Tsintaosaurus

Hasło do weryfikacji i rozwinięcia

Autor:	Korekta:
Marcin Szermański Jakub Starzyński	Maciej Ziegler

---

Tsintaosaurus (tsintaozaur)
Długość:	8,3-9 m
Masa:	2,5-4 t
Miejsce występowania:	Chiny - Shandong (formacja Jingangkou)
Czas występowania	późna kreda (wczesny kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Cerapoda Ornithopoda Iguanodontia Hadrosauridae Lambeosaurinae
Aktualna rekonstrukcja czaszki T. spinorhinus [2]. Źródło: Prieto-Márquez i Wagner, 2013.

Wstęp

Tsintaozaur to przedstawiciel Lambeosaurinae z terenów dzisiejszych Chin. Został opisany przez Younga w 1958 roku, jako ornitopod należący do Hadrosaurinae. Żył pod koniec kredy, we wczesnym kampanie.

Materiał kopalny

Holotyp: IVPP V725 to częściowa artykułowana czaszka (puszka mózgowa, kości czołowe, nosowe, łuskowe, zaoczodołowe, ciemieniowa i lewa przedczołowa). Young zaliczył do niego również wiele elementów pozaczaszkowych, które niekoniecznie pochodzą od tego samego osobnika. Są to: dystalne części lewego i prawego wyrostku nosowego, kręgi szyjne, grzbietowe i ogonowe, kompletna kość krzyżowa, lewa k. łopatkowa i krucza, lewa i prawa płyta mostkowa, obie k. ramienne, lewa k. biodrowa, prawa i częściowa lewa k. kulszowa, częściowa lewa k. łonowa, prawa i częściowa lewa k. udowa, częściowa lewa i prawa k. strzałkowa i dystalna część lewej k. piszczelowej.

Paratyp: IVPP V818 to artykułowane części czaszki (puszka mózgowa, kości czołowe, łuskowe, zaoczodołowe, ciemieniowa i lewa przedczołowa).

Materiał przypisany: IVPP V723 to k. przedzębowa oraz prawa i lewa k. zębowa; V727 to obie k. ramienne; V728 to k. krzyżowa, obie k. ramienne, prawe k. biodrowa, kulszowa i łonowa oraz lewa k. udowa; V729 to k. krzyżowa i lewa k. ramienna; V768 to izolowane korony zębowe k. zębowej; V829 to artykułowany grzbietowy fragment zrośniętego romboida (ang. rhomboid), wyrostków k. nosowej i grzbietowej części k. przekszczękowej; V830 to częściowa lewa i prawie kompletna prawa k. jarzmowa. Dodatkowo do T. spinorhinus zalicza się K24 - częściowa k. przedzębowa; K63 - k. przedzębowa; K28 - lewa k. kwadratowa i prawa k. szczękowa; K45 - lewa k. szczękowa; K63 - lewa i prawa k. zębowa; K68 - prawie kompletna lewa k. kwadratowa; K69 - lewa k. łokciowa; K70 - prawa k. krucza i łopatka; K82 - prawa k. łokciowa; K86 - lewa k. promienna; K93 - lewa k. kątowa górna; K150 - lewa k. kątowa górna; K155 - ząb k. zębowej; K156 - kilka/kilkanaście (ang. several) k. śródręcza i paliczki "dłoni" z wielu osobników; K197 - lewa i częściowa prawa k. zębowa.

Materiał przypisany należący pierwotnie do Tanius chingkankouensis, niekoniecznie należy do tsintaozaura. Albert Prieto-Márquez i Jonathan Wagner (2013) uznają go za nomen dubium.

Ze względu na prawdopodobne wymieszanie szczątków różnych hadrozaurów Weishampel i Horner (1990) stwierdzili, że Tsintaosaurus to możliwa chimera.

Budowa

Klasyczna (niepoprawna) rekonstrukcja Tsintaosaurus z charakterystycznym wyrostkiem na głowie. [1].

Cechą wyróżniającą Tsintaosaurus miał być długi i wąski wyrostek na głowie. Wg badań przeprowadzonych w latach 90-tych (Taquet, 1991) stwierdzono, że ten "wyrostek" jest w rzeczywistości złamaną kością pochodzącą z góry pyska, która została zniekształcona przez zmiażdżenie. Teza ta została zakwestionowana przez Buffetauta i Tonga (1995), którzy przebadali dziobową część kości czołowej i przedczołowej u dwóch osobników. Mimo to Prieto-Márquez i Wagner (2013) rozwijają myśl Taqueta - wg ich rekonstrukcji czaszki tsintaozaura, miał on na czubku głowy grzebień przypominający nieco ozdobę Corythosaurus. Reszta ciała jest podobna do innych hadrozaurów, jak np. Parasaurolophus.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Tsintaosaurus znaczy "jaszczur z Tsingtao" (obecnie Qingdao). Epitet gatunkowy spinorhinus w wolnym tłumaczeniu znaczy "kolczasty nosorożec".

Spis gatunków

Tsintaosaurus	Young, 1958
T. spinorhinus	Young, 1958
?= Tanius chingkankouensis	Young, 1958	nomen dubium
= Tanius laiyangensis	Zhen, 1976

Bibliografia

Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information" [3]

Horner, J.R.; Weishampel, D.B. & Forster C.A. (2004) Hadrosauridae. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press

Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University, Princeton i Oxford

Prieto-Marquez, A. & Wagner, J.R. (2009) "Pararhabdodon isonensis and Tsintaosaurus spinorhinus: a new clade of lambeosaurine hadrosaurids from Eurasia" Cretaceous Research, 30, 1238-1246. doi:10.1016/j.cretres.2009.06.005

Prieto-Márquez, A. (2010) "Global phylogeny of Hadrosauridae (Dinosauria: Ornithopoda) using parsimony and Bayesian methods" Zoological Journal of the Linnean Society, 159, 435-502. doi: 10.1111/j.1096-3642.2009.00617.x

Prieto-Márquez, A. & Wagner, J.R. (2013) The ‘unicorn’ dinosaur that wasn’t: a new reconstruction of the crest of Tsintaosaurus and the early evolution of the lambeosaurine crest and rostrum. Submitted to PLoS ONE. doi: 10.1371/journal.pone.0082268

Weishampel, D.B. & Horner, J.R. (1990) "Hadrosauridae" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. [red.] "The dinosauria" Berkeley, University of California Press, 534–561