Buriolestes: Różnice pomiędzy wersjami
(Muller i in., 2020) |
m (nowa tabelka + wymiary) |
||
Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Buriolestes''}} | {{DISPLAYTITLE:''Buriolestes''}} | ||
− | + | {{Opis | |
− | { | + | |Autor = [[Mateusz Tałanda]] |
− | | Autor | + | |Korekta = [[Kamil Kamiński]] |
− | + | |nazwa = ''Buriolestes'' (buriolest) | |
− | + | |długość = ok. 1,6-1,8 m | |
− | + | |wysokość = ok. 45-50 cm (w biodrach) | |
− | | [[Kamil Kamiński]] | + | |masa = ok. 5-7,4 kg |
− | | | + | |dieta = mięsożerny |
− | + | |miejsce = [[Brazylia]] - Rio Grande de Sul | |
− | + | <small>([[ogniwo]] Alemoa [[formacja|formacji]] [[Santa Maria]])</small> | |
− | + | |czas = {{Występowanie|233|228}} | |
− | + | ok. 233-228 [[Ma]] | |
− | |- | + | <small>późny trias (środkowy - poźny [[karnik]])</small> |
− | + | |systematyka = | |
− | + | [[Dinosauria]] | |
− | |- | ||
− | |||
− | |||
− | |- | ||
− | |||
− | | [[Brazylia]] | ||
− | <small>[[ | ||
− | | | ||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | <small> | ||
− | | | ||
− | |||
− | |||
[[Saurischia]] | [[Saurischia]] | ||
[[Sauropodomorpha]] | [[Sauropodomorpha]] | ||
− | | | + | |grafika = Buriolestes schultzi restoration.png |
− | | | + | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa buriolesta. Autor: Audrey.m.horn. [[https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Buriolestes_schultzi_restoration.png]] |
− | + | |PorównanieGrupa = | |
− | | | + | |PorównanieDługość = |
− | + | |mapa = | |
− | | | + | <display_points type="terrain" zoom=4> |
− | | | + | 29°39'30''S, 53°26'08''W~żleb Buriol <br> |
− | <display_points type="terrain" zoom= | ||
− | 29°39'30'' S, 53°26'08'' W~żleb Buriol | ||
</display_points> | </display_points> | ||
− | + | }} | |
== Wstęp == | == Wstęp == | ||
Linia 73: | Linia 55: | ||
| {{Kpt|[[Sergio Cabreira|Cabreira]], [[Alexander Kellner|Kellner]], [[Sérgio Dias-da-Silva|Dias-da-Silva]], [[Lúcio da Silva|da Silva]], [[Mario Bronzati|Bronzati]], [[Júlio de Almeida Marsola|de Almeida Marsola]], [[Rodrigo Müller|Müller]], [[Jonathas Bittencourt|Bittencourt]], [[Brunna Batista|Batista]], [[Tiago Raugust|Raugust]], [[Rodrigo Carrilho|Carrilho]], [[André Brodt|Brodt]]}} i {{Kpt|[[Max Langer|Langer]]}}, [[2016]] | | {{Kpt|[[Sergio Cabreira|Cabreira]], [[Alexander Kellner|Kellner]], [[Sérgio Dias-da-Silva|Dias-da-Silva]], [[Lúcio da Silva|da Silva]], [[Mario Bronzati|Bronzati]], [[Júlio de Almeida Marsola|de Almeida Marsola]], [[Rodrigo Müller|Müller]], [[Jonathas Bittencourt|Bittencourt]], [[Brunna Batista|Batista]], [[Tiago Raugust|Raugust]], [[Rodrigo Carrilho|Carrilho]], [[André Brodt|Brodt]]}} i {{Kpt|[[Max Langer|Langer]]}}, [[2016]] | ||
|- | |- | ||
− | | {{V|'' | + | | {{V|''B. schultzi''}} |
− | | {{Kpt| | + | | {{Kpt|Cabreira, Kellner, Dias-da-Silva, da Silva, Bronzati, de Almeida Marsola, Müller, Bittencourt, Batista, Raugust, Carrilho, Brodt}} i {{KptLanger}}, 2016 |
|} | |} | ||
Linia 80: | Linia 62: | ||
<small> | <small> | ||
Cabreira, S.F., Kellner, A.W.A., Dias-da-Silva, S., da Silva, L.R., Bronzati, M., de Almeida Marsola, J.C., Müller, R.T., Bittencourt, J. de S., Jul’Armando Batista, B., Raugust, T., Carrilho, R., Brodt, A., Langer, M.C. 2016. A Unique Late Triassic Dinosauromorph Assemblage Reveals Dinosaur Ancestral Anatomy and Diet. Current Biology, t. 26, str. 1-6. [http://dx.doi.org/10.1016/j.cub.2016.09.040] | Cabreira, S.F., Kellner, A.W.A., Dias-da-Silva, S., da Silva, L.R., Bronzati, M., de Almeida Marsola, J.C., Müller, R.T., Bittencourt, J. de S., Jul’Armando Batista, B., Raugust, T., Carrilho, R., Brodt, A., Langer, M.C. 2016. A Unique Late Triassic Dinosauromorph Assemblage Reveals Dinosaur Ancestral Anatomy and Diet. Current Biology, t. 26, str. 1-6. [http://dx.doi.org/10.1016/j.cub.2016.09.040] | ||
+ | |||
+ | Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press. | ||
Müller, R.T., Ferreira, J.D., Pretto, F.A., Bronzati, M. &Kerber, L. 2020. The endocranial anatomy of ''Buriolestes schultzi'' (Dinosauria: Saurischia) and the early evolution of brain tissues in sauropodomorph dinosaurs. Journal of Anatomy [https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/joa.13350]. | Müller, R.T., Ferreira, J.D., Pretto, F.A., Bronzati, M. &Kerber, L. 2020. The endocranial anatomy of ''Buriolestes schultzi'' (Dinosauria: Saurischia) and the early evolution of brain tissues in sauropodomorph dinosaurs. Journal of Anatomy [https://onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/joa.13350]. |
Wersja z 19:17, 13 wrz 2023
Autor: | Mateusz Tałanda |
Korekta: | Kamil Kamiński |
Buriolestes (buriolest) | |
---|---|
Długość | ok. 1,6-1,8 m |
Wysokość | ok. 45-50 cm (w biodrach) |
Masa | ok. 5-7,4 kg |
Dieta | mięsożerny |
Miejsce | Brazylia - Rio Grande de Sul
(ogniwo Alemoa formacji Santa Maria) |
Czas | |
Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja przyżyciowa buriolesta. Autor: Audrey.m.horn. [[1]] | |
Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
|
Wstęp
Buriolest (łac. Buriolestes schultzi) to najprymitywniejszy znany zauropodomorf i zarazem jeden z najstarszych znanych dinozaurów. Reprezentuje etap ewolucji zauropodomofów poprzedzający przystosowanie się do roślinnego pokarmu. Buriolest opisany został w 2016 roku z Brazylii przez zespół badaczy z tego kraju. Jego nazwa jest kombinacją greckiego słowa oznaczającego rabusia i nazwiska Buriol, które nosi rodzina będąca właścicielem terenu. Drugi człon nazwy honoruje paleontologa Cesara Schultza.
Materiał kopalny
Znaleziono szkielet składający się z częściowo zachowanej czaszki, paru kręgów przedkrzyżowych, trzech krzyżowych i 42 ogonowych. Ponadto ma zachowaną lewą łopatkę i rękę, ale bez większości elementów dłoni, obie kości biodrowe i kulszowe, częściowo zachowaną lewą kość łonową i niemal kompletną lewą nogę. Obok niego wydobyto dwa okazy iksalerpetona oraz jakiegoś małego dinozaura.
Budowa
Buriolest nie ma jeszcze typowej dla zauropodomorfów małej głowy i powiększonych nozdrzy. Na dodatek miał ostre, zakrzywione do tyłu zęby, czym bardzo przypomina teropody. Natomiast budowa kości ramieniowej i piętowej przypomina najbardziej zauropodomorfy. Co ciekawe, główka kości udowej nie jest jeszcze w pełni zwrócona w stronę panewki biodrowej jak u typowych dinozaurów.
Badania wnętrza puszki mózgowej wskazują, że buriolestes miał wydłużony przewód węchowy, względnie małą przysadkę mózgową oraz dobrze rozwinięty kłaczek móżdżkowy. Co ciekawe, zauropodomorfy jurajskie cechowały się przeciwną morfologią w tym zakresie. Współczynnik encefalizacji buriolestesa był niższy od triasowych teropodów, ale przewyższał on późniejsze jurajskie zauropodomorfy (Müller i in., 2020).
Paleobiologia
Ostre zęby czyniły z buriolesta typowego drapieżnika. Jego łupem padały różne małe kręgowce, w tym młode innych dinozaurów. Możliwe, że atakował także współwystępujące z nim dorosłe iksalerpetony. Nie gardził też bezkręgowcami. Badania puszki mózgowej dowodzą, że buriolestes był zdolny do śledzenia poruszającej się ofiary (Müller i in., 2020).
Filogeneza
W analizie filogenetycznej przeprowadzonej przez Cabreira i in. (2016) buriolest znalazł się jako najprymitywniejszy znany zauropodomorf. Kolejni przedstawiciele tej grupy to eoraptor, pampadrom. Panfagia, chromogizaur i saturnalia wydają się być bardziej od nich zaawansowane.
Takie ustawienie tych dinozaurów na drzewie sugeruje następujące przemiany ewolucyjne. Wszystkie zauropodomorfy łączyła zagięta w dół na samym jej końcu górna krawędź żuchwy i nisko położony staw żuchwowy. Grzebień naramienny na kości ramieniowej uległ rozbudowie. U form bardziej zaawansowanych od buriolesta i eoraptora, pojawiły się liściowate zęby, co było związane ze stopniowym przechodzeniem tej grupy na roślinożerność. U panfagii, chromogizaura, saturnalii i późniejszych zauropodomorfów obserwuje się obniżenie koron zębów oraz zwiększenie ich liczby ku tyłowi szczęk.
Spis gatunków
Buriolestes | Cabreira, Kellner, Dias-da-Silva, da Silva, Bronzati, de Almeida Marsola, Müller, Bittencourt, Batista, Raugust, Carrilho, Brodt i Langer, 2016 |
B. schultzi | Cabreira, Kellner, Dias-da-Silva, da Silva, Bronzati, de Almeida Marsola, Müller, Bittencourt, Batista, Raugust, Carrilho, Brodt i Szablon:KptLanger, 2016 |
Bibliografia
Cabreira, S.F., Kellner, A.W.A., Dias-da-Silva, S., da Silva, L.R., Bronzati, M., de Almeida Marsola, J.C., Müller, R.T., Bittencourt, J. de S., Jul’Armando Batista, B., Raugust, T., Carrilho, R., Brodt, A., Langer, M.C. 2016. A Unique Late Triassic Dinosauromorph Assemblage Reveals Dinosaur Ancestral Anatomy and Diet. Current Biology, t. 26, str. 1-6. [2]
Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs". Princeton University Press.
Müller, R.T., Ferreira, J.D., Pretto, F.A., Bronzati, M. &Kerber, L. 2020. The endocranial anatomy of Buriolestes schultzi (Dinosauria: Saurischia) and the early evolution of brain tissues in sauropodomorph dinosaurs. Journal of Anatomy [3].