Eonephron

Autor:

Kamil Kamiński

---

Eoneophron (eoneofron)
Masa	59-98 kg
Dieta	wszystkożerny
Miejsce	USA, Dakota Południowa (formacja Hell Creek)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 67-66 Ma późna kreda (późny mastrycht)
Systematyka	Dinosauria Theropoda Tetanurae Coelurosauria Oviraptorosauria Caenagnathidae
Rekonstrukcja cenagnatydów z formacji Hell Creek. Eoneophron (u góry z lewej) ustepuje większemu od niego Anzu. Na dole domniemany trzeci cenagnatyd z tej formacji skalnej. Autor: Zubin Erik Dutta.

Wstęp

Eoneophron to rodzaj średniej wielkości cenagnatyda, żyjącego w późnej kredzie na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Został on nazwany i opisany przez Kyle’a Atkinsa-Weltmana i współpracowników w 2024 r., 10 lat po odkryciu. Jego szczątki pochodzą z osadów słynnej formacji Hell Creek, gdzie żył obok swego większego krewniaka - Anzu.

Etymologia

Nazwa Eonephron pochodzi od starogreckiego eo („świt”) oraz nazwy rodzajowej scierwnika białego - Neophron, nazywanego też kurczakiem faraonów. Epitet gatunkowy wywodzi się od łacińskiego określenia piekła. Jest to nawiązanie do formacji Hell Creek, której nazwę można tłumaczyć jako „piekielny strumień”.

Materiał kopalny

Holotyp to okaz CM 96523. Obejmuje on częściową prawą kończynę tylną (kość udową, piszczelową, kość piętową zrośniętą z kością skokową oraz kości śródstopia III i IV).

Budowa i paleobiologia

Eoneophron był średniej wielkości cenagnatydem. Jego masę oszacowano na 59-98 kg, a więc ważył on kilkukrotnie mniej niż znany z tej samej formacji skalnej Anzu. Jednocześnie badania histologiczne wskazują, że CM 96523 był w momencie śmierci osobnikiem dorosłym lub prawie dorosłym, nie mógł więc być po prostu młodym okazem anzu. Poza tym róznił się od niego kilkoma szczególami budowy kończyn tylnych. Najbliższymi krewniakami eoneofrona był Citipes i Elmisaurus.

Jedną z najbardziej charakterystycznych cech Eoneophron było zrośnięcie kości skokowo-piętowej i piszczelowej. Jest to cecha do tej pory nieznana u cenagnatydów, ale zaobserwowana u Avimimus i nieopisanych szczątków z formacji Dinoaur Park, również mogących należeć do przedstawiciela Caenagnathidae. Jak niemal wszystkie owiraptorozaury, Eoneophron wykazywał przystosowania do szybkiego biegu, widoczne w postaci wydłużenia dolnych partii tylnych kończyn. Kość piszczelowa stanowiła 128% długości kości udowej, a śródstopie – niemal połowę długości kości piszczelowej. Zdolność do szybkiego biegu mogła być pomocna zarówno przy polowaniu na niewielkie zwierzęta, jak i w ucieczce przed większymi drapieżnikami.

Sylwetka eoneofrona z zaznaczeniem znanych kości. Autor: Sauriazoicillus [1].

Paleoekologia

Jak już wspominano, Eoneophron żył obok swego większego krewniaka - Anzu. Co ciekawe, pewne poszlaki wskazują, że w formacji Hell Creek mógł występować jeszcze jeden, mniejszy rodzaj cenagnatyda. Świadczy to o dużym zróznicowaniu tej grupy teropodów pod koniec kredy. Poszczególne rodzaje różniły się wielkością, ale też zapewne ekologią. Środowisko formacji Hell Creek jest stosunkowo dobrze poznane. Żyły tam m.in. dwa z najbardziej znnaych dinozaurów - Tyrannosaurus i Triceratops. Zob. więcej w Edmontosaurus#Środowisko E. annectens.

Spis gatunków

Eoneophron	Atkins-Weltman, Simon, Woodward, Funston i Snively, 2024
E. infernalis	Atkins-Weltman, Simon, Woodward, Funston i Snively, 2024

Bibliografia

Atkins-Weltman, K. L., Simon, D. J., Woodward, H. N., Funston, G. F. & Snively, E. (2024). “A new oviraptorosaur (Dinosauria: Theropoda) from the end-Maastrichtian Hell Creek Formation of North America.” PLOS ONE 19 (1). e0294901. [[2]].