Phuwiangvenator: Różnice pomiędzy wersjami
(→Budowa, filogeneza i ważność) |
m (Samathi i in., 2023) |
||
| (Nie pokazano 2 wersji utworzonych przez jednego użytkownika) | |||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
{{Opis | {{Opis | ||
|Autor = [[Kamil Kamiński]] | |Autor = [[Kamil Kamiński]] | ||
| − | |Korekta = | + | |Korekta = [[Paweł Konarzewski]] |
|nazwa = ''Phuwiangvenator'' (fuwiangwenator) | |nazwa = ''Phuwiangvenator'' (fuwiangwenator) | ||
|długość = ok. 6 m | |długość = ok. 6 m | ||
| Linia 8: | Linia 8: | ||
|masa = | |masa = | ||
|dieta = mięsożerny | |dieta = mięsożerny | ||
| − | |miejsce = [[Tajlandia]] | + | |miejsce = [[Tajlandia]] - prowincja Khon Kaen |
<small>([[formacja]] [[Sao Khua]])</small> | <small>([[formacja]] [[Sao Khua]])</small> | ||
|czas = {{Występowanie|129|127}} | |czas = {{Występowanie|129|127}} | ||
| Linia 23: | Linia 23: | ||
[[Megaraptora]] (zob. tekst) | [[Megaraptora]] (zob. tekst) | ||
| − | |grafika = Australovenator.jpg | + | |grafika = Australovenator reconstruction.jpg |
| − | |podpis = Rekonstrukcja ''[[Australovenator]]''. ''Phuwiangvenator'' | + | |podpis = Rekonstrukcja ''[[Australovenator]]''. ''Phuwiangvenator'' mógł być podobny. Autor: PaleoEquii [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Australovenator_reconstruction.jpg] |
| − | |||
| − | |||
|PorównanieGrupa = | |PorównanieGrupa = | ||
|PorównanieDługość = | |PorównanieDługość = | ||
|mapa = | |mapa = | ||
}} | }} | ||
| − | |||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
''Phuwiangvenator'' to rodzaj dosyć dużego teropoda z [[klad]]u [[Megaraptora]] żyjącego we wczesnej kredzie na obszarach dzisiejszej Tajlandii. Został on nazwany w 2019 r. przez Aduna Samathi i współpracowników, choć jego szczątki odkryto już w 1993 r. | ''Phuwiangvenator'' to rodzaj dosyć dużego teropoda z [[klad]]u [[Megaraptora]] żyjącego we wczesnej kredzie na obszarach dzisiejszej Tajlandii. Został on nazwany w 2019 r. przez Aduna Samathi i współpracowników, choć jego szczątki odkryto już w 1993 r. | ||
| Linia 42: | Linia 39: | ||
Materiał przypisany to okaz SM-PW9A (częściowy kręg szyjny i k. piętowa). | Materiał przypisany to okaz SM-PW9A (częściowy kręg szyjny i k. piętowa). | ||
| + | |||
| + | W 2021 r. Samathi i współpracownicy opisali nowy materiał, należący prawdopodobnie do tego samego osobnika, co holotyp. Obejmuje on niekompletną k. strzałkową i kości lewego oraz prawego śródstopia. | ||
==Budowa, filogeneza i ważność== | ==Budowa, filogeneza i ważność== | ||
| − | ''Phuwiangvenator'' był bez wątpienia drapieżnikiem. Jak na teropoda osiągał | + | ''Phuwiangvenator'' był bez wątpienia drapieżnikiem. Jak na teropoda osiągał raczej średnie rozmiary. Ogólne proporcje ciała były podobne jak u ''[[Australovenator]]'', który przypominał go również wielkością. Wyróżniały go cechy kręgów krzyżowych i III oraz IV kości śródstopia. Proporcje tylnych kończyn bardziej przypominaly bazalne karcharodontozaury, jak ''[[Neovenator]]'', niż zaawansowane megaraptory i celurozaury. Wykazywał on mozaikę cech właściwych dla [[Allosauroidea|allozauroidów]] i celurozaurów (Samathi in., 2021). |
Wg autorów opisu, ''Phuwiangvenator'' był przedstawicielem [[klad]]u [[Megaraptora]] nie należącym do rodziny [[Megaraptoridae]]. Samathi i in. (2019) uznali megaraptory za [[Coelurosauria|celurozaury]], jednak pozycja filogenetyczna tych mięsożernych dinozaurów pozostaje kontrowersyjna. Mogły one być [[Carnosauria|karnozaurami]], [[takson bazalny|bazalnymi]] celorozaurami lub [[Tyrannosauroidea|tyranozauroidami]]. | Wg autorów opisu, ''Phuwiangvenator'' był przedstawicielem [[klad]]u [[Megaraptora]] nie należącym do rodziny [[Megaraptoridae]]. Samathi i in. (2019) uznali megaraptory za [[Coelurosauria|celurozaury]], jednak pozycja filogenetyczna tych mięsożernych dinozaurów pozostaje kontrowersyjna. Mogły one być [[Carnosauria|karnozaurami]], [[takson bazalny|bazalnymi]] celorozaurami lub [[Tyrannosauroidea|tyranozauroidami]]. | ||
Ponieważ w osadach formacji Sao Khua odkryto szczątki innych teropodów, zachodzi podejrzenie, że ''Phuwiangvenator'' może być synonimem któregoś z nich. Wg Samathi i in. (2019) różnił się on zarówno od ''[[Siamotyrannus]]'' (budową kręgów grzbietowych i krzyżowych oraz mniejszymi rozmiarami ciała, choć to ostatnie wydaje się wątpliwe, mogły to być teropody dosyć zbliżonej wielkości) a także od ''[[Vayuraptor]]'' (większymi rozmiarami i budową kończyn tylnych). | Ponieważ w osadach formacji Sao Khua odkryto szczątki innych teropodów, zachodzi podejrzenie, że ''Phuwiangvenator'' może być synonimem któregoś z nich. Wg Samathi i in. (2019) różnił się on zarówno od ''[[Siamotyrannus]]'' (budową kręgów grzbietowych i krzyżowych oraz mniejszymi rozmiarami ciała, choć to ostatnie wydaje się wątpliwe, mogły to być teropody dosyć zbliżonej wielkości) a także od ''[[Vayuraptor]]'' (większymi rozmiarami i budową kończyn tylnych). | ||
| + | |||
| + | ==Paleopatologia== | ||
| + | Samathi i in. (2023) zbadali za pomocą tomografu komputerowego patologiczną kość śródstopia ''Phuwiangvenator''. Wykazali oni, że nosiła ślady złamania typu podokostnowego, które polegało na niepełnym złamaniu kości, które nastąpiło tylko po jednej stronie i skręciło lub zniekształciło się w kierunku przeciwnym do siły, która wywołała uraz. Przyczyną mogło być nagłe zdarzenie np. przypadkowe uderzenie, kopnięcie twardego materiału, walka lub upadek na ziemię. Patologia pojawiła się, gdy teropod był młodocianym osobnikiem i zagoiła się w zdeformowanej formie z upływem czasu. | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 60: | Linia 62: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small>Samathi, A., Chanthasit, P., Martin Sander, P. ( | + | <small>Samathi, A., Chanthasit, P., Martin Sander, P. (2019). "Two new basal coelurosaurian theropod dinosaurs from the Lower Cretaceous Sao Khua Formation of Thailand". Acta Palaeontologica Polonica. 64 (2): 239–260. [[doi:10.4202/app.00540.201]]. |
| + | |||
| + | Samathi, A., Suravech, S., Nakorn, P. & Varavudh, S. (2021). "New material of ''Phuwiangvenator yaemniyomi'' (Dinosauria: Theropoda) from the type locality: implications for the early evolution of Megaraptora." Cretaceous Research (w druku) [[https://doi.org/10.1016/j.cretres.2021.105093]] [abstrakt] | ||
| + | |||
| + | Samathi, A., Weluwanarak, .J, Duanyai, P., Kaikaew, S., Suteethorn, S. (2023). "An unusual metatarsal of theropod dinosaur from the lower cretaceous of Thailand: the first detailed study of paleopathology in Megaraptora". Historical Biology 1-7 [[doi:10.1080/08912963.2023.2166833]] | ||
| + | </small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Aktualna wersja na dzień 17:43, 16 sty 2023
| Autor: | Kamil Kamiński |
| Korekta: | Paweł Konarzewski |
| Phuwiangvenator (fuwiangwenator) | |
|---|---|
| Długość | ok. 6 m |
| Dieta | mięsożerny |
| Miejsce | Tajlandia - prowincja Khon Kaen |
| Czas |
ok. ?129-127 Ma |
| Systematyka | Dinosauria
Megaraptora (zob. tekst) |
 Rekonstrukcja Australovenator. Phuwiangvenator mógł być podobny. Autor: PaleoEquii [1] | |
Wstęp
Phuwiangvenator to rodzaj dosyć dużego teropoda z kladu Megaraptora żyjącego we wczesnej kredzie na obszarach dzisiejszej Tajlandii. Został on nazwany w 2019 r. przez Aduna Samathi i współpracowników, choć jego szczątki odkryto już w 1993 r.
Etymologia
Nazwa Phuwiangvenator pochodzi od gór Phu Wiang w Tajlandii oraz łacińskiego słowa venator („łowca”, „myśliwy”). Epitet gatunkowy honoruje Sudhama Yaemniyoma, geologa, który w 1976 r. odkrył pierwsze szczątki dinozaurów w Tajlandii.
Materiał kopalny
Holotyp (SM-PW9N) to niekompletny szkielet pozaczaszkowy, obejmujący kręg grzbietowy, trzy zrośnięte kręgi krzyżowe, kość śródręcza, paliczki i pazury dłoni, kości piszczelowe, k. piętową, kilka kości śródstopia i prawej stopy.
Materiał przypisany to okaz SM-PW9A (częściowy kręg szyjny i k. piętowa).
W 2021 r. Samathi i współpracownicy opisali nowy materiał, należący prawdopodobnie do tego samego osobnika, co holotyp. Obejmuje on niekompletną k. strzałkową i kości lewego oraz prawego śródstopia.
Budowa, filogeneza i ważność
Phuwiangvenator był bez wątpienia drapieżnikiem. Jak na teropoda osiągał raczej średnie rozmiary. Ogólne proporcje ciała były podobne jak u Australovenator, który przypominał go również wielkością. Wyróżniały go cechy kręgów krzyżowych i III oraz IV kości śródstopia. Proporcje tylnych kończyn bardziej przypominaly bazalne karcharodontozaury, jak Neovenator, niż zaawansowane megaraptory i celurozaury. Wykazywał on mozaikę cech właściwych dla allozauroidów i celurozaurów (Samathi in., 2021).
Wg autorów opisu, Phuwiangvenator był przedstawicielem kladu Megaraptora nie należącym do rodziny Megaraptoridae. Samathi i in. (2019) uznali megaraptory za celurozaury, jednak pozycja filogenetyczna tych mięsożernych dinozaurów pozostaje kontrowersyjna. Mogły one być karnozaurami, bazalnymi celorozaurami lub tyranozauroidami.
Ponieważ w osadach formacji Sao Khua odkryto szczątki innych teropodów, zachodzi podejrzenie, że Phuwiangvenator może być synonimem któregoś z nich. Wg Samathi i in. (2019) różnił się on zarówno od Siamotyrannus (budową kręgów grzbietowych i krzyżowych oraz mniejszymi rozmiarami ciała, choć to ostatnie wydaje się wątpliwe, mogły to być teropody dosyć zbliżonej wielkości) a także od Vayuraptor (większymi rozmiarami i budową kończyn tylnych).
Paleopatologia
Samathi i in. (2023) zbadali za pomocą tomografu komputerowego patologiczną kość śródstopia Phuwiangvenator. Wykazali oni, że nosiła ślady złamania typu podokostnowego, które polegało na niepełnym złamaniu kości, które nastąpiło tylko po jednej stronie i skręciło lub zniekształciło się w kierunku przeciwnym do siły, która wywołała uraz. Przyczyną mogło być nagłe zdarzenie np. przypadkowe uderzenie, kopnięcie twardego materiału, walka lub upadek na ziemię. Patologia pojawiła się, gdy teropod był młodocianym osobnikiem i zagoiła się w zdeformowanej formie z upływem czasu.
Spis gatunków
| Phuwiangvenator | Samathi, Chanthasit i Sander, 2019 |
| P. yaemniyomi | Samathi, Chanthasit i Sander, 2019 |
Bibliografia
Samathi, A., Chanthasit, P., Martin Sander, P. (2019). "Two new basal coelurosaurian theropod dinosaurs from the Lower Cretaceous Sao Khua Formation of Thailand". Acta Palaeontologica Polonica. 64 (2): 239–260. doi:10.4202/app.00540.201.
Samathi, A., Suravech, S., Nakorn, P. & Varavudh, S. (2021). "New material of Phuwiangvenator yaemniyomi (Dinosauria: Theropoda) from the type locality: implications for the early evolution of Megaraptora." Cretaceous Research (w druku) [[2]] [abstrakt]
Samathi, A., Weluwanarak, .J, Duanyai, P., Kaikaew, S., Suteethorn, S. (2023). "An unusual metatarsal of theropod dinosaur from the lower cretaceous of Thailand: the first detailed study of paleopathology in Megaraptora". Historical Biology 1-7 doi:10.1080/08912963.2023.2166833
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Australovenator_reconstruction.jpg){kind=link}