Vagaceratops: Różnice pomiędzy wersjami
m |
(Poprawa opisu) |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Vagaceratops''}} | {{DISPLAYTITLE:''Vagaceratops''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | { | + | |Autor = [[Maciej Ziegler]], [[Tomasz Sokołowski]], [[Tomasz Skawiński]], [[Marcin Szermański]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = [[Kamil Kamiński]], [[Paweł Konarzewski]] |
| − | + | |nazwa = ''Vagaceratops'' (wagaceratops) | |
| − | + | |długość = 4,5 m <ref name=Paul2016>Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs: 2nd Edition" wyd. Princeton University.</ref> | |
| − | [[Tomasz Sokołowski]] | + | |wysokość = |
| − | + | |masa = 1,2 t <ref name=Paul2016>Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs: 2nd Edition" wyd. Princeton University.</ref> | |
| − | [[Tomasz Skawiński]] | + | |dieta = roślinożerny |
| − | + | |miejsce = [[Kanada]] - Alberta | |
| − | [[Marcin Szermański]] | + | <small>([[formacja]] [[Dinosaur Park]])</small> |
| − | | | + | |czas = {{Występowanie|76.2|76.1}} |
| − | + | 76,2-76,1 [[Ma]] <ref>Fowler, D.W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America" PLoS ONE, 12(11), e0188426. [[doi:10.1371/journal.pone.0188426]]</ref><br> | |
| − | + | <small>[[późna kreda]] ([[kampan]])</small> | |
| − | + | |systematyka = | |
| − | + | [[Dinosauria]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | [[Kanada]] - | ||
| − | |||
| − | <small>(formacja [[Dinosaur Park]])</small> | ||
| − | |- | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Ornithischia]] | [[Ornithischia]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Ceratopsia]] | [[Ceratopsia]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Ceratopsoidea]] | [[Ceratopsoidea]] | ||
| Linia 58: | Linia 25: | ||
[[Chasmosaurinae]] | [[Chasmosaurinae]] | ||
| − | | | + | |grafika = VagaceratopsCMNLife.jpg |
| − | | | + | |podpis = Model ''Vagaceratops'' znajdujący się w Canadian Museum of Nature (CMN) w Ottawie. Fot. LittleLazyLass [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:VagaceratopsCMNLife.jpg] |
| − | + | |PorównanieGrupa = | |
| − | | | + | |PorównanieDługość = |
| − | + | |mapa = | |
| − | | | ||
| − | | | ||
<display_points type="terrain" zoom=3> | <display_points type="terrain" zoom=3> | ||
| − | 50.0° N, 110.3° W~formacja [[Dinosaur Park]], Irvine, prowincja Alberta, [[Kanada]]|<small>''V. irvinensis'' - [[holotyp]] ( | + | 50.0° N, 110.3° W~formacja [[Dinosaur Park]], Irvine, prowincja Alberta, [[Kanada]]|<small>''V. irvinensis'' - [[holotyp]] (CMN 41357) i(?) materiał przypisany.<br> |
</display_points> | </display_points> | ||
| − | + | }} | |
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Vagaceratops'' jest [[rodzaj]]em ceratopsa żyjącego podczas późnej kredy, około | + | ''Vagaceratops'' jest [[rodzaj]]em ceratopsa żyjącego podczas późnej kredy, około 76,2 milionów lat temu, na terenie [[Laramidia|Laramidii]] (obecnej zachodniej Ameryki Północnej). |
==Odkrycie i materiał kopalny== | ==Odkrycie i materiał kopalny== | ||
| − | [[Holotyp]] tego gatunku ( | + | [[File:VagaceratopsCMN.jpg|thumb|300px|Holotyp ''Vagaceratops''. Fot. LittleLazyLass [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:VagaceratopsCMN.jpg]]] |
| + | [[Holotyp]] tego gatunku (CMN 41357), pochodzący z najmłodszych osadach formacji [[Dinosaurs Park]], składający się z dość kompletnej czaszki i szkieletu pozaczaszkowego (brakuje głównie ogona) odkrył Luke Lindoe i zebrała ekipa Wanna Langstona w [[1958]] roku. Jest to jeden z najkompetentniejszych okazów zachowanych wśród [[Ceratopsidae]] (Holmes, 2014). | ||
Przypisany materiał to TMP 87.45.1 (częściowa czaszka) i TMP 98.102.8 (fragmentaryczna czaszka). Przewiezione do ottawskiego Canadian Museum of Nature przeleżały kilkadziesiąt lat, czekając na formalny opis. Wg Campbella i in. (2019) do tego gatunku należy również okaz TMP 11.53.46 (niekompletna, rozczłonkowana czaszka). | Przypisany materiał to TMP 87.45.1 (częściowa czaszka) i TMP 98.102.8 (fragmentaryczna czaszka). Przewiezione do ottawskiego Canadian Museum of Nature przeleżały kilkadziesiąt lat, czekając na formalny opis. Wg Campbella i in. (2019) do tego gatunku należy również okaz TMP 11.53.46 (niekompletna, rozczłonkowana czaszka). | ||
| − | == | + | ==Taksonomia== |
| − | + | ''Vagaceratops irvinensis'' został opisany w [[2001]] roku przez Holmesa, Forster, Ryana i Shepherda jako ''[[Chasmosaurus]] irvinensis''. Ich [[analiza kladystyczna]] wykazała, że jest on najbliżej spokrewniony z ''[[Chasmosaurus]] belli''. Później obszerna analiza Sampsona i in. ([[2010]]) wykazała, że ''Vagaceratops'' jest znacznie bardziej zaawansowanym chasmozaurynem, bliskim ''[[Kosmoceratops]]'', więc została utworzona dla niego nowa nazwa rodzajowa. Jednak Campbell i in. (2019) ponownie uznali, że jest jest to jedynie gatunek chasmozaura - ''[[Chasmosaurus]] irvinensis''. | |
==Budowa== | ==Budowa== | ||
''Vagaceratops'' był niedużym ceratopsydem, ogólnie podobnym do swych krewniaków. Miał tylko róg nosowy. Od innych chasmozaurynów różni się ornamentacją kryzy (szeroko zaokrąglonym i otwartym wcięciem jarzmowym na kości łuskowej; prostym poprzecznym łukiem kości ciemieniowych; krótkimi, tworzącymi zakrzywione i płaskie płytki ''[[epiparietale|epiparietales]]'' 1-3 i ''[[epiparietosquamosal]]e'') oraz kością przedzębową długości połowy kości zębowej ([[autapomorfia|autapomorfie]] za [[Scott Sampson|Sampson]] i in., [[2010]]). | ''Vagaceratops'' był niedużym ceratopsydem, ogólnie podobnym do swych krewniaków. Miał tylko róg nosowy. Od innych chasmozaurynów różni się ornamentacją kryzy (szeroko zaokrąglonym i otwartym wcięciem jarzmowym na kości łuskowej; prostym poprzecznym łukiem kości ciemieniowych; krótkimi, tworzącymi zakrzywione i płaskie płytki ''[[epiparietale|epiparietales]]'' 1-3 i ''[[epiparietosquamosal]]e'') oraz kością przedzębową długości połowy kości zębowej ([[autapomorfia|autapomorfie]] za [[Scott Sampson|Sampson]] i in., [[2010]]). | ||
| − | == | + | ==Patologie== |
| − | ''Vagaceratops | + | Na [[holotyp|okazie typowym]] należącym do ''Vagaceratops'' odnaleziono różnego rodzaju nienaturalne uszkodzenia. Kręgi szyjne oraz prawa tyla stopa wykazywała zmiany nowotworowe. Na prawym rogu naodczonym była głęboka, gładka i okrągła zmiana lityczna, prawdopodobnie wynikająca z naturalnego procesu starzenia się ceratopsydów. Prawa kość łuskowa miała zmianę na zewnętrznej i wewnętrznej powierzchni kości. Tanke i Farke uznali, że była ona powszechna spowodowana możliwie ontogenezą, a nie gojeniem się ran (Rega i in., 2010). |
| + | |||
| + | ==Etymologia== | ||
| + | Nazwa ''Vagaceratops'' to połączenie łacińskiego ''vagus'' (wędrowiec) i greckiego ''ceratops'' (rogata twarz) i odnosi się do występowania "tego kladu" (''Vagaceratops''+''[[Kosmoceratops]]''? [[Chasmosaurinae]]? [[Ceratopsidae]]?) na północy (Alberta) i południu (Utah) Laramidii w późnym [[kampan]]ie. Pochodzenie nazwy gatunkowej (''irvinensis'') nie zostało wyjaśnione w publikacji opisującej nowy [[gatunek]], lecz zapewne pochodzi od miejscowości Irvine, niedaleko której odnaleziono [[holotyp]]. | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 101: | Linia 69: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| − | Campbell, J.A., Ryan, M.J., Schroder-Adams, C.J., Holmes, R.B. & Evans, D.C. (2019) "Temporal range extension and evolution of the chasmosaurine ceratopsid '''Vagaceratops' irvinensis'' (Dinosauria: Ornithischia) in the Upper Cretaceous (Campanian) Dinosaur Park Formation of Alberta." Vertebrate Anatomy Morphology Palaeontology 7: 83-100. [[ | + | Campbell, J.A., Ryan, M.J., Schroder-Adams, C.J., Holmes, R.B. & Evans, D.C. (2019) "Temporal range extension and evolution of the chasmosaurine ceratopsid '''Vagaceratops' irvinensis'' (Dinosauria: Ornithischia) in the Upper Cretaceous (Campanian) Dinosaur Park Formation of Alberta." Vertebrate Anatomy Morphology Palaeontology 7: 83-100. [[doi:10.18435/vamp29356]]. |
| + | |||
| + | Holmes, R. B. (2014). The postcranial skeleton of ''Vagaceratops irvinensis'' (Dinosauria, Ceratopsidae). Vertebrate Anatomy Morphology Palaeontology, 1, 1-21 [[doi:10.18435/B5159V ]] | ||
| + | |||
| + | Holmes, R.B., Forster, C., Ryan, M. & Shepherd, K.M. (2001) "A new species of ''Chasmosaurus'' (Dinosauria: Ceratopsia) from the Dinosaur Park Formation of southern Alberta" Canadian Journal of Earth Sciencies, 38(10), 1423–1438 [[doi:10.1139/cjes-38-10-1423]] | ||
| − | + | Rega, E., Holmes, R., Tirabasso, A. (2010) "Habitual locomotor behavior inferred from manual pathology in two Late Cretaceous chasmosaurine ceratopsid dinosaurs, Chasmosaurus irvinensis (CMN 41357) and Chasmosaurus belli (ROM 843)" New perspectives on horned dinosaurs, 340-354 | |
| − | Sampson, S.D., Loewen, M.A., Farke, A.A., Roberts, E.M., Forster, C.A., Smith, J.A. & Titus, A.L. (2010) "New Horned Dinosaurs from Utah Provide Evidence for Intracontinental Dinosaur Endemism" PLoS ONE, 5(9), e12292 doi:10.1371/journal.pone.0012292 | + | Sampson, S.D., Loewen, M.A., Farke, A.A., Roberts, E.M., Forster, C.A., Smith, J.A. & Titus, A.L. (2010) "New Horned Dinosaurs from Utah Provide Evidence for Intracontinental Dinosaur Endemism" PLoS ONE, 5(9), e12292 [[doi:10.1371/journal.pone.0012292]] |
| − | </small> | + | <references/></small> |
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Wersja z 21:29, 18 paź 2022
| Autor: | Maciej Ziegler, Tomasz Sokołowski, Tomasz Skawiński, Marcin Szermański |
| Korekta: | Kamil Kamiński, Paweł Konarzewski |
| Vagaceratops (wagaceratops) | |
|---|---|
| Długość | 4,5 m [1] |
| Masa | 1,2 t [1] |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Kanada - Alberta |
| Czas |
76,2-76,1 Ma [2] |
| Systematyka | Dinosauria |
 Model Vagaceratops znajdujący się w Canadian Museum of Nature (CMN) w Ottawie. Fot. LittleLazyLass [2] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Vagaceratops jest rodzajem ceratopsa żyjącego podczas późnej kredy, około 76,2 milionów lat temu, na terenie Laramidii (obecnej zachodniej Ameryki Północnej).
Odkrycie i materiał kopalny
Holotyp tego gatunku (CMN 41357), pochodzący z najmłodszych osadach formacji Dinosaurs Park, składający się z dość kompletnej czaszki i szkieletu pozaczaszkowego (brakuje głównie ogona) odkrył Luke Lindoe i zebrała ekipa Wanna Langstona w 1958 roku. Jest to jeden z najkompetentniejszych okazów zachowanych wśród Ceratopsidae (Holmes, 2014).
Przypisany materiał to TMP 87.45.1 (częściowa czaszka) i TMP 98.102.8 (fragmentaryczna czaszka). Przewiezione do ottawskiego Canadian Museum of Nature przeleżały kilkadziesiąt lat, czekając na formalny opis. Wg Campbella i in. (2019) do tego gatunku należy również okaz TMP 11.53.46 (niekompletna, rozczłonkowana czaszka).
Taksonomia
Vagaceratops irvinensis został opisany w 2001 roku przez Holmesa, Forster, Ryana i Shepherda jako Chasmosaurus irvinensis. Ich analiza kladystyczna wykazała, że jest on najbliżej spokrewniony z Chasmosaurus belli. Później obszerna analiza Sampsona i in. (2010) wykazała, że Vagaceratops jest znacznie bardziej zaawansowanym chasmozaurynem, bliskim Kosmoceratops, więc została utworzona dla niego nowa nazwa rodzajowa. Jednak Campbell i in. (2019) ponownie uznali, że jest jest to jedynie gatunek chasmozaura - Chasmosaurus irvinensis.
Budowa
Vagaceratops był niedużym ceratopsydem, ogólnie podobnym do swych krewniaków. Miał tylko róg nosowy. Od innych chasmozaurynów różni się ornamentacją kryzy (szeroko zaokrąglonym i otwartym wcięciem jarzmowym na kości łuskowej; prostym poprzecznym łukiem kości ciemieniowych; krótkimi, tworzącymi zakrzywione i płaskie płytki epiparietales 1-3 i epiparietosquamosale) oraz kością przedzębową długości połowy kości zębowej (autapomorfie za Sampson i in., 2010).
Patologie
Na okazie typowym należącym do Vagaceratops odnaleziono różnego rodzaju nienaturalne uszkodzenia. Kręgi szyjne oraz prawa tyla stopa wykazywała zmiany nowotworowe. Na prawym rogu naodczonym była głęboka, gładka i okrągła zmiana lityczna, prawdopodobnie wynikająca z naturalnego procesu starzenia się ceratopsydów. Prawa kość łuskowa miała zmianę na zewnętrznej i wewnętrznej powierzchni kości. Tanke i Farke uznali, że była ona powszechna spowodowana możliwie ontogenezą, a nie gojeniem się ran (Rega i in., 2010).
Etymologia
Nazwa Vagaceratops to połączenie łacińskiego vagus (wędrowiec) i greckiego ceratops (rogata twarz) i odnosi się do występowania "tego kladu" (Vagaceratops+Kosmoceratops? Chasmosaurinae? Ceratopsidae?) na północy (Alberta) i południu (Utah) Laramidii w późnym kampanie. Pochodzenie nazwy gatunkowej (irvinensis) nie zostało wyjaśnione w publikacji opisującej nowy gatunek, lecz zapewne pochodzi od miejscowości Irvine, niedaleko której odnaleziono holotyp.
Spis gatunków
| Vagaceratops | Samspon, Loewen, Farke, Roberts, Forster, Smith i Titus, 2010 |
|---|---|
| V. irvinensis | (Holmes, Forster, Ryan i Shepherd, 2001) Samspon, Loewen, Farke, Roberts, Forster, Smith i Titus, 2010 |
| = Chasmosaurus irvinensis | Holmes, Forster, Ryan i Shepherd, 2001 |
Bibliografia
Campbell, J.A., Ryan, M.J., Schroder-Adams, C.J., Holmes, R.B. & Evans, D.C. (2019) "Temporal range extension and evolution of the chasmosaurine ceratopsid 'Vagaceratops' irvinensis (Dinosauria: Ornithischia) in the Upper Cretaceous (Campanian) Dinosaur Park Formation of Alberta." Vertebrate Anatomy Morphology Palaeontology 7: 83-100. doi:10.18435/vamp29356.
Holmes, R. B. (2014). The postcranial skeleton of Vagaceratops irvinensis (Dinosauria, Ceratopsidae). Vertebrate Anatomy Morphology Palaeontology, 1, 1-21 doi:10.18435/B5159V
Holmes, R.B., Forster, C., Ryan, M. & Shepherd, K.M. (2001) "A new species of Chasmosaurus (Dinosauria: Ceratopsia) from the Dinosaur Park Formation of southern Alberta" Canadian Journal of Earth Sciencies, 38(10), 1423–1438 doi:10.1139/cjes-38-10-1423
Rega, E., Holmes, R., Tirabasso, A. (2010) "Habitual locomotor behavior inferred from manual pathology in two Late Cretaceous chasmosaurine ceratopsid dinosaurs, Chasmosaurus irvinensis (CMN 41357) and Chasmosaurus belli (ROM 843)" New perspectives on horned dinosaurs, 340-354
Sampson, S.D., Loewen, M.A., Farke, A.A., Roberts, E.M., Forster, C.A., Smith, J.A. & Titus, A.L. (2010) "New Horned Dinosaurs from Utah Provide Evidence for Intracontinental Dinosaur Endemism" PLoS ONE, 5(9), e12292 doi:10.1371/journal.pone.0012292
- ↑ 1,0 1,1 Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs: 2nd Edition" wyd. Princeton University.
- ↑ Fowler, D.W. (2017). "Revised geochronology, correlation, and dinosaur stratigraphic ranges of the Santonian-Maastrichtian (Late Cretaceous) formations of the Western Interior of North America" PLoS ONE, 12(11), e0188426. doi:10.1371/journal.pone.0188426
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:VagaceratopsCMNLife.jpg){kind=link}
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:VagaceratopsCMN.jpg){kind=link}