Bagualia: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzono nową stronę "{{DISPLAYTITLE:''Bagualia''}} {{Opis |Autor = Kamil Kamiński |Korekta = |nazwa = ''Bagualia'' (bagualia) |dłu...") |
(Gomez i in., 2025 (druga publikacja)) |
||
| (Nie pokazano 6 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Bagualia''}} | {{DISPLAYTITLE:''Bagualia''}} | ||
{{Opis | {{Opis | ||
| − | |Autor = [[Kamil Kamiński]] | + | |Autor = [[Kamil Kamiński]], [[Paweł Konarzewski]] |
|Korekta = | |Korekta = | ||
|nazwa = ''Bagualia'' (bagualia) | |nazwa = ''Bagualia'' (bagualia) | ||
| Linia 8: | Linia 8: | ||
|masa = | |masa = | ||
|dieta = roślinożerny | |dieta = roślinożerny | ||
| − | |miejsce = [[Argentyna]] | + | |miejsce = [[Argentyna]] - Chubut |
| − | <small> [[formacja]] [[ | + | <small>([[formacja]] [[Cañadón Asfalto]])</small> |
| − | |czas = {{Występowanie| | + | |czas = {{Występowanie|179.3|179}} |
ok. 179,3-179 [[Ma]]<br> | ok. 179,3-179 [[Ma]]<br> | ||
<small>[[wczesna jura]] ([[toark]])</small> | <small>[[wczesna jura]] ([[toark]])</small> | ||
| Linia 23: | Linia 23: | ||
[[Eusauropoda]] | [[Eusauropoda]] | ||
| − | |grafika = | + | |grafika = MEF Bagualia.jpg |
| − | |podpis = | + | |podpis = Zrekonstruowany szkielet ''Bagualia''. Fot. Rique [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:MEF_Bagualia.jpg] |
| − | |||
|PorównanieGrupa = | |PorównanieGrupa = | ||
|PorównanieDługość = | |PorównanieDługość = | ||
| Linia 31: | Linia 30: | ||
}} | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Bagualia'' to [[rodzaj]] wczesnego zauropoda, który żył we wczesnej[[jura|jurze]] na terenie dzisiejszej Argentyny. Został on opisany w 2020 r. przez Diego Pola i współpracowników. | + | ''Bagualia'' to [[rodzaj]] wczesnego zauropoda, który żył we wczesnej [[jura|jurze]] na terenie dzisiejszej Argentyny. Został on opisany w 2020 r. przez Diego Pola i współpracowników. |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa ''Bagualia'' pochodzi od lokalizacji szczątków – Bagual Canyon, zaś samo słowo ''bagual'' oznacza po hiszpańsku „dziki koń”. Epitet gatunkowy oznacza | + | Nazwa ''Bagualia'' pochodzi od lokalizacji szczątków – Bagual Canyon, zaś samo słowo ''bagual'' oznacza po hiszpańsku „dziki koń”. Epitet gatunkowy oznacza „wczesny” i odnosi się do stosunkowo wczesnego wieku geologicznego bagualii. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| + | [[Plik:Bagualia alba (skeletal reconstruction).png|thumb| Rekonstrukcja szkieletu ''Bagualia''. Na biało zostały zaznaczone odnalezione kości, zaś na czarno nieznane. Źródło: Gomez i in., 2021 [https://palaeo-electronica.org/content/2021/3490-axial-skeleton-of-bagualia]]] | ||
[[Holotyp]] (MPEF-PV 3301) to tylna część czaszki wraz z siedmioma kręgami szyjnymi. | [[Holotyp]] (MPEF-PV 3301) to tylna część czaszki wraz z siedmioma kręgami szyjnymi. | ||
| Linia 42: | Linia 42: | ||
==Budowa== | ==Budowa== | ||
| − | ''Bagualia'' | + | ===Czaszka=== |
| + | ''Bagualia'' miała ona dość krótką i wysoką czaszkę, którą przypominała pod niektórymi cechami anatomicznymi czaszki późniejszych [[Eusauropoda|euzauropodów]]. Pysk był masywny, a zewnętrze nozdrza - głęboko cofnięte. Szczęki miały kształt litery U w widoku bocznym. Na kości zębowej znajdowało się 16 zębów. Były one długie z szerokimi koronami oraz grubą warstwę szkliwa. Podobnie jak u innych wczesnych euzauropodów, zęby w przekroju przypominały literę D. Puszka mózgowa była masywna i wysoka, podobnie jak u ''[[Shunosaurus]]'', ''[[Spinophorosaurus]]'' czy ''[[Moabosaurus]]'' (Gomez i in., 2024). | ||
| + | |||
| + | ===Szkielet pozaczaszkowy=== | ||
| + | Kręgi szyjne były opistoceliczne (wklęsłe z tyłu) i charakteryzowały się wydłużonymi trzonami oraz miały wyraźne pleurocele (otwory pneumatyczne). Wyrostki kolczyste kręgów grzbietowych były wyższe niż u szyjnych. W odcinku krzyżowym znajdowało się 5 kręgów. Trzony środkowych kręgów ogonowych były bardziej wydłużone niż przednich. Z kolei tylne miały trzony dwukrotnie dłuższe od ich wysokości (Gomez i in., 2021). | ||
| + | |||
| + | Anatomia szkieletu obwodowego (kości kończyn) ''Bagualia'' dostarcza wielu nowych informacji na temat ewolucji [[Sauropoda|zauropodów]]. Omawiany dinozaur miał typowe cechy budowy dla późniejszych przedstawicieli [[Eusauropoda]], takie jak szeroki wyrostek barkowy na łopatce, głęboki dół promieniowy w kości łokciowej oraz prosta kość ramienna z nisko położonym grzebieniem naramienno-piersiowym. Kość udowa wykazywała zredukowany czwarty krętarz, a kłykieć piszczelowy był szerszy od strzałkowego. Dodatkowo, kształt miednicy, piszczeli i kości skokowej wskazywał na dostosowanie do masywnej budowy ciała oraz pełnej czworonożności. Według Gomeza i współautorów (2025a) wzrost rozmiarów ciała zauropodów następował stopniowo i był kluczowy dla ich ewolucji, a ''Bagualia'' reprezentuje jeden z najstarszych etapów tego procesu. | ||
| + | |||
| + | ==Paleobiologia== | ||
| + | Gomez i współpracownicy (2025b) zbadali wnętrze mózgoczaszki ''Bagualia''. Zauropod miał przerośniętą przysadkę mózgową, co sugeruje, że cecha ta pojawiła się we wczesnym etapie ewolucji euzauropodów. Płat kłaczkowy móżdżku i kanały półkoliste w uchu wewnętrznym ''Bagualia'' były słabiej rozwinięte niż u wcześniejszych [[Sauropodomorpha|zauropodomorfów]]. Zmysł węchu bagualii był umiarkowianie rozwinięty, lepiej niż u późniejszych [[Sauropoda|zauropdów]], ale słabiej niż u prymitywnych [[Sauropodomorpha|zauropodomorfów]]. Jej współczynnik encefalizacji był podobny do [[Spinophorosaurus|spinoforozaura]] i nieco wyższy niż u [[Diplodocoidea|diplodokoidów]]. | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 51: | Linia 60: | ||
| {{V|''B. alba''}} | | {{V|''B. alba''}} | ||
| {{Kpt|Pol, Ramezani, Gomez, Carballido, Paulina Carabajal, [[Oliver Rauhut|Rauhut]], Escapa}} i {{Kpt|Cuneo}}, [[2020]] | | {{Kpt|Pol, Ramezani, Gomez, Carballido, Paulina Carabajal, [[Oliver Rauhut|Rauhut]], Escapa}} i {{Kpt|Cuneo}}, [[2020]] | ||
| − | |||
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small>Pol, D., Ramezani, J., Gomez, K., Carballido, J.L., Paulina Carabajal, A., Rauhut, O.W.M., Escapa, I.H., Cúneo, N.R. (2020). "Extinction of herbivorous dinosaurs linked to Early Jurassic global warming event". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. 287 (1939): Article ID 20202310. [[doi:10.1098/rspb.2020.2310]]. | + | <small>Gomez, K. L., Carballido, J. L., & Pol, D. (2021). "The axial skeleton of ''Bagualia alba'' (Dinosauria: Eusauropoda) from the Early Jurassic of Patagonia". Palaeontologia Electronica. [[doi:10.26879/1176]] |
| + | |||
| + | Gomez, K. L., Carballido, J. L., & Pol, D. (2024). "Cranial anatomy of ''Bagualia alba'' (Dinosauria, Eusauropoda) from the Early Jurassic of Patagonia and the implications for sauropod cranial evolution". Journal of Systematic Palaeontology, 22(1), 2400471. [[doi:10.1080/14772019.2024.2400471]] | ||
| + | |||
| + | Gomez, K. L., Pol, D., Ezcurra, M. D., & Carballido, J. L. (2025a). "Osteology of the appendicular skeleton of Bagualia alba (Dinosauria, Eusauropoda) from the Lower Jurassic of Patagonia and the macroevolutionary history of early eusauropods". Cladistics, 41(1), 70-103 [[doi:10.1111/cla.12607]] | ||
| + | |||
| + | Gomez, K. L., Paulina‐Carabajal, A., Pol, D., & Carballido, J. L. (2025b). "Contributions to the sensory palaeobiology of Sauropodomorpha from the study of the endocranium of the Early Jurassic eusauropod ''Bagualia alba''". Papers in Palaeontology, 11(3), e70023. [[doi:10.1002/spp2.70023]] | ||
| + | |||
| + | Pol, D., Ramezani, J., Gomez, K., Carballido, J. L., Paulina Carabajal, A., Rauhut, O. W. M., Escapa, I. H., & Cúneo, N. R. (2020). "Extinction of herbivorous dinosaurs linked to Early Jurassic global warming event". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. 287 (1939): Article ID 20202310. [[doi:10.1098/rspb.2020.2310]]. | ||
</small> | </small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
[[Kategoria:Saurischia]] | [[Kategoria:Saurischia]] | ||
| + | [[Kategoria:Sauropodomorpha]] | ||
[[Kategoria:Sauropoda]] | [[Kategoria:Sauropoda]] | ||
| + | [[Kategoria:Sauropoda bazalne]] | ||
[[Kategoria:Ameryka Południowa]] | [[Kategoria:Ameryka Południowa]] | ||
[[Kategoria:Argentyna]] | [[Kategoria:Argentyna]] | ||
Aktualna wersja na dzień 12:00, 14 lip 2025
| Autor: | Kamil Kamiński, Paweł Konarzewski |
| Bagualia (bagualia) | |
|---|---|
| Długość | ok. 7 m |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Argentyna - Chubut |
| Czas |
ok. 179,3-179 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Zrekonstruowany szkielet Bagualia. Fot. Rique [2] | |
Wstęp
Bagualia to rodzaj wczesnego zauropoda, który żył we wczesnej jurze na terenie dzisiejszej Argentyny. Został on opisany w 2020 r. przez Diego Pola i współpracowników.
Etymologia
Nazwa Bagualia pochodzi od lokalizacji szczątków – Bagual Canyon, zaś samo słowo bagual oznacza po hiszpańsku „dziki koń”. Epitet gatunkowy oznacza „wczesny” i odnosi się do stosunkowo wczesnego wieku geologicznego bagualii.
Materiał kopalny
.png)
Holotyp (MPEF-PV 3301) to tylna część czaszki wraz z siedmioma kręgami szyjnymi.
Materiał przypisany to okazy oznaczone numerami MPEF-PV 3305-3348. Obejmują one szczątki pochodzące od co najmniej trzech osobników. Są wśród nich elementy czaszki, kręgi z różnych części ciała oraz kości kończyn.
Budowa
Czaszka
Bagualia miała ona dość krótką i wysoką czaszkę, którą przypominała pod niektórymi cechami anatomicznymi czaszki późniejszych euzauropodów. Pysk był masywny, a zewnętrze nozdrza - głęboko cofnięte. Szczęki miały kształt litery U w widoku bocznym. Na kości zębowej znajdowało się 16 zębów. Były one długie z szerokimi koronami oraz grubą warstwę szkliwa. Podobnie jak u innych wczesnych euzauropodów, zęby w przekroju przypominały literę D. Puszka mózgowa była masywna i wysoka, podobnie jak u Shunosaurus, Spinophorosaurus czy Moabosaurus (Gomez i in., 2024).
Szkielet pozaczaszkowy
Kręgi szyjne były opistoceliczne (wklęsłe z tyłu) i charakteryzowały się wydłużonymi trzonami oraz miały wyraźne pleurocele (otwory pneumatyczne). Wyrostki kolczyste kręgów grzbietowych były wyższe niż u szyjnych. W odcinku krzyżowym znajdowało się 5 kręgów. Trzony środkowych kręgów ogonowych były bardziej wydłużone niż przednich. Z kolei tylne miały trzony dwukrotnie dłuższe od ich wysokości (Gomez i in., 2021).
Anatomia szkieletu obwodowego (kości kończyn) Bagualia dostarcza wielu nowych informacji na temat ewolucji zauropodów. Omawiany dinozaur miał typowe cechy budowy dla późniejszych przedstawicieli Eusauropoda, takie jak szeroki wyrostek barkowy na łopatce, głęboki dół promieniowy w kości łokciowej oraz prosta kość ramienna z nisko położonym grzebieniem naramienno-piersiowym. Kość udowa wykazywała zredukowany czwarty krętarz, a kłykieć piszczelowy był szerszy od strzałkowego. Dodatkowo, kształt miednicy, piszczeli i kości skokowej wskazywał na dostosowanie do masywnej budowy ciała oraz pełnej czworonożności. Według Gomeza i współautorów (2025a) wzrost rozmiarów ciała zauropodów następował stopniowo i był kluczowy dla ich ewolucji, a Bagualia reprezentuje jeden z najstarszych etapów tego procesu.
Paleobiologia
Gomez i współpracownicy (2025b) zbadali wnętrze mózgoczaszki Bagualia. Zauropod miał przerośniętą przysadkę mózgową, co sugeruje, że cecha ta pojawiła się we wczesnym etapie ewolucji euzauropodów. Płat kłaczkowy móżdżku i kanały półkoliste w uchu wewnętrznym Bagualia były słabiej rozwinięte niż u wcześniejszych zauropodomorfów. Zmysł węchu bagualii był umiarkowianie rozwinięty, lepiej niż u późniejszych zauropdów, ale słabiej niż u prymitywnych zauropodomorfów. Jej współczynnik encefalizacji był podobny do spinoforozaura i nieco wyższy niż u diplodokoidów.
Spis gatunków
| Bagualia | Pol, Ramezani, Gomez, Carballido, Paulina Carabajal, Rauhut, Escapa i Cuneo, 2020 |
| B. alba | Pol, Ramezani, Gomez, Carballido, Paulina Carabajal, Rauhut, Escapa i Cuneo, 2020 |
Bibliografia
Gomez, K. L., Carballido, J. L., & Pol, D. (2021). "The axial skeleton of Bagualia alba (Dinosauria: Eusauropoda) from the Early Jurassic of Patagonia". Palaeontologia Electronica. doi:10.26879/1176
Gomez, K. L., Carballido, J. L., & Pol, D. (2024). "Cranial anatomy of Bagualia alba (Dinosauria, Eusauropoda) from the Early Jurassic of Patagonia and the implications for sauropod cranial evolution". Journal of Systematic Palaeontology, 22(1), 2400471. doi:10.1080/14772019.2024.2400471
Gomez, K. L., Pol, D., Ezcurra, M. D., & Carballido, J. L. (2025a). "Osteology of the appendicular skeleton of Bagualia alba (Dinosauria, Eusauropoda) from the Lower Jurassic of Patagonia and the macroevolutionary history of early eusauropods". Cladistics, 41(1), 70-103 doi:10.1111/cla.12607
Gomez, K. L., Paulina‐Carabajal, A., Pol, D., & Carballido, J. L. (2025b). "Contributions to the sensory palaeobiology of Sauropodomorpha from the study of the endocranium of the Early Jurassic eusauropod Bagualia alba". Papers in Palaeontology, 11(3), e70023. doi:10.1002/spp2.70023
Pol, D., Ramezani, J., Gomez, K., Carballido, J. L., Paulina Carabajal, A., Rauhut, O. W. M., Escapa, I. H., & Cúneo, N. R. (2020). "Extinction of herbivorous dinosaurs linked to Early Jurassic global warming event". Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences. 287 (1939): Article ID 20202310. doi:10.1098/rspb.2020.2310.
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:MEF_Bagualia.jpg){kind=link}