Paludititan: Różnice pomiędzy wersjami
| (Nie pokazano 5 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | {{DISPLAYTITLE:''Paludititan''}} | ||
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Linia 7: | Linia 8: | ||
| [[Maciej Ziegler]] | | [[Maciej Ziegler]] | ||
[[Szymon Dzięcioł]] | [[Szymon Dzięcioł]] | ||
| + | |||
| + | [[Mateusz Tałanda]] | ||
|} | |} | ||
</small> | </small> | ||
| Linia 26: | Linia 29: | ||
| [[Rumunia]] - Basen Hateg | | [[Rumunia]] - Basen Hateg | ||
| − | <small>([[ | + | <small>(formacja [[Sânpetru]])</small> |
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | ok. 69 Ma | + | | ok. 69 [[Ma]] |
| − | <small>późna [[kreda]] (wczesny mastrycht; prawdopodobnie | + | <small>późna [[kreda]] (wczesny [[mastrycht]]; prawdopodobnie |
| − | przełom wczesnego i późnego</small> | + | przełom wczesnego i późnego)</small> |
|- | |- | ||
! '''Systematyka''' | ! '''Systematyka''' | ||
| Linia 58: | Linia 61: | ||
[[Lithostrotia]] | [[Lithostrotia]] | ||
|- | |- | ||
| − | | colspan=2 |[[Plik:Paludititan.jpg|400px | + | | colspan=2 |[[Plik:Paludititan.jpg|400px]] |
| − | <small> | + | <small>Kręg grzbietowy. Fot.: Zoltan Csiki-Sava i in. [https://doi.org/10.3897/zookeys.469.8439].</small> |
|} | |} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Paludititan'' to rodzaj późnokredowego zauropoda należącego do tytanozaurów. Osady w których zostały odnalezione jego skamieniałości datuje się na ostatnią epokę późnej kredy, mianowicie [[mastrycht]] (ok. 70,6-65,5 mln lat). Jest to drugi tytanozaur po ''[[Magyarosaurus]]'', odnaleziony w Basenie Hateg. Analizy filogenetyczne dowiodły, że paluditytan był stosunkowo | + | ''Paludititan'' to [[rodzaj]] późnokredowego zauropoda należącego do tytanozaurów. Osady w których zostały odnalezione jego skamieniałości datuje się na ostatnią epokę późnej kredy, mianowicie [[mastrycht]] (ok. 70,6-65,5 mln lat). Jest to drugi tytanozaur po ''[[Magyarosaurus]]'', odnaleziony w Basenie Hateg. Analizy filogenetyczne dowiodły, że paluditytan był stosunkowo [[zaawansowany]]m przedstawicielem swojej grupy. Niestety na podstawie dostępnego materiału kopalnego trudno określić dokładnie jego pokrewieństwa z innymi późnokredowymi zauropodami. Być może jest bliskim krewnym innych europejskich zauropodów takich jak [[Ampelosaurus|ampelozaur]]. Zarówno rodzaj, jak i jedyny, typowy [[gatunek]] opisał [[Zoltán Csiki|Csiki]] ze swoimi współpracownikami w [[2010]] roku. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Holotyp]] o numerze UBBNVM1 to niekompletny szkielet zawierający: 3 kręgi grzbietowe (UBB NVM1-43, UBB NVM1-44, UBB NVM1-45), kilka żeber i ich fragmenty (UBB NVM1-12, UBB NVM1-20, UBB NVM1-22 to UBB NVM1-25, UBB NVM1-27 to UBB NVM1-42), 3 przednie kręgi ogonowe (UBB NVM1-3, UBB NVM1-50, UBB NVM1-58), 3 przednio-środkowe kręgi ogonowe (UBB NVM1-1 – 2 są połączone, UBB NVM1-2), 6 środkowo-tylnych kręgów ogonowych (UBB NVM1-21, UBB NVM1-26, UBB NVM1-46, UBB NVM1-47, UBB NVM1-48, UBB NVM1-49), kilka fragmentów kręgów ogonowych (UBB NVM1-19, UBB NVM1-57), 12 niekompletnych hemapofyzów (''hemapophyses'') (UBB NVM1-4 to UBB NVM1-9, UBB NVM1-15 do UBB NVM1-18), częściowa prawa kość miedniczna zawierająca prawie kompletną kość łonową, kulszową i część panewkową kości biodrowej (UBB NVM1-13), lewą kość łonową (UBB NVM1-45), fragment prawej kości udowej (UBB NVM1-53) i 2 pazury kończyny dolnej (UBB NVM1-10, UBB NVM1-11). Kilka innych fragmentów nie | + | [[Holotyp]] o numerze UBBNVM1 to niekompletny szkielet zawierający: 3 kręgi grzbietowe (UBB NVM1-43, UBB NVM1-44, UBB NVM1-45), kilka żeber i ich fragmenty (UBB NVM1-12, UBB NVM1-20, UBB NVM1-22 to UBB NVM1-25, UBB NVM1-27 to UBB NVM1-42), 3 przednie kręgi ogonowe (UBB NVM1-3, UBB NVM1-50, UBB NVM1-58), 3 przednio-środkowe kręgi ogonowe (UBB NVM1-1 – 2 są połączone, UBB NVM1-2), 6 środkowo-tylnych kręgów ogonowych (UBB NVM1-21, UBB NVM1-26, UBB NVM1-46, UBB NVM1-47, UBB NVM1-48, UBB NVM1-49), kilka fragmentów kręgów ogonowych (UBB NVM1-19, UBB NVM1-57), 12 niekompletnych hemapofyzów (''hemapophyses'') (UBB NVM1-4 to UBB NVM1-9, UBB NVM1-15 do UBB NVM1-18), częściowa prawa kość miedniczna zawierająca prawie kompletną kość łonową, kulszową i część panewkową kości biodrowej (UBB NVM1-13), lewą kość łonową (UBB NVM1-45), fragment prawej kości udowej (UBB NVM1-53) i 2 pazury kończyny dolnej (UBB NVM1-10, UBB NVM1-11). Kilka innych fragmentów nie zostało jeszcze wypreparowanych (np. UBB NVM1-59), lub niezidentyfikowanych (UBB NVM1-51, UBB NVM1-52) w momencie powstawania oryginalnego opisu. |
==Diagnoza== | ==Diagnoza== | ||
| − | Szczątki paluditytana charakteryzują się kilkoma | + | {{Szablon: diagnoza}} |
| + | Szczątki paluditytana charakteryzują się kilkoma [[autapomorfia]]mi: obecność dodatkowych przednich płytek centrodiapofyzalnych (''centrodiapophyseal'') na tylnych kręgach grzbietowych; odcinki kręgów grzbietowych przednich i tylnych płytek centrodiapofyzalnych (''centrodiapophyseal'') równoległe na tylnych kręgach grzbietowych; obecność niemal okrągłego, środkowego kręgu ogonowego bez szeregu przedniowklęsłego; przednie kręgi ogonowe z wąskimi wyrostkami neuralnymi ukazujące z przodu przednio-grzbietową krawędź i obecność grzbietowo-bocznej podpory na biodrowej szypułce kości kulszowej. | ||
==Paleoekologia== | ==Paleoekologia== | ||
| − | Paluditytan zamieszkiwał tereny dzisiejszej Rumunii wraz z innym tytanozaurem – skarłowaciałym ''[[Magyarosaurus]]''. | + | Paluditytan zamieszkiwał tereny dzisiejszej Rumunii wraz z innym tytanozaurem – skarłowaciałym ''[[Magyarosaurus]]''. Basen Hateg (wówczas izolowana wyspa) była zamieszkiwana również przez dinozaury należące do innych grup, takich jak np. [[Nodosauridae|nodozaur]] ''[[Struthiosaurus]]'', [[Hadrosauroidea|hadrozaur]] ''[[Telmatosaurus]]'', a także [[Theropoda|teropody]] – ''[[Elopteryx]]'' i ''[[Balaur]]''. Natomiast w przestworzach królował ogromny pterozaur ''Hatzegopteryx''. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa | + | Nazwa [[rodzaj]]owa ''Paludititan'' znaczy "bagienny tytan" lub "tytan z bagien". Nawiązuje ona do występujących w Basenie Hateg terenów zalewowych, które przyczyniały się do powstawania bagien i moczarów. Epitet gatunkowy ''nalatzensis'' został zaczerpnięty z miejsca odnalezienia [[holotyp]]u, Nălat-Vad. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | | {{V|''Paludititan''}} | |
| − | | [[Csiki]], [[Codrea]], [[Jipa-Murzea]] i [[Godefroit]], [[2010]] | + | | {{Kpt|[[Zoltán Csiki|Csiki]], [[Vlad Codrea|Codrea]], [[Cǎtǎlin Jipa-Murzea|Jipa-Murzea]]}} i {{Kpt|[[Pascal Godefroit|Godefroit]]}}, [[2010]] |
|- | |- | ||
| − | + | | {{V|''P. nalatzensis''}} | |
| − | | [[Csiki]], [[Codrea]], [[Jipa-Murzea]] i [[Godefroit]], [[2010]] | + | | {{Kpt|[[Zoltán Csiki|Csiki]], [[Vlad Codrea|Codrea]], [[Cǎtǎlin Jipa-Murzea|Jipa-Murzea]]}} i {{Kpt|[[Pascal Godefroit|Godefroit]]}}, [[2010]] |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| − | Csiki, Z., Codrea, V., Jipa-Murzea, C. | + | Csiki, Z., Codrea, V., Jipa-Murzea, C., Godefroit, P. 2010. A partial titanosaur (Sauropoda, Dinosauria) skeleton from the Maastrichtian of Nălat-Vad, Hateg Basin, Romania. N. Jb. Geol. Paläont., Abh. 258: 297-324. [[doi:10.1127/0077-7749/2010/0098]]. |
| + | |||
| + | Gorscak, E., O’Connor, P.M., Roberts, E.M., Stevens, N.J. 2017. The second titanosaurian (Dinosauria: Sauropoda) from the middle Cretaceous Galula Formation, southwestern Tanzania, with remarks on African | ||
| + | titanosaurian diversity. Journal of Vertebrate Paleontology. [[DOI: 10.1080/02724634.2017.1343250]] | ||
http://en.wikipedia.org/wiki/Hateg_island | http://en.wikipedia.org/wiki/Hateg_island | ||
Aktualna wersja na dzień 10:04, 7 lis 2017
| Autor: | Korekta: |
| Marcin Szermański | Maciej Ziegler |
| Paludititan (paluditytan) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 5(?) m |
| Masa: | ? t |
| Miejsce występowania: | Rumunia - Basen Hateg
(formacja Sânpetru) |
| Czas występowania | ok. 69 Ma
późna kreda (wczesny mastrycht; prawdopodobnie przełom wczesnego i późnego) |
| Systematyka | Dinosauria |
Kręg grzbietowy. Fot.: Zoltan Csiki-Sava i in. [1]. | |
Wstęp
Paludititan to rodzaj późnokredowego zauropoda należącego do tytanozaurów. Osady w których zostały odnalezione jego skamieniałości datuje się na ostatnią epokę późnej kredy, mianowicie mastrycht (ok. 70,6-65,5 mln lat). Jest to drugi tytanozaur po Magyarosaurus, odnaleziony w Basenie Hateg. Analizy filogenetyczne dowiodły, że paluditytan był stosunkowo zaawansowanym przedstawicielem swojej grupy. Niestety na podstawie dostępnego materiału kopalnego trudno określić dokładnie jego pokrewieństwa z innymi późnokredowymi zauropodami. Być może jest bliskim krewnym innych europejskich zauropodów takich jak ampelozaur. Zarówno rodzaj, jak i jedyny, typowy gatunek opisał Csiki ze swoimi współpracownikami w 2010 roku.
Materiał kopalny
Holotyp o numerze UBBNVM1 to niekompletny szkielet zawierający: 3 kręgi grzbietowe (UBB NVM1-43, UBB NVM1-44, UBB NVM1-45), kilka żeber i ich fragmenty (UBB NVM1-12, UBB NVM1-20, UBB NVM1-22 to UBB NVM1-25, UBB NVM1-27 to UBB NVM1-42), 3 przednie kręgi ogonowe (UBB NVM1-3, UBB NVM1-50, UBB NVM1-58), 3 przednio-środkowe kręgi ogonowe (UBB NVM1-1 – 2 są połączone, UBB NVM1-2), 6 środkowo-tylnych kręgów ogonowych (UBB NVM1-21, UBB NVM1-26, UBB NVM1-46, UBB NVM1-47, UBB NVM1-48, UBB NVM1-49), kilka fragmentów kręgów ogonowych (UBB NVM1-19, UBB NVM1-57), 12 niekompletnych hemapofyzów (hemapophyses) (UBB NVM1-4 to UBB NVM1-9, UBB NVM1-15 do UBB NVM1-18), częściowa prawa kość miedniczna zawierająca prawie kompletną kość łonową, kulszową i część panewkową kości biodrowej (UBB NVM1-13), lewą kość łonową (UBB NVM1-45), fragment prawej kości udowej (UBB NVM1-53) i 2 pazury kończyny dolnej (UBB NVM1-10, UBB NVM1-11). Kilka innych fragmentów nie zostało jeszcze wypreparowanych (np. UBB NVM1-59), lub niezidentyfikowanych (UBB NVM1-51, UBB NVM1-52) w momencie powstawania oryginalnego opisu.
Diagnoza
| Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Szczątki paluditytana charakteryzują się kilkoma autapomorfiami: obecność dodatkowych przednich płytek centrodiapofyzalnych (centrodiapophyseal) na tylnych kręgach grzbietowych; odcinki kręgów grzbietowych przednich i tylnych płytek centrodiapofyzalnych (centrodiapophyseal) równoległe na tylnych kręgach grzbietowych; obecność niemal okrągłego, środkowego kręgu ogonowego bez szeregu przedniowklęsłego; przednie kręgi ogonowe z wąskimi wyrostkami neuralnymi ukazujące z przodu przednio-grzbietową krawędź i obecność grzbietowo-bocznej podpory na biodrowej szypułce kości kulszowej.
Paleoekologia
Paluditytan zamieszkiwał tereny dzisiejszej Rumunii wraz z innym tytanozaurem – skarłowaciałym Magyarosaurus. Basen Hateg (wówczas izolowana wyspa) była zamieszkiwana również przez dinozaury należące do innych grup, takich jak np. nodozaur Struthiosaurus, hadrozaur Telmatosaurus, a także teropody – Elopteryx i Balaur. Natomiast w przestworzach królował ogromny pterozaur Hatzegopteryx.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Paludititan znaczy "bagienny tytan" lub "tytan z bagien". Nawiązuje ona do występujących w Basenie Hateg terenów zalewowych, które przyczyniały się do powstawania bagien i moczarów. Epitet gatunkowy nalatzensis został zaczerpnięty z miejsca odnalezienia holotypu, Nălat-Vad.
Spis gatunków
| Paludititan | Csiki, Codrea, Jipa-Murzea i Godefroit, 2010 |
| P. nalatzensis | Csiki, Codrea, Jipa-Murzea i Godefroit, 2010 |
Bibliografia
Csiki, Z., Codrea, V., Jipa-Murzea, C., Godefroit, P. 2010. A partial titanosaur (Sauropoda, Dinosauria) skeleton from the Maastrichtian of Nălat-Vad, Hateg Basin, Romania. N. Jb. Geol. Paläont., Abh. 258: 297-324. doi:10.1127/0077-7749/2010/0098.
Gorscak, E., O’Connor, P.M., Roberts, E.M., Stevens, N.J. 2017. The second titanosaurian (Dinosauria: Sauropoda) from the middle Cretaceous Galula Formation, southwestern Tanzania, with remarks on African titanosaurian diversity. Journal of Vertebrate Paleontology. DOI: 10.1080/02724634.2017.1343250
