Moreno Hill: Różnice pomiędzy wersjami
(Cilliers i in., 2023) |
m (→Paleoflora) |
||
| (Nie pokazano 10 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
| Linia 12: | Linia 12: | ||
|miąższość = 4,75-261,5 m | |miąższość = 4,75-261,5 m | ||
|klimat = ciepły i wilgotny | |klimat = ciepły i wilgotny | ||
| − | |litologia = piaskowce, mułowce, łupki | + | |litologia = piaskowce, mułowce, łupki (w tym węglowe) i pokłady węgla |
|typowy = | |typowy = | ||
| − | |grafika = | + | |grafika = Moreno Hill Formation.png |
| − | |podpis = | + | |podpis = A. Zaznaczenie płaskowyżu Kolorado wraz obszarami przyległymi. B. Obszar niecki Zuni i zaznaczenie na niebiesko formacji Moreno Hill i piaskowców Atarque. Źródło: Cilliers i in., 2021 [https://peerj.com/articles/10948/] |
|mapa = | |mapa = | ||
}} | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
Formacja Moreno Hill to jednostka geologiczna, która znajduje się w stanie Nowy Meksyk na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Obecnie uważa się, że jej osady powstały pod koniec [[turon]]u oraz na początku [[koniak]]u. | Formacja Moreno Hill to jednostka geologiczna, która znajduje się w stanie Nowy Meksyk na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Obecnie uważa się, że jej osady powstały pod koniec [[turon]]u oraz na początku [[koniak]]u. | ||
| + | |||
| + | ==Wiek== | ||
| + | W literaturze najczęściej wiek formacji Moreno Hill określano na środkowy lub póżny turon (Lucas i in., 2000; Wolfie i in., 2010). Dokładnie badanie za pomocą datowania izotopowego przeprowadzonego przez Cilliersa i in. (2021) wykazało, że wiek formacji wypada na późny turon i wczesny koniak i wynosi od 90,9 Ma do 88,6 Ma. Kolejne badanie Cilliersa i współpracowników (2023) doprecyzowało wiek formacji. Ustalili, że dolne ogniwo mieści się w przedziale 90,9-88,6 [[Ma]], zaś górne - od 88,6 [[Ma]] do ok. 87,9 [[Ma]]. | ||
==Litologia== | ==Litologia== | ||
| − | Formacja Moreno Hill znajdująca się w stanie Nowy Meksyk została zdefiniowana przez McLellana i współpracowników w 1983 roku. Początkowo uważano, stanowiła ona część grupy Mesaverde. Badacze na postawie różnic w osadach wyróżnili trzy ogniwa: dolne, środkowe i górne. Najniższe warstwy zawierają piaskowce, łupki węglowe oraz niewielkie pokłady węgla. Stykają się one również z najwyższą częścią turońskich piaskowców Atarque. W środkowym ogniwie znajdują się głownie piaskowce, zaś w górnym - łupki węglowe, piaskowce, mułowe oraz niewielkie pokłady węgla. Najwyższe warstwy formacji stykają się z mioceńską formacją Fence Lake Miąższość skał waha się od 4,75 m do 261,5 m (Cilliers i in., 2021). W 2023 roku Cilliers i | + | Formacja Moreno Hill znajdująca się w stanie Nowy Meksyk została zdefiniowana przez McLellana i współpracowników w 1983 roku. Początkowo uważano, stanowiła ona część grupy Mesaverde. Badacze na postawie różnic w osadach wyróżnili trzy ogniwa: dolne, środkowe i górne. Najniższe warstwy zawierają piaskowce, łupki węglowe oraz niewielkie pokłady węgla. Stykają się one również z najwyższą częścią turońskich piaskowców Atarque. W środkowym ogniwie znajdują się głownie piaskowce, zaś w górnym - łupki węglowe, piaskowce, mułowe oraz niewielkie pokłady węgla. Najwyższe warstwy formacji stykają się z mioceńską formacją Fence Lake Miąższość skał waha się od 4,75 m do 261,5 m (Cilliers i in., 2021). W 2023 roku Cilliers i współpracownicy stwierdzili, że środkowe ogniwo jest jedynie najwyższą częścią dolnego, przez co uznali, że formacja ma jedynie dwie główne warstwy: dolne oraz górne. Najniższe warstwy Moreno Hill swoim wiekiem odpowiadały formacjom [[Toreva]], [[Straight Cliffs]] (ogniwo Smoky Hollow), [[Funk Valley]], [[Frontier]] (człon Dry Hollow) i piaskowcom [[Ferron]] zaś górne - [[Wepo]] i [[Straight Cliffs]] (ogniwo John Henry). Kanadyjska formacja [[Cardium]] z kolei ma taki sam wiek jak cała Moreno Hill (Cilliers i in., 2023). |
| − | == | + | ==Paleośrodowisko== |
| − | + | [[Plik:SelousSandRivers.jpg|thumb|Obszary rzeki Rufidżi w Tanzanii. Środowisko z formacji Moreno Hill wyglądało bardzo podobnie.]] | |
| + | W późnej kredzie Morze Środkowego Zachodu (ang. ''Western Interior Seaway'') dzieliło Amerykę Północną na dwie części: zachodnią Laramidię oraz wschodnią Appalachię. W środowisku odtworzonym na podstawie znalezisk z formacji Moreno Hill znajdowały się głównie tereny wilgotne (rozlewiska, jeziora oraz doliny rzeczne). Klimat był ciepły i wilgotny. Obszary te bardzo przypominały współczesne regiony australijskiej rzeki Murray, indyjskiej Godawari oraz tanzańskiej Rufidżi (Cilliers i in., 2023). | ||
==Paleofauna== | ==Paleofauna== | ||
| − | W formacji Moreno Hill odnaleziono szczątki należące do [[tyranozauroid]]a, [[hadrozauroid]]a,[[Ceratopsoidea|ceratopsoida]], [[Therizinosauridae|terizinozauryda]] oraz niezidentyfikowanego [[Ankylosauria|ankylozaura]]. Były to typowe dinozaury dla kontynentu północnoamerykańskiego z czasów [[turon]]u i [[koniak]]u. Co ciekawe, podobne grupy dinozaurów, które występowały również w azjatyckiej formacji [[Bissekty]] znajdującej się w Uzbekistanie. Obecność zbliżonych grup dinozaurów świadczy, że między Azją a Ameryką Północną istniało lądowe przejście w na początku [[późna kreda|późnej kredy]], przez które fauny mogły się wymienić. Jednak w formacji Moreno Hill odnaleziono znacznie mniej dinozaurów niż w odpowiadającej jej wiekiem [[Bissekty]] (Nesbitt i in., 2019). | + | W formacji Moreno Hill odnaleziono szczątki należące do [[tyranozauroid]]a, [[hadrozauroid]]a, [[Ceratopsoidea|ceratopsoida]], [[Therizinosauridae|terizinozauryda]] oraz niezidentyfikowanego [[Ankylosauria|ankylozaura]]. Były to typowe dinozaury dla kontynentu północnoamerykańskiego z czasów [[turon]]u i [[koniak]]u. Co ciekawe, podobne grupy dinozaurów, które występowały również w azjatyckiej formacji [[Bissekty]] znajdującej się w Uzbekistanie. Obecność zbliżonych grup dinozaurów świadczy, że między Azją a Ameryką Północną istniało lądowe przejście w na początku [[późna kreda|późnej kredy]], przez które fauny mogły się wymienić. Jednak w formacji Moreno Hill odnaleziono znacznie mniej dinozaurów niż w odpowiadającej jej wiekiem [[Bissekty]] (Nesbitt i in., 2019). Wszystkie skamieniałości kręgowców zostały odnalezione w dolnych warstwach formacji. |
===Dinozaury=== | ===Dinozaury=== | ||
| Linia 42: | Linia 46: | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| − | ''[[Jeyawati|Jeyawati rugoculus]]'' | + | ''[[Jeyawati|Jeyawati rugoculus]]'' <ref>McDonald, A. T., Wolfe, D. G. & Kirkland, J. I. (2010). "A new basal hadrosauroid (Dinosauria: Ornithopoda) from the Turonian of New Mexico". Journal of Vertebrate Paleontology, 30(3), 799-812. [[doi:10.1080/02724631003763516]]</ref> |
| | | | ||
dolne | dolne | ||
| | | | ||
| − | MSM P4166 - | + | MSM P4166 - częściowa czaszka i fragmentaryczne pozostałości szkieletu pozaczaszkowego |
| | | | ||
| − | Jeden z niewielu znanych [[hadrozauroid]]ów | + | Jeden z niewielu znanych [[hadrozauroid]]ów z Ameryki Północnej żyjących przed [[kampan]]em. |
| | | | ||
[[Plik:Jeyawati.jpg|200px]] | [[Plik:Jeyawati.jpg|200px]] | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| − | ''[[Nothronychus|Nothronychus mckinleyi]]'' | + | ''[[Nothronychus|Nothronychus mckinleyi]]'' <ref>Kirkland, J. I. & Wolfe, D. G. (2001). "First definitive therizinosaurid (Dinosauria; Theropoda) from North America". Journal of Vertebrate Paleontology, 21(3): 410-414</ref> |
| | | | ||
dolne | dolne | ||
| | | | ||
| − | MSM P2106 - | + | MSM P2106 - niekompletna czaszka oraz szkielet pozaczaszkowy |
| | | | ||
Pierwszy opisany przedstawiciel [[Therizinosauridae]] z Ameryki Północnej. | Pierwszy opisany przedstawiciel [[Therizinosauridae]] z Ameryki Północnej. | ||
| Linia 64: | Linia 68: | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| − | ''[[Suskityrannus|Suskityrannus hazelae]]'' | + | ''[[Suskityrannus|Suskityrannus hazelae]]'' <ref name="Nesbitt2019">Nesbitt i in., 2019</ref> |
| | | | ||
dolne | dolne | ||
| | | | ||
| − | MSM P4754 | + | dwa osobniki (MSM P4754 i MSM P6178). |
| − | |||
| − | MSM P6178 | ||
| | | | ||
| − | Początkowo został uznany za [[ | + | Początkowo został uznany za [[Dromaeosauridae|dromeozauryda]], lecz z czasem stwierdzono, że jest to [[tyranozauroid]]. |
| | | | ||
[[Plik:Suskityrannus hazelae skeletal by bricksmashtv.jpg|200px]] | [[Plik:Suskityrannus hazelae skeletal by bricksmashtv.jpg|200px]] | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| − | ''[[Zuniceratops|Zuniceratops christopheri]]'' | + | ''[[Zuniceratops|Zuniceratops christopheri]]'' <ref>Wolfe, D. G. & Kirkland, J. I. (1998) "''Zuniceratops christopheri'' n. gen. & n. sp., a ceratopsian dinosaur from the Moreno Hill Formation (Cretaceous, Turonian) of west-central New Mexico". Lower and Middle Cretaceous Terrestrial Ecosystems, New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 24: 307–317</ref><ref>Wolfe i in., 2010</ref> |
| | | | ||
dolne | dolne | ||
| | | | ||
| − | + | Jest znany z wielu szkieletów zarówno dobrze i słabo zachowanych. | |
| − | |||
| − | |||
| | | | ||
Najstarszy znany amerykański [[Ceratopsoidea|ceratopsoid]] mający wykształconą kryzę oraz rogi nadoczne. | Najstarszy znany amerykański [[Ceratopsoidea|ceratopsoid]] mający wykształconą kryzę oraz rogi nadoczne. | ||
| | | | ||
| − | [[Plik: | + | [[Plik:Zuniceratops christopheri.png|200px]] |
|- | |- | ||
| | | | ||
| − | Niezidentyfikowany [[Ankylosauria|ankylozaur]] | + | Niezidentyfikowany [[Ankylosauria|ankylozaur]] <ref name="Nesbitt2019">Nesbitt i in., 2019</ref> |
| | | | ||
dolne | dolne | ||
| Linia 110: | Linia 110: | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| − | ''Edowa zuniensis'' | + | ''Edowa zuniensis'' <ref name="Adrian2023">Adrian, B., Smith, H. F., Kelley, K., & Wolfe, D. G. (2023). "A new baenid, ''Edowa zuniensis'' gen. et sp. nov., and other fossil turtles from the Upper Cretaceous Moreno Hill Formation (Turonian), New Mexico, USA". Cretaceous Research, 144, 105422. [[doi:10.1016/j.cretres.2022.105422]]</ref> |
| | | | ||
dolne | dolne | ||
| Linia 119: | Linia 119: | ||
|- | |- | ||
| | | | ||
| − | ''Naomichelys'' [[sp.]] | + | ''Naomichelys'' [[sp.]] <ref name="Adrian2023"></ref> |
| | | | ||
dolne | dolne | ||
| | | | ||
| − | MSM P16033, MSM P16034, MSM P106035, MSM P16037, MSM P16039- fragmenty pancerza | + | MSM P16033, MSM P16034, MSM P106035, MSM P16037, MSM P16039 - fragmenty pancerza |
| | | | ||
Pierwszy znany przedstawiciel Helochelydridae pochodzący z omawianej formacji. | Pierwszy znany przedstawiciel Helochelydridae pochodzący z omawianej formacji. | ||
|} | |} | ||
| + | |||
| + | ===Tropy=== | ||
| + | Wolfie (2006) opisał tropy trójpalczaste teropodów z formacji Moreno Hill. Były one smukłe i asymetryczne, a u kilku z nich zachowały się również odciski pazurów. Największy ze śladów miał 33,5 cm szerokości oraz 25 cm długości. Sprawca tropów był większy niż teropody znane z materiału kopalnego. | ||
| + | |||
| + | ==Paleoflora== | ||
| + | Chin i współpracownicy (2019) opisali trzy rodzaje roślin okrytonasiennych, z których dwie okazały się być nowymi, nieznanymi wcześniej taksonami. Pierwszym z nich było duże drzewo ''Paraphyllanthoxylon arizonense'', które prawdopodobnie należało do grupy Laurales (wawrzynowce). Zachowany pień miał ponad 52 cm średnicy oraz ok. 2,9 m długości. Nowonazwane rośliny ''Herendeenoxylon zuniense'' i ''Vasunum cretaceum'' były znacznie mniejsze od ''Paraphyllanthoxylon'', a ich średnicę pni wynosiły 5-7 cm. ''Herendeenoxylon'' i ''Vasunum'' różniły się od ''Paraphyllanthoxylon'' delikatniejszą budową pnia, z cieńszymi naczyniami przewodzącymi i charakterystyczną drabinkową strukturą wewnętrzną. ''Herendeenoxylon'' mógł być przedstawicielem Ericales (wrzosowce). Rośliny okrytonasienne zwiększały różnorodność flory pradawnych środowisk formacji Moreno Hill. Według Sweeney'a i in. (2009) za dobry stan zachowania drzew odpowiadały procesy węglowienia, krzemianowiania oraz fosfatyzacji. | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| − | + | Chin, K., Estrada-Ruiz, E., Wheeler, E. A., Upchurch Jr, G. R., & Wolfe, D. G. (2019). "Early angiosperm woods from the mid-Cretaceous (Turonian) of New Mexico, USA: ''Paraphyllanthoxylon'', two new taxa, and unusual preservation. Cretaceous Research, 98, 292-304. [[doi:10.1016/j.cretres.2019.01.017]] | |
Cilliers, C. D., Tucker, R. T., Crowley, J. L., & Zanno, L. E. (2021). "Age constraint for the Moreno Hill Formation (Zuni Basin) by CA-TIMS and LA-ICP-MS detrital zircon geochronology". PeerJ, 9, e10948. [[doi:10.7717/peerj.10948]] | Cilliers, C. D., Tucker, R. T., Crowley, J. L., & Zanno, L. E. (2021). "Age constraint for the Moreno Hill Formation (Zuni Basin) by CA-TIMS and LA-ICP-MS detrital zircon geochronology". PeerJ, 9, e10948. [[doi:10.7717/peerj.10948]] | ||
| Linia 136: | Linia 142: | ||
Cilliers, C. D., Tucker, R. T., Freimuth, W. J., Beguesse, K. A., & Zanno, L. E. (2023). "Geological Assessment of Turonian–Coniacian Terrestrial Sedimentation Records during Climatic Recovery, Moreno Hill Formation, Zuni Basin". They Mountain Geologist. [[doi:10.31582/rmag.mg.60.3.103]] | Cilliers, C. D., Tucker, R. T., Freimuth, W. J., Beguesse, K. A., & Zanno, L. E. (2023). "Geological Assessment of Turonian–Coniacian Terrestrial Sedimentation Records during Climatic Recovery, Moreno Hill Formation, Zuni Basin". They Mountain Geologist. [[doi:10.31582/rmag.mg.60.3.103]] | ||
| − | Lucas, S.G., Heckert, A.B. & Sullivan, R.M. (2000) "Cretaceous dinosaurs in New Mexico | + | Lucas, S. G., Heckert, A. B. & Sullivan, R. M. (2000). "Cretaceous dinosaurs in New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin No. 17 |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | McLellan, M.W., Haschke, L.R., Robinson, L.N., Carter, M.D. & Medlin, A.L. (1983). "Middle Turonian and younger Cretaceous rocks, northern Salt Lake coal field, Cibola and Catron Counties, New Mexico". New Mexico Bureau of Mines and Mineral Resources Circular. 185: 41–47 | + | McLellan, M. W., Haschke, L.R., Robinson, L. N., Carter, M. D., & Medlin, A. L. (1983). "Middle Turonian and younger Cretaceous rocks, northern Salt Lake coal field, Cibola and Catron Counties, New Mexico". New Mexico Bureau of Mines and Mineral Resources Circular. 185: 41–47 |
| − | Nesbitt, S.J., | + | Nesbitt, S.J., Denton Jr., R. K., Loewen, M. A., Brusatte, S. L., Smith, N. D., Turner, A. H., Kirkland, J. I., McDonald, A.T., & Wolfe, D. G. (2019). "A mid-Cretaceous tyrannosauroid and the origin of North American end-Cretaceous dinosaur assemblages". Nature Ecology & Evolution [https://www.nature.com/articles/s41559-019-0888-0] |
| − | Wolfe, D. G. ( | + | Sweeney, I. J., Chin, K., Hower, J. C., Budd, D. A., & Wolfe, D. G. (2009). "Fossil wood from the middle Cretaceous Moreno Hill Formation: Unique expressions of wood mineralization and implications for the processes of wood preservation". International Journal of Coal Geology, 79(1-2), 1-17. [[doi:10.1016/j.coal.2009.04.001]] |
| − | Wolfe, D.G | + | Wolfe, D. G. (2006). "Theropod dinosaur tracks from the Upper Cretaceous (Turonian) Moreno Hill Formation of New Mexico". Late Cretaceous Vertebrates from the Western Interior. New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 35: 115-117. |
| − | Wolfe, D.G., Kirkland, J.I., Smith, D., Poole, K., Chinnery-Allgeier, B. & McDonald, A. (2010) "''Zuniceratops christopheri'': The North American Ceratopsid Sister Taxon Reconstructed on the Basis of New Data" [w:] Ryan, M.J., Chinnery-Allgeier, B. & Eberth, D.A. New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium. Indiana University Press | + | Wolfe, D. G., Kirkland, J. I., Smith, D., Poole, K., Chinnery-Allgeier, B. & McDonald, A. (2010) "''Zuniceratops christopheri'': The North American Ceratopsid Sister Taxon Reconstructed on the Basis of New Data" [w:] Ryan, M.J., Chinnery-Allgeier, B. & Eberth, D.A. New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium. Indiana University Press pp. 91-97 |
| − | </small> | + | <references/></small> |
[[Kategoria:Formacje]] | [[Kategoria:Formacje]] | ||
Aktualna wersja na dzień 06:47, 15 paź 2025
| Autor: | Paweł Konarzewski |
| Formacja Moreno Hill | |
|---|---|
| Wiek |
ok. 90,9-87,9 Ma |
| Miejsce | USA - Nowy Meksyk |
| Podjednostki | dolne i górne ogniwo |
| Leży pod | mioceńska formacja Fence Lake |
| Leży nad | piaskowce Atarque |
| Miąższość | 4,75-261,5 m |
| Klimat | ciepły i wilgotny |
| Litologia | piaskowce, mułowce, łupki (w tym węglowe) i pokłady węgla |
 A. Zaznaczenie płaskowyżu Kolorado wraz obszarami przyległymi. B. Obszar niecki Zuni i zaznaczenie na niebiesko formacji Moreno Hill i piaskowców Atarque. Źródło: Cilliers i in., 2021 [1] | |
Wstęp
Formacja Moreno Hill to jednostka geologiczna, która znajduje się w stanie Nowy Meksyk na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Obecnie uważa się, że jej osady powstały pod koniec turonu oraz na początku koniaku.
Wiek
W literaturze najczęściej wiek formacji Moreno Hill określano na środkowy lub póżny turon (Lucas i in., 2000; Wolfie i in., 2010). Dokładnie badanie za pomocą datowania izotopowego przeprowadzonego przez Cilliersa i in. (2021) wykazało, że wiek formacji wypada na późny turon i wczesny koniak i wynosi od 90,9 Ma do 88,6 Ma. Kolejne badanie Cilliersa i współpracowników (2023) doprecyzowało wiek formacji. Ustalili, że dolne ogniwo mieści się w przedziale 90,9-88,6 Ma, zaś górne - od 88,6 Ma do ok. 87,9 Ma.
Litologia
Formacja Moreno Hill znajdująca się w stanie Nowy Meksyk została zdefiniowana przez McLellana i współpracowników w 1983 roku. Początkowo uważano, stanowiła ona część grupy Mesaverde. Badacze na postawie różnic w osadach wyróżnili trzy ogniwa: dolne, środkowe i górne. Najniższe warstwy zawierają piaskowce, łupki węglowe oraz niewielkie pokłady węgla. Stykają się one również z najwyższą częścią turońskich piaskowców Atarque. W środkowym ogniwie znajdują się głownie piaskowce, zaś w górnym - łupki węglowe, piaskowce, mułowe oraz niewielkie pokłady węgla. Najwyższe warstwy formacji stykają się z mioceńską formacją Fence Lake Miąższość skał waha się od 4,75 m do 261,5 m (Cilliers i in., 2021). W 2023 roku Cilliers i współpracownicy stwierdzili, że środkowe ogniwo jest jedynie najwyższą częścią dolnego, przez co uznali, że formacja ma jedynie dwie główne warstwy: dolne oraz górne. Najniższe warstwy Moreno Hill swoim wiekiem odpowiadały formacjom Toreva, Straight Cliffs (ogniwo Smoky Hollow), Funk Valley, Frontier (człon Dry Hollow) i piaskowcom Ferron zaś górne - Wepo i Straight Cliffs (ogniwo John Henry). Kanadyjska formacja Cardium z kolei ma taki sam wiek jak cała Moreno Hill (Cilliers i in., 2023).
Paleośrodowisko
W późnej kredzie Morze Środkowego Zachodu (ang. Western Interior Seaway) dzieliło Amerykę Północną na dwie części: zachodnią Laramidię oraz wschodnią Appalachię. W środowisku odtworzonym na podstawie znalezisk z formacji Moreno Hill znajdowały się głównie tereny wilgotne (rozlewiska, jeziora oraz doliny rzeczne). Klimat był ciepły i wilgotny. Obszary te bardzo przypominały współczesne regiony australijskiej rzeki Murray, indyjskiej Godawari oraz tanzańskiej Rufidżi (Cilliers i in., 2023).
Paleofauna
W formacji Moreno Hill odnaleziono szczątki należące do tyranozauroida, hadrozauroida, ceratopsoida, terizinozauryda oraz niezidentyfikowanego ankylozaura. Były to typowe dinozaury dla kontynentu północnoamerykańskiego z czasów turonu i koniaku. Co ciekawe, podobne grupy dinozaurów, które występowały również w azjatyckiej formacji Bissekty znajdującej się w Uzbekistanie. Obecność zbliżonych grup dinozaurów świadczy, że między Azją a Ameryką Północną istniało lądowe przejście w na początku późnej kredy, przez które fauny mogły się wymienić. Jednak w formacji Moreno Hill odnaleziono znacznie mniej dinozaurów niż w odpowiadającej jej wiekiem Bissekty (Nesbitt i in., 2019). Wszystkie skamieniałości kręgowców zostały odnalezione w dolnych warstwach formacji.
Dinozaury
| Dinozaury | ||||
|---|---|---|---|---|
| Takson | Ogniwo | Materiał kopalny | Komentarz | Grafika |
|
dolne |
MSM P4166 - częściowa czaszka i fragmentaryczne pozostałości szkieletu pozaczaszkowego |
Jeden z niewielu znanych hadrozauroidów z Ameryki Północnej żyjących przed kampanem. |
| |
|
dolne |
MSM P2106 - niekompletna czaszka oraz szkielet pozaczaszkowy |
Pierwszy opisany przedstawiciel Therizinosauridae z Ameryki Północnej. |
| |
|
dolne |
dwa osobniki (MSM P4754 i MSM P6178). |
Początkowo został uznany za dromeozauryda, lecz z czasem stwierdzono, że jest to tyranozauroid. |
| |
|
dolne |
Jest znany z wielu szkieletów zarówno dobrze i słabo zachowanych. |
Najstarszy znany amerykański ceratopsoid mający wykształconą kryzę oraz rogi nadoczne. |
| |
|
Niezidentyfikowany ankylozaur [3] |
dolne |
MSM P15742 i MSM P15743 - zęby |
Niediagnostyczny takson | |
Żółwie
| Żółwie | |||
|---|---|---|---|
| Takson | Ogniwo | Materiał kopalny | Komentarz |
|
Edowa zuniensis [6] |
dolne |
MSM P16032 - fragmenty pancerza |
Pierwszy opisany przedstawiciel Baenidae pochodzący z omawianej formacji. |
|
dolne |
MSM P16033, MSM P16034, MSM P106035, MSM P16037, MSM P16039 - fragmenty pancerza |
Pierwszy znany przedstawiciel Helochelydridae pochodzący z omawianej formacji. | |
Tropy
Wolfie (2006) opisał tropy trójpalczaste teropodów z formacji Moreno Hill. Były one smukłe i asymetryczne, a u kilku z nich zachowały się również odciski pazurów. Największy ze śladów miał 33,5 cm szerokości oraz 25 cm długości. Sprawca tropów był większy niż teropody znane z materiału kopalnego.
Paleoflora
Chin i współpracownicy (2019) opisali trzy rodzaje roślin okrytonasiennych, z których dwie okazały się być nowymi, nieznanymi wcześniej taksonami. Pierwszym z nich było duże drzewo Paraphyllanthoxylon arizonense, które prawdopodobnie należało do grupy Laurales (wawrzynowce). Zachowany pień miał ponad 52 cm średnicy oraz ok. 2,9 m długości. Nowonazwane rośliny Herendeenoxylon zuniense i Vasunum cretaceum były znacznie mniejsze od Paraphyllanthoxylon, a ich średnicę pni wynosiły 5-7 cm. Herendeenoxylon i Vasunum różniły się od Paraphyllanthoxylon delikatniejszą budową pnia, z cieńszymi naczyniami przewodzącymi i charakterystyczną drabinkową strukturą wewnętrzną. Herendeenoxylon mógł być przedstawicielem Ericales (wrzosowce). Rośliny okrytonasienne zwiększały różnorodność flory pradawnych środowisk formacji Moreno Hill. Według Sweeney'a i in. (2009) za dobry stan zachowania drzew odpowiadały procesy węglowienia, krzemianowiania oraz fosfatyzacji.
Bibliografia
Chin, K., Estrada-Ruiz, E., Wheeler, E. A., Upchurch Jr, G. R., & Wolfe, D. G. (2019). "Early angiosperm woods from the mid-Cretaceous (Turonian) of New Mexico, USA: Paraphyllanthoxylon, two new taxa, and unusual preservation. Cretaceous Research, 98, 292-304. doi:10.1016/j.cretres.2019.01.017
Cilliers, C. D., Tucker, R. T., Crowley, J. L., & Zanno, L. E. (2021). "Age constraint for the Moreno Hill Formation (Zuni Basin) by CA-TIMS and LA-ICP-MS detrital zircon geochronology". PeerJ, 9, e10948. doi:10.7717/peerj.10948
Cilliers, C. D., Tucker, R. T., Freimuth, W. J., Beguesse, K. A., & Zanno, L. E. (2023). "Geological Assessment of Turonian–Coniacian Terrestrial Sedimentation Records during Climatic Recovery, Moreno Hill Formation, Zuni Basin". They Mountain Geologist. doi:10.31582/rmag.mg.60.3.103
Lucas, S. G., Heckert, A. B. & Sullivan, R. M. (2000). "Cretaceous dinosaurs in New Mexico". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin No. 17
McLellan, M. W., Haschke, L.R., Robinson, L. N., Carter, M. D., & Medlin, A. L. (1983). "Middle Turonian and younger Cretaceous rocks, northern Salt Lake coal field, Cibola and Catron Counties, New Mexico". New Mexico Bureau of Mines and Mineral Resources Circular. 185: 41–47
Nesbitt, S.J., Denton Jr., R. K., Loewen, M. A., Brusatte, S. L., Smith, N. D., Turner, A. H., Kirkland, J. I., McDonald, A.T., & Wolfe, D. G. (2019). "A mid-Cretaceous tyrannosauroid and the origin of North American end-Cretaceous dinosaur assemblages". Nature Ecology & Evolution [2]
Sweeney, I. J., Chin, K., Hower, J. C., Budd, D. A., & Wolfe, D. G. (2009). "Fossil wood from the middle Cretaceous Moreno Hill Formation: Unique expressions of wood mineralization and implications for the processes of wood preservation". International Journal of Coal Geology, 79(1-2), 1-17. doi:10.1016/j.coal.2009.04.001
Wolfe, D. G. (2006). "Theropod dinosaur tracks from the Upper Cretaceous (Turonian) Moreno Hill Formation of New Mexico". Late Cretaceous Vertebrates from the Western Interior. New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin, 35: 115-117.
Wolfe, D. G., Kirkland, J. I., Smith, D., Poole, K., Chinnery-Allgeier, B. & McDonald, A. (2010) "Zuniceratops christopheri: The North American Ceratopsid Sister Taxon Reconstructed on the Basis of New Data" [w:] Ryan, M.J., Chinnery-Allgeier, B. & Eberth, D.A. New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium. Indiana University Press pp. 91-97
- ↑ McDonald, A. T., Wolfe, D. G. & Kirkland, J. I. (2010). "A new basal hadrosauroid (Dinosauria: Ornithopoda) from the Turonian of New Mexico". Journal of Vertebrate Paleontology, 30(3), 799-812. doi:10.1080/02724631003763516
- ↑ Kirkland, J. I. & Wolfe, D. G. (2001). "First definitive therizinosaurid (Dinosauria; Theropoda) from North America". Journal of Vertebrate Paleontology, 21(3): 410-414
- ↑ 3,0 3,1 Nesbitt i in., 2019
- ↑ Wolfe, D. G. & Kirkland, J. I. (1998) "Zuniceratops christopheri n. gen. & n. sp., a ceratopsian dinosaur from the Moreno Hill Formation (Cretaceous, Turonian) of west-central New Mexico". Lower and Middle Cretaceous Terrestrial Ecosystems, New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 24: 307–317
- ↑ Wolfe i in., 2010
- ↑ 6,0 6,1 Adrian, B., Smith, H. F., Kelley, K., & Wolfe, D. G. (2023). "A new baenid, Edowa zuniensis gen. et sp. nov., and other fossil turtles from the Upper Cretaceous Moreno Hill Formation (Turonian), New Mexico, USA". Cretaceous Research, 144, 105422. doi:10.1016/j.cretres.2022.105422
