Amurosaurus

Autor:	Kamil Kamiński
Korekta:	Paweł Konarzewski

---

Amurosaurus (amurozaur)
Długość	8 m
Masa	3 t
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Rosja – Wschodnia Syberia (formacja Udurchukan) Chiny - prowincja Heilongjiang, Wulaga (formacja Yuliangze)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 70-66 Ma późna kreda (mastrycht)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ornithopoda Iguanodontia Hadrosauroidea Hadrosauridae Lambeosaurinae
Rekonstrukcja Amurosaurus. Autor: FunkMonk [3].
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EB\u0142agowieszcze\u0144sk, obw\u00f3d amurski, Rosja - holotyp i materia\u0142 przypisany \u003Ci\u003EA. riabinini\u003C/i\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"B\u0142agowieszcze\u0144sk, obw\u00f3d amurski, Rosja - holotyp i materia\u0142 przypisany A. riabinini\n","link":"","lat":50.2687861111109981493427767418324947357177734375,"lon":127.48062222222000627880333922803401947021484375,"icon":""},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EWulaga, Prowincja Heilongjiang, Chiny - materia\u0142 przypisany \u003Ci\u003EA. riabinini\u003C/i\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"Wulaga, Prowincja Heilongjiang, Chiny - materia\u0142 przypisany A. riabinini\n","link":"","lat":48.39464722222199810630627325735986232757568359375,"lon":130.145588888889989220842835493385791778564453125,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Amurosaurus to rodzaj lambeozauryna żyjącego na terenie dzisiejszej Azji. Ogólnym pokrojem ciała przypominał on pozostałe hadrozaury, a wygląd czaszki z charakterystycznym grzebieniem upodabniał go do bardziej znanego korytozaura (ale zob. dalej). Amurosaurus to najliczniej reprezentowany w zapisie kopalnym rosyjski dinozaur. Xing i wspólnicy w 2022 roku uznali, że Sahaliyania ma wiele wspólnych cech w budowie z Amurosaurus. Ich zdaniem Sahaliyania jest młodszym synonimem Amurosaurus.

Historia taksonu

Replika szkieletu w Brukseli. Autor zdjęcia: MWAK [1].

Po raz pierwszy szczątki hadrozaurydów z formacji Udurchukan udokumentował Rozhdestvensky w 1957 roku. W latach 1980-1990 ekspedycje badaczy z Rosyjskiej Akademii Nauk wydobyli ponad 1000 rozczłonkowanych kości należących do hadrozaurydów, z czego 90% należało do lambeozaurynów. Rosyjscy paleontolodzy Yuri Bolotsky i Sergei Kurzanov w 1991 roku dokonali wstępnego opisu szczątków i nadali nazwę Amurosaurus. Dopiero trzynaście lat później bogaty materiał kopalny omawianego dinozaura został dokładnie opisany przez Godefroita i współpracowników (Xing i in., 2022).

W roku 1991 roku na terenach prowincji Heilongjiang prowadzono badania geologiczne i odkryto duże złoże kości dinozaurów w pobliżu magazynu zbożowego w zachodniej części miasta Wulaga. Warstwa kości miała grubość ok. 2 m. Jesienią 2002 roku Muzeum Geologiczne Heilongjiang zorganizowało wykopaliska w formacji Yuliangze, niedaleko miasta Wulaga. Odnaleziono tam ponad 400 pooddzielanych od siebie kości hadrozaurydów z obszaru 150 m² oraz pojedyncze zęby teropodów i odciski skóry hadrozaurydów. Ponad 80% kości należało do gatunku lambeozauryna Sahaliyania elunchunorum (obecnie synonim Amurosaurus). Godefroit i in. (2008) część skamieniałości z Wulaga błędnie przypisali do Wulagasaurus (Xing i in., 2022).

Materiał kopalny

Rekonstrukcja szkieletu z zaznaczonymi na biało znanymi elementami. Źródło: Godefroit i in., 2004. [2].

Holotyp to okaz AEHM 1/12 – lewa kość szczękowa i zębowa.

Paratyp to okaz AEHM 1/232 - częściowa, artykułowana tylna część czaszki, w tym prawie kompletna mózgoczaszka oraz sparowane kości przedczołowe i przedoczodołowe.

Do Amurosaurus należą również wszystkie skamieniałości pochodzące ze złóż kości z Błagowieszczeńska oraz Wulaga.

Systematyka

Według analizy przeprowadzonej przez Xinga i in. (2022) bliskim krewnym omawianego dinozaura jest Lambeosaurus.

Budowa

Rekonstrukcja czaszki Amurosaurus. Źródło: Godefroit i in., 2004

Amurosaurus pod względem budowy nie odbiegał zbytnio od pozostałych lambeozaurynów. Był dość dużym zwierzęciem, jednak wyraźnie ustępował rozmiarami najokazalszym przedstawicielom swojej rodziny. Różnił się od nich kilkoma cechami czaszki oraz kończyn przednich. Dostępny materiał kopalny pozwala odtworzyć większość czaszki, brakuje jedynie górnej części pyska i znajdującego się na jej szczycie grzebienia kostnego. Często przedstawia się amurozaura z grzebieniem podobnym jak u korytozaura, nie wiadomo jednak z całą pewnością czy taka rekonstrukcja jego czaszki jest poprawna. Z przodu głowy znajdował się zapewne bezzębny dziób (również nieznany u tego dinozaura), zaś dalej w głębi paszczy w kościach szczękowych i zębowych wyrastały baterie zębowe typowe dla hadrozaurydów. Szkielet pozaczaszkowy amurozaura został dobrze poznany, nie zawiera on jednak zbyt wielu cech diagnostycznych. Unikatowy był sigmoidalny kształt kości łokciowej i promieniowej w bocznym i górnym widoku (Godefroit i in., 2004).

Etymologia

Nazwa Amurosaurus pochodzi od wielkiej syberyjskiej rzeki Amur i greckiego słowa sauros („gad”, „jaszczur”). Epitet gatunkowy honoruje rosyjskiego paleontologa Anatolego Riabinina.

Spis gatunków

Amurosaurus	Bolotsky i Kurzanov, 1991
= Sahaliyania	Godefroit, Hai, Yu i Lauters, 2008
A. riabinini	Bolotsky i Kurzanov, 1991
= S. elunchunorum	Godefroit, Hai, Yu i Lauters, 2008

Bibliografia

Godefroit, P., Bolotsky, Y.L., & Van Itterbeeck, J. (2004). "The lambeosaurine dinosaur Amurosaurus riabinini, from the Maastrichtian of Far Eastern Russia". Acta Palaeontologica Polonica 49(4): 585–618.

Xing, H., Gu, W., Hai, S., Yu, T., Han, D., Zhang, Y., & Zhang, S. (2022). "Osteological and taxonomic reassessments of Sahaliyania elunchunorum (Dinosauria, Hadrosauridae) from the Upper Cretaceous Yuliangzi Formation, northeast China". Journal of Vertebrate Paleontology, 41(6), e2085111 doi:10.1080/02724634.2021.2085111