Acheroraptor: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m (dr.poprawki, wiek orientacyjny, podstawa Hell Creek to max. 68 Ma)
m (→‎Bibliografia)
 
(Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{DISPLAYTITLE:''Acheroraptor''}}
 
{{DISPLAYTITLE:''Acheroraptor''}}
−
<small>
+
{{Opis
−
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
+
|Autor     = [[Eryk Sroka]]
−
| Autor:
+
|Korekta  = [[Marcin Szermański]], [[Maciej Ziegler]], [[Michał Siedlecki]], [[Kamil Kamiński]]
−
| Korekta:
+
|nazwa    = ''Acheroraptor''
−
|-
+
|długość  = 2,3 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press. </ref>
−
| [[Eryk Sroka]]
+
|wysokość  = 63 cm (w biodrach) <ref name="Molina-Larramendi"></ref>
−
| [[Marcin Szermański]], [[Maciej Ziegler]]
+
|masa      = 25 kg <ref name="Molina-Larramendi"></ref>
−
|}
+
|dieta    = mięsożerny
−
</small>
+
|miejsce  = [[USA]] - Montana, ?Dakota Północna, ?Dakota Południowa
−
 
+
<small>(? dolne i górne osady [[formacja|formacji]] [[Hell Creek]])</small>
−
----
+
|czas      = {{Występowanie|67.2|66}}
−
 
+
ok. 67,2-66 [[Ma]] <br>
−
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
+
<small> [[późna kreda]] (późny [[mastrycht]])</small>
−
! colspan=2 | ''Acheroraptor'' (acheroraptor)
+
|systematyka  =
−
|-
 
−
! '''Długość''':
 
−
| ? m
 
−
|-
 
−
! '''Masa''':
 
−
| ? kg
 
−
 
 
−
|-
 
−
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
−
| [[USA]] - Montana
 
  
−
<small>([[formacja]] [[Hell Creek]] - górna część)</small>
+
[[Dinosauria]]
−
|-
 
−
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
 
−
| 67-66 [[Ma]]
 
−
 
 
−
<small>[[późna kreda]] (późny [[mastrycht]])</small>
 
−
|-
 
−
! '''Systematyka'''
 
−
| [[Dinosauria]]
 
  
 
[[Saurischia]]
 
[[Saurischia]]
Linia 49: Linia 31:
 
[[Eudromaeosauria]]
 
[[Eudromaeosauria]]
  
−
[[Velociraptorinae]]
+
[[Velociraptorinae]] / [[Saurornitholestinae]]
−
|-
 
−
| colspan=2 |[[Plik:Acheroraptor reconstruction.jpg|400px|]]
 
−
<small>Rekonstrukcja przyżyciowa acheroraptora. Autorka: Emily Willoughby. Źródło: [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/83/Acheroraptor_reconstruction.jpg]</small>
 
−
|}
 
  
 +
|grafika  = Acheroraptor NT small.jpg
 +
|podpis  = Rekonstrukcja przyżyciowa acheroraptora. Autor: Nobu Tamura. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Acheroraptor_NT_small.jpg]
 +
|PorównanieGrupa  = Dromaeosauridae
 +
|PorównanieDługość = 2.3
 +
|mapa  =
 +
}}
 
==Wstęp==
 
==Wstęp==
−
''Acheroraptor'' był średniej wielkości dromeozaurem żyjącym u schyłku ery mezozoicznej. Jest najmłodszym do tej pory nazwanym [[dromeozauryd]]em. Być może polował w grupach na większą zwierzynę, lecz nie pogardził też mniejszą ofiarą. Szczątki acheroraptora odkryto w osadach formacji [[Hell Creek]], w stanie Montana (hrabstwo Garfield). Opisu dokonali w [[2013]] roku David C. Evans, Derek W. Larson i Philip J. Currie, w oparciu o zebrany materiał kostny.
+
''Acheroraptor'' był średniej wielkości dromeozaurem żyjącym u schyłku ery mezozoicznej na terenie obecnych [[USA]]. Był jednym z najmłodszych przedstawicieli [[Dromaeosauridae|dromeozaurydów]] na świecie.
  
 
==Materiał kopalny==
 
==Materiał kopalny==
 +
[[Plik:Holotype ROM 63777.jpg|thumb|300px|right|Znany materiał kopalny acheroraptora. Autor : Crizz30. Źródło: [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Holotype_ROM_63777.jpg]]]
 
[[Holotyp]] ROM 63777 składa się z prawej kości szczękowej bez tylnej części gałęzi kości jarzmowej (policzkowej) i kilku zębów.
 
[[Holotyp]] ROM 63777 składa się z prawej kości szczękowej bez tylnej części gałęzi kości jarzmowej (policzkowej) i kilku zębów.
  
 
Materiał przypisany ROM 63778 to prawie kompletna kość zębowa - brakuje jej tylko zębów i niewielkiej tylnej części. Osobnik ten został odnaleziony około cztery metry dalej od [[holotyp]]u.
 
Materiał przypisany ROM 63778 to prawie kompletna kość zębowa - brakuje jej tylko zębów i niewielkiej tylnej części. Osobnik ten został odnaleziony około cztery metry dalej od [[holotyp]]u.
 +
[[Plik:Acheroraptor NMNH.jpg|thumb|300px|right|Zrekonstruowany znany materiał kopalny acheroraptora w Narodowym Muzeum Historii Naturalnej w Waszyngtonie. Autor zdjęcia: Jonathan Chen. Źródło: [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Acheroraptor_NMNH.jpg]]]
 +
Szczątki acheroraptora odkryto w osadach formacji [[Hell Creek]], w stanie Montana (hrabstwo Garfield).Oba okazy znajdują się w kanadyjskim Royal Ontario Museum.
  
−
Oba okazy znajdują się w kanadyjskim Royal Ontario Museum.
+
Do acheroraptora mogą również należeć zęby dromeozaurydów znalezione w różnych lokalizacjach w obrębie formacji Hell Creek (mogą one też należeć do [[Dakotaraptor|dakotaraptora]] lub odrębnych taksonów dromeozaurydów).
  
 +
==Budowa, paleobiologia i systematyka==
 +
Acheroraptor budową zapewne przypominał takie dromeozaury jak [[Velociraptor|welocyraptor]], czy [[Saurornitholestes|zaurornitolest]]. Różnił się od nich szczegółami w wielkości i kształcie dołu przedoczodołowego, otworu szczękowego oraz unikalnym ustawieniem zębów. Prawdopodobnie polował na małe zwierzęta (ssaki, jaszczurki, małe nie-ptasie dinozaury i ptaki). Potwierdza to biomechanika szczęk acheroraptora, które wydają się przystosowane do szybkich ugryzień i słabsze niż u ?innych zaurornitolestynów, lecz zbliżone do azjatyckich welociraptorynów. Wskazuje to, iż ofiary acheroraptora były raczej mniejsze niż w przypadku jego amerykańskich kuzynów (Yun, 2024).
 +
 +
Początkowo uznawano go za przedstawiciela podgrupy [[Velociraptorinae]], lecz nowa analiza filogenetyczna umieściła go jako najmłodzszego znanego [[Saurornitholestinae|zaurornitolestyna]] (Powers i in., 2022). [[Mortimer]] (online) chwilowo umieszcza go jako Dromaeosauridae [[incertae sedis]].
 
==Etymologia==
 
==Etymologia==
−
Nazwa ''Acheroraptor'' pochodzi od połączenia greckiego słowa ''Acheron'' (podziemna Rzeka Smutku z mitologii greckiej) w odniesieniu do formacji [[Hell Creek]] oraz łacińskiego słowa ''raptor'' które oznacza "rabuś". Epitet gatunkowy ''temertyorum'' upamiętnia Jamesa Temerty, przewodniczącego Northland Power i Royal Ontario Museum Board of Governors i jego żonę Louise Temerty, którzy wpierali muzeum finansowo przez wiele lat.
+
[[Plik:Acheroraptor reconstruction.jpg|thumb|300px|right|Rekonstrukcja przyżyciowa acheroraptora. Autorka: Emily Willoughby. Źródło: [http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/8/83/Acheroraptor_reconstruction.jpg]]]
 +
Nazwa ''Acheroraptor'' pochodzi od połączenia greckiego słowa ''Acheron'' (podziemna Rzeka Smutku z mitologii greckiej) w odniesieniu do formacji Hell Creek oraz łacińskiego słowa ''raptor'' które oznacza "rabuś". Epitet gatunkowy ''temertyorum'' upamiętnia Jamesa Temerty, przewodniczącego Northland Power i Royal Ontario Museum Board of Governors i jego żonę Louise Temerty, którzy wpierali muzeum finansowo przez wiele lat.
  
 +
==Spis gatunków==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
−
! ''Acheroraptor''
+
| {{V|''Acheroraptor''}}
 
| {{Kpt|[[David Evans|Evans]]}}, {{Kpt|[[Derek Larson|Larson]]}} i {{Kpt|[[Philip Currie|Currie]]}}, [[2013]]
 
| {{Kpt|[[David Evans|Evans]]}}, {{Kpt|[[Derek Larson|Larson]]}} i {{Kpt|[[Philip Currie|Currie]]}}, [[2013]]
 
|-
 
|-
−
! ''A. temertyorum''
+
| {{V|''A. temertyorum''}}
 
| {{Kpt|Evans}}, {{Kpt|Larson}} i {{Kpt|Currie}}, 2013
 
| {{Kpt|Evans}}, {{Kpt|Larson}} i {{Kpt|Currie}}, 2013
 
|}
 
|}
  
−
==Wybrana bibliografia==
+
==Bibliografia==
 
<small>
 
<small>
−
Evans, D.C., Larson, D.W. & Currie, P.J. (2013) "A new dromaeosaurid (Dinosauria: Theropoda) with Asian affinities from the latest Cretaceous of North America". Naturwissenschaften. November 2013, Volume 100, Issue 11, pp. 1041-1049. [[doi:10.1007/s00114-013-1107-5]]
+
Evans, D.C., Larson, D.W. & Currie, P.J. (2013) "A new dromaeosaurid (Dinosauria: Theropoda) with Asian affinities from the latest Cretaceous of North America". Naturwissenschaften, 100(11): 1041-1049. [[doi:10.1007/s00114-013-1107-5]]
−
</small>
+
 
 +
Mortimer, M. (online) [https://theropoddatabase.github.io/Dromaeosaurs.htm#Acheroraptortemertyorum]
 +
 
 +
Powers, M.J., Fabbri, M., Doschalk, M.R., Bhullar, B.-A.S., Evans, D.C., Norell, M.A., Currie, P.J. (2022). "A new hypothesis of eudromaeosaurian evolution: CT scans assist in testing and constructing morphological characters." Journal of Vertebrate Paleontology, e2010087. [[https://doi.org/10.1080/02724634.2021.2010087]].
 +
 
 +
Yun., C.G. (2024). " Mandibular biomechanics of ''Acheroraptor temertyorum'' (Theropoda: Dromaeosauridae) with implications for the feeding ecology and behaviour."  Mesozoic 001 (4): 459–468. [[https://doi.org/10.11646/mesozoic.1.4.3]].
 +
<references/></small>
  
 
[[Kategoria:Dinosauria]]
 
[[Kategoria:Dinosauria]]

Aktualna wersja na dzień 23:47, 26 gru 2024

Autor: Eryk Sroka
Korekta: Marcin Szermański, Maciej Ziegler, Michał Siedlecki, Kamil Kamiński

Acheroraptor
Długość 2,3 m [1]
Wysokość 63 cm (w biodrach) [1]
Masa 25 kg [1]
Dieta mięsożerny
Miejsce USA - Montana, ?Dakota Północna, ?Dakota Południowa

(? dolne i górne osady formacji Hell Creek)

Czas
252 201,4 143,1
66

ok. 67,2-66 Ma
późna kreda (późny mastrycht)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Theropoda

Tetanurae

Coelurosauria

Paraves

Dromaeosauridae

Eudromaeosauria

Velociraptorinae / Saurornitholestinae

Acheroraptor NT small.jpg
Rekonstrukcja przyżyciowa acheroraptora. Autor: Nobu Tamura. [4]
Homo sapiens.png Dromaeosauridae.png
2.3 m

Porównanie wielkości Acheroraptor i człowieka.
Sylwetki: Phylopic.org

Wstęp

Acheroraptor był średniej wielkości dromeozaurem żyjącym u schyłku ery mezozoicznej na terenie obecnych USA. Był jednym z najmłodszych przedstawicieli dromeozaurydów na świecie.

Materiał kopalny

Znany materiał kopalny acheroraptora. Autor : Crizz30. Źródło: [1]

Holotyp ROM 63777 składa się z prawej kości szczękowej bez tylnej części gałęzi kości jarzmowej (policzkowej) i kilku zębów.

Materiał przypisany ROM 63778 to prawie kompletna kość zębowa - brakuje jej tylko zębów i niewielkiej tylnej części. Osobnik ten został odnaleziony około cztery metry dalej od holotypu.

Zrekonstruowany znany materiał kopalny acheroraptora w Narodowym Muzeum Historii Naturalnej w Waszyngtonie. Autor zdjęcia: Jonathan Chen. Źródło: [2]

Szczątki acheroraptora odkryto w osadach formacji Hell Creek, w stanie Montana (hrabstwo Garfield).Oba okazy znajdują się w kanadyjskim Royal Ontario Museum.

Do acheroraptora mogą również należeć zęby dromeozaurydów znalezione w różnych lokalizacjach w obrębie formacji Hell Creek (mogą one też należeć do dakotaraptora lub odrębnych taksonów dromeozaurydów).

Budowa, paleobiologia i systematyka

Acheroraptor budową zapewne przypominał takie dromeozaury jak welocyraptor, czy zaurornitolest. Różnił się od nich szczegółami w wielkości i kształcie dołu przedoczodołowego, otworu szczękowego oraz unikalnym ustawieniem zębów. Prawdopodobnie polował na małe zwierzęta (ssaki, jaszczurki, małe nie-ptasie dinozaury i ptaki). Potwierdza to biomechanika szczęk acheroraptora, które wydają się przystosowane do szybkich ugryzień i słabsze niż u ?innych zaurornitolestynów, lecz zbliżone do azjatyckich welociraptorynów. Wskazuje to, iż ofiary acheroraptora były raczej mniejsze niż w przypadku jego amerykańskich kuzynów (Yun, 2024).

Początkowo uznawano go za przedstawiciela podgrupy Velociraptorinae, lecz nowa analiza filogenetyczna umieściła go jako najmłodzszego znanego zaurornitolestyna (Powers i in., 2022). Mortimer (online) chwilowo umieszcza go jako Dromaeosauridae incertae sedis.

Etymologia

Rekonstrukcja przyżyciowa acheroraptora. Autorka: Emily Willoughby. Źródło: [3]

Nazwa Acheroraptor pochodzi od połączenia greckiego słowa Acheron (podziemna Rzeka Smutku z mitologii greckiej) w odniesieniu do formacji Hell Creek oraz łacińskiego słowa raptor które oznacza "rabuś". Epitet gatunkowy temertyorum upamiętnia Jamesa Temerty, przewodniczącego Northland Power i Royal Ontario Museum Board of Governors i jego żonę Louise Temerty, którzy wpierali muzeum finansowo przez wiele lat.

Spis gatunków

Acheroraptor Evans, Larson i Currie, 2013
A. temertyorum Evans, Larson i Currie, 2013

Bibliografia

Evans, D.C., Larson, D.W. & Currie, P.J. (2013) "A new dromaeosaurid (Dinosauria: Theropoda) with Asian affinities from the latest Cretaceous of North America". Naturwissenschaften, 100(11): 1041-1049. doi:10.1007/s00114-013-1107-5

Mortimer, M. (online) [5]

Powers, M.J., Fabbri, M., Doschalk, M.R., Bhullar, B.-A.S., Evans, D.C., Norell, M.A., Currie, P.J. (2022). "A new hypothesis of eudromaeosaurian evolution: CT scans assist in testing and constructing morphological characters." Journal of Vertebrate Paleontology, e2010087. [[6]].

Yun., C.G. (2024). " Mandibular biomechanics of Acheroraptor temertyorum (Theropoda: Dromaeosauridae) with implications for the feeding ecology and behaviour." Mesozoic 001 (4): 459–468. [[7]].

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press.
Źródło: „https://www.encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Acheroraptor&oldid=35153”