Medusaceratops

Autor:

Marcin Szermański, Paweł Konarzewski, Maciej Ziegler

---

Medusaceratops (meduzaceratops)
Długość	~ 5,5 m
Masa	~ 2,3 t
Dieta	roślinożerny
Miejsce	USA - Montana (formacja Judith River - ogniwo McClelland Ferry)
Czas	Trias 252 Jura 201,4 Kreda 143,1 66 ok. 78,2 Ma późna kreda (kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ceratopsia Ceratopsoidea Ceratopsidae Centrosaurinae Albertaceratopsini
Rekonstrukcja przyżyciowa Medusaceratops. Autor: ABelov2014 [5] 5.5 m Porównanie wielkości Medusaceratops i człowieka. Sylwetki: Phylopic.org
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Emiejsce odnalezienia szcz\u0105tk\u00f3w \u003Ci\u003EMedusaceratops\u003C/i\u003E.\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"miejsce odnalezienia szcz\u0105tk\u00f3w Medusaceratops.\n","link":"","lat":48.9451999999999998181010596454143524169921875,"lon":-110.5619999999999976125764078460633754730224609375,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Medusaceratops to rodzaj dinozaura rogatego należącego do Ceratopsidae, żyjącego na terenie dzisiejszych Stanów Zjednoczonych. Jego skamieniałości odkryto w północnym rejonie stanu Montana, w osadach należących do formacji skalnej Judith River, datowanej na późną kredę (kampan).

Historia taksonu

Rekonstrukcja Medusaceratops z nieaktualnym układem różków ciemieniowych. Autor: Jakub Kowalski [1].

Skamieniałości meduzaceratopsa były początkowo uznane za kości innego ceratopsa - centrozauryna Albertaceratops, który został opisany przez Ryana w 2007. Po wnikliwej analizie Ryan wraz Russellem i Hartmanem doszli do wniosku, że przynajmniej dwa osobniki przypisane do albertaceratopsa wykazują inne cechy morfologiczne. Wskutek tego utworzyli dla niego w 2010 roku nową nazwę rodzajową Medusaceratops (która wcześniej była nieformalną nazwą dla albertaceratopsa) z gatunkiem typowym M. lokii. Początkowo uznali, że dwie części kości ciemieniowych należały do chasmozaurynów, ponieważ znajdowały się na nich po trzy różki ciemieniowe (epiparietales) po obu stronach kryzy.

Z kolei Longrich (2013) nie zgodził się z ustaleniami Ryana i in. Zauważył, że zarówno holotyp, jak i paratyp meduzaceratopsa w swojej budowie nie przypominały chasmozaurynów a centrozauryny. Uważał, że występowanie szczątków w złożu Mansfield (obfitującym w centrozauryny) wskazuje na poprawność pierwotnego zaliczenia ich do albertaceratopsa lub jakiegoś jego krewniaka.

Chiba i in. (2018) opisali kolejne szczątki należące do tego dinozaura i na podstawie nowej rekonstrukcji wyglądu kryzy uznali, że jest przedstawicielem podrodziny Centrosaurinae.

Loewen i współautorzy (2024) uznali, że Medusaceratops jest przedstawicielem nowego kladu znajdującego się w obrębie Centrosaurinae zwanego Albertaceratopsini.

Materiał kopalny

Zrekonstruowany szkielet Medusaceratops. [2]

Holotyp (WDC-DJR-001) stanowi prawa gałąź kości ciemieniowej.

Paratyp (WDC-DJR-002) to lewa gałąź kości ciemieniowej.

Poza tym do omawianego rodzaju należą zapewne wszystkie kości centrozaurynów z typowej lokalizacji Mansfield, m.in. inne fragmenty kryzy, rogi nadoczne i nieopisane kości (Chiba i in., 2018).

Okaz WDCB-MC-001 to niekompletna czaszka centrozauryna odnaleziona w Kennedy Coulee. Według Ryana (2007) została ona wydobyta z lokalizacji Mansfield, jednak Chiba i in. (2018) wykluczają jego pochodzenie ze wspomnianego stanowiska. Dodatkowo okaz ten miał znacznie krótsze rogi niż meduzaceratopsy. Na tej podstawie Chiba i współpracownicy (2018) wykluczyli WDCB-MC-001 z materiału przypisanego Medusaceratops.

Według Denvera Fowlera (2024) Lokiceratops (okaz EMK 0012) może reprezentować w pełni wyrośniętego Medusaceratops. Zobacz więcej: Lokiceratops#Synonim Medusaceratops?.

Budowa

Zrekonstruowana czaszka Medusaceratops. Fot. sobolevnrm [3]

Rekonstrukcja kryzy Medusaceratops. Źródło: Loewen i in., 2024 [4]

Wymiary Medusaceratops były zbliżone do Centrosaurus i Styracosaurus. Charakteryzował się unikatowym wyglądem kostnej kryzy. Ze względu na ornamentację swojej czaszki wyglądem przypominał Albertaceratops. Na kości ciemieniowej po prawej i lewej stronie znajdowało się po 5 różków ciemieniowych (epiparietales). Pierwszy wyrostek ciemieniowy (ep 1) był mały i wygięty. Największy różek ciemieniowy (ep 2) znajdował się na boku kości ciemieniowej i miał haczykowaty kształt. Swoim wyglądem przypominał obecny u Lokiceratops, lecz był znacznie mniejszy. Trzeci różek ciemieniowy (ep 3) wyglądał podobnie jak ep 2, jednakże był krótszy. Pozostałe wyrostki (ep 4 i ep 5) miały trójkątny kształt. Na kości łuskowej okazów ROM 73833 i TMP 2002.069.0003 znajdowały się trzy różki łuskowe, podobnie jak u Lokiceratops. Meduzaceratops miał dwa długie rozchylone na boki rogi nadoczne. Na kości nosowej znajdowała się płaska narośl, podobna jak u rodzajów Xenoceratops i Albertaceratops (Chiba i in., 2018; Loewen i in., 2024).

Etymologia

Nazwa rodzajowa Medusaceratops znaczy "rogate oblicze Meduzy" – kobiety-potwora z mitologii greckiej, która posiadała moc zamieniania w kamień tych, którzy spojrzeli w jej oczy. Zamiast włosów na głowie miała wijące się na wszystkie strony węże, co według autorów nazwy nawiązuje do charakterystycznej kryzy z zakrzywionymi kolcami tego ceratopsa. Epitet gatunkowy lokii został zapożyczony od imienia nordyckiego boga oszustwa Lokiego, ze względu na problemy w identyfikacji okazów ze złoża Mansfield.

Spis gatunków

Medusaceratops	Ryan, Russell i Hartman, 2010
?= Lokiceratops	Loewen, Sertich, Sampson, O'Connor, Carpenter, Sisson, Øhlenschlæger, Farke, Makovicky, Longrich i Evans, 2024
M. lokii	Ryan, Russell i Hartman, 2010
?= Lokiceratops rangiformis	Loewen, Sertich, Sampson, O'Connor, Carpenter, Sisson, Øhlenschlæger, Farke, Makovicky, Longrich i Evans, 2024

Bibliografia

Chiba, K., Ryan, M. J., Fanti, F., Loewen, M. A., & Evans, D. C. (2018). 'New material and systematic re-evaluation of Medusaceratops lokii (Dinosauria, Ceratopsidae) from the Judith River Formation (Campanian, Montana)". Journal of Paleontology, 92(2), 272-288. doi:10.1017/jpa.2017.62

Fowler, D. W. (2024). Peer Review #2 of "Lokiceratops rangiformis gen. et sp. nov. (Ceratopsidae: Centrosaurinae) from the Campanian Judith River Formation of Montana reveals rapid regional radiations and extreme endemism within centrosaurine dinosaurs (v0.1)". PeerJ [6]

Loewen, M. A., Sertich, J. J. W., Sampson, S., O’Connor, J. K., Carpenter, S., Sisson, B., Øhlenschlæger, A., Farke, A. A., Makovicky, P. J., Longrich, N. & Evans, D. C. (2024). "Lokiceratops rangiformis gen. et sp. nov. (Ceratopsidae: Centrosaurinae) from the Campanian Judith River Formation of Montana reveals rapid regional radiations and extreme endemism within centrosaurine dinosaurs". PeerJ 12:e17224 doi:10.7717/peerj.17224

Longrich, N. R. (2013). "Judiceratops tigris, a New Horned Dinosaur from the Middle Campanian Judith River Formation of Montana". Bulletin of the Peabody Museum of Natural History 54: 51–65. doi:10.3374/014.054.0103

Ryan, M. J. (2007). "A new basal centrosaurine ceratopsid from the Oldman Formation, southeastern Alberta". Journal of Paleontology, 81(2), 376-396. [7]

Ryan, M. J., Evans, D. C., & Shepherd, K. M. (2012). "A new ceratopsid from the Foremost Formation (middle Campanian) of Alberta". Canadian Journal of Earth Sciences 49 (10): 1251. doi:10.1139/e2012-056

Ryan, M. J., Russell, A. P., & Hartman, S. (2010). "A New Chasmosaurine Ceratopsid from the Judith River Formation, Montana". [w:] Ryan, M. J., Chinnery-Allgeier, B. J., & Eberth, D. A. (red.) "New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrell Museum Ceratopsian Symposium". Bloomington, Indiana University Press: 181-188