Gondwanax

Autor:

Michał Siedlecki

---

Gondwanax (gondwanaks)
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Brazylia - Rio Grande do Sul (formacja Santa Maria)
Czas	Trias 252 Jura 201,4 Kreda 143,1 66 242-237 Ma środkowy trias-późny trias (ladyn - wczesny karnik)
Systematyka	Archosauria Ornithodira Dinosauromorpha Dinosauriformes ?Dinosauria ?Ornithischia ?Parapredentata Silesauridae Sulcimentisauria
Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Paleo Miguel. [1]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Emiejsce odnalezienia szcz\u0105tk\u00f3w \u003Ci\u003EGondwanax\u003C/i\u003E.\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"miejsce odnalezienia szcz\u0105tk\u00f3w Gondwanax.\n","link":"","lat":-29.717500000000001136868377216160297393798828125,"lon":-53.1519444444439983499250956811010837554931640625,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Gondwanax to rodzaj silezauryda pochodzącego z terenów dzisiejszej Brazylii żyjącego na przełomie środkowego i późnego triasu. Był jednym z najwcześniejszych zaawansowanych przedstawicieli tej grupy.

Etymologia

Nazwa rodzajowa oznacza "król Gondwany" (od nazwy dawnego południowego superkontynentu, który powstał dopiero po rozpadzie Pangei na początku okresu jurajskiego, oraz greckiego wyrazu anax ["król", "władca"]). Odnosi się ona do dominacji dinozauromorfów (w tym silezaurydów) na przełomie środkowego i późnego triasu. Epitet gatunkowy odnosi się natomiast do miejscowości Paraíso do Sul, na terenie której odkryto szczątki tego archozaura.

Materiał kopalny

Holotyp (CAPPA/UFSM 0417) to kompletna prawa kość udowa.

Materiał przypisany to kilka elementów szkieletu stowarzyszonych z okazem typowym, lecz prawdopodobnie nie należących do tego samego osobnika co wspomniana k. udowa (nie wiadomo nawet, czy należą do innego osobnika, czy do kilku innych): CAPPA/UFSM 0418 - dwa artykułowane kręgi szyjne, CAPPA/UFSM 0419 - izolowany kręg grzbietowy, CAPPA/UFSM 0416 - częściowo artykułowana część szkieletu, składająca się z kręgów grzbietowych, krzyżowych oraz ogonowych, prawej k. biodrowej, a także obie k. kulszowe oraz CAPPA/UFSM 420 i 421 - dwa izolowane kręgi ogonowe.

Wszystkie wspomniane elementy szkieletu zostały znalezione na stanowisku Linha Várzea 2 należącego do sekwencji Pinheiros-Chiniquá formacji Santa Maria. Pokłady tego stanowiska należą do zespołu faunistycznego Dinodontosaurus, datowanego na ladyn - wczesny karnik.

Budowa i systematyka

Gondwanaks prawdopodobnie wyglądał podobnie jak silezaur, czy asilizaur. Od innych silezaurydów różnił się detalami budowy kości udowej (czwarty krętarz miał stosunkowo "prymitywną" budowę w porównaniu do późniejszych oraz współwystępujących z nim przedstawicieli tej grupy oraz innych dinozauromorfów). Z drugiej strony, jest najstarszym znanym silezaurydem o trzech kręgach krzyżowych (cecha zaawansowana). Analiza filogenetyczna uplasowała omawiany takson jako jeden z najwcześniej wyodrębnionych przedstawicieli kladu Sulcimentisauria, blisko spokrewniony z gamatawusem oraz amanazaurem, które żyły na terenie tej samej formacji, mniej więcej w tym samym czasie (zwłaszcza gamatawus).

Spis gatunków

Gondwanax	Müller, 2025
G. paraisensis	Müller, 2025

Bibliografia

Müller, R.T. (2025). "A new "silesaurid" from the oldest dinosauromorph-bearing beds of South America provides insights into the early evolution of bird-line archosaurs". Gondwana Research. doi:10.1016/j.gr.2024.09.007