Iguanodon: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
Linia 103: Linia 103:
  
 
===Gatunki przeniesione do innych taksonów (w obrębie których są ważne)===
 
===Gatunki przeniesione do innych taksonów (w obrębie których są ważne)===
−
Patrz:
+
Patrz: punkt 4.2.
  
−
===Gatunki nieważne===
+
===Wybrane gatunki nieważne===
  
 
====''I. anglicus''====
 
====''I. anglicus''====
Linia 133: Linia 133:
 
====''I. hillii''====
 
====''I. hillii''====
 
[[Gatunek]] nieważny (''[[nomen dubium]]'' lub ''[[nomen nudum]]''). Jest to "[[takson]] zębowy" - na jego skromny materiał kopalny składa się jedynie jeden ząb. Epitet gatunkowy prawdopodobnie honoruje kogoś o nazwisku Hill (bądź Hilli).
 
[[Gatunek]] nieważny (''[[nomen dubium]]'' lub ''[[nomen nudum]]''). Jest to "[[takson]] zębowy" - na jego skromny materiał kopalny składa się jedynie jeden ząb. Epitet gatunkowy prawdopodobnie honoruje kogoś o nazwisku Hill (bądź Hilli).
 +
 +
====''I. orientalis''====
 +
[[Gatunek]] znany z terenów dzisiejszej Mongolii. [[Norman]] w [[1996]] roku uznał go za młodszy [[synonim]] ''I. bernissartensis'', lecz 2 lata później przemianował go na ''[[Altirhinus]] kurzanovi''. Znany ze skąpego materiału ([[holotyp]] to prawa k. szczękowa, lewa k. łopatkowa, kilka(naście) dużych fragmentów żeber, fragmenty łuków neuralnych kręgów, tylny kawałek prawej gałęzi k. przedszczękowej, dystalny fragment k. śródstopia, częściowa prawa k. nosowa. ''[[Nomen dubium]]''.
  
 
====''I. ottingeri''====
 
====''I. ottingeri''====
Linia 158: Linia 161:
 
| ?= ''[[Mantellisaurus]] atherfieldensis''
 
| ?= ''[[Mantellisaurus]] atherfieldensis''
 
| ([[Hooley]],[[1925]]) [[Paul]], [[2006]]
 
| ([[Hooley]],[[1925]]) [[Paul]], [[2006]]
−
|-
 
−
| = ''Iguanodon seeleyi''
 
−
|
 
−
| ''[[nomen nudum]]''
 
 
|}
 
|}
  
Linia 191: Linia 190:
 
| ([[Owen]], [[1874]])
 
| ([[Owen]], [[1874]])
 
| ''[[nomen nudum]]''
 
| ''[[nomen nudum]]''
 +
|-
 
| = ''Iguanodon hoggi''
 
| = ''Iguanodon hoggi''
 
| ([[Owen]], [[1874]])
 
| ([[Owen]], [[1874]])
Linia 250: Linia 250:
 
| = ''[[Vectisaurus]] valdensis''
 
| = ''[[Vectisaurus]] valdensis''
 
| [[Hulke]], [[1879]]
 
| [[Hulke]], [[1879]]
 +
|-
 
| = ''Iguanodon valdensis''
 
| = ''Iguanodon valdensis''
 
| ([[Hulke]], [[1879]]) [[van der Broeck]], [[1900]]
 
| ([[Hulke]], [[1879]]) [[van der Broeck]], [[1900]]
Linia 255: Linia 256:
 
| = ''[[Sphenospondylus]] gracilis''
 
| = ''[[Sphenospondylus]] gracilis''
 
| [[Lydekker]], [[1888]]
 
| [[Lydekker]], [[1888]]
 +
|-
 
| = ''Iguanodon gracilis''
 
| = ''Iguanodon gracilis''
 
| ([[Lydekker]], [[1888]]) [[Steel]], [[1969]]
 
| ([[Lydekker]], [[1888]]) [[Steel]], [[1969]]
Linia 265: Linia 267:
 
|}
 
|}
  
−
===Gatunki ważne i ich młodsze (nieważne) [[synonim]]y===
+
===Gatunki nieważne===
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
−
! ''Iguanodon''
+
| ''I. anglicus''
−
| [[Mantell]], [[1825]]
+
| ([[Holl]], [[1829]]) [[Norman]], [[1986]]
 +
|-
 +
| = ''Iguanodon anglicum''
 +
| [[Holl]], [[1829]]
 +
| ''[[nomen nudum]]''
 +
|-
 +
|  = ''[[Cetiosaurus]] brevis''
 +
| [[Owen]], [[1842]]
 +
|-
 +
| = ''[[Streptospondylus]] major''
 +
| [[Owen]], [[1842]]
 +
| ''[[nomen dubium]]''
 +
| = ''Iguanodon major''
 +
| ([[Owen]], [[1842]]) [[Delair]], [[1966]]
 +
|-
 +
| = ''Iguanodon angelicus''
 +
| [[Lessem]] i [[Glut]], [[1993]]
 +
| ''[[nomen nudum]]''
 +
|-
 +
| ''I. phillipsi''
 +
| [[Seeley]], [[1869]]
 +
| ''[[nomen dubium]]''
 +
|-
 +
| = ''[[Priodontognathus]] phillipsi''
 +
| [[Seeley]], [[1875]]
 +
|-
 +
| ''I. praecursor''
 +
| [[Sauvage]], [[1876]]
 +
| ?= ''[[Neosodon]] praecursor''
 +
| [[Moussaye]], [[1885]]
 +
| ''[[nomen dubium]]''
 +
|-
 +
| = ''Iguanodon precursos''
 +
|
 +
| ''[[nomen nudum]]''
 +
|-
 +
| ''I. exogyrarum''
 +
| [[Fritsch]], [[1878]]
 +
| = ''[[Ponerosteus]] exogyrarum''
 +
| [[Olshevsky]], [[2000]]
 +
| ''[[nomen dubium]]''
 +
|-
 +
| = ''[[Procerosaurus]] exogyrarum''
 +
| ([[Fritsch]], [[1878]]) [[Fritsch]], [[1905]]
 
|-
 
|-
−
| = ''Iguanosaurus''
+
| = ''Iguanodon exogirarum''
−
| [[Ritgen]], [[1828]]
+
|
 +
| ''[[nomen nudum]]''
 
|-
 
|-
−
| = ''Heterosaurus''
+
| = ''Iguanodon exogirarus''
−
| [[Cornuel]], [[1850]]
+
|
 +
| ''[[nomen nudum]]''
 
|-
 
|-
−
! ''I. bernissartensis''
+
| ''I. hillii''
−
| [[Boulenger]], [[1881]]
+
| [[Newton]], [[1892]]
 +
| ''[[nomen dubium]]'' / ''[[nomen nudum]]''
 
|-
 
|-
−
| ?= ''I. seelyi''
+
| ''I. albinos''
−
| [[Hulke]], [[1882]]
+
| [[Fritsch]], [[1893]]
−
| = ''[[Dollodon]] seelyi''
+
| = ''[[Albisaurus]] albinos''
−
| ([[Hulke]], [[1882]]) [[Paul]], [[2008]] ''vide'' [[Carpenter]] i [[Ishida]], [[2010]]
+
|  
−
| ?= ''[[Mantellisaurus]] atherfieldensis''
+
| ''[[nomen dubium]]''
−
| ([[Hooley]],[[1925]]) [[Paul]], [[2006]]
 
 
|-
 
|-
−
| = ''Iguanodon seeleyi''
+
| ?= ''[[Albisaurus]] scutifer''
 
|
 
|
 +
|-
 +
| ''I. orientalis''
 +
| [[Rozhdestvensky]], [[1952]]
 +
| = ''[[Altirhinus]] kurzanovi''
 +
| ([[Rozhdestvensky]], [[1952]]) [[Norman]], [[1998]]
 +
| ?''[[nomen dubium]]''
 +
|-
 +
| ''I. ottingeri''
 +
| [[Galton]] i [[Jensen]], [[1979]]
 +
| ''[[nomen dubium]]''
 +
|-
 +
| "I. mongolensis"
 +
| [[Whitfield]], [[1992]]
 
| ''[[nomen nudum]]''
 
| ''[[nomen nudum]]''
 
|}
 
|}
Linia 302: Linia 362:
 
McDonald, A.T., Barrett, P.M. & Chapman, S.D. (2010B) "A new basal iguanodont (Dinosauria: Ornithischia) from the Wealden (Lower Cretaceous) of England" Zootaxa, 2569, 1–43.
 
McDonald, A.T., Barrett, P.M. & Chapman, S.D. (2010B) "A new basal iguanodont (Dinosauria: Ornithischia) from the Wealden (Lower Cretaceous) of England" Zootaxa, 2569, 1–43.
  
−
Norman D.B. (2004) Basal Iguanodontia. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press  
+
Norman, D.B. (1996) On Mongolian ornithopods (Dinosauria: Ornithischia). 1. Iguanodon orientalis Rozhdestvensky 1952. Zoological Journal of the Linnean Society, 116: 303–315.
 +
 
 +
Norman, D.B. (1998) On Asian ornithopods (Dinosauria: Ornithischia). 3. A new species of iguanodontid dinosaur. Zoological Journal of the Linnean Society (1998), 122: 291–348.
 +
 
 +
Norman, D.B. (2004) Basal Iguanodontia. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press  
  
 
Norman, D.B. (2010) "A taxonomy of iguanodontian (Dinosauria: Ornithopoda) from the lower Wealden Group (Cretaceous: Valanginian) of southern England". Zootaxa 2489: 47–66.
 
Norman, D.B. (2010) "A taxonomy of iguanodontian (Dinosauria: Ornithopoda) from the lower Wealden Group (Cretaceous: Valanginian) of southern England". Zootaxa 2489: 47–66.
  
 
Paul, G.S. (2008) "A revised taxonomy of the iguanodont dinosaur genera and species". Cretaceous Research 29 (2): 192–216. doi:10.1016/j.cretres.2007.04.009  
 
Paul, G.S. (2008) "A revised taxonomy of the iguanodont dinosaur genera and species". Cretaceous Research 29 (2): 192–216. doi:10.1016/j.cretres.2007.04.009  
 +
 +
http://en.wikipedia.org/wiki/Iguanodon#Species
  
 
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
 
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford

Wersja z 12:03, 6 kwi 2012

wrzucam po kawałeczku i zapisuję bo ostatnio u mnie w b-b jakieś awarie prądu :P

Autor: Korekta:
Marcin Szermański

Iguanodon (iguanodont)
Długość: > 8 m
Masa: > 3 t
Miejsce występowania: Belgia

(grupa Upper Hainaut)

Czas występowania ok. 128, 3 / 128,3-125 / ok. 125-124 Ma

wczesna kreda ("środkowy" barrem lub późny barrem

lub najwcześniejszy apt)

Systematyka Dinosauria

Ornithischia

Genasauria

Neornithischia

Cerapoda

Ornithopoda

Iguanodontia

Hadrosauriformes

? Hadrosauroidea

Dollodon.jpg

Rekonstrukcja przyżyciowa dollodonta na podstawie rekonstrukcji szkieletu G.S. Paula.

Autor: Stephen O'Connor[1]

Wstęp

Iguanodon ("ząb legwana") to jeden z najbardziej znanych dinozaurów. Jest również jednym z pierwszych opisanych. Jedynie Megalosaurus został opisany (o zaledwie jeden rok) przed iguanodontem. Następnym z kolei opisanym dinozaurem był kolejny "brytyjski" dinozaur, mianowicie Hylaeosaurus (1833).

Nie jest tu brany pod uwagę zauropod "Rutellum", gdyż został nazwany przed klasyfikacją Linneusza (1758), przez co nie jest nazwą naukową (nomen oblitum).

Warto zaznaczyć, iż wszystkie cztery powyższe dinozaury zostały odnalezione na Wyspach Brytyjskich, lecz – co ciekawe – być może jedyny dziś ważny gatunek iguanodonta, a więc I. bernissartensis, żył jedynie w kontynentalnej Europie (Paul, 2008; McDonald, 2012). Na przestrzeni lat (zwłaszcza w latach 2006-2010) dochodziło do rewizji taksonomicznej gatunków iguanodonta, przez co te pewne "brytyjskie" zostały przeniesione do nowo utworzonych rodzajów.

Zawiłość taksonomiczna gatunków

Od momentu nazwania pierwszych skamieniałości przez Mantella (1825) pod nazwą rodzajową Iguanodon, opisano wiele jego gatunków. Obszerna rewizja taksonomiczna Paula (2008) i Normana (2010) rewiduje ważność poszczególnych gatunków, a dla niektórych tworzy nowe nazwy rodzajowe.

Jeszcze w 2008 roku uważane były za diagnostyczne (ważne) 3 gatunki: I. bernissartensis, I. atherfieldensis i I. lakotaensis. Obecnie tylko ten pierwszy jest uważany za ważny gatunek iguanodonta – pozostałe dwa zostały przeniesione do nowych rodzajów. Co ciekawe – i widać tu pewną niekonsekwencję - I. atherfieldensis został już w 2006 roku przeniesiony do nowego rodzaju Mantellisaurus, a formalności tej dokonał… Gregory S. Paul.

Ten sam naukowiec w tej samej pracy (2008) określił wiele gatunków jako niediagnostyczne (nomen dubium) oraz incertae sedis, gdyż nie jest pewna ich przynależność do rodzaju Iguanodon i Iguanodontia w ogóle. Ponadto utworzył dla niektórych nowe rodzaje: Dakotadon i Dollodon.

Z kolei Norman (2010) dla gatunków I. dawsoni oraz I. fittoni (którego zsynonimizował z I. hollingtonensis) utworzył odpowiednio Barillium i Hypselospinus.

Jakby tego było mało, swoje przysłowiowe "3 grosze" dorzuca McDonald (2012), który krytykuje swoich kolegów po fachu, uznając za ważne – z barremu – aptu Anglii i Belgii – jedynie Mantellisaurus atherfieldensis i Iguanodon bernissartensis.

Gatunki

Poniżej zestawienie niektórych (ważne i nieważne) gatunków iguanodonta.

Gatunki ważne

I. bernissartensis

Długość: > 8 m

Masa: > 3 t

Czas: wczesna kreda ("środkowy" barrem lub późny barrem lub najwcześniejszy apt; ?ok. 128,3/ 128,3-125/ok. 122-121 Ma)

Miejsce: Belgia

Materiał kopalny:

Lektotyp: IRSNB 1534

Materiał przypisany: wszystkie osobniki z lokalizacji lektotypu.

Gatunek typowy iguanodonta. Stał się nim po interwencji ICZN w 2000 roku, kiedy dotychczasowy gatunek typowy – I. anglicus – okazał się nie być diagnostyczny. Konieczne było ustalenie nowego gatunku typowego (neotyp), który miał zastąpić dotychczasowy (holotyp). W przeciwnym razie wszystkie gatunki iguanodonta, w tym (wówczas potencjalnie) ważne, podzieliłyby los I. anglicus, a więc zostałyby nomen dubium.

Ocenia go na ponad 8 metrów długości i ponad 3 tony (Paul, 2008; 2010).

Gatunki przeniesione do innych taksonów (w obrębie których są ważne)

Patrz: punkt 4.2.

Wybrane gatunki nieważne

I. anglicus

Długość: ? m

Masa: ? t

Czas: wczesna kreda

Miejsce: Wielka Brytania

Materiał kopalny:

Holotyp: zęby

Materiał przypisany: osobniki nazwane pierwotnie Cetiosaurus brevis i Streptospondylus major.

Gatunek ten był pierwotnym gatunkiem typowym rodzaju Iguanodon. Mantell ustanawiając rodzaj Iguanodon (1825) nie ustanowił gatunku typowego. Zrobił to za niego Holl (1829), dodając epitet gatunkowy anglicum. Został on poprawiony na anglicus przez Normana (1986). Ze względu na brak cech diagnostycznych, obecnie jest uważany za nomen dubium.

I. phillipsi

Nieważny gatunek znany jedynie z żuchwy z kilkoma/kilkunastoma zębami. To samo zwierzę co jego synonim - Priodontognathus phillipsi. Epitet gatunkowy honoruje nijakiego Phillipsa - prawdopodobnie autora m.in. paru gatunków należących do Cetiosaurus.

I. praecursor

Najprawdopodobniej chodzi o to samo zwierzę co Neosodon praecursor. Jest to tzw. "takson zębowy", tzn. znany jest jedynie z zębów. Opisany przez Sauvage (1876), doczekał się nowej nazwy rodzajowej 9 lat później.

I. hillii

Gatunek nieważny (nomen dubium lub nomen nudum). Jest to "takson zębowy" - na jego skromny materiał kopalny składa się jedynie jeden ząb. Epitet gatunkowy prawdopodobnie honoruje kogoś o nazwisku Hill (bądź Hilli).

I. orientalis

Gatunek znany z terenów dzisiejszej Mongolii. Norman w 1996 roku uznał go za młodszy synonim I. bernissartensis, lecz 2 lata później przemianował go na Altirhinus kurzanovi. Znany ze skąpego materiału (holotyp to prawa k. szczękowa, lewa k. łopatkowa, kilka(naście) dużych fragmentów żeber, fragmenty łuków neuralnych kręgów, tylny kawałek prawej gałęzi k. przedszczękowej, dystalny fragment k. śródstopia, częściowa prawa k. nosowa. Nomen dubium.

I. ottingeri

Gatunek ten - w przeciwieństwie do większości gatunków "iguanodonta" - został opisany w drugiej połowie nie XIX, a XX wieku. Kolejny z kolei "takson zębowy", na którego składają się jedynie zęby. Nomen dubium, a więc takson wątpliwy/nieważny.

Spis gatunków

Gatunki ważne i ich młodsze (nieważne) synonimy

Iguanodon Mantell, 1825
= Iguanosaurus Ritgen, 1828
= Heterosaurus Cornuel, 1850
I. bernissartensis Boulenger, 1881
?= I. seelyi Hulke, 1882 = Dollodon seelyi (Hulke, 1882) Paul, 2008 vide Carpenter i Ishida, 2010 ?= Mantellisaurus atherfieldensis (Hooley,1925) Paul, 2006

Gatunki przeniesione do innych taksonów (w obrębie których są ważne)

I. suessi Bunzel, 1871 = Mochlodon suessi (Bunzel, 1871) Seeley, 1881 ?= Rhabdodon priscus Matheron, 1869
I. foxii Owen, 1873 lub 1874 = Hypshilophodon foxii Huxley, 1869
= Iguanodon foxi nomen nudum
I. hoggii Owen, 1874 = Owenodon hoggii (Owen, 1874) Galton, 2009 ?nomen dubium
= Iguanodon boggii (Owen, 1874) nomen nudum
= Iguanodon hoggi (Owen, 1874) nomen nudum
= Camptosaurus hoggii (Owen, 1874) Norman i Barrett, 2002
= Camptosaurus hoggi (Owen, 1874) Norman, 2004 nomen nudum
I. prestwichii Hulke, 1880 = Cumnoria prestwichii (Hulke, 1880) Seeley, 1888
= Camptosaurus prestwichii (Hulke, 1880) Lydekker, 1889
= Iguanodon prestwichi nomen nudum
I. dawsoni Lydekker, 1888 = Barilium dawsoni (Lydekker, 1888) Norman, 2010
= Torilion dawsoni (Lydekker, 1888) Carpenter i Ishida, 2010
I. fittoni Lydekker, 1889 = Hypselospinus fittoni (Lydekker, 1889) Norman, 2010
= Iguanodon hollingtonensis Lydekker, 1889
= Iguanodon hollingtoniensis nomen nudum
= Wadhurstia fittoni (Lydekker, 1889) Carpenter i Ishida, 2010
I. atherfieldensis Hooley, 1925 = Mantellisaurus atherfieldensis (Hooley, 1925) Paul, 2006
= Iguanodon mantelli Meyer, 1832
= Heterosaurus neocorniensis Cornuel, 1850 [partim]
= Vectisaurus valdensis Hulke, 1879
= Iguanodon valdensis (Hulke, 1879) van der Broeck, 1900
= Sphenospondylus gracilis Lydekker, 1888
= Iguanodon gracilis (Lydekker, 1888) Steel, 1969
I. lakotaensis Weishampel i Bjork, 1989 = Dakotadon lakotaensis (Weishampel i Bjork, 1989) Paul, 2008 ?= I. bernissartensis

Gatunki nieważne

I. anglicus (Holl, 1829) Norman, 1986
= Iguanodon anglicum Holl, 1829 nomen nudum
= Cetiosaurus brevis Owen, 1842
= Streptospondylus major Owen, 1842 nomen dubium = Iguanodon major (Owen, 1842) Delair, 1966
= Iguanodon angelicus Lessem i Glut, 1993 nomen nudum
I. phillipsi Seeley, 1869 nomen dubium
= Priodontognathus phillipsi Seeley, 1875
I. praecursor Sauvage, 1876 ?= Neosodon praecursor Moussaye, 1885 nomen dubium
= Iguanodon precursos nomen nudum
I. exogyrarum Fritsch, 1878 = Ponerosteus exogyrarum Olshevsky, 2000 nomen dubium
= Procerosaurus exogyrarum (Fritsch, 1878) Fritsch, 1905
= Iguanodon exogirarum nomen nudum
= Iguanodon exogirarus nomen nudum
I. hillii Newton, 1892 nomen dubium / nomen nudum
I. albinos Fritsch, 1893 = Albisaurus albinos nomen dubium
?= Albisaurus scutifer
I. orientalis Rozhdestvensky, 1952 = Altirhinus kurzanovi (Rozhdestvensky, 1952) Norman, 1998 ?nomen dubium
I. ottingeri Galton i Jensen, 1979 nomen dubium
"I. mongolensis" Whitfield, 1992 nomen nudum


Bibliografia

Carpenter, K. and Ishida, Y. (2010) "Early and "Middle" Cretaceous Iguanodonts in Time and Space". Journal of Iberian Geology 36 (2): 145-164.doi:10.5209/rev_JIGE.2010.v36.n2.3.

McDonald, A.T. (2012) "The status of Dollodon and other basal iguanodonts (Dinosauria: Ornithischia) from the upper Wealden beds (Lower Cretaceous) of Europe". Cretaceous Research advance online publication. doi:10.1016/j.cretres.2011.03.002

McDonald, A.T., Wolfe, D.G. & Kirkland, J.I. (2010A) "A new basal hadrosauroid (Dinosauria: Ornithopoda) from the Turonian of New Mexico" Journal of Vertbrate Paleontology, 30(3), 799-812. doi:10.1080/02724631003763516

McDonald, A.T., Barrett, P.M. & Chapman, S.D. (2010B) "A new basal iguanodont (Dinosauria: Ornithischia) from the Wealden (Lower Cretaceous) of England" Zootaxa, 2569, 1–43.

Norman, D.B. (1996) On Mongolian ornithopods (Dinosauria: Ornithischia). 1. Iguanodon orientalis Rozhdestvensky 1952. Zoological Journal of the Linnean Society, 116: 303–315.

Norman, D.B. (1998) On Asian ornithopods (Dinosauria: Ornithischia). 3. A new species of iguanodontid dinosaur. Zoological Journal of the Linnean Society (1998), 122: 291–348.

Norman, D.B. (2004) Basal Iguanodontia. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press

Norman, D.B. (2010) "A taxonomy of iguanodontian (Dinosauria: Ornithopoda) from the lower Wealden Group (Cretaceous: Valanginian) of southern England". Zootaxa 2489: 47–66.

Paul, G.S. (2008) "A revised taxonomy of the iguanodont dinosaur genera and species". Cretaceous Research 29 (2): 192–216. doi:10.1016/j.cretres.2007.04.009

http://en.wikipedia.org/wiki/Iguanodon#Species

Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford

Źródło: „https://www.encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Iguanodon&oldid=6480”