji [[Frontier]]. Niestety był on źle zachowany, zniszczony przez kopyta pasącego się tam bydła. W dodatku na początku XX wieku, ankylozaury były słabo poznane, więc Williston nietrafnie porównywał kości stegopelty do ''[[Stegosaurus]]'' oraz ssaka ''Glyptodon''. Zauważył, że ma ona podobnie jak glyptodont połączone sekcje pancerza. Zaś [[1910]] roku [[Roy Moodie|Roy Lee Moodie]], rozważał jej pokrewieństwo, a nawet synonimizację z ''[[Ankylosaurus]]''. W kolejnych latach nikt nie zainteresował się stegopeltą, aż do [[1978]] roku, gdy [[Walter Coombs]], po niezbyt wnikliwych badaniach uznał [[gatunek]] ten za [[synonim]] bardziej znanego ''[[Nodosaurus]]''. Jednak w [[1998]] roku [[Kenneth Carpenter]] i [[James Kirkland]] przywrócili mu ważność na podstawie unikalnych cech kręgów oraz pancerza kostnego. | ||
| − | [[Tracy Ford]] w swojej pracy na temat pancerzy północnoamerykańskich ankylozaurów z [[2000]] roku, | + | [[Tracy Ford]] w swojej pracy na temat pancerzy północnoamerykańskich ankylozaurów z [[2000]] roku, zaliczył stegopeltę do podrodziny [[Stegopeltinae]] (w obrębie [[Ankylosauridae]]), w którym znalazła się również ''[[Glyptodontopelta]]''. Klasyfikacja ta nie obowiązywała zbyt długo, ponieważ już rok później Kenneth Carpenter uznał rodzaj Stegopelta jako ważny, lecz z nieokreślonym bliższym pokrewieństwem. Podobnie jak inni krewniacy, był to zapewne ociężały, mocno opancerzony roślinożerca, który w razie ataku drapieżnika przykucał do ziemi, chroniąc swoje, słabo opancerzone podbrzusze. Również nowsze analizy (np. [[Victoria Arbour|Arbour]] i [[Philip Currie|Currie]], [[2015]]) uważają go za ważny, osobny [[rodzaj]] nodozauryda - wg nich różni się od znacząco od pozostałych ankylozaurów charakterystyką osteoderm. Według [[Rivera-Sylva|Rivery-Sylvy]] i in. (2018) uznali, że stegopelta należy do kladu [[Struthiosaurini]]. |
| + | |||
| + | ==Paleopatologia?== | ||
| + | Tanke i Rothschild (2002) zauważyli, że na części osteoderm znajdowały się dość duże wgłębienia. Ich zdaniem mogą być one patologiczne. | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 73: | Linia 54: | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | |{{V|''Stegopelta''}} | |
| {{Kpt|[[Samuel Williston|Williston]]}}, [[1905]] | | {{Kpt|[[Samuel Williston|Williston]]}}, [[1905]] | ||
|- | |- | ||
| − | + | |{{V|''S. landerensis''}} | |
| {{Kpt|Williston}}, 1905 | | {{Kpt|Williston}}, 1905 | ||
|} | |} | ||
| Linia 82: | Linia 63: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| − | Arbour, V.M. & Currie, P.J. (2015) Systematics, phylogeny and palaeobiogeography of the ankylosaurid dinosaurs. Journal of Systematic Palaeontology. [[DOI:10.1080/14772019.2015.1059985]] | + | Arbour, V.M. & Currie, P.J. (2015) "Systematics, phylogeny and palaeobiogeography of the ankylosaurid dinosaurs". Journal of Systematic Palaeontology. [[DOI:10.1080/14772019.2015.1059985]] |
| + | |||
| + | Rivera-Sylva, H.E., Frey, E., Stinnesbeck, W., Carbot-Chanona, G., Sanchez-Uribe, I.E., Guzmán-Gutiérrez, J.R. (2018). "Paleodiversity of Late Cretaceous Ankylosauria from Mexico and their phylogenetic significance". Swiss Journal of Palaeontology, 137. 83-93 [3].().,-volV) | ||
| + | |||
| + | https://equatorialminnesota.blogspot.com/2016/06/stegopelta.html?m | ||
| + | |||
| + | https://en.wikipedia.org/wiki/Stegopelta | ||
| + | |||
| + | http://www.paleofile.com/Dinosaurs/Sauropoda/Armor/Stegopelta.asp | ||
</small> | </small> | ||
| Linia 94: | Linia 83: | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
[[Kategoria:Cenoman]] | [[Kategoria:Cenoman]] | ||
| − | |||
Wersja z 21:54, 10 wrz 2023
| Autor: | Tomasz Sokołowski |
| Korekta: | Paweł Konarzewski |
| Stegopelta (stegopelta) | |
|---|---|
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | USA - Wyoming |
| Czas |
ok. 97 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja szkieletu Europelta. Stegopelta mogła wyglądać podobnie. | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Stegopelta to średniej wielkości rodzaj ankylozaura, który żył na przełomie wczesnej i późnej kredy na terenach obecnych środkowo-zachodnich Stanów Zjednoczonych.
Materiał kopalny
Na holotyp oznaczony FMNH UR88 składają się: ?kość szczękowa z 3 częściowymi alveoli, ?niezidentyfikowane fragmenty czaszki, 7 kręgów szyjnych, 2 kręgi grzbietowe, fragmenty synsacrum, trzon proksymalnego i dystalnego kręgu ogonowego, części obu łopatek, główki obu kości ramiennych, proksymalny koniec lewej kości łokciowej, proksymalne końce obu kości promieniowych, części obu kości biodrowych, dystalny koniec piszczela, kość śródręcza i śródstopia, osteodermy.
Historia taksonu
W 1905 roku amerykański paleontolog, Samuel Wendell Williston opisał nowy rodzaj pancernego dinozaura na podstawie niekompletnego szkieletu odkrytego w osadach formacji Frontier. Niestety był on źle zachowany, zniszczony przez kopyta pasącego się tam bydła. W dodatku na początku XX wieku, ankylozaury były słabo poznane, więc Williston nietrafnie porównywał kości stegopelty do Stegosaurus oraz ssaka Glyptodon. Zauważył, że ma ona podobnie jak glyptodont połączone sekcje pancerza. Zaś 1910 roku Roy Lee Moodie, rozważał jej pokrewieństwo, a nawet synonimizację z Ankylosaurus. W kolejnych latach nikt nie zainteresował się stegopeltą, aż do 1978 roku, gdy Walter Coombs, po niezbyt wnikliwych badaniach uznał gatunek ten za synonim bardziej znanego Nodosaurus. Jednak w 1998 roku Kenneth Carpenter i James Kirkland przywrócili mu ważność na podstawie unikalnych cech kręgów oraz pancerza kostnego.
Tracy Ford w swojej pracy na temat pancerzy północnoamerykańskich ankylozaurów z 2000 roku, zaliczył stegopeltę do podrodziny Stegopeltinae (w obrębie Ankylosauridae), w którym znalazła się również Glyptodontopelta. Klasyfikacja ta nie obowiązywała zbyt długo, ponieważ już rok później Kenneth Carpenter uznał rodzaj Stegopelta jako ważny, lecz z nieokreślonym bliższym pokrewieństwem. Podobnie jak inni krewniacy, był to zapewne ociężały, mocno opancerzony roślinożerca, który w razie ataku drapieżnika przykucał do ziemi, chroniąc swoje, słabo opancerzone podbrzusze. Również nowsze analizy (np. Arbour i Currie, 2015) uważają go za ważny, osobny rodzaj nodozauryda - wg nich różni się od znacząco od pozostałych ankylozaurów charakterystyką osteoderm. Według Rivery-Sylvy i in. (2018) uznali, że stegopelta należy do kladu Struthiosaurini.
Paleopatologia?
Tanke i Rothschild (2002) zauważyli, że na części osteoderm znajdowały się dość duże wgłębienia. Ich zdaniem mogą być one patologiczne.
Etymologia
Nazwa Stegopelta oznacza "zadaszoną tarczę", zaś epitet gatunkowy pochodzi od miasteczka Lander w okręgu Fremont, nieopodal którego odkryto szczątki tego roślinożercy.
Spis gatunków
| Stegopelta | Williston, 1905 |
| S. landerensis | Williston, 1905 |
Bibliografia
Arbour, V.M. & Currie, P.J. (2015) "Systematics, phylogeny and palaeobiogeography of the ankylosaurid dinosaurs". Journal of Systematic Palaeontology. DOI:10.1080/14772019.2015.1059985
Rivera-Sylva, H.E., Frey, E., Stinnesbeck, W., Carbot-Chanona, G., Sanchez-Uribe, I.E., Guzmán-Gutiérrez, J.R. (2018). "Paleodiversity of Late Cretaceous Ankylosauria from Mexico and their phylogenetic significance". Swiss Journal of Palaeontology, 137. 83-93 [3].().,-volV)
https://equatorialminnesota.blogspot.com/2016/06/stegopelta.html?m
https://en.wikipedia.org/wiki/Stegopelta
http://www.paleofile.com/Dinosaurs/Sauropoda/Armor/Stegopelta.asp
