Bonapartenykus

Autor:	Dawid Mazurek, Dawid Mika
Korekta:	Maciej Ziegler, Paweł Konarzewski, Kamil Kamiński

---

Bonapartenykus (bonapartenyk)
Długość	3,3 m
Wysokość	60 kg
Dieta	mięsożerny
Miejsce	Argentyna - Río Negro (górna część formacji Allen)
Czas	Trias 252 Jura 201,4 Kreda 143,1 66 ok. 73-69 Ma późna kreda (kampan-mastrycht)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Alvarezsauroidea Alvarezsauridae Patagonykinae
Rekonstrukcja Bonapartenykus. Autor: UnexpectedDinoLesson [2]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Eformacja \u003Ca href=\"/index.php?title=Allen\u0026amp;action=edit\u0026amp;redlink=1\" class=\"new\" title=\"Allen (strona nie istnieje)\"\u003EAllen\u003C/a\u003E, prowincja R\u00edo Negro, \u003Ca href=\"/wiki/Argentyna\" class=\"mw-redirect\" title=\"Argentyna\"\u003EArgentyna\u003C/a\u003E|\u003Csmall\u003E\u003Ci\u003E\u003Ca class=\"mw-selflink selflink\"\u003EBonapartenykus\u003C/a\u003E ultimus\u003C/i\u003E - \u003Cb\u003EMPCA, 1290\u003C/b\u003E (\u003Ca href=\"/wiki/Holotyp\" title=\"Holotyp\"\u003Eholotyp\u003C/a\u003E); MGPIFD-GR 166, MGPIFD-GR 177, MGPIFD-GR 184 i MPCN-PV 738.\u003Cbr\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"formacja Allen, prowincja R\u00edo Negro, Argentyna|Bonapartenykus ultimus - MPCA, 1290 (holotyp); MGPIFD-GR 166, MGPIFD-GR 177, MGPIFD-GR 184 i MPCN-PV 738.\n","link":"","lat":-39.3107313000000004876710590906441211700439453125,"lon":-65.7635561000000024023393052630126476287841796875,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Bonapartenyk (Bonapartenykus) niewielki teropod, który żył w późnej kredzie na obszarze Ameryki Południowej.

Materiał kopalny

Holotyp (MPCA 1290) – prawie artykułowany, lecz źle zachowany niekompletny szkielet zawierający: niekompletny kręg z środkowej części grzbietu, prawie kompletną lewą kość łopatkowo-kruczą, niekompletną prawą kość łopatkowo-kruczą, niekompletna prawą kość piszczelową i udową, lewą kość łonową artykulowaną z niekompletną łonową szypułą kości biodrowej i przednim blade lewej kości biodrowej. W odległości >20 cm od okazu znaleziono dwa niekompletne jajka, dla których utworzono ootakson oo. Arriagadoolithus patagoniensis (oznaczającą "skamieniałe jajo Beto Arriagada" – właściciela obszaru, na którym znaleziono skamieniałości – z Patagonii").

Materiał przypisany - MGPIFD-GR 166 i MGPIFD-GR 184 (prawdopodobnie pochodzące od tego samego osobnika) zawierają: niekompletny blade lewej łopatki, niekompletną lewą kość kruczą, tylną cześć kości łonowej, cztery kręgi szyjne oraz pojedynczy krąg ogonowy. Również odkryta w pobliżu prawa kość udowa (MGPIFD-GR 177) początkowo przypisana do Iguanodontia, zdaje się przynależeć do bonapartenyka.

W pobliżu miejsca odkrycia szczątków bonapartenyka natknięto się na kości innego dużego plezjomorficznego alwarezzauryda. Część z nich została później przypisana do B. ultimus (MGPIFD-GR 166, MGPIFD-GR 177 i MGPIFD-GR 184), inne jednak wyraźnie morfologicznie różnią się od niego. Sugeruje to, że w tym samym miejscu i czasie koegzystowały dwa alwarezzaurydy. W 2025 roku Meso i współpracownicy opisali pozostały materiał kopalny alwarezzaurydów pochodzący ze stanowiska Salitral Ojo de Agual. Jest znanych co najmniej 70 okazów oznaczonych numerem katalogowym MPCN-PV 738. Badacze tymczasowo przypisali je do omawianego rodzaju (cf. Bonapartenykus ultimus).

O kolejnych jajach oraz kościach należących do Bonapartenykus informują również Álvarez Nogueira i współautorzy (2025).

Budowa

Rekonstrukcja Bonapartenykus. Autor: Abel G. Montes. Źródło: Meso i in., 2025 [1]

Bonapartenykus był dużym przedstawicielem Alvarezsauridae. Okaz typowy mógł osiągać długość 3,1 m przy masie 44 kg. Z kolei największy okaz z MPCN-PV 738 (MPCN-PV 738.1) był większy od holotypu Bonapartenykus (MPCA 1290). Na podstawie kości udowej mierzącej 304 mm (ok. 173 mm u MPCA 1290) długość ciała została oszacowana na 3,3 m, zaś masa na 60 kg. Zachowany kręg grzbietowy Bonapartenykus był proceliczny, a jego trzon pozbawiony otworów pneumatycznych. Cecha ta występowała również u innych alwarezzaurydów. Z kolei Windholz i in. (2025) wykazali obecność otworów pneumatycznych w szkielecie osiowym od szyi aż do środkowej sekcji ogona. Badania te dotyczyły okazu MPCN-PV 738, tymczasowo przypisanego do Bonapartenykus. Podobnie jak u Ceratonykus, łopatka oraz kość krucza tworzyły jednolitą kość łopatkowo-kruczą. Łopatka miała bardzo szerokie wcięcie na swoim tylnym brzegu. Kości biodrowe oraz łonowe były ze sobą zrośnięte (Agnolin i in., 2012; Meso i in., 2025).

Paleoekologia

Z tej samej okolicy, co Bonapartenykus znane są skamieniałości wielu różnych nieptasich dinozaurów, w tym innych teropodów (Austroraptor, abelizaurydów, bliżej nieokreślonych tetanurów i prawdopodobnie celurozaurów), a także hadrozaurydów, ankylozaurów i zauropodów.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Bonapartenykus honoruje paleontologa argentyńskiego, José Bonaparte, łącząc jego nazwisko z łacińskim onykus (pazur). Epitet gatunkowy odnosi się do geologicznie wyjątkowo młodego wystąpienia alwarezaurydów w Ameryce Południowej.

Spis gatunków

Bonapartenykus	Agnolín, Powell, Novas i Kundrát, 2012
B. ultimus	Agnolin, Powell, Novas i Kundrát, 2012

Bibliografia

Agnolin, F. L., Powell, J. E., Novas, F. E., & Kundrát, M. (2012). "New alvarezsaurid (Dinosauria, Theropoda) from uppermost Cretaceous of north-western Patagonia with associated eggs". Cretaceous Research, 35, 33-56. doi:10.1016/j.cretres.2011.11.014

Álvarez Nogueira, R., Agnolín, F. L., Rozadilla, S., Aranciaga-Rolando, M., & Novas, F. E. (2025). "Ankylosaurian remains from a new Campanian–Maastrichtian locality in Northern Patagonia, Argentina". Alcheringa: An Australasian Journal of Palaeontology, 1-10. doi:10.1080/03115518.2025.2467462

Meso, J. G., Choiniere, J. N., Baiano, M. A., Brusatte, S. L., Canale, J. I., Salgado, L., Pol, D., & Pittman, M. (2025). "New information on Bonapartenykus (Alvarezsauridae: Theropoda) from the Allen Formation (middle Campanian-lower Maastrichtian) of Río Negro Province, Patagonia, Argentina clarifies the Patagonykinae body plan". PloS ONE, 20(1), e0308366. doi:10.1371/journal.pone.0308366

Windholz, G., Meso, J., Wedel, M. & Pittman, M. (2025) "First unambiguous record of pneumaticity in the axial skeleton of alvarezsaurians (Theropoda: Coelurosauria)." PLoS ONE 20(4): e0320121. doi:10.1371/journal.pone.0320121.