Terminy anatomiczne: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Przedrostki i orientacja przestrzenna) |
m (Zastępowanie tekstu - "
" na "") |
||
| (Nie pokazano 18 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | Do poprawy i uporządkowania. | |
==Budowa czaszki== | ==Budowa czaszki== | ||
[[Plik:Budowaczaszkiyj0.png|300px|thumb|right| Schemat budowy czaszki na podstawie ichtiostegi (skan z "Paleozoologii" F. Biedy).]] | [[Plik:Budowaczaszkiyj0.png|300px|thumb|right| Schemat budowy czaszki na podstawie ichtiostegi (skan z "Paleozoologii" F. Biedy).]] | ||
| Linia 30: | Linia 30: | ||
''cranium'' - czaszka <br> | ''cranium'' - czaszka <br> | ||
''mandibula'' - żuchwa <br> | ''mandibula'' - żuchwa <br> | ||
| − | ''collumna vertebralis'' - | + | ''[[kręgosłup|collumna vertebralis]]'' - kręgosłup <br> |
''thorax'' - klatka piersiowa <br> | ''thorax'' - klatka piersiowa <br> | ||
''pelvis'' - miednica <br> | ''pelvis'' - miednica <br> | ||
| − | ''manus/palma manus'' - | + | ''manus/palma manus'' - dłoń/powierzchnia dłoniowa <br> |
| − | ''ossa manus'' - kości | + | ''ossa manus'' - kości ręki <br> |
''pes'' - stopa <br> | ''pes'' - stopa <br> | ||
''ossa pedis'' - kości stopy <br> | ''ossa pedis'' - kości stopy <br> | ||
| + | ''pectoral girdle'' - pas barkowy | ||
==Szwy czaszkowe== | ==Szwy czaszkowe== | ||
| − | ''sutura sphenofrontalis'' - szew skroniowo- | + | ''sutura sphenofrontalis'' - szew skroniowo-czołowy <br> |
''sutura coronalis'' - szew wieńcowy <br> | ''sutura coronalis'' - szew wieńcowy <br> | ||
''sutura frontozygomatica'' - szew czołowojarzmowy <br> | ''sutura frontozygomatica'' - szew czołowojarzmowy <br> | ||
''sutura sphenozygomatica'' - szew klinowo-jarzmowy <br> | ''sutura sphenozygomatica'' - szew klinowo-jarzmowy <br> | ||
| − | ''sutura zygomaticomaxillaris'' - szew jarzmowo- | + | ''sutura zygomaticomaxillaris'' - szew jarzmowo-szczękowy <br> |
| − | ''sutura intermaxillaris'' - szew | + | ''sutura intermaxillaris'' - szew międzyszczękowy <br> |
| − | ''sutura lambdoidea'' - szew | + | ''sutura lambdoidea'' - szew węglowy <br> |
''sutura sagittalis'' - szew strzałkowy <br> | ''sutura sagittalis'' - szew strzałkowy <br> | ||
| Linia 52: | Linia 53: | ||
''costae spuriae'' - żebra rzekome (VIII-XII) <br> | ''costae spuriae'' - żebra rzekome (VIII-XII) <br> | ||
''costae fluctuantes'' - żebra wolne (XI-XII) <br> | ''costae fluctuantes'' - żebra wolne (XI-XII) <br> | ||
| − | ''cartilago costalis'' - | + | ''cartilago costalis'' - chrząstka żebra <br> |
''sternum'' - mostek <br> | ''sternum'' - mostek <br> | ||
| − | ''manubrium sterni'' - | + | ''manubrium sterni'' - rękojeść mostka <br> |
''corpus sterni'' - trzon mostka <br> | ''corpus sterni'' - trzon mostka <br> | ||
''processus xiphoideus'' - wyrostek mieczykowaty <br> | ''processus xiphoideus'' - wyrostek mieczykowaty <br> | ||
| − | ''gastralium'' - | + | ''gastralium'' - żebro brzuszne (l. mn. [[gastralia]]) <br> |
| − | ==Budowa | + | ==Budowa kręgosłupa== |
| − | ''vertebrae cervicales'' - | + | ''vertebrae cervicales'' - kręgi szyjne <br> |
| − | ''vertebrae thoracicae'' - | + | ''vertebrae thoracicae'' - kręgi piersiowe <br> |
| − | ''vertebrae lumbales'' - | + | ''vertebrae lumbales'' - kręgi lędźwiowe <br> |
''sacrum'' - kość krzyżowa <br> | ''sacrum'' - kość krzyżowa <br> | ||
| − | ''coccygis'' - kość guziczna/ | + | ''coccygis'' - kość guziczna/kręgi guziczne u ludzi <br> |
| − | ''vertebrate cadual'' - | + | ''vertebrate cadual'' - kręgi ogonowe u zwierzęt <br> |
| − | ''vertebrae centrum'' - trzon kręgu <br> | + | ''[[chevron]]'' - szewron <br> |
| + | |||
| + | ===Budowa kręgu=== | ||
| + | ''vertebrae [[centrum]]'' - trzon kręgu <br> | ||
''vertebrae neural arch'' - łuk nerwowy kręgu <br> | ''vertebrae neural arch'' - łuk nerwowy kręgu <br> | ||
| − | ''[[ | + | ''neural spine'' - wyrostek kolczysty (łuku nerwowego)<br> |
| + | ''spinous process'' = ''neural spine''<br> | ||
| + | ''zygapophyses'' = ''articular process''<br> | ||
| + | ''articular process'' - wyrostek stawowy<br> | ||
| + | ''transverse process'' - wyrostek poprzeczny<br> | ||
| + | ''diapophysis'' - wyrostek poprzeczny górny<br> | ||
| + | ''[[epipophysis]]'' - epipofyzja, epipofyza | ||
| − | ==Budowa | + | ==Budowa kończyn dolnych/tylnych== |
''femur'' - kość udowa <br> | ''femur'' - kość udowa <br> | ||
| − | ''fibula'' - kość | + | ''fibula'' - kość strzałkowa <br> |
''tibia'' - kość piszczelowa <br> | ''tibia'' - kość piszczelowa <br> | ||
''patella'' - rzepka <br> | ''patella'' - rzepka <br> | ||
==Budowa stopy== | ==Budowa stopy== | ||
| − | ''calcaneus'' - kość | + | ''calcaneus'' - kość piętowa <br> |
''trochlea tali'' - bloczek kości skokowej <br> | ''trochlea tali'' - bloczek kości skokowej <br> | ||
''talus'' - kość skokowa <br> | ''talus'' - kość skokowa <br> | ||
| − | ''cuboideum'' - kość | + | ''cuboideum'' - kość sześcienna <br> |
''naviculare'' - kość łódkowata <br> | ''naviculare'' - kość łódkowata <br> | ||
''cuneiforme intermedium'' - kość klinowata pośrednia <br> | ''cuneiforme intermedium'' - kość klinowata pośrednia <br> | ||
| − | ''cuneiforme mediale'' - kość klinowata | + | ''cuneiforme mediale'' - kość klinowata przyśrodkowa <br> |
''cuneiforme laterale'' - kość klinowata boczna <br> | ''cuneiforme laterale'' - kość klinowata boczna <br> | ||
''metatarsale'' - kość śródstopia (I-V) <br> | ''metatarsale'' - kość śródstopia (I-V) <br> | ||
| Linia 90: | Linia 100: | ||
''phalanx distalis'' - paliczek dalszy (I-V) <br> | ''phalanx distalis'' - paliczek dalszy (I-V) <br> | ||
| − | ==Budowa | + | ==Budowa kończyn górnych/przednich== |
| − | ''scapula'' - | + | ''scapula'' - łopatka <br> |
''scapulocoracoid'' - k. łopatkowo-krucza <br> | ''scapulocoracoid'' - k. łopatkowo-krucza <br> | ||
''clavicula'' - obojczyk <br> | ''clavicula'' - obojczyk <br> | ||
| Linia 98: | Linia 108: | ||
''radius'' - kość promieniowa <br> | ''radius'' - kość promieniowa <br> | ||
| − | ==Budowa | + | ==Budowa dłoni== |
''capitatum'' - kość główkowata <br> | ''capitatum'' - kość główkowata <br> | ||
| − | ''trapezium'' - kość czworoboczna | + | ''trapezium'' - kość czworoboczna większa <br> |
''trapezoideum'' - kość czworoboczna mniejsza <br> | ''trapezoideum'' - kość czworoboczna mniejsza <br> | ||
''scaphoideum'' - kość łódeczkowata <br> | ''scaphoideum'' - kość łódeczkowata <br> | ||
''naviculare'' - kość łódkowata <br> | ''naviculare'' - kość łódkowata <br> | ||
''triquetrum'' - kość trójgranista <br> | ''triquetrum'' - kość trójgranista <br> | ||
| − | ''lunatum'' - kość | + | ''lunatum'' - kość księżycowa <br> |
''hamatum'' - kość haczykowata <br> | ''hamatum'' - kość haczykowata <br> | ||
''pisiforme'' - kość grochowata <br> | ''pisiforme'' - kość grochowata <br> | ||
''phalanx proximalis'' - paliczek bliższy <br> | ''phalanx proximalis'' - paliczek bliższy <br> | ||
| − | ''phalanx media'' - paliczek | + | ''phalanx media'' - paliczek środkowy <br> |
''phalanx distalis'' - paliczek dalszy/dystalny <br> | ''phalanx distalis'' - paliczek dalszy/dystalny <br> | ||
| Linia 119: | Linia 129: | ||
''acetabulum'' - panewka stawowa <br> | ''acetabulum'' - panewka stawowa <br> | ||
''processus iliacus'' - wyrostek biodrowy <br> | ''processus iliacus'' - wyrostek biodrowy <br> | ||
| − | ''foramen obturatorium'' - otwór | + | ''foramen obturatorium'' - otwór zasłonięty <br> |
==Pozostałe== | ==Pozostałe== | ||
| Linia 131: | Linia 141: | ||
''occipital condylum'' -> kłykieć potyliczny <br> | ''occipital condylum'' -> kłykieć potyliczny <br> | ||
''condylus occipitalis'' = kłykieć potyliczny <br> | ''condylus occipitalis'' = kłykieć potyliczny <br> | ||
| − | ''atlas'' - dźwigacz <br> | + | ''[[atlas]]'' - dźwigacz <br> |
| − | ''axis'' - obrotnik <br> | + | ''[[axis]]'' - obrotnik <br> |
''synservical'' - zrośnięte kręgi szyjne <br> | ''synservical'' - zrośnięte kręgi szyjne <br> | ||
''dorsal centra'' - trzony kregow grzbietowych <br> | ''dorsal centra'' - trzony kregow grzbietowych <br> | ||
| Linia 145: | Linia 155: | ||
''supratemporale fenestra'' - górne okno skroniowe, <br> | ''supratemporale fenestra'' - górne okno skroniowe, <br> | ||
''paroccipitale process'' - wyrostek bocznopotyliczny kości zewnętrznopotylicznej (''exoccipitale'') <br> | ''paroccipitale process'' - wyrostek bocznopotyliczny kości zewnętrznopotylicznej (''exoccipitale'') <br> | ||
| + | ''symphysis'' - spojenie | ||
| + | |||
| + | ==Osteologia== | ||
| + | ''pars ossea'' - część kostna | ||
| + | ''periosteum'' - okostna | ||
| + | ''endosteum'' - śródkoście, błona wyścielająca jamę szpikową | ||
| + | ''substantia corticalis'' - istota korowa - warstwa powiezchniowa zbudowana z blaszek podstawnych zewnętrznych | ||
| + | ''substantia compacta'' - istota zbita. tkanka zbudowana z osteonów | ||
| + | ''substantia spongiosa (trabecularis'' - istota gąbczasta (beleczkowa). Tkanka kostna o luźniejszej, beleczkowej budowie, w której puste, jamkowate przestrzenie wypełnia szpik | ||
| + | ''pars cartilaginosa'' - część chrzęstna | ||
| + | ''perichondrium'' - ochrzęstna. błona łącznotkankowa okrywająca chrząstkę. Wzrost chrząstki następuje częściowo właśnie od niej. | ||
| + | ''os longum'' - kość długa | ||
| + | ''os breve'' - k.krótka | ||
| + | ''os planum'' - k. płaska | ||
| + | ''os irregulare'' - k. nieregularna, o nieregularnym kształcie | ||
| + | ''os pneumaticum'' - k. pneumatyczna, zawierająca komory wypełnione powietrzem | ||
| + | ''epiphysis'' - nasada; koniec kości zawierający chrząstkę nasadową umożliwiającą, do pewnego czasu, wzrost kości na długość | ||
| + | ''diaphysis'' - trzon kości | ||
| + | ''metaphysis'' - przynasada. Warstwa miedzy nasadą i trzonem kości | ||
| + | ''facies articularis'' - powierzchnia stawowa | ||
| + | ''cavitas medullaris'' - jama szpikowa | ||
| + | ''foramen nutricium'' - otwór odżywczy - wnika przez niego do kości naczynie odżywiające przede wszystkim szpik | ||
| + | ''canalis nutricius'' - kanał odżywczy - jego początek stanowi otwór odżywczy. | ||
| + | |||
| + | ''syndesmosis'' - więzozrost | ||
| + | ''sutura'' - szew (''serrata/squamosa/plana'' - piłowaty, łuskowy, gładki) | ||
| + | ''schindylesis'' - połączenie rozszczepione | ||
| + | |||
| + | ''synchondrosis'' - chrząstkozrost - połączenie kości za pośrednictwem chrząstki szklistej | ||
| + | ''symphysis'' - spojenie - połączenie kości za pośrednictwem chrząstki włóknistej | ||
| + | |||
| + | ''ligamentum'' - więzadło | ||
| + | ''tendon'' - ścięgno | ||
==Przedrostki i orientacja przestrzenna== | ==Przedrostki i orientacja przestrzenna== | ||
| Linia 157: | Linia 200: | ||
''para-'' przy <br> | ''para-'' przy <br> | ||
''opistho-'' - tylny <br> | ''opistho-'' - tylny <br> | ||
| + | |||
''proximal'' - bliższy <br> | ''proximal'' - bliższy <br> | ||
| + | ''distal'' - dalszy <br> | ||
''posterior'' - tylne <br> | ''posterior'' - tylne <br> | ||
''anterior'' - przednie <br> | ''anterior'' - przednie <br> | ||
| Linia 166: | Linia 211: | ||
''apical'' - szczytowy <br> | ''apical'' - szczytowy <br> | ||
''lingual'' - językowy <br> | ''lingual'' - językowy <br> | ||
| + | ''frontal'' - czołowy <br> | ||
''labial'' - wargowy | ''labial'' - wargowy | ||
| + | |||
| + | ''primarium'' - pierwotny | ||
| + | ''secundarium'' - wtórny | ||
| + | |||
| + | ''verticalis'' - pionowy | ||
| + | ''horizontalis'' - poziomy | ||
| + | ''medianus'' - pośrodkowy | ||
| + | ''dexter'' - prawy | ||
| + | ''sinister'' - lewy | ||
| + | ''superior'' - górny | ||
| + | ''inferior'' - dolny | ||
| + | |||
| + | ''cranialis'' czaszkowy/w kierunku cz. | ||
| + | ''caudalis'' ogonowy/w kierunku o. | ||
| + | ''rostralis'' - dziobasty | ||
| + | ''apicalis'' - szczytowy | ||
| + | ''basalis/basilaris'' - podstawny | ||
| + | ''medius'' średni/środkowy | ||
| + | ''transversus'' - poprzeczny | ||
| + | ''longitudinalis'' - podłużny | ||
| + | ''axialis'' - osiowy | ||
| + | ''superficialis'' - powerzchniowy | ||
| + | ''profundus'' - głęboki | ||
| + | ''centralis'' - środkowy | ||
| + | |||
| + | ==Źródła== | ||
| + | m.in: | ||
| + | Feneis, H., 1986 Ilustrowany słownik międzynarodowego mianownictwa anatomicznego | ||
[[Kategoria:Anatomia]] | [[Kategoria:Anatomia]] | ||
[[Kategoria:Słownik]] | [[Kategoria:Słownik]] | ||
Aktualna wersja na dzień 12:25, 11 gru 2018
Do poprawy i uporządkowania.
Budowa czaszki
angulare - kość kątowa
articulare - kość stawowa
coronoideum - kość wieńcowa
dentale - kość zębowa
frontale - kość czołowa
jugale - kość jarzmowa
lacrimale - kość łzowa
maxilla - kość szczękowa
nasale - kość nosowa
occipitale - kość potyliczna
operculare - kość pokrywowa
orbitale - kość oczodołowa
otica - kości uszne
palatinum - kość podniebienia
parietale - kość ciemieniowa
pterygodium - kość skrzydłowa
quadratum - kość kwadratowa
sphenoideum - kość klinowa
spleniale - kość płatowa
squamosum - kość łuskowa
temporale - kość skroniowa
tympanicum - kość bębenkowa
vomer - kość lemieszowa
Ogólne
skeleton - szkielet
cranium - czaszka
mandibula - żuchwa
collumna vertebralis - kręgosłup
thorax - klatka piersiowa
pelvis - miednica
manus/palma manus - dłoń/powierzchnia dłoniowa
ossa manus - kości ręki
pes - stopa
ossa pedis - kości stopy
pectoral girdle - pas barkowy
Szwy czaszkowe
sutura sphenofrontalis - szew skroniowo-czołowy
sutura coronalis - szew wieńcowy
sutura frontozygomatica - szew czołowojarzmowy
sutura sphenozygomatica - szew klinowo-jarzmowy
sutura zygomaticomaxillaris - szew jarzmowo-szczękowy
sutura intermaxillaris - szew międzyszczękowy
sutura lambdoidea - szew węglowy
sutura sagittalis - szew strzałkowy
Budowa klatki piersiowej
costae verae - żebra prawdziwe (I-VII)
costae spuriae - żebra rzekome (VIII-XII)
costae fluctuantes - żebra wolne (XI-XII)
cartilago costalis - chrząstka żebra
sternum - mostek
manubrium sterni - rękojeść mostka
corpus sterni - trzon mostka
processus xiphoideus - wyrostek mieczykowaty
gastralium - żebro brzuszne (l. mn. gastralia)
Budowa kręgosłupa
vertebrae cervicales - kręgi szyjne
vertebrae thoracicae - kręgi piersiowe
vertebrae lumbales - kręgi lędźwiowe
sacrum - kość krzyżowa
coccygis - kość guziczna/kręgi guziczne u ludzi
vertebrate cadual - kręgi ogonowe u zwierzęt
chevron - szewron
Budowa kręgu
vertebrae centrum - trzon kręgu
vertebrae neural arch - łuk nerwowy kręgu
neural spine - wyrostek kolczysty (łuku nerwowego)
spinous process = neural spine
zygapophyses = articular process
articular process - wyrostek stawowy
transverse process - wyrostek poprzeczny
diapophysis - wyrostek poprzeczny górny
epipophysis - epipofyzja, epipofyza
Budowa kończyn dolnych/tylnych
femur - kość udowa
fibula - kość strzałkowa
tibia - kość piszczelowa
patella - rzepka
Budowa stopy
calcaneus - kość piętowa
trochlea tali - bloczek kości skokowej
talus - kość skokowa
cuboideum - kość sześcienna
naviculare - kość łódkowata
cuneiforme intermedium - kość klinowata pośrednia
cuneiforme mediale - kość klinowata przyśrodkowa
cuneiforme laterale - kość klinowata boczna
metatarsale - kość śródstopia (I-V)
phalanx proximalis - paliczek bliższy (I-V)
phalanx media - paliczek środkowy (I-IV)
phalanx distalis - paliczek dalszy (I-V)
Budowa kończyn górnych/przednich
scapula - łopatka
scapulocoracoid - k. łopatkowo-krucza
clavicula - obojczyk
ulna - kość łokciowa
humerus - kość ramienna
radius - kość promieniowa
Budowa dłoni
capitatum - kość główkowata
trapezium - kość czworoboczna większa
trapezoideum - kość czworoboczna mniejsza
scaphoideum - kość łódeczkowata
naviculare - kość łódkowata
triquetrum - kość trójgranista
lunatum - kość księżycowa
hamatum - kość haczykowata
pisiforme - kość grochowata
phalanx proximalis - paliczek bliższy
phalanx media - paliczek środkowy
phalanx distalis - paliczek dalszy/dystalny
Budowa miednicy
coxae - kość miednicza
ilium - kość biodrowa
ischii - kość kulszowa
pubis - kość łonowa
acetabulum - panewka stawowa
processus iliacus - wyrostek biodrowy
foramen obturatorium - otwór zasłonięty
Pozostałe
parasphenoid - k. przyklinowa
supraoccipital - k. nadpotyliczna
pterygoids - ko. skrzydłowe
prearticular - k. przedstawowa
surangular (suprangular) - k. kątowa górna
rostrum - k. rostralna (u ceratopsów) albo pysk
epijugal - k. nadjarzmowa
occipital condylum -> kłykieć potyliczny
condylus occipitalis = kłykieć potyliczny
atlas - dźwigacz
axis - obrotnik
synservical - zrośnięte kręgi szyjne
dorsal centra - trzony kregow grzbietowych
astragalus - k. skokowa (inaczej Talus bone)
coracoid (coracoideum) - k. krucza
tarsus/tarsal - stęp
carpus - nadgarstek/k. nadgarstka
metacarpals - k. śródręcza
center of ossification -> centrum skostnienia
preacetabular process - wyrostek przedpanewkowy
postacetabular process - wyrostek zapanewkowy
supratemporale fenestra - górne okno skroniowe,
paroccipitale process - wyrostek bocznopotyliczny kości zewnętrznopotylicznej (exoccipitale)
symphysis - spojenie
Osteologia
pars ossea - część kostna periosteum - okostna endosteum - śródkoście, błona wyścielająca jamę szpikową substantia corticalis - istota korowa - warstwa powiezchniowa zbudowana z blaszek podstawnych zewnętrznych substantia compacta - istota zbita. tkanka zbudowana z osteonów substantia spongiosa (trabecularis - istota gąbczasta (beleczkowa). Tkanka kostna o luźniejszej, beleczkowej budowie, w której puste, jamkowate przestrzenie wypełnia szpik pars cartilaginosa - część chrzęstna perichondrium - ochrzęstna. błona łącznotkankowa okrywająca chrząstkę. Wzrost chrząstki następuje częściowo właśnie od niej. os longum - kość długa os breve - k.krótka os planum - k. płaska os irregulare - k. nieregularna, o nieregularnym kształcie os pneumaticum - k. pneumatyczna, zawierająca komory wypełnione powietrzem epiphysis - nasada; koniec kości zawierający chrząstkę nasadową umożliwiającą, do pewnego czasu, wzrost kości na długość diaphysis - trzon kości metaphysis - przynasada. Warstwa miedzy nasadą i trzonem kości facies articularis - powierzchnia stawowa cavitas medullaris - jama szpikowa foramen nutricium - otwór odżywczy - wnika przez niego do kości naczynie odżywiające przede wszystkim szpik canalis nutricius - kanał odżywczy - jego początek stanowi otwór odżywczy.
syndesmosis - więzozrost sutura - szew (serrata/squamosa/plana - piłowaty, łuskowy, gładki) schindylesis - połączenie rozszczepione
synchondrosis - chrząstkozrost - połączenie kości za pośrednictwem chrząstki szklistej symphysis - spojenie - połączenie kości za pośrednictwem chrząstki włóknistej
ligamentum - więzadło tendon - ścięgno
Przedrostki i orientacja przestrzenna
supra- nad/górny
basi- pod/dolny
epi- nad
pre- przed
post- za
ecto- zewnętrzny
exo- boczny
inter- między
para- przy
opistho- - tylny
proximal - bliższy
distal - dalszy
posterior - tylne
anterior - przednie
ventral - brzuszny
dorsal - grzbietowy
medial - środkowy
lateral - boczny
apical - szczytowy
lingual - językowy
frontal - czołowy
labial - wargowy
primarium - pierwotny secundarium - wtórny
verticalis - pionowy horizontalis - poziomy medianus - pośrodkowy dexter - prawy sinister - lewy superior - górny inferior - dolny
cranialis czaszkowy/w kierunku cz. caudalis ogonowy/w kierunku o. rostralis - dziobasty apicalis - szczytowy basalis/basilaris - podstawny medius średni/środkowy transversus - poprzeczny longitudinalis - podłużny axialis - osiowy superficialis - powerzchniowy profundus - głęboki centralis - środkowy
Źródła
m.in: Feneis, H., 1986 Ilustrowany słownik międzynarodowego mianownictwa anatomicznego
