Brodavis: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m |
||
| (Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 10: | Linia 10: | ||
|miejsce = zob. tekst | |miejsce = zob. tekst | ||
|czas = {{Występowanie|80|66}} | |czas = {{Występowanie|80|66}} | ||
| − | ok. | + | ok. 80-66 [[Ma]]<br> |
| − | <small>[[późna kreda]] ( | + | <small>[[późna kreda]] ([[kampan]]-[[mastrycht]])</small> |
|systematyka = | |systematyka = | ||
[[Dinosauria]] | [[Dinosauria]] | ||
| + | |||
| + | [[Saurischia]] | ||
[[Theropoda]] | [[Theropoda]] | ||
[[Avialae]] | [[Avialae]] | ||
| + | |||
| + | [[Pygostylia]] | ||
[[Ornithothoraces]] | [[Ornithothoraces]] | ||
| + | |||
| + | [[Euornithes]] | ||
[[Ornithuromorpha]] | [[Ornithuromorpha]] | ||
| Linia 29: | Linia 35: | ||
[[Brodavidae]] | [[Brodavidae]] | ||
| − | |grafika = | + | |grafika = Comparison of body size among the brodavid birds.png |
| − | |podpis = | + | |podpis = Porównanie rozmiarów ciała przedstawicieli [[Brodavidae]]: ''B. varneri'' (A), ''B. americanus'' (B) i ''B. baileyi'' (C). Źródło: Bell i [[Chiappe]], 2022 [https://doi.org/10.3390/d14040267] |
|PorównanieGrupa = | |PorównanieGrupa = | ||
|PorównanieDługość = | |PorównanieDługość = | ||
| Linia 39: | Linia 45: | ||
==Gatunki== | ==Gatunki== | ||
| − | Obecnie za ważne uznaje się trzy gatunki | + | Obecnie za ważne uznaje się trzy gatunki, jeden tymczasowo przypisany oraz jeden niezidentyfikowany. |
===''B. americanus''=== | ===''B. americanus''=== | ||
| Linia 50: | Linia 56: | ||
'''Czas:''' ok. 68-66 [[Ma]] ([[mastrycht]]) | '''Czas:''' ok. 68-66 [[Ma]] ([[mastrycht]]) | ||
| − | '''Materiał kopalny:''' [[Holotyp]] (RSM P2315.1) to lewy [[tarsometatarsus]] z częściowo erodowanymi końcami. Okaz został odnaleziony przez Kevina Conlina. | + | '''Materiał kopalny:''' [[Holotyp]] (RSM P2315.1) to lewy ''[[tarsometatarsus]]'' z częściowo erodowanymi końcami. Okaz został odnaleziony przez Kevina Conlina. |
'''Etymologia:''' Epitet gatunkowy ''americanus'' odnosi się rozmieszczenia geograficznego tego gatunku. | '''Etymologia:''' Epitet gatunkowy ''americanus'' odnosi się rozmieszczenia geograficznego tego gatunku. | ||
| − | '''Charakterystyka:''' Jest to gatunek typowy dla rodzaju ''Brodavis''. Był to | + | '''Charakterystyka:''' Jest to gatunek typowy dla rodzaju ''Brodavis''. Był to średniej wielkości ptaki o mocnym, krótkim ''[[tarsometatarsus]]''. Trzon śródstopia szerszy był mocniejszy niż u ''B. baileyi'' ale mniejszy i mocniejszy niż ? ''B. varneri''. |
===''B. baileyi''=== | ===''B. baileyi''=== | ||
| Linia 65: | Linia 71: | ||
'''Czas:''' ok. 68-66 [[Ma]] ([[mastrycht]]) | '''Czas:''' ok. 68-66 [[Ma]] ([[mastrycht]]) | ||
| − | '''Materiał kopalny:''' [[Holotyp]] (UNSM 50665) to niekompletny lewy [[tarsometatarsus]]. | + | '''Materiał kopalny:''' [[Holotyp]] (UNSM 50665) to niekompletny lewy ''[[tarsometatarsus]]''. |
'''Etymologia:''' Epitet gatunkowy honoruje odkrywcę [[holotyp|okazu typowego]] Bruce'a Bailey'ego. | '''Etymologia:''' Epitet gatunkowy honoruje odkrywcę [[holotyp|okazu typowego]] Bruce'a Bailey'ego. | ||
| − | '''Charakterystyka:''' Trzon [[tarsometatarsus]] jest smuklejszy niż u ''B. americanus''. | + | '''Charakterystyka:''' Trzon ''[[tarsometatarsus]]'' jest smuklejszy niż u ''B. americanus''. |
===''B. mongoliensis''=== | ===''B. mongoliensis''=== | ||
| Linia 80: | Linia 86: | ||
'''Czas:''' ok. 70-66 [[Ma]] ([[mastrycht]]) | '''Czas:''' ok. 70-66 [[Ma]] ([[mastrycht]]) | ||
| − | '''Materiał kopalny:''' [[Holotyp]] o numerze katalogowym PIN 4491-8 to niekompletny [[tarsometatarsus]]. Skamieniałości ta została odnaleziona przez Alexandra Karhu w 1987 roku. | + | '''Materiał kopalny:''' [[Holotyp]] o numerze katalogowym PIN 4491-8 to niekompletny ''[[tarsometatarsus]]''. Skamieniałości ta została odnaleziona przez Alexandra Karhu w 1987 roku. |
'''Etymologia:''' Epitet gatunkowy odnosi się do miejsca, w którym występował ten ptak. | '''Etymologia:''' Epitet gatunkowy odnosi się do miejsca, w którym występował ten ptak. | ||
| − | '''Charakterystyka:''' Od pozostałych gatunków różni się budową [[tarsometatarsus]]. | + | '''Charakterystyka:''' Od pozostałych gatunków różni się budową ''[[tarsometatarsus]]''. |
===?''B. varneri''=== | ===?''B. varneri''=== | ||
| Linia 95: | Linia 101: | ||
'''Czas:''' ok. 80-77 [[Ma]] ([[kampan]]) | '''Czas:''' ok. 80-77 [[Ma]] ([[kampan]]) | ||
| − | '''Materiał kopalny:''' [[Holotyp]] (SDSM 68430) to kręgi szyjne i piersiowe, żebra oraz niemalże kompletną tylną prawą | + | '''Materiał kopalny:''' [[Holotyp]] (SDSM 68430) to kręgi szyjne i piersiowe, żebra oraz niemalże kompletną tylną prawą kończynę. |
'''Etymologia:''' Epitet gatunkowy honoruje paleoartystę i odkrywcę szczątków Daniela Varnera | '''Etymologia:''' Epitet gatunkowy honoruje paleoartystę i odkrywcę szczątków Daniela Varnera | ||
| − | '''Charakterystyka:''' Został pierwotnie opisany jako kolejny gatunek z rodzaju ''[[Baptornis]]'' ze względu na morfologię [[tarsometatarsus]]. Jak zauważyli Martin i in. (2012) jest ona również bardzo zbliża do pozostałych gatunków ''Brodavis''. Ich zdaniem ptak ten reprezentuje nowy takson, jednak nie zdecydowali się tego dokonać i tymczasowo przypisali do omawianego rodzaju. | + | '''Charakterystyka:''' Został pierwotnie opisany jako kolejny gatunek z rodzaju ''[[Baptornis]]'' ze względu na morfologię ''[[tarsometatarsus]]''. Jak zauważyli Martin i in. (2012) jest ona również bardzo zbliża do pozostałych gatunków ''Brodavis''. Ich zdaniem ptak ten reprezentuje nowy takson, jednak nie zdecydowali się tego dokonać i tymczasowo przypisali do omawianego rodzaju. Niektóre analizy filogenetyczne (np. Bell i [[Chiappe]], 2016; Tanaka i in., 2018) wydają się potwierdzać odrębność ?''B. varneri'' od ''[[Baptornis]]''. |
| + | |||
| + | ===''B.'' [[sp.]]=== | ||
| + | '''Miejsce:''' Kanada - Manitoba ([[formacja]] [[Pierre Shale]]) | ||
| + | |||
| + | '''Czas:''' ok. 80-77 [[Ma]] ([[kampan]]) | ||
| + | |||
| + | '''Materiał kopalny:''' CFDC B.08.01.15 - prawa kość udowa | ||
| + | |||
| + | '''Charakterystyka:''' Zachowana kość udowa swoją morfologią przypomina tą u ?''B. varneri''. Niestety nie ma możliwości porównania jej z innymi gatunkami, gdyż nie są one znane. | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
|{{V|''Brodavis''}} | |{{V|''Brodavis''}} | ||
| − | | {{Kpt|Martin, Kurochkin | + | | {{Kpt|Martin, Kurochkin}} i {{Kpt|Tokaryk}}, [[2012]] |
|- | |- | ||
|{{V| ''B. americanus''}} | |{{V| ''B. americanus''}} | ||
| − | |{{Kpt|Martin, Kurochkin | + | |{{Kpt|Martin, Kurochkin}} i {{Kpt|Tokaryk}}, [[2012]] |
|- | |- | ||
|{{V| ''B. baileyi''}} | |{{V| ''B. baileyi''}} | ||
| − | |{{Kpt|Martin, Kurochkin | + | |{{Kpt|Martin, Kurochkin}} i {{Kpt|Tokaryk}}, [[2012]] |
|- | |- | ||
|{{V| ''B. mongoliensis''}} | |{{V| ''B. mongoliensis''}} | ||
| − | |{{Kpt|Martin, Kurochkin | + | |{{Kpt|Martin, Kurochkin}} i {{Kpt|Tokaryk}}, [[2012]] |
|- | |- | ||
|{{V|?''B. varneri''}} | |{{V|?''B. varneri''}} | ||
| − | |{{Kpt|(Martin | + | |{{Kpt|(Martin}} i {{Kpt|Cordes-Person}}, 2007) {{Kpt|Martin, Kurochkin}} i {{Kpt|Tokaryk}}, [[2012]] |
|- | |- | ||
|= ''Baptornis varneri'' | |= ''Baptornis varneri'' | ||
| − | |{{Kpt|Martin | + | |{{Kpt|Martin}} i {{Kpt|Cordes-Person}}, [[2007]] |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| + | Aotsuka, K., & Sato, T. (2016). "Hesperornithiformes (Aves: Ornithurae) from the Upper Cretaceous Pierre Shale, Southern Manitoba, Canada". Cretaceous Research, 63, 154-169. [[doi:10.1016/j.cretres.2016.03.003]] | ||
| + | |||
| + | Bell, A., & Chiappe, L. M. (2016). "A species-level phylogeny of the Cretaceous Hesperornithiformes (Aves: Ornithuromorpha): implications for body size evolution amongst the earliest diving birds". Journal of Systematic Palaeontology, 14(3), 239-251. [[doi:10.1080/14772019.2015.1036141]] | ||
| + | |||
Martin, J. E., & Cordes-Person, A. (2007). "A new species of the diving bird ''Baptornis'' (Ornithurae: Hesperornithiformes) from the lower Pierre Shale Group (Upper Cretaceous) of southwestern South Dakota". [[doi:10.1130/2007.2427(17)]] | Martin, J. E., & Cordes-Person, A. (2007). "A new species of the diving bird ''Baptornis'' (Ornithurae: Hesperornithiformes) from the lower Pierre Shale Group (Upper Cretaceous) of southwestern South Dakota". [[doi:10.1130/2007.2427(17)]] | ||
| − | Martin, L. D., Kurochkin, E. N., & Tokaryk, T. T. (2012). A new evolutionary lineage of diving birds from the Late Cretaceous of North America and Asia. Palaeoworld, 21(1), 59-63. | + | Martin, L. D., Kurochkin, E. N., & Tokaryk, T. T. (2012). "A new evolutionary lineage of diving birds from the Late Cretaceous of North America and Asia". Palaeoworld, 21(1), 59-63. [[doi:10.1016/j.palwor.2012.02.005]] |
| + | |||
| + | Tanaka, T., Kobayashi, Y., Kurihara, K. I., Fiorillo, A. R., & Kano, M. (2018). "The oldest Asian hesperornithiform from the Upper Cretaceous of Japan, and the phylogenetic reassessment of Hesperornithiformes". Journal of Systematic Palaeontology, 16(8), 689-709 [[doi:10.1080/14772019.2017.1341960]] | ||
<references/></small> | <references/></small> | ||
| + | |||
[[Kategoria:Avialae]] | [[Kategoria:Avialae]] | ||
| + | [[Kategoria:Pygostylia]] | ||
[[Kategoria:Ornithothoraces]] | [[Kategoria:Ornithothoraces]] | ||
| + | [[Kategoria:Euornithes]] | ||
[[Kategoria:Ornithuromorpha]] | [[Kategoria:Ornithuromorpha]] | ||
[[Kategoria:Ornithurae]] | [[Kategoria:Ornithurae]] | ||
| Linia 140: | Linia 164: | ||
[[Kategoria:Mezozoik (ptaki)]] | [[Kategoria:Mezozoik (ptaki)]] | ||
[[Kategoria:Kreda (ptaki)]] | [[Kategoria:Kreda (ptaki)]] | ||
| + | [[Kategoria:Kampan (ptaki)]] | ||
[[Kategoria:Mastrycht (ptaki)]] | [[Kategoria:Mastrycht (ptaki)]] | ||
[[Kategoria:Rodzaj wielogatunkowy (ptaki)]] | [[Kategoria:Rodzaj wielogatunkowy (ptaki)]] | ||
Aktualna wersja na dzień 09:52, 23 sty 2025
| Autor: | Paweł Konarzewski |
| Brodavis (brodawis) | |
|---|---|
| Długość | zob. tekst |
| Masa | zob. tekst |
| Dieta | rybożerny |
| Miejsce | zob. tekst |
| Czas |
ok. 80-66 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Porównanie rozmiarów ciała przedstawicieli Brodavidae: B. varneri (A), B. americanus (B) i B. baileyi (C). Źródło: Bell i Chiappe, 2022 [1] | |
Wstęp
Brodavis to rybożerny ptak z kladu Hesperornithiformes żyjącego na terenie dzisiejszej Kanady, Stanów Zjednoczonych oraz Mongolii. Nazwa rodzajowa Brodavis honoruje zmarłego profesora Pierce'a Brodkorba za wkład w badaniach kopalnych ptaków.
Gatunki
Obecnie za ważne uznaje się trzy gatunki, jeden tymczasowo przypisany oraz jeden niezidentyfikowany.
B. americanus
Długość: 92 cm [1]
Masa: 5 kg [1]
Miejsce: Kanada - Saskatchewan (formacja Frenchman)
Czas: ok. 68-66 Ma (mastrycht)
Materiał kopalny: Holotyp (RSM P2315.1) to lewy tarsometatarsus z częściowo erodowanymi końcami. Okaz został odnaleziony przez Kevina Conlina.
Etymologia: Epitet gatunkowy americanus odnosi się rozmieszczenia geograficznego tego gatunku.
Charakterystyka: Jest to gatunek typowy dla rodzaju Brodavis. Był to średniej wielkości ptaki o mocnym, krótkim tarsometatarsus. Trzon śródstopia szerszy był mocniejszy niż u B. baileyi ale mniejszy i mocniejszy niż ? B. varneri.
B. baileyi
Długość: 62 cm [1]
Masa: ok. 1,6 kg [1]
Miejsce: USA - Południowa Dakota (formacja Hell Creek)
Czas: ok. 68-66 Ma (mastrycht)
Materiał kopalny: Holotyp (UNSM 50665) to niekompletny lewy tarsometatarsus.
Etymologia: Epitet gatunkowy honoruje odkrywcę okazu typowego Bruce'a Bailey'ego.
Charakterystyka: Trzon tarsometatarsus jest smuklejszy niż u B. americanus.
B. mongoliensis
Długość: 96 cm [1]
Masa: 5,7 kg [1]
Miejsce: Mongolia - Ajmak południowogobijski (formacja Nemegt)
Czas: ok. 70-66 Ma (mastrycht)
Materiał kopalny: Holotyp o numerze katalogowym PIN 4491-8 to niekompletny tarsometatarsus. Skamieniałości ta została odnaleziona przez Alexandra Karhu w 1987 roku.
Etymologia: Epitet gatunkowy odnosi się do miejsca, w którym występował ten ptak.
Charakterystyka: Od pozostałych gatunków różni się budową tarsometatarsus.
?B. varneri
Długość: ok. 1,2 m [1]
Masa: 9,2 kg [1]
Miejsce: USA - Południowa Dakota (formacja Sharon Springs)
Materiał kopalny: Holotyp (SDSM 68430) to kręgi szyjne i piersiowe, żebra oraz niemalże kompletną tylną prawą kończynę.
Etymologia: Epitet gatunkowy honoruje paleoartystę i odkrywcę szczątków Daniela Varnera
Charakterystyka: Został pierwotnie opisany jako kolejny gatunek z rodzaju Baptornis ze względu na morfologię tarsometatarsus. Jak zauważyli Martin i in. (2012) jest ona również bardzo zbliża do pozostałych gatunków Brodavis. Ich zdaniem ptak ten reprezentuje nowy takson, jednak nie zdecydowali się tego dokonać i tymczasowo przypisali do omawianego rodzaju. Niektóre analizy filogenetyczne (np. Bell i Chiappe, 2016; Tanaka i in., 2018) wydają się potwierdzać odrębność ?B. varneri od Baptornis.
B. sp.
Miejsce: Kanada - Manitoba (formacja Pierre Shale)
Materiał kopalny: CFDC B.08.01.15 - prawa kość udowa
Charakterystyka: Zachowana kość udowa swoją morfologią przypomina tą u ?B. varneri. Niestety nie ma możliwości porównania jej z innymi gatunkami, gdyż nie są one znane.
Spis gatunków
| Brodavis | Martin, Kurochkin i Tokaryk, 2012 |
| B. americanus | Martin, Kurochkin i Tokaryk, 2012 |
| B. baileyi | Martin, Kurochkin i Tokaryk, 2012 |
| B. mongoliensis | Martin, Kurochkin i Tokaryk, 2012 |
| ?B. varneri | (Martin i Cordes-Person, 2007) Martin, Kurochkin i Tokaryk, 2012 |
| = Baptornis varneri | Martin i Cordes-Person, 2007 |
Bibliografia
Aotsuka, K., & Sato, T. (2016). "Hesperornithiformes (Aves: Ornithurae) from the Upper Cretaceous Pierre Shale, Southern Manitoba, Canada". Cretaceous Research, 63, 154-169. doi:10.1016/j.cretres.2016.03.003
Bell, A., & Chiappe, L. M. (2016). "A species-level phylogeny of the Cretaceous Hesperornithiformes (Aves: Ornithuromorpha): implications for body size evolution amongst the earliest diving birds". Journal of Systematic Palaeontology, 14(3), 239-251. doi:10.1080/14772019.2015.1036141
Martin, J. E., & Cordes-Person, A. (2007). "A new species of the diving bird Baptornis (Ornithurae: Hesperornithiformes) from the lower Pierre Shale Group (Upper Cretaceous) of southwestern South Dakota". doi:10.1130/2007.2427(17)
Martin, L. D., Kurochkin, E. N., & Tokaryk, T. T. (2012). "A new evolutionary lineage of diving birds from the Late Cretaceous of North America and Asia". Palaeoworld, 21(1), 59-63. doi:10.1016/j.palwor.2012.02.005
Tanaka, T., Kobayashi, Y., Kurihara, K. I., Fiorillo, A. R., & Kano, M. (2018). "The oldest Asian hesperornithiform from the Upper Cretaceous of Japan, and the phylogenetic reassessment of Hesperornithiformes". Journal of Systematic Palaeontology, 16(8), 689-709 doi:10.1080/14772019.2017.1341960
