Erketu: Różnice pomiędzy wersjami
(poprawki) |
(aktualizacja, rys. do usunięcie niezwłocznie) |
||
| Linia 30: | Linia 30: | ||
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | | + | | <small>"środkowa" [[kreda]] ([[cenonam]][[santon]] |
| − | + | tj. ok. 101-83 [[Ma]]</small> | |
|- | |- | ||
! '''Systematyka''' | ! '''Systematyka''' | ||
| Linia 42: | Linia 42: | ||
[[Sauropoda]] | [[Sauropoda]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Macronaria]] | [[Macronaria]] | ||
| Linia 53: | Linia 49: | ||
[[Somphospondyli]] | [[Somphospondyli]] | ||
| − | ? [[Euhelopodidae]] | + | ? [[Titanosauria]] / ? [[Euhelopodidae]] |
|- | |- | ||
| colspan=2 |[[Plik:Erketu.jpg|400px|]] | | colspan=2 |[[Plik:Erketu.jpg|400px|]] | ||
| − | <small> | + | <small>Kręgi szyjne i ich schematyczne rysunki. [http://dx.doi.org/10.1371/journal.pone.0017114.g006 Źródło: Wilson i in., 2011]</small> |
|} | |} | ||
| Linia 63: | Linia 59: | ||
==Pozycja filogenetyczna== | ==Pozycja filogenetyczna== | ||
| − | [[Analiza kladystyczna]] [[Daniel Ksepka|Ksepki]] i [[Mark Norell|Norella]] ([[2006]]) wskazała na [[politomia|politomię]] ''Erketu'' z [[rodzaj]]em ''[[Euhelopus]]'' i [[klad]]em [[Lithostrotia]]. Znacznie obszerniejsze badanie tych samych autorów ([[2010]]), wskazało, że ''[[Euhelopus]]'' jest bardziej [[bazalny]] od [[klad]]u (''Erketu''+''[[Qiaowanlong]]''+[[Titanosauria]]. ''Erketu'' i ''Qiaowanlong'' łączą rozdwojone wyrostki kolczyste na przednich kręgach szyjnych. [[Michael D'Emic]] ([[2012]]) umieszcza go w [[Euhelopodidae]], jako bardziej [[zaawansowany|zaawansowanego]] od ''[[Qiaowanlong]]'', ale mniej od ''[[Euhelopus]]''; rozdwojone wyrostki kolczyste na kręgach szyjnych to wg niego [[synapomorfia]] Euhelopodidae. | + | [[Analiza kladystyczna]] [[Daniel Ksepka|Ksepki]] i [[Mark Norell|Norella]] ([[2006]]) wskazała na [[politomia|politomię]] ''Erketu'' z [[rodzaj]]em ''[[Euhelopus]]'' i [[klad]]em [[Lithostrotia]]. Znacznie obszerniejsze badanie tych samych autorów ([[2010]]), wskazało, że ''[[Euhelopus]]'' jest bardziej [[bazalny]] od [[klad]]u (''Erketu''+''[[Qiaowanlong]]''+[[Titanosauria]]). ''Erketu'' i ''Qiaowanlong'' łączą rozdwojone wyrostki kolczyste na przednich kręgach szyjnych. [[Michael D'Emic]] ([[2012]]) umieszcza go w [[Euhelopodidae]], jako bardziej [[zaawansowany|zaawansowanego]] od ''[[Qiaowanlong]]'', ale mniej od ''[[Euhelopus]]''; rozdwojone wyrostki kolczyste na kręgach szyjnych to wg niego [[synapomorfia]] Euhelopodidae. Wg analizy Manniona i in. (2013) jest to przedstawiciel [[Titanosauria]] mieszczący się blisko [[Lithostrotia]], w kladzie z ''[[Rapetosaurus]]'' i ''[[Mongolosaurus]]'' (wg bardziej wiarygodnych metod - LCDM i LSDM z implied weight) lub przedstawiciel Euhelopodidae (kladu bazalnych [[Somphospondyli]]), siostrzany do ''[[Euhelopus]]'' (LSDM). |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 69: | Linia 65: | ||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Holotyp]] należący do dorosłego osobnika (IGM 100/1803) to artykułowane kręgi szyjne: kompletne od 1 do 5, szósty niekompletny, mostek, artykułowane: kość strzałkowa i kość piszczelowa, kość skokowa i kość piętowa. | + | [[Holotyp]] należący do dorosłego osobnika (IGM 100/1803) to artykułowane kręgi szyjne: kompletne od 1 do 5, szósty niekompletny, mostek, artykułowane: kość strzałkowa i kość piszczelowa, kość skokowa i kość piętowa. Kolejne kręgi szyjne (7-9) tego samego osobnika zostały wydobyte i opisane później (Ksepka i Norell, [[2010]]). |
| − | |||
| − | Kolejne kręgi szyjne (7-9) tego samego osobnika zostały wydobyte i opisane później (Ksepka i Norell, [[2010]]). | ||
Być może także zęby znalezione w tej samej lokalizacji należą do tego [[takson]]u. | Być może także zęby znalezione w tej samej lokalizacji należą do tego [[takson]]u. | ||
| Linia 88: | Linia 82: | ||
D'Emic, M. (2012) "The early evolution of titanosauriform sauropod dinosaurs" Zoological Journal of the Linnean Society, 166, 624-671. [[doi:10.1111/j.1096-3642.2012.00853.x]] | D'Emic, M. (2012) "The early evolution of titanosauriform sauropod dinosaurs" Zoological Journal of the Linnean Society, 166, 624-671. [[doi:10.1111/j.1096-3642.2012.00853.x]] | ||
| − | Ksepka, D.T & Norell, M.A. (2006). "Erketu ellisoni, a long-necked sauropod from Bor Guvé (Dornogov Aimag, Mongolia)" American Museum Novitates, 3508, 1-16 | + | Ksepka, D.T & Norell, M.A. (2006). "Erketu ellisoni, a long-necked sauropod from Bor Guvé (Dornogov Aimag, Mongolia)" American Museum Novitates, 3508, 1-16. |
| + | |||
| + | Ksepka, D.T & Norell, M.A. (2010) "The Illusory Evidence for Asian Brachiosauridae: New Material of Erketu ellisoni and a Phylogenetic Reappraisal of Basal Titanosauriformes" American Museum Novitates, 3700, 1-27. [[doi:10.1206/3700.2]] | ||
| − | + | Mannion, P.D., Upchurch, P., Barnes, R.N. & Mateus, O. (2013) "Osteology of the Late Jurassic Portuguese sauropod dinosaur Lusotitan atalaiensis (Macronaria) and the evolutionary history of basal titanosauriforms" Zoological Journal of the Linnean Society, 168(1), 98–206. [[doi:10.1111/zoj.12029]]</small> | |
| − | </small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Wersja z 23:34, 19 lut 2014
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Marcin Szermański |
| Erketu (erketu) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 15 m |
| Masa: | kilka t |
| Miejsce występowania: | Mongolia - Ajmak wschodniogobijski
(formacja ?Baynshiree) |
| Czas występowania | "środkowa" kreda (cenonamsanton
tj. ok. 101-83 Ma |
| Systematyka | Dinosauria
? Titanosauria / ? Euhelopodidae |
Kręgi szyjne i ich schematyczne rysunki. Źródło: Wilson i in., 2011 | |
Wstęp
Erketu to tytanozaurokształtny zauropod odnaleziony w Mongolii w osadach pochodzących ze "środkowej" kredy. Miał niezwykle długą szyję, nawet w porównaniu do innych długoszyich zauropodów, takich jak Mamenchisaurus. O jej wyjątkowej długości decydowało znaczne wydłużenie kręgów. Całkowita długość szyi mogła wynosić około 8 metrów, przy długości ciała szacowanej na 15 m. Znalezione kości kończyn tylnych wskazują, że był dość lekki, mimo znacznej długości ciała. Erketu żył na równinach zalewowych, obok nieopisanych większych od Deinonychus maniraptorów i drapieżników wielkości Allosaurus. W tej samej lokalizacji znaleziono także skamieniałe owoce.
Pozycja filogenetyczna
Analiza kladystyczna Ksepki i Norella (2006) wskazała na politomię Erketu z rodzajem Euhelopus i kladem Lithostrotia. Znacznie obszerniejsze badanie tych samych autorów (2010), wskazało, że Euhelopus jest bardziej bazalny od kladu (Erketu+Qiaowanlong+Titanosauria). Erketu i Qiaowanlong łączą rozdwojone wyrostki kolczyste na przednich kręgach szyjnych. Michael D'Emic (2012) umieszcza go w Euhelopodidae, jako bardziej zaawansowanego od Qiaowanlong, ale mniej od Euhelopus; rozdwojone wyrostki kolczyste na kręgach szyjnych to wg niego synapomorfia Euhelopodidae. Wg analizy Manniona i in. (2013) jest to przedstawiciel Titanosauria mieszczący się blisko Lithostrotia, w kladzie z Rapetosaurus i Mongolosaurus (wg bardziej wiarygodnych metod - LCDM i LSDM z implied weight) lub przedstawiciel Euhelopodidae (kladu bazalnych Somphospondyli), siostrzany do Euhelopus (LSDM).
Etymologia
W mongolskiej szamańskiej tradycji było 99 Tengri (bóstwa). Erketu Tengri to potężny Tengri, bóg-stwórca, który powołał do życia Yesu gei, mitycznego ojca Czyngis-chana. Epitet gatunkowy honoruje Micka Ellisona, paleoartystę i przyjaciela jednego z autorów opisu - Marka Norella.
Materiał kopalny
Holotyp należący do dorosłego osobnika (IGM 100/1803) to artykułowane kręgi szyjne: kompletne od 1 do 5, szósty niekompletny, mostek, artykułowane: kość strzałkowa i kość piszczelowa, kość skokowa i kość piętowa. Kolejne kręgi szyjne (7-9) tego samego osobnika zostały wydobyte i opisane później (Ksepka i Norell, 2010).
Być może także zęby znalezione w tej samej lokalizacji należą do tego taksonu.
Spis gatunków
| Erketu | Ksepka i Norell, 2006 |
|---|---|
| E. ellisoni | Ksepka i Norell, 2006 |
Bibliografia
D'Emic, M. (2012) "The early evolution of titanosauriform sauropod dinosaurs" Zoological Journal of the Linnean Society, 166, 624-671. doi:10.1111/j.1096-3642.2012.00853.x
Ksepka, D.T & Norell, M.A. (2006). "Erketu ellisoni, a long-necked sauropod from Bor Guvé (Dornogov Aimag, Mongolia)" American Museum Novitates, 3508, 1-16.
Ksepka, D.T & Norell, M.A. (2010) "The Illusory Evidence for Asian Brachiosauridae: New Material of Erketu ellisoni and a Phylogenetic Reappraisal of Basal Titanosauriformes" American Museum Novitates, 3700, 1-27. doi:10.1206/3700.2
Mannion, P.D., Upchurch, P., Barnes, R.N. & Mateus, O. (2013) "Osteology of the Late Jurassic Portuguese sauropod dinosaur Lusotitan atalaiensis (Macronaria) and the evolutionary history of basal titanosauriforms" Zoological Journal of the Linnean Society, 168(1), 98–206. doi:10.1111/zoj.12029
