Coloradisaurus

Autor:

Mateusz Tałanda Marcin Szermański

---

Coloradisaurus (koloradizaur)
Długość:	3-5 m
Masa:	? t
Miejsce występowania:	Argentyna (prowincja La Rioja) (górna część formacji Los Colorados)
Czas występowania	217-213 Ma późny trias (noryk)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Massospondylidae
Czaszka koloradizaura w widoku z boku. Wybrane objaśnienia: An - kość kątowa, D - zębowa, F - czołowa, Mx - szczękowa, N - nosowa. Źródło: Apaldetti i in., 2014.
Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":4,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003ELa Esquina, drugi osobnik\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"La Esquina, drugi osobnik\n","link":"","lat":-29.800000000000000710542735760100185871124267578125,"lon":-67.900000000000005684341886080801486968994140625,"icon":""},{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003Emiejsce znalezienia holotypu\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"miejsce znalezienia holotypu\n","link":"","lat":-29.699999999999999289457264239899814128875732421875,"lon":-68.2000000000000028421709430404007434844970703125,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Koloradizaur (łac. Coloradisaurus brevis) to rodzaj prozauropoda, który żył na terenie dzisiejszej Argentyny około 213-217 milionów lat temu. Początkowo nazywał się Coloradia, ale ta nazwa okazała się być już zajęta. Dlatego kilka lat po opisaniu, otrzymał on obecną nazwę. Oznacza ona "jaszczur z Los Colorados" na cześć formacji, w której został znaleziony.

Materiał kopalny

Znaleziono 2 osobniki koloradizaura. Pierwszy z nich (osobnik typowy) składa się z czaszki z żuchwami, przymocowanej do dźwigacza, obrotnika i trzeciego kręgu szyjnego. Ma też trzy kolejne kręgi szyjne, dwa przednie grzbietowe, trzy izolowane ogonowe, fragmenty łopatki, kość kruczą, ramieniową, łokciową, promieniową, niekompletne śródręcze, pojedyncze paliczki dłoni, prawą kość skokową i piętową, dalszą kość stępu i pazury ze stopy.

Drugi to częściowo artykułowany szkielet pozaczaszkowy. Składa się z jednego kręgu szyjnego, prawie wszystkich grzbietowych i trzech ogonowych (w tym dwa zrośnięte). Ma też kompletną lewą łopatkę i kość kruczą, izolowaną prawą kość kruczą, prawą kość ramieniową, trzecią kość śródręcza, część lewej kości biodrowej, połączone kości łonowe, prawą kość kulszową, obie udowe i piszczelowe, obie strzałkowe, lewą kość skokową, dalszą kość stępu i całą lewą stopę.

Budowa

Czaszka koloradizaura w widoku od góry. Skala 2 cm. Wybrane objaśnienia: F - czołowa, Mx - szczękowa, N - nosowa, stfe - górne okno skroniowe. Źródło: Apaldetti i in., 2014.

Koloradizaur był najbardziej wysmukły ze wszystkich zauropodomorfów w formacji Los Colorados. Miał krótki pysk. Jego głowa bardziej przypominała plateozaurydy niż massospondylidy. Kości czołowe były dłuższe od nosowych. Górne okna skroniowe były okrągłe. W mózgoczaszce mieściły się dodatkowe blaszki. Kość szczękowa mieściła prawdopodobnie 22-24 zębów, a zębowa co najmniej 18.

Jego kręgi szyjne były 4,5 razy dłuższe niż były wysokie. Takie proporcje są nietypowe dla prozauropodów, gdzie ten stosunek wynosi zazwyczaj 3 do 4. Wyjątkiem jest lejezaur, który ma kręgi szyjne aż 5 razy dłuższe niż wysokie. Oba te prozauropody miały zatem długie i smukłe szyje. Poszczególne kręgi były wzmocnione dodatkowymi blaszkami. Kości łonowe były wąskie jak u adeopappozaura. W miejscu styku są bardzo cienkie i tworzą charakterystyczny tylko dla koloradizaura dół.

Choroby i urazy

Tylnia część żuchwy okazu typowego nosi ślady źle zaleczonej rany. Widać to w kształcie kości przedstawowej (prearticular) i narośli na kości kątowej. Również drugi znany osobnik koloradizaura nie był w dobrej kondycji. Ogon i być może jego łopatka noszą ślady choroby. Kręgi ogonowe łączy spora narośl. Podobny stan stwierdzono w ogonie prozauropoda z wczesnej jury Chin (prawdopodobnie lufengozaura).

Krewniacy koloradizaura

Choć czaszka koloradizaura przypomina pod wieloma względami plateozaurydy, to reszta szkieletu nawiązuje do massospondylidów. Oznacza to duży stopień konwergencji wśród prozauropodów. Jeśli nie brać pod uwagę jakie to cechy, tylko brać pod uwagę ich liczbę, to koloradizaur ma więcej cech rodziny Massospondylidae. W jej obrębie jego najbliższymi krewnymi byłyby azjatycki lufengozaur, antarktyczny glacializaur i być może północnoamerykański sejtad.

Paleoekologia

Oprócz koloradizaura, teren ten zamieszkiwały w tamtym czasie inne dinozaury - zupajzaur, riojazaur, lessemzaur. Jeszcze bardziej różnorodni byli przedstawiciele linii krokodylowej. Oprócz nich występowały także żółwie i cynodonty.

Spis gatunków

Coloradisaurus	(Bonaparte, 1978) Lambert, 1983
= "Coloradia" (nazwa zajęta)	Bonaparte, 1978
C. brevis	(Bonaparte, 1978) Lambert, 1983
= "Coloradia" brevis (nazwa zajęta)	Bonaparte, 1978

Bibliografia

Apaldetti, C., Martinez, R.N., Pol, D., Souter, T. 2014. Redescription of the Skull of Coloradisaurus brevis (Dinosauria, Sauropodomorpha) from the Late Triassic Los Colorados Formation of the Ischigualasto-Villa Union Basin, northwestern Argentina. Journal of Vertebrate Paleontology, t. 34, nr 5, str. 1113-1132.

Apaldetti, C., Pol, D., Yates, A.M. 2013. The postcranial anatomy of Coloradisaurus brevis (Dinosauria: Sauropodomorpha) from the Late Triassic of Argentina and its phylogenetic implications. Palaeontology, t. 56, str. 277–301.

Novas, F. 2009. The Age of Dinosaurs in South America. Indiana University Press, str. 1-452.