Hagryphus: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
| (Nie pokazano 3 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | Do sprawdzenia. | ||
| + | |||
{{DISPLAYTITLE:''Hagryphus''}} | {{DISPLAYTITLE:''Hagryphus''}} | ||
<small> | <small> | ||
| Linia 23: | Linia 25: | ||
|- | |- | ||
! '''[[:Kategoria:Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[:Kategoria:Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | ok. 76 | + | | ok. 76-75,5 Ma<ref>Ryc. 28.3. w: Sampson, S.D., Loewen, M.A. Roberts, E.M. & Getty, M.A. (2013) "A New Macrovertebrate Assemblage from the Late Cretaceous (Campanian) of Southern Utah" [w:] Titus, A.L. & Loewen, M.A. (red.) "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah" Bloomington, Indiana University Press, 599-620.</ref> [[Ma]] |
<small>[[późna kreda]] ([[kampan]])</small> | <small>[[późna kreda]] ([[kampan]])</small> | ||
| Linia 39: | Linia 41: | ||
[[Maniraptora]] | [[Maniraptora]] | ||
| + | |||
| + | [[Chuniaoae]] | ||
(?) [[Oviraptorosauria]] (?[[Deinonychosauria]]) | (?) [[Oviraptorosauria]] (?[[Deinonychosauria]]) | ||
| Linia 47: | Linia 51: | ||
|- | |- | ||
| colspan=2 |<center>[[Plik:Hagryphus giganteus - Natural History Museum of Utah - DSC07248.JPG|400px]]</center> | | colspan=2 |<center>[[Plik:Hagryphus giganteus - Natural History Museum of Utah - DSC07248.JPG|400px]]</center> | ||
| − | <small> | + | <small>Rekonstrukcja szkieletu wystawiona w Muzeum Historii Naturalnej w Utah (Salt |
Lake City). Źródło: [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/28/Hagryphus_giganteus_-_Natural_History_Museum_of_Utah_-_DSC07248.JPG]</small> | Lake City). Źródło: [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/28/Hagryphus_giganteus_-_Natural_History_Museum_of_Utah_-_DSC07248.JPG]</small> | ||
| Linia 53: | Linia 57: | ||
== Wstęp == | == Wstęp == | ||
| − | ''Hagryphus'' to późnokredowy [[teropod]] odnaleziony w stanie Utah ([[USA]]). Jego skamieniałe szczątki spoczywały w osadach formacji [[Kaiparowits]] | + | ''Hagryphus'' to późnokredowy [[teropod]] odnaleziony w stanie Utah ([[USA]]). Jego skamieniałe szczątki spoczywały w osadach formacji [[Kaiparowits]]. |
Jedynym opisanym gatunkiem hagryfusa jest ''Hagryphus giganteus'' ([[Lindsay Zanno|Zanno]] i [[Scott Sampson|Sampson]], [[2005]]). Niekompletny szkielet tego dinozaura przechowywany jest w Utah Museum of Natural History (Salt Lake City). | Jedynym opisanym gatunkiem hagryfusa jest ''Hagryphus giganteus'' ([[Lindsay Zanno|Zanno]] i [[Scott Sampson|Sampson]], [[2005]]). Niekompletny szkielet tego dinozaura przechowywany jest w Utah Museum of Natural History (Salt Lake City). | ||
| Linia 64: | Linia 68: | ||
==Pozycja systematyczna== | ==Pozycja systematyczna== | ||
| − | ''Hagryphus'' został opisany jako [[zaawansowany]] [[owiraptorozaur]] bliski ''[[Chirostenotes]]'' i ''[[Elmisaurus]]'' ([[Caenagnathidae]]?) i taką klasyfikację ukazuje większość [[analiza filogenetyczna|analiz filogenetycznych]] (np. [[Coelurosauria#Senter.2C_2007|Senter, 2007]]). Jednakże analiza [[Coelurosauria#Xu_i_in. | + | ''Hagryphus'' został opisany jako [[zaawansowany]] [[owiraptorozaur]] bliski ''[[Chirostenotes]]'' i ''[[Elmisaurus]]'' ([[Caenagnathidae]]?) i taką klasyfikację ukazuje większość [[analiza filogenetyczna|analiz filogenetycznych]] (np. [[Coelurosauria#Senter.2C_2007|Senter, 2007]]). Jednakże analiza [[Coelurosauria#Xu_i_in..2C_2009B|Xu i in. (2009]] - w której przyjęto, że palce [[tetanur]]ów to II-III-IV, zawierająca wiele cech dłoni i sporo niespodziewanych pozycji taksonów, szczególnie wśród [[bazalny]]ch tetanurów) - wykazała, że ''Hagryphus'' jest [[deinonychozaur]]em. Podobnie badanie [[Coelurosauria#Agnolin_i_Novas.2C_2011|Agnolina i Novasa (2011]]) ujawniło, że ''Hagryphus'' należy do [[dromeozauryd]]ów blisko spokrewnionych z ''[[Velociraptor]]''. |
==Paleobiologia== | ==Paleobiologia== | ||
| − | ''Hagryfus'' był zapewne dinozaurem opierzonym. Zapewne miał podobny do ptasiego dziób, pomocny przy zdobywaniu pokarmu. Kiedyś sądzono, ze [[owiraptorozaur]]y żywiły się jajami innych dinozaurów, lecz okazało się, że dowód takiego zachowania - zabity [[oviraptor|owiraptor]] przy domniemanym gnieździe protoceratopsa, okazał się dinozaurem wysiadującym tam własne jaja. Hagryf żywił się być może niewielkimi kręgowcami (np. ssakami). Był dość dużym owiraptorozaurem - osiągał około 3 metry długości ([[holotyp]] jest większy o ok. 30-40 % od ''[[Chirostenotes]]''. Posiadał długie, zakrzywione pazury. Ozdobą jego głowy mógł być charakterystyczny dla cenagnatydów grzebień, używany być może do przyciągania samicy podczas godów. Posiadał zapewne mocne, umięśnione kończyny tylne, dzięki nim był zdolny do szybkiego biegu. Lindsay [[Zanno]] (współautorka opisu zwierzęcia) twierdzi, iż zwierzę to było zbudowane do biegu. Jego odkrycie zwiększyło znany [[zasięg geograficzny|zasięg]] występowania owiraptorozaurów w Ameryce Północnej bardziej na południe. | + | ''Hagryfus'' był zapewne dinozaurem opierzonym. Zapewne miał podobny do ptasiego dziób, pomocny przy zdobywaniu pokarmu. Kiedyś sądzono, ze [[owiraptorozaur]]y żywiły się jajami innych dinozaurów, lecz okazało się, że dowód takiego zachowania - zabity [[oviraptor|owiraptor]] przy domniemanym gnieździe protoceratopsa, okazał się dinozaurem wysiadującym tam własne jaja. Hagryf żywił się być może niewielkimi kręgowcami (np. ssakami). Był dość dużym owiraptorozaurem - osiągał około 3 metry długości ([[holotyp]] jest większy o ok. 30-40 % od ''[[Chirostenotes]]''). Posiadał długie, zakrzywione pazury. Ozdobą jego głowy mógł być charakterystyczny dla cenagnatydów grzebień, używany być może do przyciągania samicy podczas godów. Posiadał zapewne mocne, umięśnione kończyny tylne, dzięki nim był zdolny do szybkiego biegu. Lindsay [[Zanno]] (współautorka opisu zwierzęcia) twierdzi, iż zwierzę to było zbudowane do biegu. Jego odkrycie zwiększyło znany [[zasięg geograficzny|zasięg]] występowania owiraptorozaurów w Ameryce Północnej bardziej na południe. |
== Spis gatunków == | == Spis gatunków == | ||
| Linia 80: | Linia 84: | ||
== Bibliografia == | == Bibliografia == | ||
<small>Agnolin, F.L. & Novas, F.E. (2011) "Unenlagiid theropods: are they members of the Dromaeosauridae (Theropoda, Maniraptora)?" Anais da Academia Brasileira de Ciencias, 83(1), 117-162. | <small>Agnolin, F.L. & Novas, F.E. (2011) "Unenlagiid theropods: are they members of the Dromaeosauridae (Theropoda, Maniraptora)?" Anais da Academia Brasileira de Ciencias, 83(1), 117-162. | ||
| − | |||
| − | |||
Senter, P. (2007) "A new look at the phylogeny of Coelurosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 5, 429-463. | Senter, P. (2007) "A new look at the phylogeny of Coelurosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 5, 429-463. | ||
| Linia 87: | Linia 89: | ||
Xu, X., Clark, J.M., Mo, J., Choiniere, J., Forster, C.A., Erickson, G.M., Hone, D.W.E., Sullivan, C., Eberth, D.A., Nesbitt, S., Zhao, Q., Hernandez, R., Jia, C., Han, F. & Guo, Y. (2009) "A Jurassic ceratosaur from China helps clarify avian digital homologies" Nature, 459, 940-944. | Xu, X., Clark, J.M., Mo, J., Choiniere, J., Forster, C.A., Erickson, G.M., Hone, D.W.E., Sullivan, C., Eberth, D.A., Nesbitt, S., Zhao, Q., Hernandez, R., Jia, C., Han, F. & Guo, Y. (2009) "A Jurassic ceratosaur from China helps clarify avian digital homologies" Nature, 459, 940-944. | ||
| − | Zanno, L.E. & Sampson, S.D. (2005) "A new oviraptorosaur (Theropoda; Maniraptora) from the Late Cretaceous (Campanian) of Utah" Journal of Vertebrate Paleontology 25(4), 897-904.</small> | + | Zanno, L.E. & Sampson, S.D. (2005) "A new oviraptorosaur (Theropoda; Maniraptora) from the Late Cretaceous (Campanian) of Utah" Journal of Vertebrate Paleontology 25(4), 897-904. |
| + | |||
| + | <references/></small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 100: | Linia 104: | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
[[Kategoria:Kampan]] | [[Kategoria:Kampan]] | ||
| + | [[Kategoria:Do sprawdzenia]] | ||
Aktualna wersja na dzień 14:28, 1 kwi 2024
Do sprawdzenia.
| Autor: |
| Dominik Mentelski, Maciej Ziegler |
| Hagryphus (hagryf) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 3 m |
| Masa: | ok. 50 kg |
| Miejsce występowania: | USA - Utah |
| Czas występowania | ok. 76-75,5 Ma[1] Ma |
| Systematyka | Dinosauria
(?) Oviraptorosauria (?Deinonychosauria) (?) Caenagnathoidea (??Dromaeosauridae) |
 Rekonstrukcja szkieletu wystawiona w Muzeum Historii Naturalnej w Utah (Salt Lake City). Źródło: [1] | |
Wstęp
Hagryphus to późnokredowy teropod odnaleziony w stanie Utah (USA). Jego skamieniałe szczątki spoczywały w osadach formacji Kaiparowits.
Jedynym opisanym gatunkiem hagryfusa jest Hagryphus giganteus (Zanno i Sampson, 2005). Niekompletny szkielet tego dinozaura przechowywany jest w Utah Museum of Natural History (Salt Lake City).
Etymologia i lokalizacja
Hagryphus (Ha - egipski bóg pustyni oraz greckie słowo gryphus, oznaczające mitycznego gryfa). Epitet giganteus odnosi się do wielkości owiraptorozaura.
Materiał kopalny
Odnaleziono dotychczas jeden szkielet oznaczony UMNH VP 12765, zawierający dolne części kończyn tylnych i kości dłoni.
Pozycja systematyczna
Hagryphus został opisany jako zaawansowany owiraptorozaur bliski Chirostenotes i Elmisaurus (Caenagnathidae?) i taką klasyfikację ukazuje większość analiz filogenetycznych (np. Senter, 2007). Jednakże analiza Xu i in. (2009 - w której przyjęto, że palce tetanurów to II-III-IV, zawierająca wiele cech dłoni i sporo niespodziewanych pozycji taksonów, szczególnie wśród bazalnych tetanurów) - wykazała, że Hagryphus jest deinonychozaurem. Podobnie badanie Agnolina i Novasa (2011) ujawniło, że Hagryphus należy do dromeozaurydów blisko spokrewnionych z Velociraptor.
Paleobiologia
Hagryfus był zapewne dinozaurem opierzonym. Zapewne miał podobny do ptasiego dziób, pomocny przy zdobywaniu pokarmu. Kiedyś sądzono, ze owiraptorozaury żywiły się jajami innych dinozaurów, lecz okazało się, że dowód takiego zachowania - zabity owiraptor przy domniemanym gnieździe protoceratopsa, okazał się dinozaurem wysiadującym tam własne jaja. Hagryf żywił się być może niewielkimi kręgowcami (np. ssakami). Był dość dużym owiraptorozaurem - osiągał około 3 metry długości (holotyp jest większy o ok. 30-40 % od Chirostenotes). Posiadał długie, zakrzywione pazury. Ozdobą jego głowy mógł być charakterystyczny dla cenagnatydów grzebień, używany być może do przyciągania samicy podczas godów. Posiadał zapewne mocne, umięśnione kończyny tylne, dzięki nim był zdolny do szybkiego biegu. Lindsay Zanno (współautorka opisu zwierzęcia) twierdzi, iż zwierzę to było zbudowane do biegu. Jego odkrycie zwiększyło znany zasięg występowania owiraptorozaurów w Ameryce Północnej bardziej na południe.
Spis gatunków
| Hagryphus | Zanno i Sampson, 2005 |
|---|---|
| H. giganteus | Zanno i Sampson, 2005 |
Bibliografia
Agnolin, F.L. & Novas, F.E. (2011) "Unenlagiid theropods: are they members of the Dromaeosauridae (Theropoda, Maniraptora)?" Anais da Academia Brasileira de Ciencias, 83(1), 117-162.
Senter, P. (2007) "A new look at the phylogeny of Coelurosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 5, 429-463.
Xu, X., Clark, J.M., Mo, J., Choiniere, J., Forster, C.A., Erickson, G.M., Hone, D.W.E., Sullivan, C., Eberth, D.A., Nesbitt, S., Zhao, Q., Hernandez, R., Jia, C., Han, F. & Guo, Y. (2009) "A Jurassic ceratosaur from China helps clarify avian digital homologies" Nature, 459, 940-944.
Zanno, L.E. & Sampson, S.D. (2005) "A new oviraptorosaur (Theropoda; Maniraptora) from the Late Cretaceous (Campanian) of Utah" Journal of Vertebrate Paleontology 25(4), 897-904.
- ↑ Ryc. 28.3. w: Sampson, S.D., Loewen, M.A. Roberts, E.M. & Getty, M.A. (2013) "A New Macrovertebrate Assemblage from the Late Cretaceous (Campanian) of Southern Utah" [w:] Titus, A.L. & Loewen, M.A. (red.) "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah" Bloomington, Indiana University Press, 599-620.
![[1]](http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/2/28/Hagryphus_giganteus_-_Natural_History_Museum_of_Utah_-_DSC07248.JPG){kind=link}