Titanosaurus

Autor:	Korekta:
Marcin Szermański	Mateusz Tałanda Maciej Ziegler

---

Titanosaurus (tytanozaur)
Długość:	9-12 m*
Masa:	? t*
Miejsce występowania:	Indie - Himachal Pradesh (Bara Simla), Madhya Pradesh (Silondi) i Maharasztra (Pisdura, dystrykt Warora)* (formacja Lameta)*
Czas występowania	70-65 Ma* późna kreda ("środkowy" - późny mastrycht)* * dotyczy T. indicus
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Sauropoda Eusauropoda Neosauropoda Macronaria Titanosauriformes Somphospondyli Titanosauria
Być może podobnie wyglądał holotyp gatunku typowego T. indicus. [1]
Mapa znalezisk T. indicus:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[],"imageoverlays":null}
Mapa znalezisk pozostałych gatunków, które nie zostały przemianowane do nowych rodzajów oraz niezidentyfikowanych gatunków:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":1,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[],"imageoverlays":null}

Wstęp

Titanosaurus to "takson-worek" zauropodów – rodzaj zrzeszający wiele gatunków, które w znakomitej większości okazały się synonimami innych, bądź to nowymi (często monotypowymi) rodzajami, lub gatunkami niepewnymi (mającymi status nomen dubium).

Materiał kopalny

Poniżej gatunki tytanozaura, które nie zostały przemianowane lub przypisane (jak T. falloti) innym rodzajom.

Gatunki z terenów Indii

Holotyp (K20/315-6) T. indicus to 2 środkowe kręgi ogonowe. Przez wiele lat byl zaginiony, ale jak donosi Mohabey i in. (2012), holotyp się odnalazł.

Materiał przypisany – niekompletny szewron (K20/318), kość piszczelowa (K20/321), strzałkowa (K27/489), udowa (niekompletna; K27/488) i 3 kręgi ogonowe (K27/502-4).

T. blandfordi - krąg i częściowa kość piszczelowa (K27/501; mastrycht).

T. rahioliensis - zęby (mastrycht).

Gatunki z terenów Ameryki Południowej

T. nanus - kręg szyjny i grzbietowy (MLP. Ly. 18/19; kampan).

Lektotyp T. robustus - prawa k. łokciowa (MLP 26-250), lewa k. łokciowa (MLP 26-251), lewa k. promieniowa (MLP 26-254) i lewa k. udowa (MLP 26-259; kampan).

Gatunki znane z Afryki

T. madagascariensis - kręgi ogonowe (mastrycht).

Gatunki znane z Europy

T. valdensis – 2 kręgi ogonowe (BMNH R146a, R151; barrem).

T. lydekkeri – kręg ogonowy (BMNH 32390; cenoman).

Historia odkryć

Tytanozaur został nazwany przez Lydekkera w 1877 roku na podstawie skamieniałości odkrytych w osadach formacji Lameta w Indiach. Gatunek typowy - T. indicus - jest pierwszym znanym nauce dinozaurem z Indii. Wkrótce naukowcy z całego świata zaczęli przypisywać do tego rodzaju nowe osobniki (do gatunku typowego) oraz same nowe gatunki. Dochodziło nawet do tego, iż na podstawie pojedynczych kości zwierzęcia ustalało się nowy gatunek w obrębie rodzaju Titanosaurus, czyniąc z niego nijako "śmietnik" dla pojedynczych okruchów kostnych. W efekcie przypisuje się do niego dinozaury żyjące na niemal wszystkich kontynentach, w dodatku od wczesnej kredy (barrem) do końca kredy (mastrycht), co jest mało prawdopodobne. Obecne analizy zakwalifikowały część gatunków tytanozaura do nowych rodzajów, natomiast słabo poznane mają obecnie status nomen dubium.

Taksonomia i ważność

Jego systematyka jest jedną z najbardziej zawiłych u zauropodów. Podobna sytuacja jest u Cetiosaurus, Pelorosaurus, Mamenchisaurus i Omeisaurus, choć te dwa ostatnie nie zostały jeszcze jak pozostałe rozbite na nowe rodzaje.

Obszerna rewizja Wilsona i Upchurcha (2003), wykazuje, że gatunek typowy T. indicus nie charakteryzuje się cechami diagnostycznymi. Podane przez Lydekkera cechy te (obecność pleuroceli w kręgach) są niewystarczające, gdyż odkrycie innych przedstawicieli Titanosauria spowodowało, że przestały być unikalne - dlatego jest nomen dubium. Jak zauważają, spośród 14 gatunków tylko 5 jest ważnych: Isisaurus, Laplatasaurus, Magyarosaurus, Neuquensaurus (które pierwotnie były uważane za gatunki tytanozaura) i "Titanosaurus" sp. z Peirópolis (Minas Gerais, Brazylia. Składają się na niego kręgi ogonowe, prawdopodobnie należące do diplodokida.

Najlepiej poznany gatunek "Titanosaurus" ("T. colberti") obecnie należy do Isisaurus i jest jego gatunkiem typowym. Ciekawa jest także kwestia nazewnictwa "T. montanus", obecnie znanego jako Atlantosaurus montanus.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Titanosaurus w tłumaczeniu to "tytaniczny jaszczur". Znaczenie epitetów gatunkowych:

indicus - "indyjski", gdyż właśnie w Indiach natrafiono po raz pierwszy na jego szczątki,

blandfordi - honoruje W.T. Blanforda, który znalazł jego szczątki,

nanus - "mały, młodociany",

madagascariensis - upamiętnia wyspę i państwo, gdzie znaleziono jego szczątki - Madagaskar,

lydekkeri - honoruje Richarda Lydekkera, który opisał gatunek typowy T. indicus, jak i cały rodzaj Titanosaurus,

robustus - "silny, mocny",

valdensis - ? (końcówka -ensis sugeruje odwołanie się do jakiegoś obszaru)

rahioliensis - upamiętnia nazwę wioski Rahioli w Gudźarat, nieopodal której odnaleziono jego szczątki.

Spis gatunków

Titanosaurus	Lydekker, 1877	nomen dubium
T. indicus	Lydekker, 1877	nomen dubium
"T. montanus"	Marsh, 1877		= Atlantosaurus montanus	?= Apatosaurus ajax
"T." blandfordi	Lydekker, 1879	nomen dubium
"T." australis	Lydekker, 1893		= Neuquensaurus australis
"T." nanus	Lydekker, 1893	nomen dubium	?= Neuquensaurus australis
"T." madagascariensis	Deperet, 1896	nomen dubium
"T." dacus	Nopcsa, 1915		= Magyarosaurus dacus
"T." araukanicus	von Huene, 1929		= Laplatasaurus araukanicus
"T." lydekkeri	von Huene, 1929	nomen dubium
"T." robustus	von Huene, 1929	nomen dubium?
"T." valdensis	von Huene, 1929	nomen dubium
"T." falloti	Hoffet, 1942	nomen dubium	?= Tangvayosaurus hoffeti
"T." rahioliensis	Mathur i Srivastava, 1987	nomen dubium?
"T." colberti	Jain i Bandyopadhay, 1997		= Isisaurus colberti

Bibliografia

Mohabey, D.M., Wilson, J.A., Sen, S., Sashidharan, K., Gupta, S.K., Mukheree, P. & Bhadran, A. (2012) Rediscovering the First Dinosaur in India. Geological Survey Of India [2]

Taylor, M.P. (2010) "Sauropod dinosaur research: a historical review". Geological Society, London, Special Publications; v. 343; p. 361-386; doi:10.1144/SP343.22

Upchurch, P., Barrett, P.M., Dodson, P. (2004) Sauropoda. [w:] David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press

Wilson, J.A., Upchurch, P. (2003) A revision of Titanosaurus Lydekker (Dinosauria – Sauropoda), the first dinosaur genus with a 'Gondwanan' distribution. „Journal of Systematic Palaeontology”. 1 (3), s. 125–160. doi:10.1017/S1477201903001044 [3]