Arrhinoceratops: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Spis gatunków) |
m |
||
| (Nie pokazano 2 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
| Linia 25: | Linia 25: | ||
[[Chasmosaurinae]] | [[Chasmosaurinae]] | ||
| − | |grafika = Arrhinoceratops | + | |grafika = Arrhinoceratops UDL.png |
| − | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa ''Arrhinoceratops''. Autor: | + | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa''Arrhinoceratops''. Autor: UnexpectedDinoLesson [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Arrhinoceratops_UDL.png] |
|PorównanieGrupa = Anchiceratops phylopic | |PorównanieGrupa = Anchiceratops phylopic | ||
|PorównanieDługość = 4.5 | |PorównanieDługość = 4.5 | ||
|mapa = | |mapa = | ||
| − | <display_points type="terrain" zoom= | + | <display_points type="terrain" zoom=4> |
51.423333, -112.888333~ formacja Horseshoe Canyon, Alberta, Kanada | 51.423333, -112.888333~ formacja Horseshoe Canyon, Alberta, Kanada | ||
</display_points> | </display_points> | ||
| Linia 38: | Linia 38: | ||
==Materiał kopalny i odkrycia== | ==Materiał kopalny i odkrycia== | ||
| − | [[Plik:Arrhinoceratops_brachyops_skull,_Near_Drumheller,_Alberta,_Late_Cretaceous_-_Royal_Ontario_Museum_-_DSC00076.JPG | + | [[Plik:Arrhinoceratops_brachyops_skull,_Near_Drumheller,_Alberta,_Late_Cretaceous_-_Royal_Ontario_Museum_-_DSC00076.JPG|thumb|Wystawiona czaszka ''Arrhinoceratops'' w Royao Ontario Museum. Fot. Daderot [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Arrhinoceratops_brachyops_skull,_Near_Drumheller,_Alberta,_Late_Cretaceous_-_Royal_Ontario_Museum_-_DSC00076.JPG]]] |
| − | Fot. | + | [[Holotyp]] o numerze katalogowym ROM 796 (dawniej oznaczy jako ROM 5135 - Tyson, 1984) stanowi kompletna czaszka bez żuchwy o długości 1,5 m odkopana przez ekspedycję Uniwersytetu w Toronto w osadach formacji Horseshoe Canyon w Dolinie Red Deer w prowincji Alberta. |
| − | [[Holotyp]] (ROM | + | Materiał przypisany to: |
| + | *CMN 8882 - niekompletna czaszka młodocianego osobnika | ||
| + | *ROM 1439 - prawie kompletna czaszka z, ''[[syncervical]]'' (zrośnięte kręgi szyjne), niekompletna lewa przedniej kończyny | ||
| + | *CMN 56500 - róg nosowy z trójkątnym przekrojem poprzecznym | ||
| + | *? TMP 1981.048.0006 - częściowa kryza z ''[[epoccipitales]]'' | ||
| − | + | W [[1946]] roku [[Charles Gilmore]] opisał nowe szczątki, które z wątpliwością uznał za ''Arrhinoceratops''. [[Gatunek]] tego [[chasmozauryn]]a nazwał ''A. utahensis''. Później przeniesiono go do rodzaju ''[[Torosaurus]]'' (Lawson, 1976). | |
| − | + | ==Budowa== | |
| + | ''Arrhinoceratops'' miał typowy układ rogów dla przedstawicieli [[Chasmosaurinae]] - dwa masywne nad oczami oraz jeden niewielki na nosie. Kość ciemieniowa z sześcioma niewielkimi różkami (''[[epiparietales]]'') była w kształcie zbliżonym do trójkąta w widoku grzbietowym. Na prawej i lewej szerokiej kości łuskowej znajdowało się po osiem niedużych różków (''[[episquamosales]]''). Dodatkowo na styku obydwu kości tworzących kryzę (ciemieniowa i łuskowa) był obecny jeden ''[[epoccipitales#epiparietosquamosales|epiparietosquamosales]]''. ''Arrhinoceratops'' cechował się stosunkowo krótkim pyskiem (Mallon i in., 2014). | ||
| − | == | + | ==Ontogeneza== |
| − | + | O ontogenezie ceratopsydów zobacz więcej w: [[Ceratopsoidea#Ontogeneza]]. | |
| + | |||
| + | ==Systematyka== | ||
| + | W wielu analizach filogenetycznych ''Arrhinoceratops'' plasuje się jako zaawansowany [[Chasmosaurinae|chasmozauryn]] bliski spokrewniony z [[klad]]em [[Triceratopsini]]. Zobacz więcej: [[Ceratopsoidea#Kladogramy skupiające się na Chasmosaurinae]]. | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 58: | Linia 66: | ||
|- | |- | ||
|{{V| ''A. brachyops''}} | |{{V| ''A. brachyops''}} | ||
| − | | {{Kpt|Parks}}, 1925 | + | | {{Kpt|[[Parks]]}}, [[1925]] |
|- | |- | ||
| ''A. utahensis'' | | ''A. utahensis'' | ||
| {{Kpt|[[Charles Gilmore|Gilmore]]}}, [[1946]] | | {{Kpt|[[Charles Gilmore|Gilmore]]}}, [[1946]] | ||
| − | | = ''[[Torosaurus]] | + | | = ''[[Torosaurus|Torosaurus utahensis]]'' |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| − | Dodson, P. (1996) "The Horned Dinosaurs" wyd. Princeton University, New Jersey, 1-346. | + | Dodson, P. (1996). "The Horned Dinosaurs" wyd. Princeton University, New Jersey, 1-346. |
| − | Gilmore, C.W. 1946 | + | Gilmore, C. W. (1946). "Reptilian fauna of the North Horn Formation of central Utah", United States Department of the Interior Geological Survey Professional Paper 210-C: 29-53 |
| − | Lawson, D.A. 1976 | + | Lawson, D. A. (1976). "''Tyrannosaurus'' and ''Torosaurus'', Maestrichtian dinosaurs from Trans-Pecos, Texas", Journal of Paleontology 50(1): 158-164 |
Mallon, J. C., Holmes, R., Anderson, J. S., Farke, A. A., & Evans, D. C. (2014). "New information on the rare horned dinosaur ''Arrhinoceratops brachyops'' (Ornithischia: Ceratopsidae) from the Upper Cretaceous of Alberta, Canada". Canadian Journal of Earth Sciences, 51(6), 618-634. [[doi:10.1139/cjes-2014-0028]] | Mallon, J. C., Holmes, R., Anderson, J. S., Farke, A. A., & Evans, D. C. (2014). "New information on the rare horned dinosaur ''Arrhinoceratops brachyops'' (Ornithischia: Ceratopsidae) from the Upper Cretaceous of Alberta, Canada". Canadian Journal of Earth Sciences, 51(6), 618-634. [[doi:10.1139/cjes-2014-0028]] | ||
| Linia 77: | Linia 85: | ||
Mallon, J. C., Ryan, M. J., & Campbell, J. A. (2015). "Skull ontogeny in ''Arrhinoceratops brachyops'' (Ornithischia: Ceratopsidae) and other horned dinosaurs". Zoological Journal of the Linnean Society, 175(4), 910-929. [[doi:10.1111/zoj.12294]] | Mallon, J. C., Ryan, M. J., & Campbell, J. A. (2015). "Skull ontogeny in ''Arrhinoceratops brachyops'' (Ornithischia: Ceratopsidae) and other horned dinosaurs". Zoological Journal of the Linnean Society, 175(4), 910-929. [[doi:10.1111/zoj.12294]] | ||
| − | Parks, W.A. (1925). "''Arrhinoceratops brachyops'', a new genus and species of Ceratopsia from the Edmonton Formation of Alberta". University of Toronto Studies, Geology Series 19:1-15 | + | Parks, W. A. (1925). "''Arrhinoceratops brachyops'', a new genus and species of Ceratopsia from the Edmonton Formation of Alberta". University of Toronto Studies, Geology Series 19:1-15 |
Sampson, S. D., Loewen, M. A., Farke, A. A., Roberts, E. M., Forster, C. A., Smith, J. A. & Titus, A. L. (2010) "New Horned Dinosaurs from Utah Provide Evidence for Intracontinental Dinosaur Endemism" PLoS ONE, 5(9), e12292 [[doi:10.1371/journal.pone.0012292]] | Sampson, S. D., Loewen, M. A., Farke, A. A., Roberts, E. M., Forster, C. A., Smith, J. A. & Titus, A. L. (2010) "New Horned Dinosaurs from Utah Provide Evidence for Intracontinental Dinosaur Endemism" PLoS ONE, 5(9), e12292 [[doi:10.1371/journal.pone.0012292]] | ||
| Linia 83: | Linia 91: | ||
Sampson, S.D. & Loewen, M.A. (2010) "Unraveling a Radiation: A Review of the Diversity, Stratigraphic Distribution, Biogeography, and Evolution of Horned Dinosaurs (Ornithischia: Ceratopsidae)" [w:] Ryan, M. J., Chinnery-Allgeier, B. J. & Eberth, D. A. (red) "New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium" Indiana University Press, 405-427. | Sampson, S.D. & Loewen, M.A. (2010) "Unraveling a Radiation: A Review of the Diversity, Stratigraphic Distribution, Biogeography, and Evolution of Horned Dinosaurs (Ornithischia: Ceratopsidae)" [w:] Ryan, M. J., Chinnery-Allgeier, B. J. & Eberth, D. A. (red) "New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium" Indiana University Press, 405-427. | ||
| − | Tyson, H. (1981) "The structure and relationships of the horned dinosaur ''Arrhinoceratops'' Parks (Ornithischia: Ceratopsidae)" Canadian Journal of Earth Sciences, 18,1241-1247 | + | Tyson, H. (1981). "The structure and relationships of the horned dinosaur ''Arrhinoceratops'' Parks (Ornithischia: Ceratopsidae)". Canadian Journal of Earth Sciences, 18,1241-1247 |
<references/></small> | <references/></small> | ||
Aktualna wersja na dzień 21:32, 13 cze 2025
| Autor: | Maciej Ziegler, Maciej Pindakiewicz, Paweł Konarzewski |
| Korekta: | Dominik Mentelski, Tomasz Sokołowski |
| Arrhinoceratops (arrinoceratops) | |||||
|---|---|---|---|---|---|
| Długość | 4,5 m [1] | ||||
| Masa | 1,3 t [1] | ||||
| Dieta | roślinożerny | ||||
| Miejsce | Kanada - Alberta | ||||
| Czas |
ok. 71,8-70,6 Ma [2] | ||||
| Systematyka | Dinosauria | ||||
 Rekonstrukcja przyżyciowaArrhinoceratops. Autor: UnexpectedDinoLesson [2]
Porównanie wielkości Arrhinoceratops i człowieka. | |||||
| Mapa znalezisk | |||||
Wczytywanie mapy…
| |||||
Wstęp
Arrhinoceratops to rodzaj chasmozauryna żyjącego w późnej kredzie (mastrycht) na terenach dzisiejszej Kanady. Jest zbliżony rozmiarami, pozycją filogenetyczną i budową do Anchiceratops. Został opisany przez Parksa w 1925 roku.
Materiał kopalny i odkrycia
Holotyp o numerze katalogowym ROM 796 (dawniej oznaczy jako ROM 5135 - Tyson, 1984) stanowi kompletna czaszka bez żuchwy o długości 1,5 m odkopana przez ekspedycję Uniwersytetu w Toronto w osadach formacji Horseshoe Canyon w Dolinie Red Deer w prowincji Alberta. Materiał przypisany to:
- CMN 8882 - niekompletna czaszka młodocianego osobnika
- ROM 1439 - prawie kompletna czaszka z, syncervical (zrośnięte kręgi szyjne), niekompletna lewa przedniej kończyny
- CMN 56500 - róg nosowy z trójkątnym przekrojem poprzecznym
- ? TMP 1981.048.0006 - częściowa kryza z epoccipitales
W 1946 roku Charles Gilmore opisał nowe szczątki, które z wątpliwością uznał za Arrhinoceratops. Gatunek tego chasmozauryna nazwał A. utahensis. Później przeniesiono go do rodzaju Torosaurus (Lawson, 1976).
Budowa
Arrhinoceratops miał typowy układ rogów dla przedstawicieli Chasmosaurinae - dwa masywne nad oczami oraz jeden niewielki na nosie. Kość ciemieniowa z sześcioma niewielkimi różkami (epiparietales) była w kształcie zbliżonym do trójkąta w widoku grzbietowym. Na prawej i lewej szerokiej kości łuskowej znajdowało się po osiem niedużych różków (episquamosales). Dodatkowo na styku obydwu kości tworzących kryzę (ciemieniowa i łuskowa) był obecny jeden epiparietosquamosales. Arrhinoceratops cechował się stosunkowo krótkim pyskiem (Mallon i in., 2014).
Ontogeneza
O ontogenezie ceratopsydów zobacz więcej w: Ceratopsoidea#Ontogeneza.
Systematyka
W wielu analizach filogenetycznych Arrhinoceratops plasuje się jako zaawansowany chasmozauryn bliski spokrewniony z kladem Triceratopsini. Zobacz więcej: Ceratopsoidea#Kladogramy skupiające się na Chasmosaurinae.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Arrhinoceratops znaczy "rogata twarz bez rogu nosowego" - nie zachował się bowiem ten róg jako osobna kość (epinasal), choć jest on wyraźnie widoczny. Wynika to z ontogenezy - epinasal, podobnie jak inne kości, zrasta się u starych osobników ze swoją podstawą. Epitet gatunkowy (brachyops) odnosi się natomiast do krótkości pyska.
Spis gatunków
| Arrhinoceratops | Parks, 1925 | |
| A. brachyops | Parks, 1925 | |
| A. utahensis | Gilmore, 1946 | = Torosaurus utahensis |
Bibliografia
Dodson, P. (1996). "The Horned Dinosaurs" wyd. Princeton University, New Jersey, 1-346.
Gilmore, C. W. (1946). "Reptilian fauna of the North Horn Formation of central Utah", United States Department of the Interior Geological Survey Professional Paper 210-C: 29-53
Lawson, D. A. (1976). "Tyrannosaurus and Torosaurus, Maestrichtian dinosaurs from Trans-Pecos, Texas", Journal of Paleontology 50(1): 158-164
Mallon, J. C., Holmes, R., Anderson, J. S., Farke, A. A., & Evans, D. C. (2014). "New information on the rare horned dinosaur Arrhinoceratops brachyops (Ornithischia: Ceratopsidae) from the Upper Cretaceous of Alberta, Canada". Canadian Journal of Earth Sciences, 51(6), 618-634. doi:10.1139/cjes-2014-0028
Mallon, J. C., Ryan, M. J., & Campbell, J. A. (2015). "Skull ontogeny in Arrhinoceratops brachyops (Ornithischia: Ceratopsidae) and other horned dinosaurs". Zoological Journal of the Linnean Society, 175(4), 910-929. doi:10.1111/zoj.12294
Parks, W. A. (1925). "Arrhinoceratops brachyops, a new genus and species of Ceratopsia from the Edmonton Formation of Alberta". University of Toronto Studies, Geology Series 19:1-15
Sampson, S. D., Loewen, M. A., Farke, A. A., Roberts, E. M., Forster, C. A., Smith, J. A. & Titus, A. L. (2010) "New Horned Dinosaurs from Utah Provide Evidence for Intracontinental Dinosaur Endemism" PLoS ONE, 5(9), e12292 doi:10.1371/journal.pone.0012292
Sampson, S.D. & Loewen, M.A. (2010) "Unraveling a Radiation: A Review of the Diversity, Stratigraphic Distribution, Biogeography, and Evolution of Horned Dinosaurs (Ornithischia: Ceratopsidae)" [w:] Ryan, M. J., Chinnery-Allgeier, B. J. & Eberth, D. A. (red) "New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrrell Museum Ceratopsian Symposium" Indiana University Press, 405-427.
Tyson, H. (1981). "The structure and relationships of the horned dinosaur Arrhinoceratops Parks (Ornithischia: Ceratopsidae)". Canadian Journal of Earth Sciences, 18,1241-1247
- ↑ 1,0 1,1 Paul, G.S. (2016). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs: 2nd Edition" wyd. Princeton University.
- ↑ Eberth, D. A., & Kamo, S. L. (2020). "High-precision U–PB CA–ID–TIMS dating and chronostratigraphy of the dinosaur-rich horseshoe canyon formation (Upper Cretaceous, Campanian–Maastrichtian), Red Deer River Valley, Alberta, Canada". Canadian Journal of Earth Sciences, 57(10), 1220-1237. doi:10.1139/cjes-2019-0019
![[2]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Arrhinoceratops_UDL.png){kind=link}
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Arrhinoceratops_brachyops_skull,_Near_Drumheller,_Alberta,_Late_Cretaceous_-_Royal_Ontario_Museum_-_DSC00076.JPG){kind=link}