Eonephron: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzono nową stronę "{{DISPLAYTITLE:''Eonephron''}} {{Opis |Autor = Kamil Kamiński |Korekta = |nazwa = ''Eonephron'' (eonefron) |d...") |
m |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | {{DISPLAYTITLE:'' | + | {{DISPLAYTITLE:''Eoneophron''}} |
{{Opis | {{Opis | ||
|Autor = [[Kamil Kamiński]] | |Autor = [[Kamil Kamiński]] | ||
|Korekta = | |Korekta = | ||
| − | |nazwa = '' | + | |nazwa = ''Eoneophron'' (eoneofron) |
|długość = | |długość = | ||
|wysokość = | |wysokość = | ||
| Linia 26: | Linia 26: | ||
[[Caenagnathidae]] | [[Caenagnathidae]] | ||
|grafika = Hell_Creek_Formation_caenagnathids.png | |grafika = Hell_Creek_Formation_caenagnathids.png | ||
| − | |podpis = Rekonstrukcja cenagnatydów z formacji Hell Creek. '' | + | |podpis = Rekonstrukcja cenagnatydów z formacji Hell Creek. ''Eoneophron'' (u góry z lewej) ustepuje większemu od niego ''[[Anzu]]''. Na dole domniemany trzeci cenagnatyd z tej formacji skalnej. Autor: Zubin Erik Dutta. |
|PorównanieGrupa = | |PorównanieGrupa = | ||
|PorównanieDługość = | |PorównanieDługość = | ||
| Linia 32: | Linia 32: | ||
}} | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | '' | + | ''Eoneophron'' to rodzaj średniej wielkości cenagnatyda, żyjącego w późnej kredzie na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Został on nazwany i opisany przez Kyle’a Atkinsa-Weltmana i współpracowników w 2024 r., 10 lat po odkryciu. Jego szczątki pochodzą z osadów słynnej formacji [[Hell Creek]], gdzie żył obok swego większego krewniaka - ''[[Anzu]]''. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa ''Eonephron'' pochodzi od starogreckiego ''eo'' („świt”) oraz nazwy rodzajowej scierwnika białego - '' | + | Nazwa ''Eonephron'' pochodzi od starogreckiego ''eo'' („świt”) oraz nazwy rodzajowej scierwnika białego - ''Neophron'', nazywanego też kurczakiem faraonów. Epitet gatunkowy wywodzi się od łacińskiego określenia piekła. Jest to nawiązanie do formacji Hell Creek, której nazwę można tłumaczyć jako „piekielny strumień”. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| Linia 41: | Linia 41: | ||
==Budowa i paleobiologia== | ==Budowa i paleobiologia== | ||
| − | '' | + | ''Eoneophron'' był średniej wielkości cenagnatydem. Jego masę oszacowano na 59-98 kg, a więc ważył on kilkukrotnie mniej niż znany z tej samej formacji skalnej ''[[Anzu]]''. Jednocześnie badania histologiczne wskazują, że CM 96523 był w momencie śmierci osobnikiem dorosłym lub prawie dorosłym, nie mógł więc być po prostu młodym okazem anzu. Poza tym róznił się od niego kilkoma szczególami budowy kończyn tylnych. Najbliższymi krewniakami eoneofrona był ''[[Citipes]]'' i ''[[Elmisaurus]]''. |
| − | Jedną z najbardziej charakterystycznych cech '' | + | Jedną z najbardziej charakterystycznych cech ''Eoneophron'' było zrośnięcie kości skokowo-piętowej i piszczelowej. Jest to cecha do tej pory nieznana u cenagnatydów, ale zaobserwowana u ''[[Avimimus]]'' i nieopisanych szczątków z formacji [[Dinoaur Park]], również mogących należeć do przedstawiciela [[Caenagnathidae]]. Jak niemal wszystkie owiraptorozaury, ''Eoneophron'' wykazywał przystosowania do szybkiego biegu, widoczne w postaci wydłużenia dolnych partii tylnych kończyn. Kość piszczelowa stanowiła 128% długości kości udowej, a śródstopie – niemal połowę długości kości piszczelowej. Zdolność do szybkiego biegu mogła być pomocna zarówno przy polowaniu na niewielkie zwierzęta, jak i w ucieczce przed większymi drapieżnikami. |
| − | [[Plik: Eoneophron_infernalis_Skeletal.png|300px|thumb|right|Sylwetka | + | [[Plik: Eoneophron_infernalis_Skeletal.png|300px|thumb|right|Sylwetka eoneofrona z zaznaczeniem znanych kości. Autor: Sauriazoicillus [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eoneophron_infernalis_Skeletal.png].]] |
==Paleoekologia== | ==Paleoekologia== | ||
| − | Jak już wspominano, '' | + | Jak już wspominano, ''Eoneophron'' żył obok swego większego krewniaka - ''[[Anzu]]''. Co ciekawe, pewne poszlaki wskazują, że w formacji Hell Creek mógł występować jeszcze jeden, mniejszy rodzaj cenagnatyda. Świadczy to o dużym zróznicowaniu tej grupy teropodów pod koniec kredy. Poszczególne rodzaje różniły się wielkością, ale też zapewne ekologią. Środowisko formacji Hell Creek jest stosunkowo dobrze poznane. Żyły tam m.in. dwa z najbardziej znnaych dinozaurów - ''[[Tyrannosaurus]]'' i ''[[Triceratops]]''. Zob. więcej w [[Edmontosaurus#Środowisko E. annectens]]. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | |{{V|'' | + | |{{V|''Eoneophron'' }} |
|{{Kpt|Atkins-Weltman, Simon, Woodward, Funston}} i {{Kpt|Snively}}, [[2024]] | |{{Kpt|Atkins-Weltman, Simon, Woodward, Funston}} i {{Kpt|Snively}}, [[2024]] | ||
|- | |- | ||
Wersja z 00:15, 30 sty 2024
| Autor: | Kamil Kamiński |
| Eoneophron (eoneofron) | |
|---|---|
| Masa | 59-98 kg |
| Dieta | wszystkożerny |
| Miejsce | USA, Dakota Południowa |
| Czas |
ok. 67-66 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja cenagnatydów z formacji Hell Creek. Eoneophron (u góry z lewej) ustepuje większemu od niego Anzu. Na dole domniemany trzeci cenagnatyd z tej formacji skalnej. Autor: Zubin Erik Dutta. | |
Wstęp
Eoneophron to rodzaj średniej wielkości cenagnatyda, żyjącego w późnej kredzie na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Został on nazwany i opisany przez Kyle’a Atkinsa-Weltmana i współpracowników w 2024 r., 10 lat po odkryciu. Jego szczątki pochodzą z osadów słynnej formacji Hell Creek, gdzie żył obok swego większego krewniaka - Anzu.
Etymologia
Nazwa Eonephron pochodzi od starogreckiego eo („świt”) oraz nazwy rodzajowej scierwnika białego - Neophron, nazywanego też kurczakiem faraonów. Epitet gatunkowy wywodzi się od łacińskiego określenia piekła. Jest to nawiązanie do formacji Hell Creek, której nazwę można tłumaczyć jako „piekielny strumień”.
Materiał kopalny
Holotyp to okaz CM 96523. Obejmuje on częściową prawą kończynę tylną (kość udową, piszczelową, kość piętową zrośniętą z kością skokową oraz kości śródstopia III i IV).
Budowa i paleobiologia
Eoneophron był średniej wielkości cenagnatydem. Jego masę oszacowano na 59-98 kg, a więc ważył on kilkukrotnie mniej niż znany z tej samej formacji skalnej Anzu. Jednocześnie badania histologiczne wskazują, że CM 96523 był w momencie śmierci osobnikiem dorosłym lub prawie dorosłym, nie mógł więc być po prostu młodym okazem anzu. Poza tym róznił się od niego kilkoma szczególami budowy kończyn tylnych. Najbliższymi krewniakami eoneofrona był Citipes i Elmisaurus.
Jedną z najbardziej charakterystycznych cech Eoneophron było zrośnięcie kości skokowo-piętowej i piszczelowej. Jest to cecha do tej pory nieznana u cenagnatydów, ale zaobserwowana u Avimimus i nieopisanych szczątków z formacji Dinoaur Park, również mogących należeć do przedstawiciela Caenagnathidae. Jak niemal wszystkie owiraptorozaury, Eoneophron wykazywał przystosowania do szybkiego biegu, widoczne w postaci wydłużenia dolnych partii tylnych kończyn. Kość piszczelowa stanowiła 128% długości kości udowej, a śródstopie – niemal połowę długości kości piszczelowej. Zdolność do szybkiego biegu mogła być pomocna zarówno przy polowaniu na niewielkie zwierzęta, jak i w ucieczce przed większymi drapieżnikami.
Paleoekologia
Jak już wspominano, Eoneophron żył obok swego większego krewniaka - Anzu. Co ciekawe, pewne poszlaki wskazują, że w formacji Hell Creek mógł występować jeszcze jeden, mniejszy rodzaj cenagnatyda. Świadczy to o dużym zróznicowaniu tej grupy teropodów pod koniec kredy. Poszczególne rodzaje różniły się wielkością, ale też zapewne ekologią. Środowisko formacji Hell Creek jest stosunkowo dobrze poznane. Żyły tam m.in. dwa z najbardziej znnaych dinozaurów - Tyrannosaurus i Triceratops. Zob. więcej w Edmontosaurus#Środowisko E. annectens.
Spis gatunków
| Eoneophron | Atkins-Weltman, Simon, Woodward, Funston i Snively, 2024 |
| E. infernalis | Atkins-Weltman, Simon, Woodward, Funston i Snively, 2024 |
Bibliografia
Atkins-Weltman, K. L., Simon, D. J., Woodward, H. N., Funston, G. F. & Snively, E. (2024). “A new oviraptorosaur (Dinosauria: Theropoda) from the end-Maastrichtian Hell Creek Formation of North America.” PLOS ONE 19 (1). e0294901. [[2]].
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Eoneophron_infernalis_Skeletal.png){kind=link}