Tanius

Do ogólnej weryfikacji i pewnie uzupełnienia (materiał, wiek)

Autorzy:

Marcin Szermański

---

Tanius
Długość:	7 m
Masa:	2 t
Miejsce występowania:	Chiny - prowincje Heilongjiang i Szantung (warstwy Wangshi)
Czas występowania	późna kreda (?koniak - ?mastrycht)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ornithopoda Iguanodontia ? Hadrosauridae ?? Hadrosaurinae - incertae sedis
Rekonstrukcja przyżyciowa Tanius sinensis. Źródło: [1].

Wstęp

Tanius to słabo poznany rodzaj hadrozaura z terenów obecnych Chin. Jego skamieniałe szczątki odnaleziono na obszarach prowincji Heilongjiang i Szantung, na wschodzie Kraju Środka.

Gatunki

Obecnie za ważnego uznaje się typowego Tanius sinensis. Paul (2010) szacuje go na 7 metrów długości i 2 tony. Kolejne gatunki T. chingkankouensis i T. laiyangensis, Prieto-Márquez i Wagner (2013) uważają za młodsze synonimy Tsintaosaurus spinorhinus. Dodatkowo T. chingkankouensis uznają nomen dubium, lecz w jego przypadku nie są aż tak pewni synonimizacji z gatunkiem typowym – zresztą wcześniej (np. Brett-Surman, 1989; Weishampel i Horner, 1990; Horner i in., 2004) uznawany był on za synonim gatunku typowego T. sinensis.

Hadrozaur nazwany przez Riabinina jako Bactrosaurus prynadai wg Younga (1958) powinien być przeniesiony do rodzaju Tanius, jako T. prynadai. Nie spotkało się to jednak z ogólną akceptacją. Co więcej, B. prynadai okazał się być niediagnostyczny (Horner i in., 2004).

Materiał kopalny

T. sinensis znany jest prawdopodobnie z dwóch osobników (materiał czaszkowy i pozaczaszkowy, w tym m.in. kość biodrowa). Autorzy obu wydań The Dinosauria piszą o prawdopodobnych trzech, ale wliczając w to niepewnego T. chingkankouensis, który wg najnowszych ustaleń ma mieć więcej wspólnego z tsintaozaurem.

Filogeneza

Tanius jest najczęściej uważany za przedstawiciela Hadrosauridae (np. autorzy bu wydań The Dinosauria). Brett-Surman (1989) klasyfikuje go jako Hadrosaurinae incertae sedis, a np. wg Prieto-Márqueza (2013) jest on poza kladem Hadrosauridae (zob. kladogramy).

Etymologia

Nazwa rodzajowa Tanius honoruje chińskiego geologa o nazwisku Tan. Znaczenia epitetów gatunkowych:

sinensis – znaczy "chiński",

prynadai – patrz opis Bactrosaurus,

chingkankouensis – upamiętnia miejsce znalezienia, Chiangchunting, położone ok. 3 km od Hsikou,

laiyangensis – upamiętnia miejsce znalezienia, Laiyang w prowincji Szantung.

Spis gatunków

Tanius	Wiman, 1929
T. sinensis	Wiman, 1929
?= T. chingkankouensis	Young, 1958	nomen dubium	?= Tsintaosaurus spinorhinus	Young, 1958
T. prynadai	(Riabinin, 1939) Young, 1958	= Bactrosaurus prynadai	Riabinin, 1939	nomen dubium
T. laiyangensis	Zhen, 1976	= Tsintaosaurus spinorhinus	Young, 1958

Bibliografia

Brett-Surman, M.K. (1989) A revision of the Hadrosauridae (Reptilia: Ornithischia) and their evolution during the Campanian and Maastrichtian. Ph.D. dissertation, George Washington University, Washington, D.C.. pp.1-272

Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information" [2]

Horner, J.R., Weishampel, D.B. & Forster, C.A. (2004) "Hadrosauridae" [w]: Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. [red.] "The Dinosauria" Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press, 438–463

Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University, Princeton i Oxford

Prieto-Márquez, A. (2013) "Skeletal morphology of Kritosaurus navajovius (Dinosauria: Hadrosauridae) from the Late Cretaceous of the North American south-west, with an evaluation of the phylogenetic systematics and biogeography of Kritosaurini" Journal of Systematic Palaeontology, doi: 10.1080/14772019.2013.770417

Prieto-Márquez, A. & Wagner, J.R. (2013) "The ‘Unicorn’ Dinosaur That Wasn’t: A New Reconstruction of the Crest of Tsintaosaurus and the Early Evolution of the Lambeosaurine Crest and Rostrum" PLoS ONE, 8(11), e82268 doi:10.1371/journal.pone.0082268

Weishampel, D.B. & Horner, J.R. (1990) "Hadrosauridae" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. [red.] "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press, 534–561

Young, C.C. (1958) "The dinosaurian remains of Laiyang, Shantung" Palaeontologia Sinica, 142, 53–159