Nedcolbertia: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Bibliografia) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Nedcolbertia''}} | {{DISPLAYTITLE:''Nedcolbertia''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | { | + | |Autor = [[Kamil Kamiński]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = [[Michał Siedlecki]] |
| − | + | |nazwa = ''Nedcolbertia'' (nedkolbertia) | |
| − | + | |długość = > 3 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press. </ref> | |
| − | + | |wysokość = > 95 cm (w biodrach) <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
| − | | | + | |masa = > 30 kg <ref name="Molina-Larramendi"></ref> |
| − | + | |dieta = wszystkożerny/mięsożerny | |
| − | + | |miejsce = [[USA]] - Utah | |
| − | + | <small> ([[formacja]] [[Cedar Mountain]] - górne warstwy ogniwa Yellow Cat)<small> | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|138|136}} | |
| − | | | + | ok. 138-136 [[Ma]] <br> |
| − | + | <small> [[wczesna kreda]] (wczesny-środkowy [[walanżyn]])</small> | |
| − | + | |systematyka = | |
| − | + | [[Dinosauria]] | |
| − | |||
| − | | > | ||
| − | |- | ||
| − | |||
| − | | [[USA]] | ||
| − | |||
| − | <small>(formacja [[Cedar Mountain]] | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Theropoda]] | [[Theropoda]] | ||
| Linia 38: | Linia 23: | ||
?[[Ornithomimosauria]] | ?[[Ornithomimosauria]] | ||
| − | | | + | |grafika = Nedclobertia.jpg |
| − | + | |podpis = Rekonstrukcja. Autor: Danny Cicchetti. [https://en.wikipedia.org/wiki/Nedcolbertia#/media/File:Nedclobertia.jpg] | |
| − | + | |PorównanieGrupa = | |
| − | | | + | |PorównanieDługość = |
| − | |} | + | |mapa = |
| + | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| Linia 48: | Linia 34: | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa ''Nedcolbertia'' honoruje paleontologa Edwina Colberta, który dla przyjaciół znany był jako „Ned”. Epitet gatunkowy pochodzi od Justina Hofmanna, chłopca z New Jersey, który był miłośnikiem dinozaurów i zwyciężył w konkursie sponsorowanym przez Discover Card. | + | Nazwa ''Nedcolbertia'' honoruje paleontologa Edwina Colberta, który dla przyjaciół znany był jako „Ned”. Epitet gatunkowy pochodzi od Justina Hofmanna, chłopca z New Jersey, który był miłośnikiem dinozaurów i zwyciężył w konkursie sponsorowanym przez Discover Card. Co ciekawe nazwa ta została przegłosowana w konkursie 2 lata przed oficjalnym opisaniem tego [[Coelurosauria|celurozaura]], wygrywając z nazwą "N. whitei". |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| Linia 55: | Linia 41: | ||
[[Paratyp]]y to dwa fragmentaryczne szkielety pozaczaszkowe nie w pełni wyrośniętych osobników (ang. ''subadult''). CEUM 5072 obejmuje kilka fragmentarycznych kręgów grzbietowych i ogonowych, fragmenty miednicy, niekompletne kończyny tylne i kawałki dłoni. CEUM 5073 to kilka trzonów i innych fragmentów kręgów ogonowych, kilka częściowych szewronów oraz fragmenty obręczy barkowej i kończyn przednich ([[James Kirkland|Kirkland]] i in., 1998). | [[Paratyp]]y to dwa fragmentaryczne szkielety pozaczaszkowe nie w pełni wyrośniętych osobników (ang. ''subadult''). CEUM 5072 obejmuje kilka fragmentarycznych kręgów grzbietowych i ogonowych, fragmenty miednicy, niekompletne kończyny tylne i kawałki dłoni. CEUM 5073 to kilka trzonów i innych fragmentów kręgów ogonowych, kilka częściowych szewronów oraz fragmenty obręczy barkowej i kończyn przednich ([[James Kirkland|Kirkland]] i in., 1998). | ||
[[Plik: Justinhofmanni.jpg|300px|thumb|right|Justin Hofmann, chłopiec, którego honoruje epitet gatunkowy nedkolbertii, trzyma w rękach kończynę tylną tego dinozaura. Autor zdjęcia: Jocuce [https://en.wikipedia.org/wiki/Nedcolbertia#/media/File:Justinhofmanni.jpg].]] | [[Plik: Justinhofmanni.jpg|300px|thumb|right|Justin Hofmann, chłopiec, którego honoruje epitet gatunkowy nedkolbertii, trzyma w rękach kończynę tylną tego dinozaura. Autor zdjęcia: Jocuce [https://en.wikipedia.org/wiki/Nedcolbertia#/media/File:Justinhofmanni.jpg].]] | ||
| + | |||
| + | [[Darren Naish|Naish]] (2000) przypisał do tego rodzaju również okaz BMNH R36539 - dalszą część kości udowej (oznaczonej przez niego jako [[Cf.|cf.]] ''Nedcolbertia'') z brytyjskiej formacji [[Hastings Beds]], której osady są podobnego wieku co ogniwo Yellow Cat formacji [[Cedar Mountain]]. Obecnie uważany jest za pozostałość nieokreślonego [[Tetanurae|tetanura]], chociaż [[Mortimer]] (online) uważa go za nieokreślonego ornitomimozaura. Molina-Pérez i Larramendi (2019) szacują jego rozmiary na metr długości, 32 cm wysokości w biodrach i 1,1 kg masy. | ||
==Filogeneza== | ==Filogeneza== | ||
Kirkland i in. (1998) uznali nedkolbertię za [[takson bazalny|bazalnego]] [[Coelurosauria|celurozaura]] bliskiego ''[[Ornitholestes]]''. Wg analizy Dal Sasso i Maganuco (2011) tworzyła ona wraz z ''[[Aniksosaurus]]'' klad prymitywnych celurozaurów. W 2017 r. Brownstein zauważył, że ''Nedcolbertia'' dzieliła kilka [[synapomorfia|synapomorfii]] z [[Ornithomimosauria|ornitomimozaurami]] i uznał ją za bazalnego przedstawiciela tego kladu. | Kirkland i in. (1998) uznali nedkolbertię za [[takson bazalny|bazalnego]] [[Coelurosauria|celurozaura]] bliskiego ''[[Ornitholestes]]''. Wg analizy Dal Sasso i Maganuco (2011) tworzyła ona wraz z ''[[Aniksosaurus]]'' klad prymitywnych celurozaurów. W 2017 r. Brownstein zauważył, że ''Nedcolbertia'' dzieliła kilka [[synapomorfia|synapomorfii]] z [[Ornithomimosauria|ornitomimozaurami]] i uznał ją za bazalnego przedstawiciela tego kladu. | ||
| − | ==Budowa== | + | ==Budowa i paleobiologia== |
| − | ''Nedcolbertia'' była niewielkim, lekko zbudowanym zwierzęciem o długich i smukłych kończynach tylnych. Żaden ze znalezionych okazów nie był w pełni dojrzały, nie wiemy więc jakie maksymalne rozmiary mogła osiągać. Niestety nie jest znany żaden element czaszki. Dłonie były wydłużone, z cienkimi paliczkami i zakończone pazurami, z których największy był pazur pierwszego palca. Jak u większości niewielkich teropodów, kość piszczelowa i strzałkowa była dłuższa od udowej. Bardzo wydłużone były również stopy, dorównujące długością podudziom. Świadczy to o przystosowaniu do szybkiego biegu. Ich palce były zaopatrzone w długie, asymetryczne pazury (Kirkland i in., 1998). Struktura ''[[arctometatarsus]]'' nie była w pełni rozwinięta. Kręgi ogonowe były wydłużone, podobnie jak u ?innych [[Ornithomimosauria|ornitomimozaurów]] (Brownstein, 2017). | + | ''Nedcolbertia'' była niewielkim, lekko zbudowanym zwierzęciem o długich i smukłych kończynach tylnych. Żaden ze znalezionych okazów nie był w pełni dojrzały, nie wiemy więc jakie maksymalne rozmiary mogła osiągać. Niestety nie jest znany żaden element czaszki. Dłonie były wydłużone, z cienkimi paliczkami i zakończone pazurami, z których największy był pazur pierwszego palca. Jak u większości niewielkich teropodów, kość piszczelowa i strzałkowa była dłuższa od udowej. Bardzo wydłużone były również stopy, dorównujące długością podudziom. Świadczy to o przystosowaniu do szybkiego biegu. Ich palce były zaopatrzone w długie, asymetryczne pazury (Kirkland i in., 1998). Struktura ''[[arctometatarsus]]'' nie była w pełni rozwinięta. Kręgi ogonowe były wydłużone, podobnie jak u ?innych [[Ornithomimosauria|ornitomimozaurów]] (Brownstein, 2017). |
| + | |||
| + | Molina-Pérez i Larramendi w swej książce (2019) oszacowali maksymalną prędkość młodocianego osobnika na 43,8 km/h (12,2 m/s), więc prawdopodobnie przynajmniej młode nedkolbertie potrafiły szybko biegać w pogoni za swą zdobyczą lub w ucieczce przed drapieżnikami. | ||
| + | |||
| + | ==Filogeneza== | ||
| + | Kirkland i in. (1998) uznali nedkolbertię za [[takson bazalny|bazalnego]] [[Coelurosauria|celurozaura]] bliskiego ''[[Ornitholestes]]''. Wg analizy Dal Sasso i Maganuco (2011) tworzyła ona wraz z ''[[Aniksosaurus]]'' klad prymitywnych celurozaurów. W 2017 r. Brownstein zauważył, że ''Nedcolbertia'' dzieliła kilka [[synapomorfia|synapomorfii]] z [[Ornithomimosauria|ornitomimozaurami]] i uznał ją za bazalnego przedstawiciela tego kladu. | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 66: | Linia 59: | ||
|{{V|''Nedcolbertia''}} | |{{V|''Nedcolbertia''}} | ||
|{{Kpt|[[James Kirkland|Kirkland]], [[Brooks Britt|Britt]], [[Christopher Whittle|Whittle]], [[Scott Madsen|Madsen]]}} i {{Kpt|[[Donald Burge|Burge]]}}, [[1998]] | |{{Kpt|[[James Kirkland|Kirkland]], [[Brooks Britt|Britt]], [[Christopher Whittle|Whittle]], [[Scott Madsen|Madsen]]}} i {{Kpt|[[Donald Burge|Burge]]}}, [[1998]] | ||
| + | |- | ||
| + | | = "Nedcolbertia" | ||
| + | | {{Kpt|Anonim}}, [[1996]] | ||
| + | | ''[[nomen nudum]]'' | ||
|- | |- | ||
|{{V|''N. justinhofmanni''}} | |{{V|''N. justinhofmanni''}} | ||
| − | |{{Kpt | + | |{{Kpt|Kirkland]], |Britt, Whittle, Madsen}} i {{Kpt|Burge}}, 1998 |
| + | |- | ||
| + | |= "N. justinhofmanni" | ||
| + | | {{Kpt|Anonim}}, 1996 | ||
| + | | ''nomen nudum'' | ||
|- | |- | ||
| + | |= "N. whitei" | ||
| + | | {{Kpt|Anonim}}, 1996 | ||
| + | | ''nomen nudum'' | ||
|} | |} | ||
| Linia 80: | Linia 84: | ||
Dal Sasso, C. & Maganuco, S. (2011). "''Scipionyx samniticus'' (Theropoda: Compsognathidae) from the Lower Cretaceous of Italy: Osteology, ontogenetic assessment, phylogeny, soft tissue anatomy, taphonomy and palaeobiology" Memorie della Società Italiana di Scienze Naturali e del Museo Civico di Storia Naturale di Milano, XXXVII(I), 1-281. | Dal Sasso, C. & Maganuco, S. (2011). "''Scipionyx samniticus'' (Theropoda: Compsognathidae) from the Lower Cretaceous of Italy: Osteology, ontogenetic assessment, phylogeny, soft tissue anatomy, taphonomy and palaeobiology" Memorie della Società Italiana di Scienze Naturali e del Museo Civico di Storia Naturale di Milano, XXXVII(I), 1-281. | ||
| − | Kirkland, J.I., Britt, B.B., Whittle, C.H., Madsen, S.K. & Burge, D.L. (1998). "A small coelurosaurian theropod from the Yellow Cat Member of the Cedar Mountain Formation (Lower Cretaceous, Barremian) of Eastern Utah" [w:] Lucas, G.S., Kirkland, J.I. & Estep, J.W. (red.) "Lower and Middle Cretaceous Terrestrial Ecosystems" New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 14, 239-247. </small> | + | Kirkland, J.I., Britt, B.B., Whittle, C.H., Madsen, S.K. & Burge, D.L. (1998). "A small coelurosaurian theropod from the Yellow Cat Member of the Cedar Mountain Formation (Lower Cretaceous, Barremian) of Eastern Utah" [w:] Lucas, G.S., Kirkland, J.I. & Estep, J.W. (red.) "Lower and Middle Cretaceous Terrestrial Ecosystems" New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 14, 239-247. |
| + | |||
| + | Mortimer, M. (online) [https://theropoddatabase.com/Ornithomimosauria.htm#Nedcolbertiajustinhofmanni] | ||
| + | |||
| + | Naish, D. (2000). "A small, unusual theropod (Dinosauria) femur from the Wealden Group (Lower Cretaceous) of the Isle of Wight, England. Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie Monatshefte. 2000, 217-234. | ||
| + | <references/></small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 92: | Linia 101: | ||
[[Kategoria:Mezozoik]] | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Walanżyn]] |
Wersja z 13:37, 24 mar 2024
| Autor: | Kamil Kamiński |
| Korekta: | Michał Siedlecki |
| Nedcolbertia (nedkolbertia) | |
|---|---|
| Długość | > 3 m [1] |
| Wysokość | > 95 cm (w biodrach) [1] |
| Masa | > 30 kg [1] |
| Dieta | wszystkożerny/mięsożerny |
| Miejsce | USA - Utah
(formacja Cedar Mountain - górne warstwy ogniwa Yellow Cat) |
| Czas |
ok. 138-136 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja. Autor: Danny Cicchetti. [2] | |
Wstęp
Nedcolbertia to rodzaj zagadkowego teropoda, który żył podczas wczesnej kredy na terenach dzisiejszego stanu Utah w USA. Znamy trzy niepełne szkielety tego zwierzęcia. Mimo to pozostaje on słabo poznanym dinozaurem.
Etymologia
Nazwa Nedcolbertia honoruje paleontologa Edwina Colberta, który dla przyjaciół znany był jako „Ned”. Epitet gatunkowy pochodzi od Justina Hofmanna, chłopca z New Jersey, który był miłośnikiem dinozaurów i zwyciężył w konkursie sponsorowanym przez Discover Card. Co ciekawe nazwa ta została przegłosowana w konkursie 2 lata przed oficjalnym opisaniem tego celurozaura, wygrywając z nazwą "N. whitei".
Materiał kopalny
Holotyp (CEUM 5071) to niekompletny szkielet pozaczaszkowy młodego osobnika, obejmujący kilka kręgów ogonowych, niekompletne kończyny tylne, fragmenty miednicy i kończyn przednich oraz mniejsze niezidentyfikowane fragmenty.
Paratypy to dwa fragmentaryczne szkielety pozaczaszkowe nie w pełni wyrośniętych osobników (ang. subadult). CEUM 5072 obejmuje kilka fragmentarycznych kręgów grzbietowych i ogonowych, fragmenty miednicy, niekompletne kończyny tylne i kawałki dłoni. CEUM 5073 to kilka trzonów i innych fragmentów kręgów ogonowych, kilka częściowych szewronów oraz fragmenty obręczy barkowej i kończyn przednich (Kirkland i in., 1998).
Naish (2000) przypisał do tego rodzaju również okaz BMNH R36539 - dalszą część kości udowej (oznaczonej przez niego jako cf. Nedcolbertia) z brytyjskiej formacji Hastings Beds, której osady są podobnego wieku co ogniwo Yellow Cat formacji Cedar Mountain. Obecnie uważany jest za pozostałość nieokreślonego tetanura, chociaż Mortimer (online) uważa go za nieokreślonego ornitomimozaura. Molina-Pérez i Larramendi (2019) szacują jego rozmiary na metr długości, 32 cm wysokości w biodrach i 1,1 kg masy.
Filogeneza
Kirkland i in. (1998) uznali nedkolbertię za bazalnego celurozaura bliskiego Ornitholestes. Wg analizy Dal Sasso i Maganuco (2011) tworzyła ona wraz z Aniksosaurus klad prymitywnych celurozaurów. W 2017 r. Brownstein zauważył, że Nedcolbertia dzieliła kilka synapomorfii z ornitomimozaurami i uznał ją za bazalnego przedstawiciela tego kladu.
Budowa i paleobiologia
Nedcolbertia była niewielkim, lekko zbudowanym zwierzęciem o długich i smukłych kończynach tylnych. Żaden ze znalezionych okazów nie był w pełni dojrzały, nie wiemy więc jakie maksymalne rozmiary mogła osiągać. Niestety nie jest znany żaden element czaszki. Dłonie były wydłużone, z cienkimi paliczkami i zakończone pazurami, z których największy był pazur pierwszego palca. Jak u większości niewielkich teropodów, kość piszczelowa i strzałkowa była dłuższa od udowej. Bardzo wydłużone były również stopy, dorównujące długością podudziom. Świadczy to o przystosowaniu do szybkiego biegu. Ich palce były zaopatrzone w długie, asymetryczne pazury (Kirkland i in., 1998). Struktura arctometatarsus nie była w pełni rozwinięta. Kręgi ogonowe były wydłużone, podobnie jak u ?innych ornitomimozaurów (Brownstein, 2017).
Molina-Pérez i Larramendi w swej książce (2019) oszacowali maksymalną prędkość młodocianego osobnika na 43,8 km/h (12,2 m/s), więc prawdopodobnie przynajmniej młode nedkolbertie potrafiły szybko biegać w pogoni za swą zdobyczą lub w ucieczce przed drapieżnikami.
Filogeneza
Kirkland i in. (1998) uznali nedkolbertię za bazalnego celurozaura bliskiego Ornitholestes. Wg analizy Dal Sasso i Maganuco (2011) tworzyła ona wraz z Aniksosaurus klad prymitywnych celurozaurów. W 2017 r. Brownstein zauważył, że Nedcolbertia dzieliła kilka synapomorfii z ornitomimozaurami i uznał ją za bazalnego przedstawiciela tego kladu.
Spis gatunków
| Nedcolbertia | Kirkland, Britt, Whittle, Madsen i Burge, 1998 | |
| = "Nedcolbertia" | Anonim, 1996 | nomen nudum |
| N. justinhofmanni | Kirkland]], i Burge, 1998 | |
| = "N. justinhofmanni" | Anonim, 1996 | nomen nudum |
| = "N. whitei" | Anonim, 1996 | nomen nudum |
Bibliografia
Benson, R. B. J., Campione, N. E., Carrano, M. T., Mannion, P. D., Sullivan, C., Upchurch, P. & Evans, D. C. (2014). "Rates of Dinosaur Body Mass Evolution Indicate 170 Million Years of Sustained Ecological Innovation on the Avian Stem Lineage" PLoS Biology, 12(5), e1001853. doi:10.1371/journal.pbio.1001853.
Brownstein, C.D. (2017). "Redescription of Arundel Clay ornithomimosaur material and a reinterpretation of Nedcolbertia justinhofmanni as an "Ostrich Dinosaur": biogeographic implications". PeerJ. 5: e3110. doi:10.7717/peerj.3110.
Dal Sasso, C. & Maganuco, S. (2011). "Scipionyx samniticus (Theropoda: Compsognathidae) from the Lower Cretaceous of Italy: Osteology, ontogenetic assessment, phylogeny, soft tissue anatomy, taphonomy and palaeobiology" Memorie della Società Italiana di Scienze Naturali e del Museo Civico di Storia Naturale di Milano, XXXVII(I), 1-281.
Kirkland, J.I., Britt, B.B., Whittle, C.H., Madsen, S.K. & Burge, D.L. (1998). "A small coelurosaurian theropod from the Yellow Cat Member of the Cedar Mountain Formation (Lower Cretaceous, Barremian) of Eastern Utah" [w:] Lucas, G.S., Kirkland, J.I. & Estep, J.W. (red.) "Lower and Middle Cretaceous Terrestrial Ecosystems" New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 14, 239-247.
Mortimer, M. (online) [3]
Naish, D. (2000). "A small, unusual theropod (Dinosauria) femur from the Wealden Group (Lower Cretaceous) of the Isle of Wight, England. Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie Monatshefte. 2000, 217-234.
![[2]](https://en.wikipedia.org/wiki/Nedcolbertia#/media/File:Nedclobertia.jpg){kind=link}
![[1]](https://en.wikipedia.org/wiki/Nedcolbertia#/media/File:Justinhofmanni.jpg){kind=link}