Shri: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Materiał kopalny i historia) |
|||
(Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
Linia 2: | Linia 2: | ||
{{Opis | {{Opis | ||
|Autor = [[Kamil Kamiński]] | |Autor = [[Kamil Kamiński]] | ||
− | |Korekta = [[Paweł Konarzewski]] | + | |Korekta = [[Paweł Konarzewski]], [[Łukasz Czepiński]] |
− | |nazwa = ''Shri'' | + | |nazwa = ''Shri'' (szri) |
|długość = ok. 2 m | |długość = ok. 2 m | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
|dieta = mięsożerny | |dieta = mięsożerny | ||
|miejsce = [[Mongolia]] | |miejsce = [[Mongolia]] | ||
− | <small>ajmak południowogobijski ([[formacja]] [[ | + | <small>ajmak południowogobijski ([[formacja]] [[Baruungoyot]])</small> |
|czas = {{Występowanie|83.6|72.1}} | |czas = {{Występowanie|83.6|72.1}} | ||
ok. 83,6-72,1 [[Ma]]<br> | ok. 83,6-72,1 [[Ma]]<br> | ||
Linia 27: | Linia 27: | ||
[[Velociraptorinae]] | [[Velociraptorinae]] | ||
|grafika = Shri devi.jpg | |grafika = Shri devi.jpg | ||
− | |podpis = Rekonstrukcja ''Shri''. Autor: FunkMonk (Michael B. H.) [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Shri_devi.jpg] | + | |podpis = Rekonstrukcja ''Shri''. <br>Autor: FunkMonk (Michael B. H.) [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Shri_devi.jpg] |
|PorównanieGrupa = Dromaeosauridae | |PorównanieGrupa = Dromaeosauridae | ||
|PorównanieDługość = 2 | |PorównanieDługość = 2 | ||
Linia 36: | Linia 36: | ||
}} | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
− | ''Shri'' to [[rodzaj]] stosunkowo niewielkiego [[Theropoda|teropoda]] z rodziny [[Dromaeosauridae]], żyjącego na terenie dzisiejszej Mongolii w późnej kredzie. Zwierzę to nazwano na cześć | + | ''Shri'' to [[rodzaj]] stosunkowo niewielkiego [[Theropoda|teropoda]] z rodziny [[Dromaeosauridae|dromeozaurydów]], żyjącego na terenie dzisiejszej [[Mongolia|Mongolii]] w późnej kredzie. Zwierzę to nazwano na cześć żeńskiego bóstwa opiekuńczego w buddyzmie tybetańsko-mongolskim. Jego bliskim krewnym był bardziej znany ''[[Velociraptor]]''. |
==Materiał kopalny i historia== | ==Materiał kopalny i historia== | ||
− | [[Plik:Shri specimens skeletal.png|thumb|Sylwetka ''Shri'' wraz z zaznaczonymi odnalezionymi kośćmi. Na niebiesko został oznaczony okaz [[holotyp]]owy, na pomarańczowo | + | [[Plik:Shri specimens skeletal.png|thumb|Sylwetka ''Shri'' wraz z zaznaczonymi odnalezionymi kośćmi. Na niebiesko został oznaczony okaz [[holotyp]]owy, zaś na pomarańczowo materiał |
+ | przypisany. Źródło: Czepiński, 2023 [https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Shri_specimens_skeletal.png#mw-jump-to-license].]] | ||
[[Plik:Shri_ZPAL_MgD-I-97.png|thumb|Rekonstrukcja czaszki ''Shri devi'' na podstawie okazu ZPAL MgD-I/97. Autor: Ł. Czepiński, 2023]] | [[Plik:Shri_ZPAL_MgD-I-97.png|thumb|Rekonstrukcja czaszki ''Shri devi'' na podstawie okazu ZPAL MgD-I/97. Autor: Ł. Czepiński, 2023]] | ||
− | [[Holotyp]] | + | [[Holotyp]] MPC-D 100/980 to częściowo [[artykułowany]] szkielet pozaczaszkowy obejmujący 23 kręgi przedkrzyżowe, miednicę, przednie kręgi ogonowe i szewrony, prawą kończynę tylną i lewą kość piszczelowo-stępową (''[[tibiotarsus]]''). Szczątki te, początkowo nazwane pseudonimem "Ichabodcraniosaurus" odkrył w 1991 r. [[Mark Norell]]. Przez długi czas uważano, że mogły one należeć do ''[[Velociraptor]]''. Dopiero w 2021 r. Turner i współpracownicy ustanowili dla niego nowy [[rodzaj]] i [[gatunek]]. |
− | Czepiński (2023) przypisał do rodzaju ''Shri'' | + | Czepiński (2023) przypisał do rodzaju ''Shri'' okaz o numerze katalogowym ZPAL MgD-I/97 składający się z niekompletnej czaszki oraz częściowej lewej kończyny tylnej na podstawie morfologii stopy, który wcześniej uznawano za należący do ''[[Velociraptor|Velociraptor mongoliensis]]'' (Barsbold & Osmólska, 1999). |
==Budowa== | ==Budowa== | ||
[[Plik:Shri ZPAL MgD-I 97 specimen.png|thumb|Okaz ZPAL MgD-I/97. Źródło: Czepiński, 2023 [https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Shri_ZPAL_MgD-I_97_specimen.png#mw-jump-to-license]]] | [[Plik:Shri ZPAL MgD-I 97 specimen.png|thumb|Okaz ZPAL MgD-I/97. Źródło: Czepiński, 2023 [https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Shri_ZPAL_MgD-I_97_specimen.png#mw-jump-to-license]]] | ||
− | ''Shri'' wielkością i zapewne również wyglądem przypominała swojego kuzyna [[Velociraptor|welocyraptora]], będąc niewielkim, ptakopodobnym, ale zwinnym i dobrze uzbrojonym drapieżnikiem. W odróżnieniu od niego miała jednak słabo rozwinięty czwarty krętarz na kości udowej, różniła się również budową kręgów szyjnych. Ponadto ''Shri'' miała dłuższe śródstopie i większy pazur na drugim palcu stopy. Czaszka ''Shri'' była krótsza i głębsza niż u pokrewnych [[Velociraptorinae|welociraptorynów]], cechowała się również Z-kształtnym szwem między kością szczękową a jarzmową oraz ostatnim zębem kości szczękowej położonym bliżej oczodołu (Czepiński, 2023). Można zakładać, że zwierzę to pokryte było piórami, których | + | ''Shri'' wielkością i zapewne również wyglądem przypominała swojego kuzyna [[Velociraptor|welocyraptora]], będąc niewielkim, ptakopodobnym, ale zwinnym i dobrze uzbrojonym drapieżnikiem. W odróżnieniu od niego miała jednak słabo rozwinięty czwarty krętarz na kości udowej, różniła się również budową kręgów szyjnych. Ponadto ''Shri'' miała dłuższe śródstopie i większy pazur na drugim palcu stopy. Czaszka ''Shri'' była krótsza i głębsza niż u pokrewnych [[Velociraptorinae|welociraptorynów]], cechowała się również Z-kształtnym szwem między kością szczękową a jarzmową oraz ostatnim zębem kości szczękowej położonym bliżej oczodołu (Czepiński, 2023). Można zakładać, że zwierzę to pokryte było piórami, których obecność stwierdzono u innych [[dromeozauryd]]ów (Turner i in,. 2021). |
− | + | ''Shri'' swoją krótką czaszką, w porównaniu do innych [[Velociraptorinae|welociraptorynów]], przypominała północnoamerykańskich kuzynów ([[Dromaeosaurinae|dromeozaurynów]] i [[Saurornitholestinae|zaurornitolestynów]]). Zapewne u ''Shri'' taka morfologia wykształciła się w wyniku [[konwergencja|ewolucji konwergentnej]] (Czepiński, 2023). | |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
Linia 56: | Linia 57: | ||
| {{Kpt|[[Alan Turner|Turner]], [[Shaena Montanari|Montanari]]}} i {{Kpt|[[Mark Norell|Norell]]}}, [[2021]] | | {{Kpt|[[Alan Turner|Turner]], [[Shaena Montanari|Montanari]]}} i {{Kpt|[[Mark Norell|Norell]]}}, [[2021]] | ||
|- | |- | ||
− | | = | + | | = "Ichabodcraniosaurus” |
| {{Kpt|Novacek, [[1996]]}} | | {{Kpt|Novacek, [[1996]]}} | ||
|- | |- | ||
Linia 64: | Linia 65: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
− | <small>Czepiński, Ł. (2023). "Skull of a dromaeosaurid dinosaur ''Shri devi'' from the Upper Cretaceous of the Gobi Desert suggests convergence to the North American forms". Acta Palaeontologica Polonica 68. [[doi:10.4202/app.01065.2023]] | + | <small>Barsbold, R., & Osmólska, H. (1999). The skull of ''Velociraptor'' [Theropoda] from the Late Cretaceous of Mongolia. Acta Palaeontologica Polonica, 44(2), 189-219. |
+ | |||
+ | Czepiński, Ł. (2023). "Skull of a dromaeosaurid dinosaur ''Shri devi'' from the Upper Cretaceous of the Gobi Desert suggests convergence to the North American forms". Acta Palaeontologica Polonica 68. [[doi:10.4202/app.01065.2023]] | ||
Turner, A.H., Montanari, S., Norell, M.A. (2021). "A New Dromaeosaurid from the Late Cretaceous Khulsan Locality of Mongolia" (PDF). American Museum Novitates. 2020 (3965): 1–48. [[doi:10.1206/3965.1]]. </small> | Turner, A.H., Montanari, S., Norell, M.A. (2021). "A New Dromaeosaurid from the Late Cretaceous Khulsan Locality of Mongolia" (PDF). American Museum Novitates. 2020 (3965): 1–48. [[doi:10.1206/3965.1]]. </small> |
Aktualna wersja na dzień 12:10, 28 wrz 2023
Autor: | Kamil Kamiński |
Korekta: | Paweł Konarzewski, Łukasz Czepiński |
Shri (szri) | |||||
---|---|---|---|---|---|
Długość | ok. 2 m | ||||
Dieta | mięsożerny | ||||
Miejsce | Mongolia
ajmak południowogobijski (formacja Baruungoyot) | ||||
Czas | |||||
Systematyka | Dinosauria | ||||
Rekonstrukcja Shri. Autor: FunkMonk (Michael B. H.) [3]
Porównanie wielkości Shri i człowieka. | |||||
Mapa znalezisk | |||||
Wczytywanie mapy…
|
Wstęp
Shri to rodzaj stosunkowo niewielkiego teropoda z rodziny dromeozaurydów, żyjącego na terenie dzisiejszej Mongolii w późnej kredzie. Zwierzę to nazwano na cześć żeńskiego bóstwa opiekuńczego w buddyzmie tybetańsko-mongolskim. Jego bliskim krewnym był bardziej znany Velociraptor.
Materiał kopalny i historia
Holotyp MPC-D 100/980 to częściowo artykułowany szkielet pozaczaszkowy obejmujący 23 kręgi przedkrzyżowe, miednicę, przednie kręgi ogonowe i szewrony, prawą kończynę tylną i lewą kość piszczelowo-stępową (tibiotarsus). Szczątki te, początkowo nazwane pseudonimem "Ichabodcraniosaurus" odkrył w 1991 r. Mark Norell. Przez długi czas uważano, że mogły one należeć do Velociraptor. Dopiero w 2021 r. Turner i współpracownicy ustanowili dla niego nowy rodzaj i gatunek.
Czepiński (2023) przypisał do rodzaju Shri okaz o numerze katalogowym ZPAL MgD-I/97 składający się z niekompletnej czaszki oraz częściowej lewej kończyny tylnej na podstawie morfologii stopy, który wcześniej uznawano za należący do Velociraptor mongoliensis (Barsbold & Osmólska, 1999).
Budowa
Shri wielkością i zapewne również wyglądem przypominała swojego kuzyna welocyraptora, będąc niewielkim, ptakopodobnym, ale zwinnym i dobrze uzbrojonym drapieżnikiem. W odróżnieniu od niego miała jednak słabo rozwinięty czwarty krętarz na kości udowej, różniła się również budową kręgów szyjnych. Ponadto Shri miała dłuższe śródstopie i większy pazur na drugim palcu stopy. Czaszka Shri była krótsza i głębsza niż u pokrewnych welociraptorynów, cechowała się również Z-kształtnym szwem między kością szczękową a jarzmową oraz ostatnim zębem kości szczękowej położonym bliżej oczodołu (Czepiński, 2023). Można zakładać, że zwierzę to pokryte było piórami, których obecność stwierdzono u innych dromeozaurydów (Turner i in,. 2021).
Shri swoją krótką czaszką, w porównaniu do innych welociraptorynów, przypominała północnoamerykańskich kuzynów (dromeozaurynów i zaurornitolestynów). Zapewne u Shri taka morfologia wykształciła się w wyniku ewolucji konwergentnej (Czepiński, 2023).
Spis gatunków
Shri | Turner, Montanari i Norell, 2021 |
= "Ichabodcraniosaurus” | Novacek, 1996 |
S. devi | Turner, Montanari i Norell, 2021 |
Bibliografia
Barsbold, R., & Osmólska, H. (1999). The skull of Velociraptor [Theropoda] from the Late Cretaceous of Mongolia. Acta Palaeontologica Polonica, 44(2), 189-219.
Czepiński, Ł. (2023). "Skull of a dromaeosaurid dinosaur Shri devi from the Upper Cretaceous of the Gobi Desert suggests convergence to the North American forms". Acta Palaeontologica Polonica 68. doi:10.4202/app.01065.2023
Turner, A.H., Montanari, S., Norell, M.A. (2021). "A New Dromaeosaurid from the Late Cretaceous Khulsan Locality of Mongolia" (PDF). American Museum Novitates. 2020 (3965): 1–48. doi:10.1206/3965.1.