Tengrisaurus: Różnice pomiędzy wersjami
m (Averianov i in., 2025) |
|||
| (Nie pokazano 3 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Tengrisaurus''}} | {{DISPLAYTITLE:''Tengrisaurus''}} | ||
| − | < | + | {{Opis |
| − | + | |Autor = [[Marcin Szermański]] | |
| − | | | + | |Korekta = [[Paweł Konarzewski]] |
| − | | | + | |nazwa = ''Tengrisaurus'' (tengrizaur) |
| − | | | + | |długość = 12,3 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press. </ref> |
| − | | [[ | + | |wysokość = 2,8 m (w barkach) <ref name = "Molina-Larramendi"></ref> |
| + | |masa = 3,9 t <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | ||
| + | |dieta = roślinożerny | ||
| + | |miejsce = [[Rosja]] - Buriacja | ||
| + | <small>([[formacja]] [[Murtoi]])</small> | ||
| + | |czas = {{Występowanie|137.1|132.6}} | ||
| + | <small>[[wczesna kreda]] ([[walanżyn]])</small> | ||
| + | |systematyka = | ||
| + | [[Dinosauria]] | ||
| − | + | [[Saurischia]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Sauropodomorpha]] | [[Sauropodomorpha]] | ||
| Linia 46: | Linia 28: | ||
[[Lithostrothia]] | [[Lithostrothia]] | ||
| − | |||
| + | [[Colossosauria]] | ||
| + | |grafika = Epachthosaurus skeleton mount.jpg | ||
| + | |podpis = Zrekonstruowany szkielet ''Epachthosaurus''. ''Tengrisaurus'' mógł wyglądać podobnie.[https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Epachthosaurus_skeleton_mount.jpg] | ||
| + | |PorównanieGrupa = | ||
| + | |PorównanieDługość = | ||
| + | |mapa = | ||
| + | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Tengrisaurus'' to [[wczesna kreda|wczesnokredowy]] tytanozaur żyjący na terenie południowej [[Rosja|Rosji]]. | + | ''Tengrisaurus'' to [[wczesna kreda|wczesnokredowy]] tytanozaur żyjący na terenie południowej [[Rosja|Rosji]]. Od pozostałych [[Titanosauria|tytanozaurów]] różni się budową kręgów ogonowych. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
[[Holotyp]]: | [[Holotyp]]: | ||
| − | |||
Osobnik ZIN PH 7/13 to przedni [[kręg]] ogonowy. | Osobnik ZIN PH 7/13 to przedni [[kręg]] ogonowy. | ||
| − | |||
Materiał przypisany: | Materiał przypisany: | ||
| − | |||
Osobnik ZIN PH 14/13 to przedni kręg ogonowy; ZIN PH 8/13 to środkowy kręg ogonowy. | Osobnik ZIN PH 14/13 to przedni kręg ogonowy; ZIN PH 8/13 to środkowy kręg ogonowy. | ||
| + | Averianov i in. (2021) przypisali do ''Tengrisaurus'' kolejny przedni kręg ogonowy o numerze katalogowym BM 38/7120. W 2025 roku Averianov i współpracownicy opisali tylny kręg szyjny (ZIN PH 31/13) należący do omawianego rodzaju. | ||
| + | Powyższe skamieniałości zostały odnaleziono nad jeziorem Gusinoe, a dokładnie na jego zachodnim brzegu - niemal w połowie drogi od Gusinoe Ozero a Baraty. Cały obszar mieści się w obrębie Mogoito, Buriacja. | ||
| − | + | ==Wiek== | |
| + | Pokłady skalne ([[formacja]] [[Murtoi]]), w których spoczywały jego nieliczne skamieniałości, a więc 3 kręgi ogonowe, stanowią przedmiot dyskusji na temat ich wieku. W literaturze pojawiają się przedziały [[barrem]] - [[apt]], ale wiadome jest, że (o ile szczątki należą do jednego i tego samego zwierzęcia) te widełki nie wchodzą w grę z prozaicznej przyczyny - pojedynczy osobnik nie mógł żyć na przestrzeni milionów lat. Według Averianova i współautorów (2022) [[formacja]] [[Murtoi]] jest znacznie starsza niż dotychczas sądzono, a jej skały są datowane na [[walanżyn]]. Zatem można uznać, że ''Tengrisaurus'' jest najstarszym znanym tytanozaurem należącym do grupy [[Colossosauria]] (Averianov i in., 2025). | ||
| − | == | + | ==Systematyka== |
| − | + | Autorzy opisu tego dinozaura - Alexander Averianov i Pavel Skutschas - uważają go za przedstawiciela [[klad]]u [[Lithostrotia]] i stawiają go między ''[[Rapetosaurus]] krausei'' a ''Trigonosaurus pricei''. Averianov i współpracownicy (2021) po opisaniu nowego kręgu ogonowego uznali ''Tengrisaurus'' za przedstawiciela Colossosauria. Taki sam rezultat w analizie filogenetycznej otrzymali również Averianov i in. (2025). | |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 70: | Linia 58: | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | |{{V| ''Tengrisaurus''}} | |
| {{Kpt|Averianov}} i {{Kpt|Skutschas}}, [[2017]] | | {{Kpt|Averianov}} i {{Kpt|Skutschas}}, [[2017]] | ||
|- | |- | ||
| − | + | |{{V| ''T. starkovi''}} | |
| − | | {{Kpt|Averianov}} i {{Kpt|Skutschas}}, 2017 | + | | {{Kpt|Averianov}} i {{Kpt|Skutschas}}, [[2017]] |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| − | Averianov, A. & Skutschas, P. (2017) A new lithostrotian titanosaur (Dinosauria, Sauropoda) from the Early Cretaceous of Transbaikalia, Russia. Biological Communications, vol. 62 no. 1. [https://biocomm.spbu.ru/article/view/4/9] | + | Averianov, A. & Skutschas, P. (2017) "A new lithostrotian titanosaur (Dinosauria, Sauropoda) from the Early Cretaceous of Transbaikalia, Russia". Biological Communications, vol. 62 no. 1. [https://biocomm.spbu.ru/article/view/4/9] |
| − | </small> | + | |
| + | Averianov, A. O., Sizov, A. V., Grigoriev, D. V., Kolchanov, V. V., & Skutschas, P. P. (2025). "A sauropod ''Tengrisaurus starkovi'' from the Lower Cretaceous of Transbaikalia, Russia, and Asiatic origin of Titanosauria". Cretaceous Research 106271. [[doi:10.1016/j.cretres.2025.106271]] | ||
| + | |||
| + | Averianov, A. O., Sizov, A. V., Grigoriev, D. V., Pestchevitskaya, E. B., Vitenko, D. D., & Skutschas, P. P. (2022). "New data on dinosaurs from the Lower Cretaceous Murtoi Formation of Transbaikalia, Russia". Cretaceous Research, 138, 105287. [[doi:10.1016/j.cretres.2022.105287]] | ||
| + | |||
| + | Averianov, A. O., Sizov, A. V., & Skutschas, P. P. (2021). "Gondwanan affinities of ''Tengrisaurus'', Early Cretaceous titanosaur from Transbaikalia, Russia (Dinosauria, Sauropoda)". Cretaceous Research, 122, 104731. [[doi:10.1016/j.cretres.2020.104731]] | ||
| + | <references/></small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 89: | Linia 83: | ||
[[Kategoria:Somphospondyli]] | [[Kategoria:Somphospondyli]] | ||
[[Kategoria:Azja]] | [[Kategoria:Azja]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Rosja]] |
[[Kategoria:Mezozoik]] | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Walanżyn]] |
Aktualna wersja na dzień 15:46, 27 lis 2025
| Autor: | Marcin Szermański |
| Korekta: | Paweł Konarzewski |
| Tengrisaurus (tengrizaur) | |
|---|---|
| Długość | 12,3 m [1] |
| Wysokość | 2,8 m (w barkach) [1] |
| Masa | 3,9 t [1] |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Rosja - Buriacja |
| Czas | |
| Systematyka | Dinosauria |
 Zrekonstruowany szkielet Epachthosaurus. Tengrisaurus mógł wyglądać podobnie.[1] | |
Wstęp
Tengrisaurus to wczesnokredowy tytanozaur żyjący na terenie południowej Rosji. Od pozostałych tytanozaurów różni się budową kręgów ogonowych.
Materiał kopalny
Holotyp: Osobnik ZIN PH 7/13 to przedni kręg ogonowy. Materiał przypisany: Osobnik ZIN PH 14/13 to przedni kręg ogonowy; ZIN PH 8/13 to środkowy kręg ogonowy. Averianov i in. (2021) przypisali do Tengrisaurus kolejny przedni kręg ogonowy o numerze katalogowym BM 38/7120. W 2025 roku Averianov i współpracownicy opisali tylny kręg szyjny (ZIN PH 31/13) należący do omawianego rodzaju. Powyższe skamieniałości zostały odnaleziono nad jeziorem Gusinoe, a dokładnie na jego zachodnim brzegu - niemal w połowie drogi od Gusinoe Ozero a Baraty. Cały obszar mieści się w obrębie Mogoito, Buriacja.
Wiek
Pokłady skalne (formacja Murtoi), w których spoczywały jego nieliczne skamieniałości, a więc 3 kręgi ogonowe, stanowią przedmiot dyskusji na temat ich wieku. W literaturze pojawiają się przedziały barrem - apt, ale wiadome jest, że (o ile szczątki należą do jednego i tego samego zwierzęcia) te widełki nie wchodzą w grę z prozaicznej przyczyny - pojedynczy osobnik nie mógł żyć na przestrzeni milionów lat. Według Averianova i współautorów (2022) formacja Murtoi jest znacznie starsza niż dotychczas sądzono, a jej skały są datowane na walanżyn. Zatem można uznać, że Tengrisaurus jest najstarszym znanym tytanozaurem należącym do grupy Colossosauria (Averianov i in., 2025).
Systematyka
Autorzy opisu tego dinozaura - Alexander Averianov i Pavel Skutschas - uważają go za przedstawiciela kladu Lithostrotia i stawiają go między Rapetosaurus krausei a Trigonosaurus pricei. Averianov i współpracownicy (2021) po opisaniu nowego kręgu ogonowego uznali Tengrisaurus za przedstawiciela Colossosauria. Taki sam rezultat w analizie filogenetycznej otrzymali również Averianov i in. (2025).
Etymologia
Nazwa rodzajowa Tengrisaurus znaczy "jaszczur Tengri". Tengri był głównym przywódcą w mitologii mongolsko-tureckiej, z kolei epitet gatunkowy starkovi honoruje Alexeya Starkova za jego wkład w pracę nad wczesnokredowymi kręgowcami z Transbaikalii.
Spis gatunków
| Tengrisaurus | Averianov i Skutschas, 2017 |
| T. starkovi | Averianov i Skutschas, 2017 |
Bibliografia
Averianov, A. & Skutschas, P. (2017) "A new lithostrotian titanosaur (Dinosauria, Sauropoda) from the Early Cretaceous of Transbaikalia, Russia". Biological Communications, vol. 62 no. 1. [2]
Averianov, A. O., Sizov, A. V., Grigoriev, D. V., Kolchanov, V. V., & Skutschas, P. P. (2025). "A sauropod Tengrisaurus starkovi from the Lower Cretaceous of Transbaikalia, Russia, and Asiatic origin of Titanosauria". Cretaceous Research 106271. doi:10.1016/j.cretres.2025.106271
Averianov, A. O., Sizov, A. V., Grigoriev, D. V., Pestchevitskaya, E. B., Vitenko, D. D., & Skutschas, P. P. (2022). "New data on dinosaurs from the Lower Cretaceous Murtoi Formation of Transbaikalia, Russia". Cretaceous Research, 138, 105287. doi:10.1016/j.cretres.2022.105287
Averianov, A. O., Sizov, A. V., & Skutschas, P. P. (2021). "Gondwanan affinities of Tengrisaurus, Early Cretaceous titanosaur from Transbaikalia, Russia (Dinosauria, Sauropoda)". Cretaceous Research, 122, 104731. doi:10.1016/j.cretres.2020.104731
![[1]](https://commons.m.wikimedia.org/wiki/File:Epachthosaurus_skeleton_mount.jpg){kind=link}