Alxasaurus

Autor:	"pepo13", Maciej Ziegler
Korekta:	Sebastian Oziemski, Łukasz Czepiński, Tomasz Sokołowski, Paweł Konarzewski

---

Alxasaurus (alksazaur/alśazaur)
Długość	3,8 m
Masa	400 kg
Dieta	wszystkożerny / roślinożerny
Miejsce	Chiny - Mongolia Wewnętrzna (formacja Bayin Gobi)
Czas	Trias 252 Jura 201,4 Kreda 143,1 66 113 - 100,5 Ma wczesna kreda (alb)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Therizinosauria Therizinosauroidea
Rekonstrukcja przyżyciowa Alxasaurus. Autor: UnexpectedDinoLesson [3]

Wstęp

Alxasaurus to bazalny terizinozauroid żyjące we wczesnej kredzie na terenach dzisiejszych Chin. Został opisany przez dwóch paleontologów: kanadyjskiego Dale'a Russella oraz chińskiego Dong Zhiminga w 1994 roku. Alxasaurus to ważne odkrycie - pozwoliło one powiązać enigmatyczne dotąd dinozaury gadziomiedniczne (Enigmosaurus, Erlikosaurus, Nanshiungosaurus, Segnosaurus, Therizinosaurus) ze sobą i z innymi teropodami.

Materiał kopalny

Sylwetka Alxasaurus wraz z zaznaczonymi na biało odnalezionymi kośćmi Autor: Jaime A. Headden [1]

Holotyp o numerze katalogowym IVPP 88402a (większy osobnik) to kość zębowa oraz duża część szkieletu pozaczaszkowego: 5 dysartykułowanych kręgów szyjnych, 2 żebra szyjne, 7 dysartykułowanych kręgów ogonowych, 3 prawe i lewe żebra grzbietowe, kość krzyżowa, 4 żebra krzyżowe. 21 kręgów ogonowych, 15 szerwonów, łopatka, obydwie kości krucze i ramienne, kość promieniowa, obydwie kości łokciowe, obydwie kości, biodrowe, łonowe i kulszowe oraz kości stóp.

Materiał przypisany to następujące okazy:

IVPP 88402b (mniejszy osobnik) - 3 artykułowane kręgi ogonowe i 4 artykułowane kręgi grzbietowe

IVPP 88501 (niedojrzały osobnik) - 5 kręgów gzbietowych, pierwszy i drugi kręg krzyżowy, pierwsza prawa kość śródręczna, trzecia lewa kość śródręcza, paliczki, częściowa kość biodrowa, lewa i prawa kość udowa oraz piszczelowe, obydwie kości strzałkowe, kości śródstopia I-IV oraz kości stopy

IVPP 88301 - rozproszone kręgi, żebra oraz kości kończyn

IVPP 88510 - kości kończyn

Poza wymieniowymi 5 okazami do Alxasaurus mogą należeć również osobniki FPDM-V7312 (odlew szkieletu) oraz nieskatalogowana prawie kompletna czaszka (Ford, online)

Budowa i paleobiologia

Zrekonstruowany szkielet Alxasaurus. Fot. Sebastian Bergmann [2]

Alxasaurus to niewielki terizinozauroid mierzący 3,8 m długości oraz ważący 400 kg (Molina-Perez i Larramendi, 2019). Charakteryzował się obecnością 40 zębów na kości zębowej. W odróżnieniu od Segnosaurus, Erlikosaurus i Nanshiungosaurus nie miał on połączonych żeber z trzonami kręgów szyjnych. Alxasaurus miał jedynie pięć kręgów krzyżowych. Inne cechy plezjomorficzne dotyczą kości kończyn (Russell i Dong, 1994). Zanno (2010) na podstawie dostępnego materiału kopalnego wyróżniła potencjalną autapomorfię w obrębie czaszki.

Podobnie jak inne terizinozaury, dinozaur ten na obu przednich kończynach miał długie pazury, służące prawdopodobnie do zagarniania liści lub obrony, choć w porównaniu z pazurami Therizinosaurus były znacznie krótsze. Terizinozaury są najlepiej przystosowaną do roślinożerności grupą wśród nieptasich teropodów. Niewykluczone jednak, że Alxasaurus mógł być wszystkożercą. Być może odżywiał się zarówno roślinami jak i np. owadami czy małymi kręgowcami.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Alxasaurus nawiązuje miejsca znalezienia dinozaura, którym była pustynia Alxa. Epitet gatunkowy elesitaiensis odnosi się do wioski Elesitai, w której badacze odkryli skamieniałości.

Spis gatunków

Alxasaurus	Russell i Dong, 1994
A. elesitaiensis	Russell i Dong, 1994

Bibliografia

Dong, Z. (2003) "Contributions to new dinosaur materials from China to dinosaurology" Memoir of the Fukui Prefectural Dinosaur Museum, 2, 123-132.

Ford, T (online) [4]

Mortimer (online) [5]

Russell, D.A & Dong, Z. (1994) "The affinities of a new theropod from the Alxa Desert, Inner Mongolia, People’s Republic of China" Canadian Journal of Earth Sciences, 30, 2107-2127.

Zanno, L.E. (2010) "A taxonomic and phylogenetic re-evaluation of Therizinosauria (Dinosauria: Maniraptora)" Journal of Systematic Palaeontology, 8(4), 503-543. doi:10.1080/14772019.2010.488045