Paranthodon: Różnice pomiędzy wersjami
(rewizja merytoryczna) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | {{DISPLAYTITLE:''Paranthodon''}} | ||
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Linia 33: | Linia 34: | ||
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | | + | | [[wczesna kreda]] ([[berrias]]-[[hoteryw]]<ref>Wiek formacji Kirkwood jest problematyczny. Np. Maidment i in. (2008) podają późną jurę-wczesny [[walanżyn]], Maidment (2010) walanżyn, Choiniere i in. (2010) oraz Forster i in. (2009) podają [[berrias]]-walanżyn, Le Loeuff i in. (2012) środkowy-późny walanżyn-[[hoteryw]]. Większość z ww. publikacji cytuje inne prace na podparcie wieku.</ref>) |
<small>ok. 145-129 [[Ma]]</small> | <small>ok. 145-129 [[Ma]]</small> | ||
| Linia 56: | Linia 57: | ||
==Paleobiologia== | ==Paleobiologia== | ||
| − | Prawdopodobnie był głównie czworonożnym roślinożercą, żywiącym się m. in. sagowcami. Parantodont żył prawdopodobnie wśród m.in. [[Brachiosauridae|brachiozaurydów]], niewielkiego [[Coelurosauria|celurozaura]] ''[[Nqwebasaurus]]'' oraz bliżej nieokreślonych, wielkich teropodów (Forster i in., 2009; Galton i Molnar, 2011; Le Loeuff i in., 2012). | + | Prawdopodobnie był głównie czworonożnym roślinożercą, żywiącym się m. in. sagowcami. Parantodont żył prawdopodobnie wśród m.in. [[Brachiosauridae|brachiozaurydów]], niewielkiego [[Coelurosauria|celurozaura]] ''[[Nqwebasaurus]]'' oraz bliżej nieokreślonych, wielkich teropodów ([[Catherine Forster|Forster]] i in., [[2009]]; [[Peter Galton|Galton]] i Molnar, [[2011]]; [[Jean Le Loeuff|Le Loeuff]] i in., [[2012]]). |
==Etymologia i historia taksonu== | ==Etymologia i historia taksonu== | ||
| − | Jego nazwa | + | Jego nazwa [[rodzaj]]owa oznacza "podobny do ''Anthodon''". ''Anthodon'' (czyli liściozęby) to rodzaj parejazauryda znanego między innymi z okolic, gdzie znaleziono szczątki ''Paranthodon''. Antodont początkowo został uznany za dinozaura z powodu pomieszania materiału tego permskiego roślinożercy z mezozoicznymi szczątkami. Oddzielił je w [[1910]] roku i te dinozaurowe opisał [[Robert Broom]] pod nazwą ''[[Palaeoscincus]] africanus''. Nazwa gatunkowa odnosi się do miejsca znalezienia - Afryki. [[Franz Nopcsa]] w [[1929]] roku utworzył dla dinozaura nowy [[rodzaj]] - ''Paranthodon''. Inne szczątki zaliczane do rodzaju ''[[Palaeoscincus]]'' pochodziły z Ameryki Północnej. Coombs ([[1978]]) stwierdził, że parantodont jest ankylozaurem o niepewnej pozycji systematycznej (''[[incertae sedis]]''). |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
[[Holotyp]] (BMNH 47338) to część lewej kości zębowej, kość przedszczękowa i nosowa. | [[Holotyp]] (BMNH 47338) to część lewej kości zębowej, kość przedszczękowa i nosowa. | ||
| − | Przypisany materiał: dwa zęby (BMNH 4992) z nieznanej lokalizacji, przypisane do parantodonta. Jak piszą [[Maidment]] i in. ([[2008]]) budową przypominają zęby ''Paranthodon'', lecz odkąd jedyną możliwą do identyfikacji [[autapomorfia|autapomorfią]] tego rodzaju jest budowa kości szczękowej, zębów nie można przypisać do tego rodzaju z całą pewnością. | + | Przypisany materiał: dwa zęby (BMNH 4992) z nieznanej lokalizacji, przypisane do parantodonta. Jak piszą [[Susannah Maidment|Maidment]] i in. ([[2008]]) budową przypominają zęby ''Paranthodon'', lecz odkąd jedyną możliwą do identyfikacji [[autapomorfia|autapomorfią]] tego rodzaju jest budowa kości szczękowej, zębów nie można przypisać do tego rodzaju z całą pewnością. |
==Pozycja filogenetyczna== | ==Pozycja filogenetyczna== | ||
| − | ''Paranthodon'' nie ma żadnej [[synapomorfia|synapomorfii]], która lokowałyby go jednoznacznie w [[Stegosauria]]. Jednak zęby wykazują większe podobieństwo do zębów stegozaurów niż do jakichkolwiek innych dinozaurów. Ogólną budową znaleziony materiał przypomina rodzaj ''[[Stegosaurus]]''. ''Paranthodon'' jest bez wątpienia ważnym [[takson]]em, z jedną autapomorfią w budowie kości szczękowej (Maidment i in. | + | ''Paranthodon'' nie ma żadnej [[synapomorfia|synapomorfii]], która lokowałyby go jednoznacznie w [[Stegosauria]]. Jednak zęby wykazują większe podobieństwo do zębów stegozaurów niż do jakichkolwiek innych dinozaurów. Ogólną budową znaleziony materiał przypomina rodzaj ''[[Stegosaurus]]''. ''Paranthodon'' jest bez wątpienia ważnym [[takson]]em, z jedną autapomorfią w budowie kości szczękowej ([[Susannah Maidment|Maidment]] i in. [[2008]]). |
| − | W [[analiza filogenetyczna|analizie kladystycznej]] przeprowadzonej przez | + | W [[analiza filogenetyczna|analizie kladystycznej]] przeprowadzonej przez Maidment i in. ([[2008]]) ''Paranthodon'' tworzy [[klad]] z ''[[Loricatosaurus]]'' i ''[[Tuojiangosaurus]]'' i zajmuje pozycję bliższą temu drugiemu. Z powodu niekompletności materiału jest to jednak pozycja bardzo niepewna. [[Klad]] tworzony przez te trzy stegozaurydy jest [[takson siostrzany|taksonem siostrzanym]] do grupy tworzonej przez ''[[Stegosaurus]] armatus'', ''[[Hesperosaurus]] mjosi'' i ''[[Wuerhosaurus]] homheni''. |
Z nowszych badań wynika nieustalona pozycja parantodonta wewnątrz [[Stegosauria]], co zapewne jest rezultatem niekompletności materiału. ''[[Tuojiangosaurus]]'' nadal wydaje się być blisko spokrewniony, a nieco dalszym krewnym może być ''[[Gigantspinosaurus]]''. Wszystkie trzy [[takson]]y mogą tworzyć [[klad]] najbardziej [[bazalny]]ch stegozaurów. | Z nowszych badań wynika nieustalona pozycja parantodonta wewnątrz [[Stegosauria]], co zapewne jest rezultatem niekompletności materiału. ''[[Tuojiangosaurus]]'' nadal wydaje się być blisko spokrewniony, a nieco dalszym krewnym może być ''[[Gigantspinosaurus]]''. Wszystkie trzy [[takson]]y mogą tworzyć [[klad]] najbardziej [[bazalny]]ch stegozaurów. | ||
| Linia 76: | Linia 77: | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
! ''Paranthodon'' | ! ''Paranthodon'' | ||
| − | | [[Nopcsa]], [[1929]] | + | | {{Kpt|[[Franz Nopcsa|Nopcsa]]}}, [[1929]] |
|- | |- | ||
! ''P. africanus'' | ! ''P. africanus'' | ||
| − | | ([[Broom]], [[1910]]) | + | | ({{Kpt|[[Robert Broom|Broom]]}}, [[1910]]) {{Kpt|Nopcsa}}, 1929 |
|- | |- | ||
| − | | = '' | + | | = ''Anthodon serrarius'' [partim] |
| − | | [[Owen]], [[1876]] | + | | {{Kpt|[[Richard Owen|Owen]]}}, [[1876]] |
|- | |- | ||
| = ''[[Palaeoscincus]] africanus'' | | = ''[[Palaeoscincus]] africanus'' | ||
| − | | | + | | {{Kpt|Broom}}, 1910 |
|- | |- | ||
| = ''Paranthodon oweni'' | | = ''Paranthodon oweni'' | ||
| − | | | + | | {{Kpt|Nopcsa}}, 1929 |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small>Choiniere, J.N., Forster, C.A. & de Klerk, W.J. (2012) "New information on Nqwebasaurus thwazi, a coelurosaurian theropod from the Early Cretaceous (Hauteriverian?) Kirkwood Formation in South Africa" Journal of African Earth Sciences, 71-72, 1-17. doi: 10.1016/j.jafrearsci.2012.05.005 | + | <small>Choiniere, J.N., Forster, C.A. & de Klerk, W.J. (2012) "New information on Nqwebasaurus thwazi, a coelurosaurian theropod from the Early Cretaceous (Hauteriverian?) Kirkwood Formation in South Africa" Journal of African Earth Sciences, 71-72, 1-17. [[doi: 10.1016/j.jafrearsci.2012.05.005]] |
| − | Galton, P.M. & Molnar, R.E. (2011) "An unusually large theropod dinosaur tooth from the Kirkwood Formation (Lower Cretaceous) of South Africa" Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Abhandlungen. doi: 10.1127/0077-7749/2011/0204 | + | Galton, P.M. & Molnar, R.E. (2011) "An unusually large theropod dinosaur tooth from the Kirkwood Formation (Lower Cretaceous) of South Africa" Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Abhandlungen. [[doi: 10.1127/0077-7749/2011/0204]] |
Le Loeuff, J., Läng, E, Cavin, L. & Buffetaut, E. (2012) "Between Tendaguru and Bahariya: on the age of the Early Cretaceous Dinosaur sites from the Continental Interclaire and other African Formations" Journal of Stratigraphy, 36(2), 486-502. | Le Loeuff, J., Läng, E, Cavin, L. & Buffetaut, E. (2012) "Between Tendaguru and Bahariya: on the age of the Early Cretaceous Dinosaur sites from the Continental Interclaire and other African Formations" Journal of Stratigraphy, 36(2), 486-502. | ||
| − | Maidment, S.C.R., Norman, D.B., Barrett, P.M., & Upchurch, P. (2008) "Systematics and phylogeny of Stegosauria (Dinosauria: Ornithischia)" Journal of Systematic Palaeontology, 6(4), 367-407. doi:10.1017/S1477201908002459 | + | Maidment, S.C.R., Norman, D.B., Barrett, P.M., & Upchurch, P. (2008) "Systematics and phylogeny of Stegosauria (Dinosauria: Ornithischia)" Journal of Systematic Palaeontology, 6(4), 367-407. [[doi:10.1017/S1477201908002459]] |
| − | Mateus O, Maidment SCR & Christiansen NA (2009) "A new long-necked 'sauropod-mimic' stegosaur and the evolution of the plated dinosaurs" Proceeding of the Royal Society B 276, 1663, 1815-1821 Opublikowane online 25.02.2009 doi: 10.1098/rspb.2008.1909 | + | Mateus O, Maidment SCR & Christiansen NA (2009) "A new long-necked 'sauropod-mimic' stegosaur and the evolution of the plated dinosaurs" Proceeding of the Royal Society B 276, 1663, 1815-1821 Opublikowane online 25.02.2009 [[doi: 10.1098/rspb.2008.1909]] |
| − | Maidment SCR (2010) "Stegosauria: a historical review of the body fossil record and phylogenetic relationships" Swiss Journal of Geosciences, 103(2), 199-210. | + | Maidment SCR (2010) "Stegosauria: a historical review of the body fossil record and phylogenetic relationships" Swiss Journal of Geosciences, 103(2), 199-210. [[doi: 10.1007/s00015-010-0023-3]] |
<References/></small> | <References/></small> | ||
Wersja z 17:18, 1 lis 2015
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Marcin Szermański |
| Paranthodon (parantodont) | |
|---|---|
| Długość: | ? m |
| Masa: | ? |
| Miejsce występowania: | RPA
(górne warstwy formacji Kirkwood) |
| Czas występowania | wczesna kreda (berrias-hoteryw[1])
ok. 145-129 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Wstęp
Paranthodon był rodzajem stegozaura żyjącym we wczesnej kredzi na terenach obecnej południowej Afryki. Jako że materiał kopalny tego dinozaura jest bardzo skromny, niewiele wiadomo o tym zwierzęciu, które początkowo brano za ankylozaura.
Paleobiologia
Prawdopodobnie był głównie czworonożnym roślinożercą, żywiącym się m. in. sagowcami. Parantodont żył prawdopodobnie wśród m.in. brachiozaurydów, niewielkiego celurozaura Nqwebasaurus oraz bliżej nieokreślonych, wielkich teropodów (Forster i in., 2009; Galton i Molnar, 2011; Le Loeuff i in., 2012).
Etymologia i historia taksonu
Jego nazwa rodzajowa oznacza "podobny do Anthodon". Anthodon (czyli liściozęby) to rodzaj parejazauryda znanego między innymi z okolic, gdzie znaleziono szczątki Paranthodon. Antodont początkowo został uznany za dinozaura z powodu pomieszania materiału tego permskiego roślinożercy z mezozoicznymi szczątkami. Oddzielił je w 1910 roku i te dinozaurowe opisał Robert Broom pod nazwą Palaeoscincus africanus. Nazwa gatunkowa odnosi się do miejsca znalezienia - Afryki. Franz Nopcsa w 1929 roku utworzył dla dinozaura nowy rodzaj - Paranthodon. Inne szczątki zaliczane do rodzaju Palaeoscincus pochodziły z Ameryki Północnej. Coombs (1978) stwierdził, że parantodont jest ankylozaurem o niepewnej pozycji systematycznej (incertae sedis).
Materiał kopalny
Holotyp (BMNH 47338) to część lewej kości zębowej, kość przedszczękowa i nosowa.
Przypisany materiał: dwa zęby (BMNH 4992) z nieznanej lokalizacji, przypisane do parantodonta. Jak piszą Maidment i in. (2008) budową przypominają zęby Paranthodon, lecz odkąd jedyną możliwą do identyfikacji autapomorfią tego rodzaju jest budowa kości szczękowej, zębów nie można przypisać do tego rodzaju z całą pewnością.
Pozycja filogenetyczna
Paranthodon nie ma żadnej synapomorfii, która lokowałyby go jednoznacznie w Stegosauria. Jednak zęby wykazują większe podobieństwo do zębów stegozaurów niż do jakichkolwiek innych dinozaurów. Ogólną budową znaleziony materiał przypomina rodzaj Stegosaurus. Paranthodon jest bez wątpienia ważnym taksonem, z jedną autapomorfią w budowie kości szczękowej (Maidment i in. 2008).
W analizie kladystycznej przeprowadzonej przez Maidment i in. (2008) Paranthodon tworzy klad z Loricatosaurus i Tuojiangosaurus i zajmuje pozycję bliższą temu drugiemu. Z powodu niekompletności materiału jest to jednak pozycja bardzo niepewna. Klad tworzony przez te trzy stegozaurydy jest taksonem siostrzanym do grupy tworzonej przez Stegosaurus armatus, Hesperosaurus mjosi i Wuerhosaurus homheni.
Z nowszych badań wynika nieustalona pozycja parantodonta wewnątrz Stegosauria, co zapewne jest rezultatem niekompletności materiału. Tuojiangosaurus nadal wydaje się być blisko spokrewniony, a nieco dalszym krewnym może być Gigantspinosaurus. Wszystkie trzy taksony mogą tworzyć klad najbardziej bazalnych stegozaurów.
Spis gatunków
| Paranthodon | Nopcsa, 1929 |
|---|---|
| P. africanus | (Broom, 1910) Nopcsa, 1929 |
| = Anthodon serrarius [partim] | Owen, 1876 |
| = Palaeoscincus africanus | Broom, 1910 |
| = Paranthodon oweni | Nopcsa, 1929 |
Bibliografia
Choiniere, J.N., Forster, C.A. & de Klerk, W.J. (2012) "New information on Nqwebasaurus thwazi, a coelurosaurian theropod from the Early Cretaceous (Hauteriverian?) Kirkwood Formation in South Africa" Journal of African Earth Sciences, 71-72, 1-17. doi: 10.1016/j.jafrearsci.2012.05.005
Galton, P.M. & Molnar, R.E. (2011) "An unusually large theropod dinosaur tooth from the Kirkwood Formation (Lower Cretaceous) of South Africa" Neues Jahrbuch für Geologie und Paläontologie, Abhandlungen. doi: 10.1127/0077-7749/2011/0204
Le Loeuff, J., Läng, E, Cavin, L. & Buffetaut, E. (2012) "Between Tendaguru and Bahariya: on the age of the Early Cretaceous Dinosaur sites from the Continental Interclaire and other African Formations" Journal of Stratigraphy, 36(2), 486-502.
Maidment, S.C.R., Norman, D.B., Barrett, P.M., & Upchurch, P. (2008) "Systematics and phylogeny of Stegosauria (Dinosauria: Ornithischia)" Journal of Systematic Palaeontology, 6(4), 367-407. doi:10.1017/S1477201908002459
Mateus O, Maidment SCR & Christiansen NA (2009) "A new long-necked 'sauropod-mimic' stegosaur and the evolution of the plated dinosaurs" Proceeding of the Royal Society B 276, 1663, 1815-1821 Opublikowane online 25.02.2009 doi: 10.1098/rspb.2008.1909
Maidment SCR (2010) "Stegosauria: a historical review of the body fossil record and phylogenetic relationships" Swiss Journal of Geosciences, 103(2), 199-210. doi: 10.1007/s00015-010-0023-3
- ↑ Wiek formacji Kirkwood jest problematyczny. Np. Maidment i in. (2008) podają późną jurę-wczesny walanżyn, Maidment (2010) walanżyn, Choiniere i in. (2010) oraz Forster i in. (2009) podają berrias-walanżyn, Le Loeuff i in. (2012) środkowy-późny walanżyn-hoteryw. Większość z ww. publikacji cytuje inne prace na podparcie wieku.
