Huanghetitan
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Marcin Szermański |
| Huanghetitan (huanghetytan) | |
|---|---|
| Długość: | 12 m |
| Masa: | ok. 3-15 t |
| Miejsce występowania: | Chiny |
| Czas występowania | 145-83 (?100-?93) Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja przyżyciowa (uwaga: inne bazalne Titanosauriformes miały głowę raczej krótszą i wyższą , podobną do Giraffatitan). [1] | |
Wstęp
Huanghetitan to rodzaj zauropoda żyją cego na terenach wschodniej Azji. Nie wiadomo dokładnie, kiedy żył - jeden z gatunków został odnaleziony w osadach wczesnokredowych a drugi w skałach z dolnej późnej kredy.
Etymologia
Huang He to nazwa rzeki (zwanej też Żółtą Rzeką ), która płynie przez tereny basenu Lanzhou - miejsca gdzie znaleziono szczą tki tego dinozaura. Drugi człon nazwy - titan - to słowo często wykorzystywane do nadawania nazw zauropodom, symbolizują ce wielkość. Pochodzi z języka greckiego.
Budowa
Huanghetitan zapewne miał małą głowę, długą szyję i ogon oraz potężne, ciężkie ciało podtrzymywane przez cztery słupowate nogi. Charakteryzuje się on wyją tkową budową kręgów krzyżowych - mają one zrośnięte wyrostki neuralne, które tworzą jakby platformę. Końcówki wyrostków na kręgach krzyżowych i ogonowych są rozrośnięte bocznie, podobnie jak u zauropoda Agustinia, więc huanghetytan mógł być podobnie opancerzony. Jednak żadnych płytek kostnych nie odnaleziono.
Pozycja filogenetyczna
Huanghetitan został uznany za bazalnego przedstawiciela kladu Titanosauriformes. W 2007 roku autorzy opisu H. ruyangensis utworzyli dla dwóch gatunków huanghetytana rodzinę Huanghetitanidae, choć sami uznali, że jest ona zbyteczna. Wykonana przez nich analiza kladystyczna wykazała, że Huanghetitan to tytanozaurokształtny zauropod nienależą cy do Titanosauria. Zajmuje on pozycję między Brachiosaurus a Euhelopus, co jednak ma słabe wsparcie. Jeżeli takie umiejscowienie huanghetytana jest prawidłowe, to należy też do Somphospondyli, czyli kladu zawierają cego wszystkie tytanozaurokształtne bliżej spokrewnione z gatunkiem Saltasaurus loricatus niż z Brachiosaurus altithorax. D'Emic (2012) wykazuje, że to oba gatunki są odrębne na poziomie rodzajwym - "Huanghetitan" ruyangensis zasługuje na osobny (nowy?) rodzaj. Wg niego nie jest somfospondylem, jak Huanghetitan liujiaxiaensis, a reprezentuje klad Euhelopodidae + (Chubutisaurus + Titanosauria).
Gatunki
Huanghetitan liujiaxiaensis
Miejsce: Chiny - prowincja Gansu (grupa Hekou - wschodnia część basenu Lanzhou)
Czas: 145-99 Ma
Etymologia: nazwa gatunkowa pochodzi od tamy na rzece Huang he, nazwanej Liujiaxia. Tama ta znajduje się niedaleko Narodowego Geoparku Dinozaurów Liujiaxia (Liujiaxia National Dinosaur Geopark).
Materiał kopalny: holotyp (GSLTZP02-001) to niemal kompletna kość krzyżowa, bliższy kręg ogonowy, kręg ze środkowej części ogona, fragmenty żeber szyjnych, niekompletny szewron, lewa łopatka i kość krucza. Okaz typowy znajduje się w Centrum Badań i Eksploatacji Skamieniałości w Trzeciej Akademii Geologii i Eksploatacji Zasobów Mineralnych Prowincji Gansu w Lanzhou (Fossil Research and Development Center of the Third Geology and Mineral Resources Exploration Academy of Province Gansu).
Diagnoza: bardzo niskie wyrostki neuralne z wybitnie poprzecznie rozrośniętymi dalszymi końcami.
Komentarz: Huanghetitan liujiaxiaensis to gatunek typowy tego rodzaju. W tych samych osadach co H. liujiaxiaensis odnaleziono też innego olbrzymiego zauropoda - Daxiatitan, iguanodonta Lanzhousaurus oraz wiele innych dinozaurów, ryb i żółwi. W przeciwieństwie do "H." ruyangensis raczej nie był duży - Paul (2010) ocenia go zaledwie na 12 metrów długości i 3 tony; niewiele więckszy ciężar daje mu Holtz Jr., bo na "masę trzech słoni".
"Huanghetitan" ruyangensis
Miejsce: Chiny - prowincja Henan ("formacja Magchuan")
Czas: ? 100-93 Ma
Materiał kopalny: sześć kręgów krzyżowych, 10 przednich ogonowych, łuków hermalnych, żeber i niekompletnej kości krzyżowej.
Diagnoza: "Huanghetitan" ruyangensis charakteryzuje się największą średnicą ciała z żebrami osią gają cymi długość przynajmniej 2,93 m i przednimi kręgami z wyrostkami neuralnymi przypominają cymi w kształcie grzyby.
Komentarz: "H." ruyangensis jest jednym z trzech opisanych w latach 2007-2009 azjatyckich gigantów, obok Daxiatitan i jeszcze większego Ruyangosaurus. Osią gały one podobne rozmiary co największe tytanozaurokształtne - argentyńskie Puertasaurus i Argentinosaurus oraz amerykański Alamosaurus, a więc ok. 30 metrów długości i ok. 73 tony (Mazzetta i in., 2004). Wg D'Emica (2012) gatunek należący do innego rodzaju, co H. liujiaxiaensis.
Spis gatunków
| Huanghetitan | You, Li, Zhou i Ji, 2006 |
|---|---|
| H. liujiaxiaensis | You, Li, Zhou i Ji, 2006 |
| "H." ruyangensis | Lü, Xu, Zhang, Hu, Wu, Jia i Ji, 2007 |
Bibliografia
Źródła naukowe:
D'Emic, M. (2012) "The early evolution of titanosauriform sauropod dinosaurs" Zoological Journal of the Linnean Society, 166, 624-671. doi:10.1111/j.1096-3642.2012.00853.x
Fowler, D.W. & Sullivan, R.M. (2011) "The first giant titanosaurian sauropod from the Upper Cretaceous of North America" Acta Palaeontologica Polonica, 56(4), 685–690. doi:10.4202/app.2010.0105
Lü J, Xu L, Jia S, Zhang X, Zhang J, Yang L, You H, Ji Q. (2009). "A new gigantic sauropod dinosaur from the Cretaceous of Ruyang, Henan, China". Geological Bulletin of China 28(1), 1-10.
Lü, J., Xu, L., Jiang, X., Jia, S., Li, M., Yuan, C., Zhang, X. & Ji, Q. (2009) "A preliminary report on the new dinosaurian fauna from the Cretaceous of the Ruyang Basin, Henan province of Central China" Journal of Paleontological Society of Korea, 25(1), 43-56.
Mazzetta, G.V.; Christiansen, P.; Fariña, R.A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology 65 (2-4): ss.1–13.
You, H.-L., Li, D.-Q., Zhou, L.-Q., & Ji, Q. (2008) "Daxiatitan binglingi: a giant sauropod dinosaur from the Early Cretaceous of China" Gansu Geology, 17(4), 1-10.
Inne:
Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information" [2]
Paul G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.
